🔰 روشنفکری به اصطلاح دینی و عقده گشایی به بهانه کرونا ⭕️ به یاد می آورم حدود 11 سال پیش جلسات صوتی «دین حداقلی و حداکثری» از #عبدالکریم_سروش را استماع می کردم. آن زمان البته هنوز طلبه نبودم ولی به علت برخی مطالعات علاقه مند بودم ببینیم او در این حوزه چه می گوید. ⭕️ سروش آن سخنرانی را با ذکر خاطره ای از سفر حجِ یکی از دوستانش در ایام شیوع وبا در مکه آغاز کرد. او می گفت در آن ایام روحانی کاروانِ این دوست در مکه تاکید کرده است که برای بهداشت نیازی نیست دست خود را با صابون بشویید و همان استفاده از آب کافی است. دلیل آن آقای «روحانی» هم این بود که اگر چنین چیزی صحیح بود قطعا اسلام از آن سخنی می گفت حال آنکه اسلام از شست و شو با «صابون» سخنی نگفته است! پس از این بیان سروش بحث تفصیلی خود را پیرامون ذاتیات دین و انتظار انسان از دین ادامه داد و به نقد اندیشه روحانیون در این موضوع پرداخت. بعدها و در دوران طلبگی این مقاله را در کنار سایر مقالات او در کتاب «بسط تجربه نبوی» به مطالعه گرفتم. ⭕️ گرچه او بحث دیگری داشت ولی به راحتی در این سخنرانی با این مثال و برخی بحث های دیگر برخی مطالب عجیب و غریب و نادر را به عموم روحانیون نسبت می داد. ⭕️ از همان زمان این سوال در ذهنم شکل گرفت که شیوه استدلال و ساختار بیان او دقیقا به چه صورت است؟ پس از آن نیز تلاش کردم تاملی در مجموعه آثار او داشته باشم. متاسفانه گرچه سروش پروژه نسبتا منظمی از حیث تصوری دارد ولی در وادی استدلال واقعا دستی خالی دارد و این دست خالی در «صراط های مستقیم»، در «قبض و بسط تئوریک شریعت»، در «بسط تجربه نبوی» و برخی آثار دیگر او مشهود است که نقد آن مجال دیگری می طلبد و ان شاء الله به آن خواهیم پرداخت. ⭕️ اما غرض از این نوشته چیز دیگری است. اخیرا او مصاحبه ای پیرامون مساله کرونا و قرنطینه قم کرده و متاسفانه طبق طریقه معهود چند ادعای بی اساس در کنار هم گذاشته و به قم و روحانیت و حوزه تاخته است و از هیچ فرصتی جهت مصداق یابی برای پروژه کلی خود بری از حجیت انداختن قرائت حوزه علمیه از اسلام و تفکیک ابدی اخلاق و عرفان به عنوان ذاتیات دین از امور مادی و دنیوی مضایقه نکرده است. متاسفانه این سیره مستمره ایشان است. متن مصاحبه: https://b2n.ir/274271 ⭕️ اگر کسی مجادلات کلامی سروش و #داوری اردکانی را به بهانه نزاع #پوپری-#هایدگری در اوایل دهه شصت خوانده باشد میزان خشونت کلامی سروش را می تواند به راحتی در یابد. او کسی است که علیرغم تمام ادعاهایش بر مدارا و تساهل و تسامح و تحمل هرگز این صفات را در برابر مخالفانش روا ندانسته است. ⭕️ او و دوستانش حتی وقتی اخیرا #اکبر_گنجی به جریانشان تاخته بود و حرکت سروش را به برخی فرقه های قطب محورِ عرفانی تشبیه کرده بود و گفته بود سروش عملا ادعای پیامبری کرده، باز هم تاب نیاوردند و به شدت و با همان خشونت به او تاختند. ⭕️ روشنفکری دینی گرچه همواره روحانیت را به نقد می گیرد اما خود درگیر پروژه ای به شدت شکست خورده و ناتوان از بسط و امتداد اجتماعی است. بسیاری مانند ملکیان نیز که روزی دلبسته به این جریان بودند به تناقض ذاتی و ناتوانی روشنفکری دینی در جمع بین سنت و مدرنیته پی برده اند. به نظر می رسد سروش که روزی خود را #مارتین_لوتر یا #نصر_حامد_ابوزید می دانست نتوانسته پروژه اصلاح دینی خودش را به شکلی که به دین داری بیشتر کمک کند (چناچه ادعا می کند) به نتیجه ای برساند. پس از این بیشتر پیرامون این جریان خواهیم گفت. ✏️ سید محمد هاشمی @ofoqemobin