📜خود گرایی و خدا گرایی(۳)؛پاسخ تفضیلی 🔰بخش دوم (ادامه قسم سوم محبت و خدا دوستی) انسان در این مرحله از معرفت خداشناسى به ویژه اگر به معرفت شهودى و درک حضورى نائل شود و در اصطلاح به مقام توحید ذاتى برسد، محبّتى نسبت به خداى یگانه پیدا خواهد کرد بسیار عمیق و دقیقاً، محبّتى عکس نوع دوم آن؛ یعنى، در این مرحله تنها یک محبت اصیل در اعماق نفس وى حاصل مى‌شود که متعلّق به ذات خداى متعال خواهد بود و بقيّه محبّتهاى وى هر چه باشد و به هر کسى تعلّق داشته باشد عرضى و فرعى و به منزله فروع و شاخه‌ها و ثمرات آن یک محبّت اصیل و ریشه‌دار متعلّق به خدا خواهد بود تا آنجا که حتّى حبّ ذات و خوددوستى انسان نیز اصالت قبلى خود را از دست مى‌دهد؛ چراکه، در این مرحله از بینش، ذات خود انسان هم به صورت یک وجود طفیلى و شأنى از شؤون آن موجود اصلى و جلوه‌اى از جلوه‌هاى او شناخته مى‌شود در چنین وضعى و با چنین شناختى طبیعى است که محبّت و دلبستگى وى اصالتاً به آن موجود اصیل تعلّق گیرد و دیگر موجودات غیر از او به خاطر آنکه شعاعى از وجود او و آفریده‌هاى او هستند در معرض پرتوى از محبّت که از محبّت اصلى الهى اشتقاق یافته قرار خواهند گرفت. آرى این آفریدگار انسان است که بندگان صالح و اولیاء خود را به سوى خود مى‌کشاند و در دل آنان جا پیدا مى‌کند و بتدریج آنان را خاص خود قرار مى‌دهد و دل آنان را پر مى‌کند آنچنان که دیگر جائى براى غیر او باقى نمى‌ماند چنانکه در دعاى عرفه حضرت سیدالشهداء‌(علیه السلام)آمده است: «انت الذى ازلت الاغیار عن قلوب احبائک حتى لم یحبوا سواک» تو آنکس هستى که دیگران را از دلهاى دوستانت دور مى‌کنى تا آنجا که جز تو را دوست نمى‌دارند. البتّه گفتن این سخنان براى ما آسان و شیرین است اما تحقّقش به این آسانیها میسّر نیست مگر آنچنان معرفت بالائى نسبت به خدا پیدا کنیم که در این صورت محبّتى را نسبت به او پیدا خواهیم کرد که هیچ محبّت دیگرى در عرض آن واقع نشود و دیگر محبّتهاى ما نظیر محبّتى که به ذات خود یا به بقاء و کمال خود داریم یا محبّتى که به علم و سعادت و قدرت خویش پیدا مى‌کنیم همه و همه به صورت امورى طفیلى و فرعى هستند نسبت به آن محبّت ذاتى بالاصالة که به ذات و صفات الهى تعلّق دارد و چیزهاى دیگر چون جلوه‌ها و مظاهرى از صفات و اسماء الهى هستند مورد محبّت انسان قرار مى‌گیرند. این نوع محبّت نیز هر چند اصیل است؛ ولى، از آنجا که عمومى نیست و در کمتر نفوسى حاصل مى‌شود در این طرح جایى براى آن منظور نشده است زیرا تحصیل این محبّت کارى است دشوار و نمى‌تواند جنبه عمومى و همه‌گانى پیدا کند. این اولیاء خاصّ خدا و اوحدى از مردم و قدر متیقّن انبیاء عظام و ائمه معصومین هستند که به این مرحله از محبّت نائل مى‌شوند. نتیجه کلى که از این پاسخ مى‌گیریم آنست که طرح پیشنهادى ما در اینجا آن ابعاد و گرایشات نفسانى را دربر مى‌گیرد که اوّلا، روشن و آگاهانه باشند ثانیاً اصیل و ذاتى باشند و ثالثاً، عمومى و همه‌گانى باشند و هیچیک از سه قسم محبّت و خدادوستى انسان این هر سه خصوصیت را ندارند چراکه محبّت فطرى روشن و آگاهانه نیست و محبّت مردم عادى و مؤمنین معمولى نسبت به خدا اصیل و ذاتى نیست بلکه فرع محبّتهاى دیگر است و محبّت اصیل و ذاتى الهى که از معرفت کامل نشأت مى‌گیرد ویژه اولیا خدا است و همه‌گانى نمى‌تواند باشد و همین سبب شده است تا در این طرح جائى براى محبّت خدا در نظر گرفته نشود. 