📸 #عکسنوشت 🔰 سیر دگرگونی علم اصول در طول تاریخ 🔻 #دانش_اصول از آغاز پيدايش خويش به مثابه ی يك دانش تاكنون دگرگونی های بسياری را به خود ديده است. اگر کتاب الرساله ی شافعی را آنگونه که اهل سنت و برخی از شیعیان پذیرفته اند آغازگر تدوین علم اصول و نخستین اثر مدون اصولی قلمداد كنيم، در درازنای سده ها اين دانش بارها به لحاظ سازمان و ساختار دگرگون شده است. نخستین اثر جامع در دسترس كه الذريعه و العده است، با آخرين آثاری كه امروزه در اختيار ماست مانند #كفايه_الاصول که به مثابه ی متن مبنا و معيار مورد بهره‌برداری است بسیار از هم متفاوت اند‌. 🔻در این جستار می توان از نقاط قوت چيدمان كنونی علم اصول نیز سخن گفت چرا که سازمان کنونی علم اصول يكسره ضعف و عيب نيست، سازمانی است كه طی قرون و تحت تأثير تجارب و در حقيقت تبلور و انباشت تجارب بزرگان است پدید آمده و بالیده است و عناصر مثبت و نقاط قوت بسياری دارد و بیشتر بزرگانی كه با تکیه بر سازمان فعلی به #فقه درآمده اند بر نقاط ضعف آن نیز آگاه بوده اند. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث روش شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 غایت تاسیس و غایت تدوین علم ◾️ هماره گفته می شود كه «غاية العلم ما دوّن لأجله» دستی كه در عبارت مشهور مي‌بریم آن است كه بگوييم: «ما أسس لأجله» چرا که تدوين خاستگاه برگزیدن #غايت_علم نيست، بلکه تأسيس خاستگاه آن است. هنگام پایه گذاری و تأسيس علم غايت آن لحاظ می شود ولی تدوين برای سامانبخشی به علم است. اين تأسيس است كه غايت علم به شمار می رود. ولی عبارت مشهور «ما دوّن» است و تدوين مرحله‌‌ای از فرآيند #گسترش_علم است. ◾️ تدون به توسعه ی علم مربوط است حال آنکه در اينجا غایت توسعه منظور نيست بلکه غایت تأسيس مراد است. مگر آنکه تدوین را به معنای تأسيس گرفته و واژه ی تدوين را به جای لفظ تأسيس به كار بریم. وگرنه طبعاً می بايست میان مقام تأسيس و مقام تدوين تفاوت گذاشت. جهت آن است كه علم در آغاز تأسيس می شود و سپس در يك مقطعی تدوين مي‌ گردد. ◾️ #علم_اصول هرچند در آغاز چونان يك علم صورت خودایستا و استقلالی نداشته اما همين اصول فقه مدون در خلال فقه حضور داشته و نیاز فقه را بر آورده و نقش خود را ايفا می كرده است تا زمانی که از فقه جدا شده و تدوين جدا و مستقل یافته است. هر دانش ديگری نیز همينگونه بوده است. پس عبارت «غرض العلم ما أسس لأجله»، را در غرض و غايت علم می توان به کار برد. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث روش شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 تفاوت غایت و فایده ی علم ◾️ پرسشی كه می توان طرح كرد آن است كه چه نسبتی میان غرض، #غايت و فائدت هست؟ ظاهر آن است که نسبت میان فائدت و غايت عام و خاص من‌وجه است. از حيثی غايت از فائدت اعم است و از حيث ديگر فائدت اعم از غايت است. چرا که غايت فائده ی مقصود است. آن فائده‌ای است كه آن را قصد كرده‌ايم كه به دست آوریم گرچه سرانجام به کف نیاید. ولی غايت آن فائده ی مترتبی است كه ما قصد رسیدن به آن را داریم گرچه که به آن نرسيم. ◾️ غايت از آن جهت كه تنها به اثر مقصود اطلاق می شود كه ما از آغاز كار قصد كرده ايم که آن را به دست آوریم از اين جهت اخص است. از آن سو فایده آن اثر يا آثاری است كه فراچنگ می آیند ولو از پیش قصد نشده باشند. از سوی ديگر غايت