تربیت و آموزش
در جامعۀ متضاد، فکرهای گوناگون با کودک روبرو میشوند. او از مادر چیزی میشنود و از پدر کارمند چیز دی
روش تربیت در هرکدام از این جوامع متفاوت خواهد بود.
در جامعۀ بسته، به سادگی میتوان افراد را تربیت کرد. کافی است با لطافت و تدیبر به دل متربی راه باز کرده و ارزشها و خصلتهای مطلوب را به او تزریق نمود.
در جامعۀ متحرک میتوان افراد را با سنّتها آشنا کرد، بدون آنکه نتیجۀ بدی بدهد؛ چرا که در این جامعه، در حالی که زیر بناها موجودند، روبناها تعلیم داده میشود؛ برخلاف جامعۀ بسته که زیربنایی نیست و روبناها در هوایند.
تربیت و آموزش
روش تربیت در هرکدام از این جوامع متفاوت خواهد بود. در جامعۀ بسته، به سادگی میتوان افراد را تربیت ک
در جامعۀ متحرک میتوان افراد را با سنّتها آشنا کرد، بدون آنکه نتیجۀ بدی بدهد؛ چرا که در این جامعه، در حالی که زیر بناها موجودند، روبناها تعلیم داده میشود؛ برخلاف جامعۀ بسته که زیربنایی نیست و روبناها در هوایند.
اما در جامعۀ متضاد نمیتوان کودک را بغل کرد و راه بُرد؛ باید به او راه رفتن آموخت. به همین دلیل در چنین جامعهای باید سه خصوصیت را در کودک بارور کرد:
شخصیت و استقلال: اگر کودک شخصیت یافت، تحت تأثیر هر مکتب، حرف و عقیدهای قرار نخواهد گرفت. در برابر هر مسئله، چرایی خواهد داشت و در برابر هر عقیده، سنگری.
حریّت و آزادمنشی: آزادمنشی، کودک را آن گونه بار میآورد تا اگر به اشتباهی پیبرد، بر آن لجاجت نکند و عقیدهای را بر دیگری ترجیح ندهد؛ مگر هنگامی که آن عقیده از امتیازی برخوردار باشد.
تفکّر و تحلیل: تفکر، رکودها را میشکند و تفکرهای مهاجم را مهار کرده و هضم میکند. تفکر و تحلیل در زمینۀ حریّت و با ویژگی شخصیت و استقلال، نتیجههای بزرگی خواهد داد
🌸 تشویق فرزندان به استقامت در کارهای نیک
🍀 امام باقر(ع) نقل فرمودهاند که هرگاه نمازی از نمازهای نافله روز از پدرم امام سجاد(ع) فوت میشد، شب، قضاء میکردند و به فرزندانشان میفرمودند:
«يَا بُنَيَّ لَيْسَ هَذَا عَلَيْكُمْ بِوَاجِبٍ وَ لَكِنْ أَحَبُّ لِمَنْ عَوَّدَ مِنْكُمْ نَفْسَهُ عَادَةً مِنَ الْخَيْرِ أَنْ يَدُومَ عَلَيْهَا»
فرزندانم! این کار (قضاء کردنِ نمازهای نافله) بر شما واجب نیست، اما من دوست دارم که اگر یکی از شما خود را به کار نیکی عادت داد، بر آن #مداومت داشته باشد. كشفالغمة، ج۲، ص۷۵
🌸 سه نکته از این حدیث قابل استفاده است:
✅ ۱ـ گاهی بعضی بزرگان کارهای #نیکی انجام میدهند و اطرافیان گمان میکنند این کارها واجب است و خود را ملزم به انجام آن میدانند. بهتر است این بزرگان، این رویه را از اهلبیت(ع) یاد بگیرند و این تذکر را به اطرافیانشان بدهند تا دچار زحمت نشوند.
✅ ۲ـ حضرت بعد از اینکه به فرزندانشان تذکر میدهند اینکار واجب نیست، به آنان میفرمایند: اما من دوست دارم. ایشان با این جمله میخواهند فرزندانشان را به کار خوبی #دعوت کنند. یکی از راهکارهایی که والدین میتوانند از آن استفاده کنند، این است که از محبت میان خود و فرزندانشان بهره ببرند و آنان را به کاری که میخواهند ترغیب کنند.