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜خود گرایی و خدا گرایی(۴)؛ عدم انحصار محبت به حب به ذات اخلاق در قرآن ج ۲ ص ۳۳ حضرت علامه مصباح رحمه الله می فرمایند: "ما معتقدیم که محبّت موجود در ذات نفس منحصر به «خود دوستى» یا «حبّ ذّات» نیست؛ بلکه، عشق به خدا و پرستش او نیز جزء گرایشهاى فطرى انسانست که ریشه در ذات نفس دارد." 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜علم حضوری به مفاهیم برگرفته از آموزش فلسفه درس ۱۳، ۱۸ چکیده چند بحث فلسفی ص۲۱ تعلیقه علی نهایه ص ۳۹۲ رقم۳۵۵ علامه مصباح یزدی رحمه الله در درس ۱۳ آموزش فلسفه در بحث از اقسام علم حضوری می فرمایند: "ازجمله چیزهایی که با علم حضوری درک می‌شود، خود صورت‌ها و مفاهیم ذهنی است که آگاهی نفس از آنها به‌وسیله صورت یا مفهوم دیگری حاصل نمی‌شود و اگر لازم بود که علم به هر چیزی از راه حصول صورت یا مفهوم ذهنی حاصل شود، می‌بایست علم به هر صورت ذهنی، به‌وسیله صورت دیگری تحقق یابد و علم به آن صورت هم از راه صورت دیگری. بدین‌ترتیب می‌بایستی در مورد یک علم، بی‌نهایت علم‌ها و صورت‌های ذهنی تحقق یابد!" 🔰البته ظاهرا این نوع علم حضوری ، قسمی مستقل و جدای از فعل و انفعالات نفس نباشد ولی از جهت اهمیت آن به صورت جدا گانه ذکر شده است . ظاهر کلام علامه مصباح در کتاب چکیده ای چند بحث فلسفی این است که این نوع علم حضوری تحت فعل و انفعالات نفس قرار می گیرد : " همچنین علم نفس به افعال و انفعالات خودش حضوری است یعنی کار هایی که بدون واسطه انجام می دهد و حالاتی که برایش رخ می دهد به طور یافت و وجدان حضوری آگاهی دارد و از جمله آنها صورت های علمی است که از اشیا دیگر نزد او حاضر می شود." همچنان که در درس ۱۸ آموزش فلسفه نیز آمده : "با توجه به اینکه صور ذهنی به ‌هر شکلی باشندـ خواه حسی و خواه خیالی و خواه عقلی ـ با علم حضوری درک می‌شوند، تصدیق به وجود آنها به عنوان افعال یا انفعالات نفسانی از قبیل وجدانیات است و نیازی به تجربه حسی ندارد" البته دلیل دیگر برای جدا مطرح کردن آن می تواند ویژگی ای باشد که در این قسم نهفته است. ایشان در تعلیقه بر نهایه می فرمایند: "والحاصل أنّ الصور العلمیّة ـ سواء كانت عقلیّة أو خیالیّة أو حسیّة ـ صور مجرّدة حاصلة للنفس قائمة بها لا استقلال لها دون النفس، ومشهودة لها شهوداً حضوریّاً، وتفترق عن سائر الكیفیّات النفسانیّة بخاصّة ذاتیّة لها هی مرآتیّتها لماوراءها، فإذا نُظر إلیها كانت معلومة بالعلم الحضوریّ، وإذا نظر فیها كانت علوماً حصولیّة للمعلومات الخارجیّة. فالصور أنفسها معلومات بالذات علماً حضوریّاً، والأشیاء الخارجیّة معلومات بالعرض بوساطة تلك الصور علماً حصولیّاً." 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜نقش ذهن در پیدایش معقولات برگرفته از : شرح نهایه ج ۲ص ۸۳ هم اندیشی معرفت شناسی ج۱ ص ۳۳۷ حضرت علامه مصباح رحمه الله در شرح نهایه الحکمه می فرمایند: " ذهن در پیدایش معقولات اولى منفعل است نه فعّال. همان طور که در ویژگى شماره ۱ گفته شد، معقولات اولى صور واقعیات خارجى هستند و هنگامى در ذهن به وجود مى‌آیند که نفس ما آن واقعیات را، با حواس یا بدون حواس، بیابد و تا هنگامى که نفس واقعیت