هم شامل مايحقق و هم شامل مالايحقق می شود. درست است كه من قصد كردم به آن غایت دست پيدا كنم و فعلی را انجام می دهم ولی الزام و ضمانتی ندارد هر آنچه را كه من قصد كردم فراچنگ آید. شاید من غایتی را قصد كردم ولی حاصل نشد. ولی از آن سو اگر فائده حاصل نشود اصلاً به آن فائده نمی گویند. در نتيجه بسته و مقيد به حصول است و از اين جهت خاص از غايت می شود ولی از اين حيث كه #فائده مقصود و غير مقصود را در بر می گیرد فائده اعم است. بنابراين مراد از غايت در حوزه ی علم «ما اُسس لأجله» و مراد از فائده «ما يحصل و يحقق ولو لم يقصدها مؤسسه» است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث روش شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

🔊 #بشنوید 🔰 #خارج_فقه_القضاء جلسه سیصد و سوم 📌 مبحث قاضی تحکیم / جلسه شانزدهم سال تحصیلی جدید 🎙 آیت الله #علی_اکبر_رشاد 📅 یکشنبه ۲۷ آبان ماه ۱۴۰۳ #صوت #درس_خارج 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 فوائد دنیوی و اخروی دانش اصول ◾️ اگر كسی اصول را فرا گيرد از بلاتكليفی در برابر دستورات الهی رهایی می یابد و اين در دنيا و آخرت برای او فائده دارد. از سوی دیگر #اصول_فقه و اجتهاد در توسعه ی نهضت‌های اجتماعی شيعه بسيار تأثيرگذار و خاستگاه نهضت‌های دينی در میان شيعه بوده‌اند و اگر بنا بود که راه #اخباريون را سپری کنیم اين نهضت‌ها رخ نمي‌ دادند. در زمان خود ما نیز حضرت امام در واقع بر اساس #اجتهاد و توان اجتهادی و مشرب اصولی كه داشت انقلاب كرد، يعنی در اين اجتهاد به ولايت فقيه رسيد كه مي‌تواند آثار دنيوی نیز قلمداد شود. آثار اخروی آن نیز همين تعابيری است كه از تحصيل سعادت ابديه و امثال آن در لسان بزرگان و تعابير ایشان بود و امر روشنی است. ◾️ ثمره ی اصول دو چيز است: یک. فوز به سعادت دينی یعنی اين‌كه كسی به سعادت دينی دست پيدا كند. چون به‌ هر روی هنگامی که اصول را به كار ببريم و احكام الهي را به دست آوریم و به آن ملتزم باشيم، سعادت دينی را به دست آورده ایم، دو. برخاستن از نشیب تقليد و رها شدن از بند آن. چون كسی كه اصول را فرا می گيرد و به كار می برد #مجتهد می شود و از قید #تقليد آزاد می شود. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث روش شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

🔊 #بشنوید 🔰 #خارج_اصول / جلسه هزار و صد و هشتاد و هشتم 📌 مبحث مقاصد الشریعه ( نقش مقاصد الشریعه در علم اخلاق ) جلسه بیست و پنجم سال تحصیلی جدید 🎙 آیت الله #علی_اکبر_رشاد 📆 دوشنبه ۲۸ آبان ماه ۱۴۰۳ #صوت #درس_خارج 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 برتری غایت نسبت به فایده ◾️ اساسأ هر فعل ارادی يك رشته مبادی خاص را سپری می كند تا واقع شود که اصطلاحاً از آنها به مبادی ارادی تعبير می كنيم. هر کنشی كه آگاهانه و ارادی صورت پذيرد بايد اين فرآیند را سپری كند مگر آنکه آگاهانه نباشد که در اینصورت اساسأ فعل به شمار نمی رود چرا که در سرشت کنش و فعل عنصر آگاهی نهفته است. اينكه انسان فعل و #غایت آن را در اندیشه آورد سپس بسنجد كه آيا اين فعل سودمند يا زيانبار است و سپس سودمندی را تصديق كند و انگيزش و شوق در فرد پدید آید و آنگاه عضلات و جسم حركت کرده و آن فعل انجام شود اين فرآیندی است كه در مبادی #اراده رخ مي‌ دهد. ◾️ يكي از حلقات مهم در سير مبادی اراده #فائده‌سنجی و تصديق به #فائده‌مندی است. فائده‌مندی اگر تصور و تصديق نشود، فعل واقع نمی شود، چرا که فعل برخاسته از شوقی است كه انسان به آن دارد. بدون تصور و تصديق فائده‌مندی، شوقی پديد نمی آيد و شوق كه پديد نيامد، انگيزشی رخ نمی دهد و حركتی پیدا نمی شود و فعل نیز واقع نمی شود. درنتيجه تصور و تصديق فائده، شرط وقوع فعل است و واکاوی يك علم و تحصیل و تدریس آن همگی از افعال ارادی انسان هستند و روشن است که بدون تصور و تصديق فائده، فعل تحصيل و تحقيق واقع نمی شود بنابراين تصور و تصديق #غايت و طبعاً طلب غايت آكد از فائده است و در انگيزش از فائده مؤكدتر است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

#اشعار 🍁 پاییز طوفـان زده ام مثـل هـــوای پاییـز پـژمرده و زردم از جفـای پاییـز بـارانی ام ازبس به تو می اندیشـم ای حال بهـار در هـوای پاییـز! دلتـنگم و، جانسوز صدا می زنمت، جانسوز، درست مثل نـای پاییـز انگـار که فصل ها همه پاییـزند، عمرم همه بلکـه سال های پاییـز پنجـاه بهـار، شدخـزان پی درپی، من پیـرشـدم، ولی به پـای پاییـز کی بالأخره، چگونه سرخواهدشد؟ تلخ است چقـدر ماجـرای پاییـز! مـن منـکر دلــربــایـی پـایـیــزم، نفریـن به شکــوه دلـربای پاییـز! هرسال، نمی شـود خــدایــا آیـا تکـرار شـود بهـــار جــای پاییـز؟ البتـه در این غزل، من ازدلتنگی بد گفته ام ازحـال و هــوای پاییـز چون ابر بهار، اگرنه می گریم من دلتنـگ که می شـوم بـرای پاییـز چالاک و فرح فزا و سحرآمیز است هــم قــــدّ بهـار، هــم قبـای پاییز. ▪️ #علی_اکبر_رشاد ⚜ تهران، پاییز ۱۳۸۸ 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 بدون غایت نه تنها پی ریزی علم اصول بلکه انجام هر کاری ترجیح بلامرجح خواهد بود ◾️ بدون لحاظ #غايت انجام فعل ترجيح بلامرجح است. انسان می خواهد فعل آگاهانه‌ای را انجام دهد، اگر برای آن غايتی فرض نكرده باشد انجام دادن و انجام ندادن آن برابر است و برگزیدن سویه ی انجام به جای سویه ی ترك ترجيح بلامرجح می شود. چه دليلی دارد كه اگر قصدی منظور نيست و واقع نخواهد شد، فعل ترجيح پيدا كند؟ چرا ترك ترجيح پيدا نكند، حال آنکه ترك به طبيعت نزديك‌تر است. در واقع #غایتمندی فعل و تصور غايت برای علم كه يك فعل است مرجِح است و بدون آن میان فعل و ترك ترجيحی نيست! ◾️ در انجام کار بدون لحاظ غايت دچار نوعی ترجيح بلامرجح مي‌شويم كه محال است. بنابراين غايت برای هر كاری از جمله پی ریزی یک علم، بایسته و ضروری است و بدون آن اصولاً از تأسيس و وضع و تدوين يك علم تا تحصيل و تدرس و تدريس آن بلاوجه خواهد بود. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

🏴 همزمان با ایام فاطمیه برگزار می شود: 🔰 محفل اخلاقی با حضور آیت الله #علی_اکبر_رشاد 📌 سه شنبه شب ها یک ساعت بعد از مغرب ⚜️ شبستان حوزه علمیه امام رضــا علیه السلام تهران 📍 موقعیت جلسه با استفاده از مکان یاب: 🖇 nshn.ir/597bvePRNxi6yX 🆔 @Rashad_ir

