🗒 #یادداشت | سعادت در نگاه شهید مطهّری _۲_
🔖 ارکان سعادت؛ ایمان و عمل
✍🏻 مجید ذوالقدر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مسئله❓
در ادامۀ بحث قبل، باید از خودمان سوال کنیم که آن صفات و خصلتها و معتقدات و سرمایههای داخلی وجود انسان، چه چیزهایی است؟
جواب📨
◽️ شهید مطهری به صورت کلی، #عوامل_سعادت را پنج چیز میشمارد:
1️⃣ ایمان و قلب سلیم؛
◽️ مال و فرزندان، زینت و کمال و مایهٔ رونق همین زندگانی دنیا میباشند و بس. آنچه در آن جهان برای بشر سودمند است و موجب سعادت وِی است، چیز دیگر است و آن، قلبی سلیم است؛ دلی که منوّر باشد به نور معرفت خدا و در آن شکّی و شرکی وجود نداشته باشد.
قلب سلیم و صفات عالی انسانی مانند خداشناسی و محبّت و انصاف و عدالت و راستی و درستی و مَلَکات فاضلهٔ علمی و عملی و اعمال صالحه که سرمایههای زندگی عالم آخرت میباشند، موجب سعادت و خوشبختی انسان در همین زندگانی دنیا نیز میباشند.
◽️ جای تردید نیست که انسان برای ادامهٔ حیات خویش به دنیای اطراف خودش نیازمند است و ابزار و وسائل دنیایی در ایجاد آسایش و لذّت برای انسان دخالت دارند. پیشرفت در زندگی و تکمیل ابزار و اسباب آن، مطلوب و صحیح است؛ امّا این گمان که تنها با گردآوردن وسایل و ابزار بی روح، میتوان سعادت و آسایش را تأمین کرد نیز غلط است. اساسا اگر نیروی روحی و اخلاقی موجود نباشد، تمدّن انسانی و زندگی اجتماعی نیز پیشرفت نخواهد کرد. اگر به تاریخ مراجعه شود، روشن میشود که تمام آن کسانی که به پیشرفت مَدَنیّت و زندگی اجتماعی کمک کردهاند و آثار سودمندی از خود باقی گذاشتهاند، همانها هستند که از دایرهٔ هوا و هوس قدم بیرون گذاشتهاند و پایبند اصول اخلاقی بودهاند. رمز خوشبختی و عزّت و بزرگواری و کلید سعادت دنیا و آخرت، در پاکیزهکردن روح است.
2️⃣ عمل؛
◽️ متاع سعادت انسان، همان عمل اوست. اگر انسان بخواهد در دنیا و آخرت به سعادت برسد، باید کار و فعالیت کند. برای رسیدن به پیشرفتهای علمی و معنوی و حتی ترقی در زمینههای مادی و فناوریهای روز و زمینههای مکانیکی و اقتصادی و ...، در اینها همگی، باید کار و تلاش و سعی و عمل داشته باشد؛ وگرنه راه به جایی نمیبرد.
◽️ آخرت، صرفاً خانهٔ عمل انسان است. متاع اصلی سعادت و شقاوت ما، طرز عمل و فکر و نیت و اخلاق ماست. به همین خاطر هم هست که در دین مبین اسلام، بسیار توصیه به محاسبهٔ نفس و اعمال شده است؛ یعنی اینکه باید انسان، توجه شدید داشته باشد که چه اعمالی از او سر میزند، خوب است یا بد است؟ باید محاسبه کند و اگر در سراشیبی سقوط افتاده است، خود را نجات بدهد و قبل از اینکه دست او از این دنیا که دار عمل است کوتاه شود، برای خود کاری بکند.
◽️ علم و عمل، دو بال و دو بازوی بشر برای رسیدن به سعادت هستند. علم، چراغ است و کار، حرکت. چراغ هنگامی مفید است که شخص بخواهد در شب با او حرکت کند. حرکت نیز هنگامی به مقصد میرسد که چراغ باشد و آدمی راه را از بیراهه تشخیص بدهد.
🏷 #سعادت | #عمومی
🌐 کانال «پارۀ تن»
📮 ایتا | ویراستی | آپارات
🗒 #یادداشت | سعادت در نگاه شهید مطهّری _۳_
🔖 ارکان سعادت؛ استفاده از فرصتها و زندگی اجتماعی
✍️ مجید ذوالقدر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
3️⃣ استفاده از فرصتها؛
◽️ یکی از دستورالعملهای مهم زندگی، غنیمتشمردن فرصتهاست. سعادتها و موفقیتهایی که نصیب بسیاری از افراد شده و میشود، بیش از آن مقدار که مربوط به استعداد و لیاقت آنها باشد، مربوط به هوشیاری و بیداری و استفاده از فرصتهاست. همچنین بدبختیها و محرومیتهای دستهٔ دیگر، به خاطر از دست دادن فرصتهاست.