یک چیز را، بیواسطه یا بواسطه، نیابد، ممکن نیست صورت جزئى یا کلى آن چیز در ذهن به وجود آید. به عبارت دیگر، نقش ذهن در به وجود آمدن معقولات اولى شبیه نقش فیلم عکاسى است در پیدایش تصویر روى آن. واضح است که اگر دریچه دوربین عکاسى بسته باشد، فیلم داخل آن خودبخود هیچ نقشى را روى خود به وجود نمى‌آورد و تنها آنگاه روى فیلم تصویر به وجود مى‌آید که شیئى مقابل دریچه دوربین قرار گیرد؛ یعنى، فیلم عکاسى فقط پذیرنده تصویر است و به هیچ وجه به وجود آورنده آن نیست؛ به وجود آورنده تصویر نورى است که از شىء خارجى به فیلم مى‌تابد، پس فیلم عکاسى در پیدایش تصاویر روى خود فقط منفعل است و به هیچ روى فعال نیست. ذهن ما نیز در پیدایش معقولات اولى چنین است." همچنین ایشان در هم اندیشی معرفت شناسی می فرمایند: " در فلسفه اسلامی یک دسته از معقولات آنهایی هستند که نفس نسبت به آنها جنبه انفعالی دارد. ماهیات و معقولات اولی از این قبیل اند . حتی اگر نفس فاعلیت هم داشته باشد فاعلیت ضعیفی است و بیشتر جنبه انفعالی دارد و شبیه انعکاس است. همان طو که صور حسی و خیالی ، خود به خود و بدون اراده و فاعلیت ما در ذهن منعکس می شوند ، معقولات اولی نیز چنین اند. البته منظور از فاعلیتی که در اینجا نفی می شود فاعلیت با مرتبه قوی آن است ، و گرنه باز هم نفس یک نحو فاعلیتی در صور حسی و خیالی دارد. اما در ماهیات نگوییم صد در صد ، دست کم می توانیم بگوییم بیشتر جنبه انفعالی دارد بخلاف معقولات ثانیه که با تعمل و فعالیت خود نفس ایجاد می شوند." 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜بدیهیات عقل عملی برگرفته از : آموزش فلسفه درس ۲۰ اخلاق در قران ج ۳ ص ۱۲۸_ ص ۲۸۲ نقد و بررسی مکاتب اخلاقی ص ۳۲۷ حضرت علامه مصباح در آموزش فلسفه می فرمایند: "اصول اخلاقي و حقوقي بدان‌گونه که در اين نظريه تصور شده، بي‌نياز از استدلال و غيرقابل‌تعليل نيست و حتي کلي‌ترين آنها که حسن عدل و قبح ظلم است، نيازمند به برهان مي‌باشد، چنان‌که اشاره خواهد شد." از این عبارت برداشت می شود که ایشان چیزی به نام بدیهی عقل عملی قبول ندارند . در حالی که در اخلاق در قران می فرمایند: "به نظر ما حسن عدالت و لزوم رعایت آن، در ادراکات عملى، از جمله قضایاى تحلیلى است و راز بدیهى بودنش نیز در تحلیلى بودن آن نهفته است." در جایی دیگر از همین کتاب می فرمایند: "به طور کلى این که «در اموال دیگران نباید تصرف کرد،» یک قضیه بدیهى مربوط به ادراکات و احکام عملى است؛ همانند قضایاى بدیهى که در ادراکات نظرى وجود دارد. جو غالب بر اندیشه‌هاى فلسفى این است که در مسائل اعتبارى یا ادراکات عملى، قضیه یا قضایاى بدیهى نداریم؛ اما به نظر مى‌رسد که در اعتباریات نیز، مانند قضایاى نظرى، قضیه بدیهى داریم." تبیین نظریه علامه مصباح رحمه الله 👤استاد مجتبی مصباح استاد مصباح در تبیین نظریه مرحوم علامه مصباح رحمه الله می فرمایند: آنچه که از مجموع فرمایشات مرحوم والد -ره - برداشت می شود این است که اینکه ما گزاره بدیهی مربوط به عمل داریم یا نه، بستگی دارد به معنایی که از این گزاره‌ها قصد می‌کنیم. بله. ما می‌توانیم گزاره‌های مربوط به عمل بصورت بدیهی تحلیلی داشته باشیم و لازم هم نیست که این گزاره‌ها کلی‌ترین گزاره‌ها باشند. وقتی می‌گوییم باید به عدالت رفتار کرد،‌ اگر مقصود ما