🔊 #بشنوید 🔰 #خارج_فقه_القضاء جلسه سیصد و چهارم 📌 مبحث قاضی تحکیم / جلسه هفدهم سال تحصیلی جدید 🎙 آیت الله #علی_اکبر_رشاد 📅 سه شنبه ۲۹ آبان ماه ۱۴۰۳ #صوت #درس_خارج 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 شرط جامعیت و مانعیت در روش شناسی علوم ◾️ در #روش‌شناسی و غایت شناسی، مانند تعريف علم بايد افزون بر آن دو شرطی كه در تعريف از گذشته گفته‌اند یعنی جامعيت و مانعيت، شرط سومی را نیز لحاظ كنيم. می گويند تعريف بايد جامع و مانع باشد و اين دو را منطقيون از گذشته گفته‌‌اند از این رو این دو شرط را در تعريف علم بايد در نظر داشت. ما يك شرط سومی را در تعريف علوم افزوده ایم و آن #شرط_جهت است. بايسته است که در مقام تعريف، جهت را نیز در نظر داشت و باید روشن شود كه جهت تعريف و رويكرد ما در تعريف پسينی است يا پيشينی؟ اگر جز این باشد مغالطه پيش آمده و تعريف دقيقی فرآچنگ نمی افتد. ◾️ شرط سوم را كه در تعريف علوم افزودیم در بعضی از مسائل نیز بايد لحاظ كرد چرا که تعريف تنها #تعريف_علم نيست. از آنجا كه به رأی ما هر مسئله‌ از مسائل علم‌ها خود برای خویش عليمه و دانشواره‌ای است در تعريف مسئله‌ها نیز سه امر بالا شرط هستند. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #گزارش_تصویری 🔰 نهصد و هشتمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست دکتر #مسعود_پزشکیان رییس جمهور 🔻 تهران، بیست و نهم آبان ماه ۱۴۰۳ 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 بررسی تاریخ علوم برای کشف غایات آنها ◾️ برای اينكه بدانيم #غايت_علم_اصول چيست خوب است كه تاريخ آن علم را مطالعه كنيم و ببينيم كه از سوی مؤسسان، برای آن علم حين تأسيس چه غايتی منظور شده است و آنها با چه نیازی روبرو بوده‌اند كه اين دانش را پی ریخته اند؟ كما اينكه درباره ی #دانش‌های_نوین بايد ببينيم كه غرض و غايت مؤسسان كه اين حوزه ی مطالعاتی و معرفتی را پديد آورده‌اند چه بوده است. ◾️ برای نمونه در جستار پیوند علم و دین که مبحثی نوین است به سراغ تاريخ غرب، تاريخ دين مسيحيت، به ویژه در قرون وسطا، تاریخ کشمکش علم و دين در مسيحيت و علم قرون وسطا و نزاع‌های تاريخی كه آن زمان بوده است می رویم تا دریابیم چرا برای نخبگان و دغدغه‌مندان اين امور بغرنج و دشوار شده است و در نتیجه به مطالعه توسعه این دانش پرداخته اند آنچنان كه كسانی پيدا شده‌اند كه همه ی عمر علمی خود را (افزون بر نيم‌قرن) در بررسی علم و دين سپری كرده‌اند. ◾️ طبعاً پاسخ‌هايی كه آنها ارائه می كنند معطوف به تأمين غايتی است كه آن زمان داشته‌اند. غايت بعضی از ورود در اين مسئله آن بوده كه اثبات كنند دين به كار نمی آيد و مانع رشد و توسعه و پيشرفت علم است. كسانی كه دغدغه ی دين داشتند، در مقام اين بودند كه بگويند تعارضی میان علم و دين نيست و يك راه‌حل اين‌چنينی پيدا كنند. يا بگويند از اساس علم و دين در يك سپهر نيستند تا تعارض يا تلائمی داشته باشند. #علم_ودين دو عالم‌اند که نمی توان آنها را با يكديگر سنجید. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 همه قواعد اصول کاشف نیستند ◾️ همه ی آنچه كه از به كار بردن #اصول به دست می آيد معرفت به احكام نیست. معرفت به احكام به معنای #كشف_احكام است و نتيجه ی علم اصول هماره كشف نیست و بخشی از آن، اصول عمليه است كه كاشف نيستند. همچنین آنچه كه كشف می شود، نمی توان گفت که به یقین احكام‌الله است. ◾️ اگر اصول عمليه ی عقليه را كسی حجت دانسته و به كار ببندد علی المبنا نمی توان از آنها به #احكام_الله تعبير كرد بلکه اينها احكام عمليه‌اند. البته اگر مبنای كسی اين باشد كه فرقی میان طريق عقل و طريق نقل نيست، در آن صورت آنها نیز احكام‌الله قلمداد خواهند شد. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir