نقدی بر رویکرد فواد سزگین درباره جایگاه امام علی ( ع ) در قرآن پژوهی ✍️ علی راد استدراکات نگاشته شده بر اثر سزگین بر مجموعه تاریخ التراث العربی سزگین مجموعه ای هشت جلدی تحت عنوان (استدراکات علی تاریخ التراث العربی) به هدف بیان پاره ای از کاستی های آثار معرفی شده در اثر سزگین و ارائه دست نوشته های کهن از میراث عربی ـ اسلامی به همراه شناسه کامل آنها و محل احتفاظ این نسخ گرانبها, به سرپرستی استاد حکمت بشیر یاسین جمع آوری و در کشور عربستان به چاپ رسیده است و تا حدی کار نیمه تمام سزگین را تتمه ای افزوده اند و در آن نسخ خطی وزینی از آثار دانشیان پیشین مسلمان را معرفی کرده اند. ) در ادامه استاد یاسین به تبیین اهداف سزگین از تألیف این مجموعه اشاره کرد, نخستین هدف او را نگارش کتابی در حوزه تاریخ علوم عربی و اسلامی, برشمرده و ارائه شناسه ای از آثار به همراه مؤلفان آنها را در وجه دوم اهمیت اهداف سزگین از نگارش این مجموعه تحلیل می کند و درباره هدف اول سزگین چنین می گوید: (سزگین در هدف نخست از نگارش اثر خویش از آن روی که به آراء و افکار عده ای از نویسندگان سرشناس غربی,… اعتماد نموده, دچار اشتباهاتی شده است و تا حدی تحت تأثیر آنها واقع شده است . از جمله مناقشات و نقدهای وارده بر پژوهش سزگین رویکرد وی در تبیین جایگاه و نقش امام علی ( ع ) در قرآن پژوهی است که در بخشی از این مقاله به نقد و بررسی آن پرداخته ایم . @OstadRad

بخشی از مقاله نقد دیدگاه سزگین درباره جایگاه امام علی ( ع ) در قرآن پژوهی 👆 @OstadRad

http://jap.isca.ac.ir/article _75486.html @OstadRad

ساختار سی جزء قرآن کریم @OstadRad

🔹 علّامۀ مجلسی و جریان انحرافی متصوفه 🔺از بیانات آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی «مدّ ظلّه» (به‌مناسبت ۲۷رمضان المبارک، سالروز وفات علامه محمد باقر مجلسی (رضوان الله علیه) م۱۱۱۰ق] @zanjani_net @OstadRad

احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش اوّل) . ✍️ علی راد . در مبنای « عترت، وارثان برگزیده ی قرآن » مراد از عترت، اهل بیت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند که دارای مقام عصمت اند و در حدیث ثقلین به عنوان « ثقل قرآن » معرفی شده اند. دارندگان مقام عترت منحصر در دوازده معصومی هستند که شیعه آنان را به عنوان امام پذیرفته است.(۱) مقصود از وراثت، آگاهی جامع و خطاناپذیر عترت (علیهم السلام) از تمام قرآن و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در تبیین و تعلیم قرآن است که از طریق وراثت به آنان انتقال یافته است. لازمه ی این آگاهی اعطای فهم و قوه استنباط ویژه و خطاناپذیری به افراد عترت نبوی است، به گونه ای که تحصیل آن فراتر از تعلیم و تعلّم عادی باشد. مراد از وصف برگزیده نیز انتخابی و انحصاری بودن وراثت از طریق وحی است. این انتخابْ وحیانی و الاهی و بر حکمتی خاص استوار است، از این رو، عمومیت بردار و قابل توسعه نیست. منظور از قرآن نیز مجموعه آیات نازل شده بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از سوی خداوند است که به تواتر از ایشان نقل شده و در اختیار عموم مسلمانان قرار دارد.مفاد مبنای دوم در آیه ی وَ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ بیان شده است.بعدها تحقق این وراثت در شأن عترت نبوی، در احادیث نبوی و اهل بیت (علیهم السلام) مورد تأکید قرار گرفته و معصومان بر تفسیر و تطبیق انحصاری آیه در خصوص عترت نبوی پای فشرده اند و علیه مخالفان بدان احتجاج نموده اند. افزون بر ادله ی قرآنی- روایی، متکلمان امامیه، با استناد به دلیل عقل نیز ضرورت وراثت کتاب و سنت برای عترت را به اثبات رسانده اند که در آیه مذکور ضرورت مذکور از سوی وحی تمهید شده است.برخی از متکلمان امامیه از مفاد این مبنا با عنوان « ایداع علم الکتاب عند العتره و الاحاطه بالسنه » یاد کرده و آن را دلیلی برهانی و مستفاد از سنت نبوی دانسته اند که مطابق آن هیچ گونه جدایی بین قرآن و عترت نبوی وجود ندارد و با وجود عترت، تردیدی در شریعت نمی ماند و نیازی به کاربرد قیاس در استنباط احکام شرعی پیدا نمی شود. (۲) این مبنا در مؤلفه های نظریه تفسیری امامیه، به ویژه در مؤلفه منبع تفسیر ( حجیت سنت اهل بیت )، روش و داوری نتایج تفسیری، تأثیرگذار است. اینک در دو بخش دلیل نقلی و عقلی به تبیین و تحلیل مباحث نظری مبنای « عترت: وارثان برگزیده ی قرآن » می پردازیم. یک. دلیل نقلیوراثت کتاب و سنت نبوی از سوی افرادی خاص، سازوکاری منطقی است که قرآن آن را ضروری خاتمیت کتاب و نبوت دانسته و بخشی از گزاره های خود را به تبیین آن اختصاص داده است. مطابق مدلول ظاهری برخی از آیات، خداوند علم کامل، دقیق و صحیح شناخت قرآن را به گروه خاصی از بندگان خویش اعطا کرده و آنان را وارثان کتاب معرفی نموده است تا پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ‌هرکس بخواهد طریق حق و حقیقت را بپوید، از دانش قرآنی و آگاهی آنان از سنت نبوی بهره گیرد و گام در مسیر نور نهد. مفهوم مستفاد از ظاهر این دسته از آیات با روایات نبوی و بالاخص دلالت حدیث ثقلین، استقرار یافته و نص بودن آنها تثبیت شده است. مطابق روایات نبوی، این گروه خاص که توان شناخت جامع و صحیح قرآن را دارند، عترت اهل بیت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند که در ادبیات کلامی شیعه از آنان به عنوان امام یاد می شود. وجه اشتراک آراء مفسران و محدّثان امامیه، جایگاه ممتاز علمی اهل بیت (علیه السلام)‌در شناخت قرآن و آگاهی از سنت نبوی است به گونه ای که حتی افراد شاخص از صحابه نیز چنین دانشی را نداشتند. از مشهورترین آیاتی که به مبنای وراثت کتاب پرداخته و مکرر مورد استناد معصومان و مفسّران امامیه قرارگرفته، آیه ذیل است:وَ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ (فاطر: ۳۱-۳۳) . @OstadRad

احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش سوّم) . ✍️ علی راد . الف) نفی و ابطال انگاره عمومیت وارثان برگزیده قرآنبخشی از روایات تفسیری عترت به نقد و ابطال انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده قرآن اختصاص یافته است. انگاره ی مذکور، عموم امت اسلامی را وارثان قرآن معرفی یا مقصود از وارثان را انبیا و امم پیشین می داند، البته تقریر اخیر چندان در عصر معصومان شیوع نداشته و بعدها در برخی از آراء تفسیری اهل سنت مطرح شده است.