از عدالت حقی است که باید ادا شود، مقصود این خواهد بود که حقی را که باید ادا کرد باید ادا کرد. همچنین اگر بگوییم کار ناشایست شایسته نیست و سخن ناسزا سزاوار نیست،‌گزاره‌هایی بدیهی گفته‌ایم. این نوع گزاره‌های بدیهی از نوع تکرر عین موضوع یا جزء آن است که برای استنتاج هیچ مصداقی کافی نیست. اما گزاره‌هایی بدیهی که برای استنتاج مصداق مفیدند، گزاره‌هایی هستند که محمول لازم بین موضوع باشد و ما وجود لازم را در مصداقی می‌دانیم و از این طریق حکم را برای مصداق استنتاج می‌کنیم. در واقع، آن لازم حد وسط استدلال قرار می‌گیرد. اما چنین گزاره‌های بدیهی در حوزه اخلاق نداریم، زیرا ثبوت خود مفاهیم ارزشی برای موضوعات اخلاقی که ارزش در آنها اخذ نشده با واسطه ارزش‌مندی هدف اخلاق است و با همین واسطه اثبات می‌شود، و بنابراین هیچ گزاره اخلاقی بمعنای واقعی کلمه، یعنی گزاره‌ای که موضوعش وصف یا فعلی اختیاری باشد (و طبعا ارزش هم در آن شرط نشده باشد) و محمولش مفهومی ارزشی باشد بدیهی نیست. 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜بیانات علامه طباطبائی بن مایه نظریه ابتکاری ارجاع بدیهیات به علوم حضوری شرح برهان شفاء جلد ۱ ص۶۲ ره یافت ها و ره آوردها ج۱ ص ۱۷۴ دومین یادنامه علامه طباطبائی ص ۲۶۶ منطق و شناخت شناسی از نظر حضرت آیت الله مصباح یزدی ص۳۴۱ علامه مصباح در شرح برهان شفاء می فرمایند: "سرّ بداهت اوّلیات و وجدانیات این است که باز گشت به علم حضوری دارند." استاد حسین زاده در بحث معیار صدق بدیهیات اولیه می گویند : استاد مصباح یکی از برجسته ترین و بدیع ترین نظریه های خود را ارائه کرده اند...... ابتنای علوم حصولی یقینی بر علوم حضوری و یافتن ارتباط معرفت شناسی آنها با یکدیگر ، از جمله دستاوردهای این نظریه بدیع و ابتکاری است. مرحوم علامه مصباح این نظریه را مستبط از کلام مرحوم علامه طباطبائی می دانند و بیانات ایشان را ریشه این نظریه می دانند، ایشان در دومین یادنامه علامه طباطبائی می فرمایند: " از بیانات حضرت علامه طباطبائی اینطور استنباط می شود که علوم حصولی به علوم حضوری منتهی می شوند و آنجا که نفس بتواند معلوم حضوری و صورت حصولی را با هم مقایسه کند ، می تواند مطابقت مفهوم را با مصداق بیابد." 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

🔴 تمدید شد ✳️ فراخوان مقاله همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدی(ره) ✅ محورهای همایش: 1️⃣ دیدگاه‌های علامه مصباح یزدی(ره) درباره: 🔷 چیستی، امکان و اعتبار علوم انسانی 🔷 مبانی علوم انسانی 🔷 روش و فرآیند تولید علوم انسانی اسلامی 🔷 مسایل علوم انسانی 2️⃣ مطالعه تطبیقی اندیشه‌های علامه مصباح یزدی(ره) با دیگر متفکران در حوزه علوم انسانی 3️⃣ منظومه فکری علامه مصباح یزدی(ره) در علوم انسانی اسلامی 4️⃣ انعکاس و تأثیرگذاری اندیشه علامه مصباح یزدی(ره) در آثار اندیشمندان علوم انسانی 🗓 آخرین مهلت ارسال مقالات: 1401/05/31 🗓 زمان برگزاری: 25 و 26 خرداد 1402 🏢 دبیرخانه: قم، خیابان جمهوری اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، طبقه 4 🔷 دریافت ریزموضوعات از سایت همایش 🌐 www.ihsam.iki.ac.ir 🔷 کانال همایش در ایتا، سروش و بله 🔰 @ihsam_ir 🌐 پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت علامه مصباح(ره) 🌐 https://mesbahyazdi.ir ☎️ دبیرخانه همایش: 02532113456 ☎️ اداره همایش‌ها: 02532113429 ☎️ روابط عمومی: 02532113627 📱 همراه: 09051810128 🌐 کانال و سایت مؤسسه‌ امام خمینی(ره) 🔰 https://eitaa.com/iki_ac_ir 🌐 https://iki.ac.ir