◽️ تاریخ جهان و سرگذشت جهانیان و نشیب و فرازهایی که برای افراد و ملّتها همواره پیش آمده و پیش میآید، بهترین معلّم است؛ راه و چاه را به انسان نشان میدهد، به ما مینمایاند که اقوام مختلفِ انسانها که در گذشته بودهاند، کدام یک از آنها، به موفقیت رسیدهاند و کدام یک به هلاکت و نشان میدهد که موجبات پیروزی یا شکست آنها چه چیزهایی بوده است. رمز سعادتِ ما هم در کیفیت استفاده و بهرهای است که به میزان عقل و علم و هوش خود و میزان صفا و خلوص نیّت خود از آموزشهای اینچنینی ببریم و فرصتهای اینچنینی و تعلمیات تکوین را غنیمت بشماریم.
4️⃣ زندگی اجتماعی؛
◽️ دستورات دینی ما به رعایت اخلاق حسنه در روابط با دیگران و خیرخواهی برای عموم جامعهٔ انسانی، نشان از این دارد که انسان باید روحیهٔ صد در صد اجتماعی داشته باشد و خود را جزو جدا نشدنی اجتماع بداند، حیات و سعادت و شقاوت و همه چیز خود را وابسته به اجتماع بداند. انسان مومن، سعادت خود را در میان جامعه دنبال میکند نه جدای از جامعه. انسان مومن، خود را مسئول و مکلف نسبت به همزیستان خود میبیند. انسان، موجودی اجتماعی است. جانداری است که زیست وی، موقوف به همزیستی است. با همزیستن یعنی بار حیات و زندگی را با هم به دوشکشیدن؛ و به همین جهت هزاران قانون و مقررات و معلومات و صنایع و فنون و تقسیم کار و اخلاق مخصوص اجتماعی از قبیل عدالت و انصاف و همدردی و احسان و غیره لازم دارد.
◽️ جامعهٔ زنده، جامعهای است که از خودپرستی و خودخواهی، تُهی شده باشد. جامعهای است که مردم آن، مانند یک پیکرِ واحد شده باشند که وقتی عضوی از آن را عارضهای پیش آید، دیگر اجزاء آن نیز در تب و سوز میافتند. این جامعه است که درون آن، روح اجتماعی حاکم است و وجود دارد. جامعهای که در آن، هرکس، هرآنچه را برای خود میپسندد، همان را برای دیگر مؤمنین نیز میپسندد و هرآنچه را برای خود مکروه میدارد، برای دیگر اعضای جامعه نیز، مصلحت نمیداند.
◽️ وجود این روح اجتماعی در جامعهٔ مسلمین، بهترین دستگیرهٔ ایمان است. یعنی در میان وسائل نجات و موجبات سعادت که دین اسلام برای ما مقرَّر کرده است، بهترین و قابل اطمینانترین وسیله، همین روح اجتماعی است؛ همینکه انسان، دوستی و دشمنیاش برای خدا باشد؛ چون که سایر عبادات، مانند نماز و روزه و حج و جهاد و ...، عادتبردارند ولی حبّ و بغض برای خدا، نه. تا وقتی که انسان، روح خود را خالص نگرداند و افکارش، رُشد پیدا نکند، هیچگاه به این دستگیرهٔ ایمان، دست پیدا نمیکند.
سعادتمندی ما، به سعادت کلّ جامعهٔ انسانی گره خورده است.
◽️ ما به زیبایی این عنصر موفقیت و سعادت را در یکی از سورههای کوچک قرآن مشاهده میکنیم. سوره «عصر». در این سوره، بعد از رُکن ایمان و عمل صالح، دو ویژگی نام میبرد؛ یکی تشویق و توصیهٔ یکدیگر به حق و تشویق و توصیه یکدیگر به صبر. این دو ویژگیِ پایانی، مربوط به زندگی اجتماعی انسان میشود؛ به این معنا که سعادت انسان، در گرو سعادت جامعهٔ اوست و انسان، باید در میان جامعهٔ خود، به دنبال سعادت بگردد و خود را موجودی جدای از جامعه نپندارد.