پنداره وارث قرآن بودنِ عموم امت اسلامی، از عهد امام سجاد (علیه السلام) (۲۵) تا عصر امام رضا (علیه السلام) (۲۶) نگره ی رایج در مراکز مهم جهان اسلام آن روزگار یعنی عراق و خراسان بوده است. این سخن به معنای عدم شیوع آن در مدینه، مکه، شام و دیگر حوزه های تفسیری و حدیثی نیست، چرا که مورد ‌آگاهیهای تاریخی موجود در اسناد این روایات، خاستگاه اصلی پیدایش این نگره مدینه و مکه بوده و از طریق برخی از مفسران صحابه و تابعانی که میانه ی خوبی با اهل بیت نداشتند، به مراکز دیگر شیوع پیدا کرده است. آراء منسوب به برخی از صحابه و تابعان این قول را تأیید می کند.(۲۷) با شیوع این انگاره در جهان اسلام شاهد دو جناح بندی هستیم: ترویج انگاره ی عمومیت وارثان قرآن از سوی مخالفان اهل بیت و تلاش علمی معصومان در ابطال آن. نگاهی تاریخی به دو قرن نخست هجری حکایت گر نقش دفاعی و تبلیغی اهل بیت در تبیین حقیقت آیه وراثت کتاب در دوره حضور آن بزرگواران است؛ نقش دفاعی در مقابله با نگره مخالفان و نقش تبلیغی در تبیین منزلت قرآنی خویش. تلاش مستمر اهل بیت همچنین نشانه ای بر حیات و استمرار نگره ی مخالف نیز هست. به سخن دیگر، روایات به خوبی نشان می دهند که در تفسیر آیه وراثت کتاب دو جریان کاملاً مقابل هم شکل گرفته است: یکی در مدینه با محوریت اهل بیت و دیگری در سایر مراکز حدیثی که نقطه مقابل اهل بیت بودند و سعی زیادی در ترویج و تبلیغ انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده ی قرآن داشتند، به گونه ای که در سال ۲۰۰ هجری این انگاره از اعتبار خاصی نزد دانشیان اهل سنت برخوردار بود و امام رضا (علیه السلام) در مناظره ای سخت به ابطال آن پرداخت.جریان تردید در صحت انگاره ی عمومیت وارثان قرآن، جریانی است که در برخی از مراکز حدیثی چون بصره، عراق، و کوفه شکل گرفته بود. همزمان با شیوع انگاره ی مذکور در مراکز حدیثی آن روزگار، برخی از افراد و جریانهای فکری در صحت تفسیر مفسران مدرسه خلفا از آیه وراثت کتابْ تردید می نمودند و برای رفع تردید خود، تفسیر صحیح آیه را از اهل بیتْ جویا می شدند. جریان تردید، با انکار صریح انگاره ی مذکور از سوی اهل بیت و تأکید ایشان بر نزول آیه در خصوص عترت نبوی، رو به رو شد.(۲۸) تفسیر اهل بیت با سکوت و عدم ایراد مخاطبان مواجه شده است، این به معنای اعتراف ضمنی به بطلان نظریه عمومیت وارثان قرآن و تأیید صحت تفسیر اهل بیت به شمار می آید. @OstadRad

احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش دوّم) . ✍️ علی راد . اینک، در ادامه، ابتدا روایات تفسیری آیات مذکور را بررسی و سپس آراء مفسران امامیه را در تفسیر آن تحلیل می کنیم. به اختصار در ادامه ی مباحث کتاب، از آیات سی و یک و سی و دو سوره فاطر به « آیه وراثت کتاب » یاد می کنیم. اول. روایات تفسیری آیه وراثت کتاب۱٫ در جوامع حدیثی موجود امامیه، بیشترین روایات تفسیری آیه وراثت کتاب، از امام باقر (علیه السلام)، سپس از امام صادق (علیه السلام) است.(۳) روایتی از امام سجاد (علیه السلام) و دو روایت از امام علی (علیه السلام) با طریق اهل سنت در تفسیر آن گزارش شده است.(۴) در بین روایات، حدیث امام رضا (علیه السلام) در مناظره با دانشمندان اهل سنت در مجلس مأمون، مفصل ترین و روشن ترین روایت در تبیین و تفسیر مدلول آیه وراثت است.