جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا قائمی نیا ؛ پژوهشگر و نظریه پرداز قرآنی .
با سلام و احترام .
خبر انتخاب شایسته جنابعالی به عنوان خادم برگزیده قرآن کشور در سال 1403 موجب افتخار و مباهات جامعه قرآنی کشور است .
اینجانب این افتخار آفرینی را به جنابعالی تبریک و تهنیت عرض می کنم ؛ نگاشته های فاخر و ژرف جنابعالی در کاوش ابعاد نا پیدای قرآن و گشودن نگاه های نو به شناخت و فهم قرآن سند استوار شایستگی شما به عنوان خادم قرآنی است .
دوام توفیقات جنابعالی را از خداوند منان خواستاریم .
علی راد
19 رمضان المبارک 1403ش .
@OstadRad
تاريخ التراث العربي و مؤلف آن.pdf
767.5K
نقدی بر رویکرد فواد سزگین درباره جایگاه امام علی ( ع ) در قرآن پژوهی
✍️ علی راد
استدراکات نگاشته شده بر اثر سزگین بر مجموعه تاریخ التراث العربی سزگین مجموعه ای هشت جلدی تحت عنوان (استدراکات علی تاریخ التراث العربی) به هدف بیان پاره ای از کاستی های آثار معرفی شده در اثر سزگین و ارائه دست نوشته های کهن از میراث عربی ـ اسلامی به همراه شناسه کامل آنها و محل احتفاظ این نسخ گرانبها, به سرپرستی استاد حکمت بشیر یاسین جمع آوری و در کشور عربستان به چاپ رسیده است و تا حدی کار نیمه تمام سزگین را تتمه ای افزوده اند و در آن نسخ خطی وزینی از آثار دانشیان پیشین مسلمان را معرفی کرده اند. ) در ادامه استاد یاسین به تبیین اهداف سزگین از تألیف این مجموعه اشاره کرد, نخستین هدف او را نگارش کتابی در حوزه تاریخ علوم عربی و اسلامی, برشمرده و ارائه شناسه ای از آثار به همراه مؤلفان آنها را در وجه دوم اهمیت اهداف سزگین از نگارش این مجموعه تحلیل می کند و درباره هدف اول سزگین چنین می گوید: (سزگین در هدف نخست از نگارش اثر خویش از آن روی که به آراء و افکار عده ای از نویسندگان سرشناس غربی,… اعتماد نموده, دچار اشتباهاتی شده است و تا حدی تحت تأثیر آنها واقع شده است . از جمله مناقشات و نقدهای وارده بر پژوهش سزگین رویکرد وی در تبیین جایگاه و نقش امام علی ( ع ) در قرآن پژوهی است که در بخشی از این مقاله به نقد و بررسی آن پرداخته ایم .
@OstadRad
11.83M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🔹 علّامۀ مجلسی و جریان انحرافی متصوفه
🔺از بیانات آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی «مدّ ظلّه»
(به‌مناسبت ۲۷رمضان المبارک، سالروز وفات علامه محمد باقر مجلسی (رضوان الله علیه) م۱۱۱۰ق]
@zanjani_net
@OstadRad
احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش اوّل) .
✍️ علی راد .
در مبنای « عترت، وارثان برگزیده ی قرآن » مراد از عترت، اهل بیت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند که دارای مقام عصمت اند و در حدیث ثقلین به عنوان « ثقل قرآن » معرفی شده اند. دارندگان مقام عترت منحصر در دوازده معصومی هستند که شیعه آنان را به عنوان امام پذیرفته است.(۱) مقصود از وراثت، آگاهی جامع و خطاناپذیر عترت (علیهم السلام) از تمام قرآن و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در تبیین و تعلیم قرآن است که از طریق وراثت به آنان انتقال یافته است. لازمه ی این آگاهی اعطای فهم و قوه استنباط ویژه و خطاناپذیری به افراد عترت نبوی است، به گونه ای که تحصیل آن فراتر از تعلیم و تعلّم عادی باشد. مراد از وصف برگزیده نیز انتخابی و انحصاری بودن وراثت از طریق وحی است. این انتخابْ وحیانی و الاهی و بر حکمتی خاص استوار است، از این رو، عمومیت بردار و قابل توسعه نیست. منظور از قرآن نیز مجموعه آیات نازل شده بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از سوی خداوند است که به تواتر از ایشان نقل شده و در اختیار عموم مسلمانان قرار دارد.مفاد مبنای دوم در آیه ی وَ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ بیان شده است.بعدها تحقق این وراثت در شأن عترت نبوی، در احادیث نبوی و اهل بیت (علیهم السلام) مورد تأکید قرار گرفته و معصومان بر تفسیر و تطبیق انحصاری آیه در خصوص عترت نبوی پای فشرده اند و علیه مخالفان بدان احتجاج نموده اند. افزون بر ادله ی قرآنی- روایی، متکلمان امامیه، با استناد به دلیل عقل نیز ضرورت وراثت کتاب و سنت برای عترت را به اثبات رسانده اند که در آیه مذکور ضرورت مذکور از سوی وحی تمهید شده است.برخی از متکلمان امامیه از مفاد این مبنا با عنوان « ایداع علم الکتاب عند العتره و الاحاطه بالسنه » یاد کرده و آن را دلیلی برهانی و مستفاد از سنت نبوی دانسته اند که مطابق آن هیچ گونه جدایی بین قرآن و عترت نبوی وجود ندارد و با وجود عترت، تردیدی در شریعت نمی ماند و نیازی به کاربرد قیاس در استنباط احکام شرعی پیدا نمی شود. (۲) این مبنا در مؤلفه های نظریه تفسیری امامیه، به ویژه در مؤلفه منبع تفسیر ( حجیت سنت اهل بیت )، روش و داوری نتایج تفسیری، تأثیرگذار است. اینک در دو بخش دلیل نقلی و عقلی به تبیین و تحلیل مباحث نظری مبنای « عترت: وارثان برگزیده ی قرآن » می پردازیم.
