برشی کوتاه از مقدمه ابن خلدون در باب سیاست مدینه در اینکه در اجتماعی بشری ناچار باید سیاستی به کار رود که بدان نظم و ترتیب امور اجتماعی برقرار شود. در چند جای دیگر گذشت که اجتماع بشری امری ضروری است و آن به معنی عمرانی است که ما درباره آن سخن می گوییم و هم یادآور شدیم که در هر اجتماعی ناچار باید رادع یا وازع و حاکمی باشد که مردم به وی رجوع کنند و فرمان آن حاکم در میان مردم گاهی متکی بر شرعی است که از جانب خدا نازل شده است و ایمان مردم به ثواب و عقابی که مبلغ آن دین آورده است ایجاب می کند که از آن حاکم فرمانبری کنند و طوق انقیاد او را بر گردن نهند. و گاهی فرمان حاکم متکی بر سیاستی عقلی پی آشنا شدن وی به مصالح جماعت است به سبب خواهش ها و توقعاتی که از اجر و پاداش آن حاکم دارند فرمانبری از وی را بر خویش واجب می شمارند. بنابراین سودگونه نخستین هم در این جهان و هم در سرای دیگر عاید انسان می شود زیرا شارع از مصالح عاقبت انسان آگاه است و رستگاری بندگان خدا را در آن جهان نیز در نظر می گیرد. ولی سودگونه دوم تنها در این جهان حاصل می گردد و آنچه از سیاست مدنی می شنویم مربوط به این موضوع نیست؛ بلکه معنای آن در نزد حکما آن چیزی است که سیرتی که باید هر فرد از مردم آن جامعه از لحاظ روان و خوی بر آن باشد تا از فرمانروایان و حاکمان به رأسه بی نیاز شود. و جامعه ای را که در آن آنچه سزاوار است از این سیرت حاصل آید مدینه فاضله می نامند و قوانین مراعات شده در آن جامعه را سیاست مدنی می گویند و منظور حکیمان سیاستی نیست که اهل اجتماع را به عنوان مصالح عمومی دم وامی دارند چه این سیاست به جز آن سیاست مدنی است. و این مدنیه فاضله در نزد آنان نادر و نایاب است یا وقوع آن دور است و حکما تنها از لحاظ فرضیه و به طور نظری درباره آن گفتگو می کنند. سپس باید دانست که سیاست عقلی که آن را یادآور شدیم بردوگونه است: یکی آنکه در آن مصالح مردم به طور عموم و مصالح پادشاه در استقامت نگاه داشتن ملک او به خصوص مراعات شود و این سیاست به ایرانیان اختصاص دارد و متکی بر روش حکمت بود. البته خدا متعال ما را از آن در مذهب اسلام و در دوران خلافت بی نیاز کرده است زیرا احکام شریعت در مصالح عمومی و خصوصی و آداب زندگانی ما را از آن بی نیاز می کند و قوانین و احکام پادشاهی و کشودرداری نیز در آنمندرج است. #ابن_خلدون #سیاست_مدنی #سیاستگذاری @RevolutionaryIdea