۲٫ به دلیل تکثر و تنوع روایات تفسیری آیه وراثت کتاب، محدثان امامیه در جوامع حدیثی متقدم و اولیه، باب مستقلی را به گزارش آنها اختصاص داده اند. ابن شعبه حرانی روایاتی را ذیل باب اختصاصی « و من کلامه (علیه السلام) فی الاصطفاء » از امام رضا (علیه السلام) گزارش کرده است.(۵) گاه تنها در یک کتاب حدیثی همانند بصائرالدرجات ذیل باب « فی الائمه (علیه السلام) انهم الذین قال الله فیهم انهم اورثهم الکتاب و انهم السابقون بالخیرات »‌ شمارگان روایات تفسیری به بیست روایت رسیده است.(۶) کلینی نیز در اصول کافی، باب « فی أنّ من اصطفاه الله من عباده و اورثهم کتابه هم الائمه (علیه السلام) »‌را به همین امر اختصاص داده است.(۷) شیخ صدوق نیز در آثار متعدد روایی خود همچون کمال الدین و تمام النعمه (۸)، عیون اخبارالرضا (علیه السلام)(۹)، معانی الاخبار(۱۰)، احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب را گزارش کرده و در اثر کلامی خود الاعتقادات- که به مشرب نقلی در بیان اعتقادات امامیه نگاشته است- وراثت کتاب از سوی امامان را از اعتقادات شیعه دانسته و مفاد آن را به روایات ذیل آیه ی وراثت کتاب استناد داده است.(۱۱) با بازیابی برخی از اصول اولیه روایی امامیه نیز احادیثی از تفسیر این آیه هم اکنون به دست ما رسیده است.(۱۲) در دوره متأخر نیز علامه مجلسی (۱۳) و شیخ حر عاملی(۱۴) مجموع روایات تفسیری مذکور را در آثار خود گزارش کرده اند. در تفاسیر مأثور متقدم امامیه نیز روایات تفسیری متعددی ذیل آیه وراثت کتاب گزارش شده(۱۵)، و حویزی آنها را یکجا گرد آورده است.(۱۶) سید هاشم بحرانی نیز، در غایه المرام، ضمن اختصاص بابی مستقل به گزارش روایات تفسیری آیه وراثت کتاب، دو روایت از آنها را منقول از امام علی (علیه السلام) (۱۷) از طریق عامه و هجده روایت دیگر را منقول از خاصه دانسته است.(۱۸)۳٫ سید بن طاووس در اعتبارسنجی اسنادی روایات تفسیری آیه وراثت تأکید دارد که مضمون مشترک آنها با بیش از بیست طریق از اهل بیت (علیهم السلام)‌نقل شده است.(۱۹) میرزای نوری همین بیان را در تکثر طرق روایات تفسیری آیه وراثت کتاب تأیید کرده است.(۲۰) شمارگان روایات تفسیری آیه مذکور در دوره سید بن طاووس تا حدی بوده است که وی به کثرت آنها تصریح کرده و بعد از گزارش روایات قابل توجهی از آنها، به معرفی برخی از مصادر آنها نیز پرداخته است.(۲۱) علامه طباطبایی نیز در بیان فراوانی روایات شیعه از اهل بیت با تعبیر « کثیره جداً » (۲۲) و در بیان شیوع آنها از عبارت « و هو المأثور عن الصادقین (علیهما السلام) فی روایات کثیره مستفیضه »‌(۲۳) بهره جسته است.۴٫ امتداد سیر تاریخی نقل این روایات از سوی بیشترینه ی معصومان و بازتاب آنها در اکثر جوامع حدیثی شیعه، نشانه شهرت روایی و تلقی صحت صدور این روایات از سوی قدمای امامیه بوده است. بررسی محتوایی روایات نیز نشان می دهد که همگی آنها وحدت معنایی با یکدیگر دارند و هیچ گونه اختلافی در مفاد و محتوا با یکدیگر ندارند. توجه به فضای صدور روایات نیز حکایت از این نکته دارد که راز صدور برخی از آنها این بوده است که مفاد آیه ی وراثت کتاب گاه برای برخی از مخاطبان محل سؤال بوده و امامان در پاسخ به آنان به روشنگری پرداخته اند. برخی دیگر اشاره به این دارند که آنها در مناظرات خود با مخالفان به آیه وراثت در اثبات مقام ممتاز علمی خود در شناخت قرآن استدلال کرده اند.(۲۴)دسته دیگر از روایات نیز از باب بیان « کرائم قرآن » در فضایل و مناقب اهل بیت صادر شده است.۵٫ روایات تفسیری آیه وراثت کتاب در یک نگاه کلی به دسته های ذیل تقسیم می شوند که در ادامه با درنگ در محتوای آنها دیدگاه اهل بیت را در تبیین آن بررسی می کنیم. @OstadRad

احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش پنجم ) . ✍️ علی راد . ۴٫ اجتهادی و تفسیر به رأی بودن:انگاره ی عمومیت وارثان کتاب فاقد مستند روایی معتبر از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است و جوامع حدیثی و آثار تفسیری مدرسه خلفا حتی فاقد مستندی ضعیف و شاذ از رسول خدا در اثبات مدعای آنان است. در عهد معصومین به طور قطع مخالفان اگر به روایتی معتبر از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در اثبات ادعای عام بودن وارثان دسترسی داشتند، می توانستند در مقابل نظر اهل بیت بدان استناد کنند و دیدگاه آنان را به چالش بکشند. فقدان روایت نبوی و سستی ظاهرگرایی مدعیان انگاره ی مذکور، نشانه ی آن است که این سخن برآیند تفسیر اجتهادی برخی از افراد کج اندیش یا تفسیر به رأی عده ای از مفسّران بوده است که سعی در نادیده انگاشتن نقش عترت نبوی در شناخت قرآن داشته اند.از آنچه بیان شد، به دست می آید که اهل بیت در بیان مخالفت خود با انگاره ی عمومیت وارثان قرآن، از دو اسلوب تلویحی و تصریحی بهره جسته اند. برای اسلوب تلویحی می توان به روایات انتقادی و بیان اشکالات انگاره ی مذکور از سوی عترت مثال زد. مفهوم این روایات، مخالفت معصومان با مفاد انگاره است. مقصود از اسلوب تصریحی، نفی آشکار صحت انگاره از سوی عترت است. برای مثال، در عبارت امام رضا (علیه السلام)‌که فرمود: « لا اَقولُ کما قالوا و لکنّی اَقولُ اَرادَ اللهُ عزّوجلّ بِذلکَ العتْرهَ الطاهرهَ » (من هم عقیده آنها نیستم بلکه می گویم مقصود خدا همان عترت طاهره است ) نفی صریح و ابطال نگره ی عمومیت وارثان کتاب است. در نتیجه، با وجود جریانی مخالف، چون عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ادعای عمومیت وراثت قرآن به معنای داشتن دانش کامل فهم قرآن، نقض می شود. @OstadRad

احادیث تفسیری آیه وراثت کتاب در میراث حدیثی امامیه ( بخش چهارم ) . ✍️ علی راد . اشکالات انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده ی قرآناز دقت در مجموع روایات اهل بیت انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده ی قرآن دچار اشکالات ذیل است: ۱٫ عدم تناسب با بخش پایانی آیه ی وراثت:اهل بیت با استشهاد به تناسب درونی آیات ۳۱ تا ۳۲ سوره فاطر با یکدیگر، انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده قرآن را مردود دانسته اند. آیات مذکور، وارثان برگزیده ی خود را اهل بهشت اعلام می کند. در حقیقت یکی از آثار وراثت قرآن را وعده قطعی به بهشتی شدن وارثان بیان می دارد. مطابق روایات و آراء مفسران، این گروه، بدون هیچ بازخواستی، وارد بهشت خواهند شد.بخش پایانی آیه وراثت: عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ ( [ در] بهشتهای همیشگی [ که ] به آنها درخواهند آمد، در آنجا با دستبندهایی از زر و مروارید زیور یابند و در آنجا جامه شان پَرنیان خواهد بود. )‌ به این نکته اشاره دارد.