یک. دلیل نقلیوراثت کتاب و سنت نبوی از سوی افرادی خاص، سازوکاری منطقی است که قرآن آن را ضروری خاتمیت کتاب و نبوت دانسته و بخشی از گزاره های خود را به تبیین آن اختصاص داده است. مطابق مدلول ظاهری برخی از آیات، خداوند علم کامل، دقیق و صحیح شناخت قرآن را به گروه خاصی از بندگان خویش اعطا کرده و آنان را وارثان کتاب معرفی نموده است تا پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هرکس بخواهد طریق حق و حقیقت را بپوید، از دانش قرآنی و آگاهی آنان از سنت نبوی بهره گیرد و گام در مسیر نور نهد. مفهوم مستفاد از ظاهر این دسته از آیات با روایات نبوی و بالاخص دلالت حدیث ثقلین، استقرار یافته و نص بودن آنها تثبیت شده است. مطابق روایات نبوی، این گروه خاص که توان شناخت جامع و صحیح قرآن را دارند، عترت اهل بیت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند که در ادبیات کلامی شیعه از آنان به عنوان امام یاد می شود. وجه اشتراک آراء مفسران و محدّثان امامیه، جایگاه ممتاز علمی اهل بیت (علیه السلام)در شناخت قرآن و آگاهی از سنت نبوی است به گونه ای که حتی افراد شاخص از صحابه نیز چنین دانشی را نداشتند. از مشهورترین آیاتی که به مبنای وراثت کتاب پرداخته و مکرر مورد استناد معصومان و مفسّران امامیه قرارگرفته، آیه ذیل است:وَ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ (فاطر: ۳۱-۳۳) .
@OstadRad
احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش سوّم) .
✍️ علی راد .
الف) نفی و ابطال انگاره عمومیت وارثان برگزیده قرآنبخشی از روایات تفسیری عترت به نقد و ابطال انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده قرآن اختصاص یافته است. انگاره ی مذکور، عموم امت اسلامی را وارثان قرآن معرفی یا مقصود از وارثان را انبیا و امم پیشین می داند، البته تقریر اخیر چندان در عصر معصومان شیوع نداشته و بعدها در برخی از آراء تفسیری اهل سنت مطرح شده است.پنداره وارث قرآن بودنِ عموم امت اسلامی، از عهد امام سجاد (علیه السلام) (۲۵) تا عصر امام رضا (علیه السلام) (۲۶) نگره ی رایج در مراکز مهم جهان اسلام آن روزگار یعنی عراق و خراسان بوده است. این سخن به معنای عدم شیوع آن در مدینه، مکه، شام و دیگر حوزه های تفسیری و حدیثی نیست، چرا که مورد آگاهیهای تاریخی موجود در اسناد این روایات، خاستگاه اصلی پیدایش این نگره مدینه و مکه بوده و از طریق برخی از مفسران صحابه و تابعانی که میانه ی خوبی با اهل بیت نداشتند، به مراکز دیگر شیوع پیدا کرده است. آراء منسوب به برخی از صحابه و تابعان این قول را تأیید می کند.(۲۷) با شیوع این انگاره در جهان اسلام شاهد دو جناح بندی هستیم: ترویج انگاره ی عمومیت وارثان قرآن از سوی مخالفان اهل بیت و تلاش علمی معصومان در ابطال آن. نگاهی تاریخی به دو قرن نخست هجری حکایت گر نقش دفاعی و تبلیغی اهل بیت در تبیین حقیقت آیه وراثت کتاب در دوره حضور آن بزرگواران است؛ نقش دفاعی در مقابله با نگره مخالفان و نقش تبلیغی در تبیین منزلت قرآنی خویش. تلاش مستمر اهل بیت همچنین نشانه ای بر حیات و استمرار نگره ی مخالف نیز هست. به سخن دیگر، روایات به خوبی نشان می دهند که در تفسیر آیه وراثت کتاب دو جریان کاملاً مقابل هم شکل گرفته است: یکی در مدینه با محوریت اهل بیت و دیگری در سایر مراکز حدیثی که نقطه مقابل اهل بیت بودند و سعی زیادی در ترویج و تبلیغ انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده ی قرآن داشتند، به گونه ای که در سال ۲۰۰ هجری این انگاره از اعتبار خاصی نزد دانشیان اهل سنت برخوردار بود و امام رضا (علیه السلام) در مناظره ای سخت به ابطال آن پرداخت.جریان تردید در صحت انگاره ی عمومیت وارثان قرآن، جریانی است که در برخی از مراکز حدیثی چون بصره، عراق، و کوفه شکل گرفته بود. همزمان با شیوع انگاره ی مذکور در مراکز حدیثی آن روزگار، برخی از افراد و جریانهای فکری در صحت تفسیر مفسران مدرسه خلفا از آیه وراثت کتابْ تردید می نمودند و برای رفع تردید خود، تفسیر صحیح آیه را از اهل بیتْ جویا می شدند. جریان تردید، با انکار صریح انگاره ی مذکور از سوی اهل بیت و تأکید ایشان بر نزول آیه در خصوص عترت نبوی، رو به رو شد.(۲۸) تفسیر اهل بیت با سکوت و عدم ایراد مخاطبان مواجه شده است، این به معنای اعتراف ضمنی به بطلان نظریه عمومیت وارثان قرآن و تأیید صحت تفسیر اهل بیت به شمار می آید.
@OstadRad