📜معنای "باید اخلاقی" ؛ بیان دیدگاه ها برگرفته از کتاب باید اخلاقی از دیدگاه اندیشمندان معاصر اسلامی ص۳۲_۳۴ 1️⃣استاد صادق لاریجانی : معنای باید بدیهی هست .ایشان بدیهی بودن "باید" را دلیلی بر بی نیازی آن از تعریف می دانند. 2️⃣محقق اصفهانی : ایشان باید اخلاقی را با مفهوم اخلاقی دیگری مانند "خوب" تعریف می کنند. 3️⃣ آیت الله جوادی: ایشان معنای باید اخلاقی را ضرورت تکلیفی می دانند. 4️⃣مرحوم مهدی حائری : معنای باید اخلاقی ضرورت بالغیر است. 5️⃣استاد معلمی : "باید اخلاقی" به معنای ضرورت بالقیاس و بالغیر هست. 6️⃣آیت الله مصباح یزدی : ایشان معنای "باید اخلاقی" را ضرورت بالقیاس بین فعل و نتیجه در نظر گرفته اند. 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜تبیین تحلیلی بودن برخی گزاره های اخلاقی همچون العدل حسن 👤علامه مصباح یزدی رحمه الله 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah

📜نظر آیت الله مصباح در مورد حکایت شانی برگرفته از آموزش فلسفه درس ۱۴ ، ۱۸ مقاله ماهیت حکایت از دیدگاه استاد مصباح علامه مصباح رحمه الله در دو جای از کتاب آموزش فلسفه بحث شانی بودن حکایت تصورات را مطرح فرموده اند: درس ۱۴: تصور در لغت به معناي «‌نقش‌بستن‌» و «‌صورت‌پذيرفتن‌» است، و در اصطلاحِ اهل معقول عبارت است از پديده ذهني ساده‌اي که شأنيت حکايت از ماوراي خودش را داشته باشد . ٢. درس ۱۸: چنان‌که در تعريف تصور اشاره شد، هر تصوري فقط شأنيت نشان دادنِ ماوراء خود را دارد؛ يعني هيچ‌گاه تصور يک امر خاص يا يک مفهوم کلي، به معناي تحقق مطابق آن نيست و اين واقع‌نمايي شأني، هنگامي به فعليت مي‌رسد که به شکل يک قضيه و تصديق درآيد و مشتمل بر حکم و نمايانگر اعتقاد به مفاد آن باشد؛ مثلاً مفهوم «‌انسان‌» به‌تنهايي دلالتي بر تحقق انسان خارجي ندارد، ولي هنگامي که با مفهوم «‌موجود‌» ترکيب شد و رابطه اتحادي آنها را به‌صورت يک علم تصديقي درآورد، کاشفيت بالفعل از خارج پيدا مي‌کند، يعني مي‌توان اين قضيه را که «‌انسان موجود است‌» به عنوان قضيه‌اي که حکايت از خارج مي‌کند تلقي کرد. شاید تصور شود که از منظر علامه مصباح رحمه الله تصور وقتی در قالب قضیه قرار بگیرد به حکایت بالفعل می رسد در حالی که ظاهرا این برداشت، برداشت غلطی به نظر می رسد . در مقاله ماهیت " حکایت" از دیدگاه استاد مصباح بعد از ذکر شرط در قالب قضیه بودن برای حکایت بالفعل دو شرط دیگر نیز ذکر شده است : 1⃣ تعلق تصدیق به قضیه : فاعل شناسا باید محتوای قضیه را تصدیق کند. 2⃣صادق بودن قضیه : علاوه بر اذعان فاعل شناسا به مفاد قضیه ، صدق مطابقت قضیه با واقع نیز لازم است. بنابراین اگر تصوری در قالب قضیه قرار بگیرد ولی تصدیق به آن تعلق نگیرد یا اینکه اذعان و تصدیق به آن تعلق بگیرد ولی مطابق با واقع نباشد حکایت در مرحله شانیت باقی می ماند. نتیجه : از منظر علامه مصباح رحمه الله حکایت در عمده مرحله (تصورات و قضایا) بالقوه، و فقط در تصدیقاتِ صادق، بالفعل است . 🔹نظرات فلسفی آیت الله مصباح 🔹 @PhilosophyofAyatollahMesbah