🏷 #سعادت | #عمومی
🌐 کانال «پارۀ تن»
📮 ایتا | ویراستی | آپارات
🗒 #یادداشت | سعادت در نگاه شهید مطهّری _۴_
🔖 ارکان سعادت؛ علم
✍️ مجید ذوالقدر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
5️⃣ علم؛
◽️ عالیترین استعداد انسان این است که میتواند تا اندازهای از حقایق جهان باخبر گردد و قوانین جهان را بشناسد. خداوند در نهاد بشر، غریزهٔ دانشخواهی و حقیقتجویی را قرار داده است. علم، هم فی ذاته دارای شرافت است و هم اینکه بهترین وسیلهٔ زندگی است، قدرت و توانایی است. به وسیلهٔ علم است که میتوان با بیماریها و با فقر و تنگدستی و ظلم و ستمکاری و ... مبارزه کرد و سعادت دنیای خود را تأمین کرد. به وسیلهٔ علم است که ایمان حقیقی پیدا میشود؛ چون ایمانی که با تقلید و پیروی کورکورانه پیدا شود، اصلا نمیتوان آن را ایمان حقیقی نام نهاد و سست بنیاد است و خیلی زود فرو میریزد. به وسیلهٔ علم است که اعمال انسان، به سر منزل مقصود میرسد؛ چون علم، به مثابهٔ چراغ است برای کسی که میخواهد حرکت کند. اگر چراغ نباشد، حرکت کردن در شب تاریک، انسان را به جایی نمیرساند. در آسمان سیاه شب، اگر ستارگانی نباشند که راهنمایی کنند، کسی به مقصود خود نمیرسد. برای استفاده از فرصتها هم انسان نیازمند به این است که علم به فرصتها و موقعیت آنها داشته باشد تا در بزنگاههای زندگی، بتواند به نحو احسن، از فرصتهای زندگیاش استفاده کند.
◽️ علم، علاوه بر اینکه وسیلهٔ خوبی است، ذاتا هم دارای شرف است و برای انسان، کمال و سعادت است. انسانها، در بُعد روحانیِ خود، مانند جسم خود، نیازمند به تغذّی و غذا خوردن هستند؛ یکی از غذاهای روح انسان، علم است. انسان، هیچگاه نباید از نیازهای این بُعد وجودیِ خود غفلت کند و اِلّا درون گردابهای شکست و بدبختی فرو میرود.
◽️ طبق نظر برخی از علماء، امّ الأمراض همهٔ بدبختی ها و یا لاأقل بیشتر آنها، جهل و نادانی است.
◽️ عقیدهٔ توحید، گذشته از اینکه از جنبهٔ علمی، عالیترین فکری است که به مغز بشر رسیده است، از جنبهٔ عملی، اگر بدون تحریف و به صورت صحیح در مغز انسان جا بگیرد، به دل، روشنی و امیدواری و به روح، نیرو میبخشد، حیرت و تردید را که خطرناکترین مرض روحی است، از بین میبرد؛ امّا اگر همین عقیدهٔ پاک، با جهل و نادانی توأم شود، یکی از خطرناکترین بیماریهای روحی میشود و نتیجهٔ عکس میدهد؛ یعنی به جای اینکه انسان را خوشبخت و پیروز گرداند، بدبخت و سرنگون مینماید. به عنوان مثال، بسیاری از مردم، مُقدّرات خودشان و دین و جامعهٔ خویش را با تکیه به توحید، به دستِ پیشآمد میسپارند و کوچکترین فعالیتی از خود نشان نمیدهند و انجام هر کاری را مستقیما از خدا میخواهند و خودشان، شانه از زیر بار وظایفشان خالی میکنند. ریشهٔ این انحرافات، جهل و نادانی است و تنها راه علاج آن، افزایش تعلیم و توسعهٔ فکر است.
◽️ پایهٔ اول تربیت، تعلیم است. انسان در حال جهالت از هیچ چیز استفادهٔ کامل نمیبرد حتّی از دین. منشأ بسیاری از بیدینیها، بیعلمی و آشنا نبودن به تعلمیات الهی است. پیغمبر اکرم فرمود:« دو طبقه پشت مرا شکستند؛ یکی دانشمندان بیمبالات و بیپروا و دیگری عبادتکنندگان نادان».
🏷 #سعادت | #عمومی
🌐 کانال «پارۀ تن»
📮 ایتا | ویراستی | آپارات