بهشتی شدن وارثان، معلول دو عامل عدم ظلم و پیشتازی در خیرات است که شایستگی برگزیدگی وراثت کتاب را برای آنان فراهم کرده، که در بخش آیه قبلی به آن دو اشاره شده است. عموم افراد امت اسلامی فاقد دو شرط عدم ظلم و پیشتازی در خیرات هستند، از این رو، تضمین قطعی برای بهشتی شدن همه ی آنان وجود ندارد. البته این سخن به معنای جهنمی شدن آنها نیست و ممکن است بعد از درنگی کوتاه یا طولانی در جهنم یا در اثر شفاعت، و عفو و لطف الاهی، وارد بهشت بشوند. روشن است که این گونه بهشتی شدن با تضمین قطعی ورود به بهشت از سوی خداوند تفاوت ماهوی دارد. آیات متعددی از قرآن به امکان انحراف افراد امت اسلامی اشاره دارند که در اثر انحراف از حق و در پی آن، ظلم به نفس، ورود بدون بازخواست آنان به بهشت را منتفی می سازد. در نتیجه، عام دانستن وارثان برگزیده با بخش پایانی آیه وراثت تناسبی ندارد و تضمین بهشتی شدن وارثان از سوی خداوند به طور قطع، احتمال عمومیت وارثان را منتفی می کند. این اشکال حداقل در نقدهای امام سجاد (علیه السلام)(۲۹) و امام رضا (علیه السلام) (۳۰) آمده است.یادکردِ این تضمین در پایان آیه وراثت کتاب از دو جهت حائز اهمیت است:یک. وارثان برگزیده قرآن، عملی را که سبب محرومیت از بهشت بشود، انجام نمی دهند و این به دلیل ویژگیهای شخصیتی، علمی و معنوی آنان است.دو. بهشت، اجر معنوی وظیفه وراثت کتاب است و خداوند با اخبار از آن، دستیابی وارثان حقیقی قرآن به اجرشان را تضمین کرده است. ۲٫ تردید افراد امت اسلامی در تحصیل وراثت کتاب:تردید در صحت وراثت عام قرآن و خوف افراد امت اسلامی از عدم قطع در ورود به بهشت، نشانه هایی از عدم اطمینان آنان در تحصیل ویژگی وراثت کتاب از سوی عموم مسلمانان است. تردید مذکور اولاً و بالذات معلول جهل و عدم آگاهی کامل آنان از مقصود خداوند است. این امر کاملاً طبیعی است که فردی با چنین ویژگی شخصیتی، هماره در دل خود تردید و خوف داشته باشد و در دستیابی به حقیقت آیه وراثت کتابْ خود را نیازمند به عترت بداند. اهل بیت به همین تردید و عدم اطمینان مخاطبان، به عنوان نشانه های روانشناختی در نقد انگاره ی عمومیت وارثان برگزیده قرآن استناد جسته اند. این اشکال در روایت امام باقر (علیه السلام) در نقد دیدگاه کوفیان گزارش شده است.(۳۱) ۳٫ وجود قول مخالف از میان امت اسلامی:انگاره ی عمومیت وارثان قرآن ادعا دارد که تمام افراد امت اسلامی وارث قرآن هستند؛ یعنی قرآن به آنان به ارث رسیده و همگی شناخت کافی و لازم برای بهره وری از آن را دارند. حال در میان همین امت اسلامی، جریانی شاخص و نزدیک به شخص آورنده ی قرآن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، به شدت مخالف با این عمومیت است. این جریان، عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است که هماره تاریخ از زمان پدیداری این نگره با آن مخالفت کرده است. این در حالی است که افراد عترت، خود از افراد برجسته و صالح امت اسلامی بوده اند و تضمیناتی چون حدیث ثقلین از سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره آنان صادر شده است. @OstadRad