📌 فرآیند چنین است که وقتی کودک پدر و مادرش را دوست دارد، سعی میکند کاری را انجام دهد که آنها دوست دارند و آنها را خوشحال میکند. بدیهی است هرچه محبت میان والدین و فرزندان بیشتر باشد، این راهکار اثربخشتر خواهد بود.
✅ ۳ـ توصیه نهایی حضرت این است که کودکانشان وقتی مشغول انجام کار نیکی میشوند، بر آن #مداومت داشته باشند و حتی اگر به دلیلی نتوانستند انجام دهند، جبران کنند. در روایات به مداومت در انجام کارها توصیه شده است؛ حتی فرمودهاند: کار کمی که بر آن مداومت داشته باشید، بهتر از کار زیادی است که نیمهکاره رها شود.
💠 مداومت بر کارهای نیک، علاوه بر اینکه موجب استقرار آن کار در جان انسان میشود، در تقویت اراده و پشتکار انسان نیز مؤثر است. اکثر قریب به اتفاقِ انسانهای موفق، بیش از آنکه از نبوغشان بهره برده باشند، با اراده و پشتکار به قلههای موفقیت دست یافتهاند.
این خصوصیات را به وسیلۀ عواملی میتوان در فرزند یا متربی ایجاد کرد:
#تقلید: فرزند میتواند همانند پدر یا مربّیش شخصیت به خرج دهد و همانند او چون و چرا کند و حریّت داشته باشد.
#رقابت: مربی، متربی را با قهرمانهایی که برایش میسازد، رقیب کند و به مسابقه وادارد تا در این رقابتها شخصیت، حریت و تفکر را در او بکارد.
#داستان_و_هنر: مربی میتواند با داستانها از در مخفی وارد شود و آن خصوصیات را در ناخودآگاه کودک وارد سازد. داستان مرغی که حرف هر کس را نمیشنید، یا ماهی سیاهی که خود به دنبال چیزی بود، یا دانۀ گندمی که در زیر خاک آرام نمیگرفت.
#تدبیر: مربی میتواند با استفاده از نقشه و همکاری دیگران، متربی را به شخصیت، حریت و تفکر برساند. میتواند برای او احترام قائل شود یا از بزرگی و استعدادهایش بگوید، به گونهای که مغرور نشود؛ بل بداند که مسئول است، که دادهها ملاک افتخار نیست. چراکه دادهها بازدهی میخواهد، هر که بامش بیش برفش بیشتر.
#بازگویی_استعدادها، متربی را حرکت میدهد. چون هر کس به اندازهای که از خود سرمایه سراغ دارد، کاری را شروع میکند.
و نیز عوامل دیگری که در کتاب تربیت کودک به توضیح آنها پرداخته شده است.
🍀بهترین زمان
《وجاءاباهم عشاء یبکون》(یوسف/16)یعنی اینها (برادران یوسف)همیشه نزدیک مغرب می رسیدند .عشاءبعد از مغرب تا آخر شب را می گوینداما آن روز اینها دیر تر آمدند.
✅تعبیری که بعضی از اهل لطافت بیان کردند این است که اگر جایی می خواهید عذر خواهی کنید سعی کنید شب باشد که خیلی چشم در چشم نشوید .
✅از تاریکی شب وحیای تاریکی استفاده کنید واین پذیرش عذر را ساده تر می کند وکرامت فرد خطا کار وحیای بین دو طرف حفظ می شود .
✅اما اگر تقاضایی دارید روز باشد که طرف وقتی حال شما را می بیند حیا کند وخواسته تان را اجابت کند .
#سیره_تربیتی_انبیاء
#پیشنهاد
📌 اگر یک نگاه اجمالی به روایات غدیر بیندازید اعمال کوچکی را می بینید با پاداش های شگفت انگیز. به چند نمونه توجه بفرمایید:
1. اطعام دیگران(انه لیوم اطعام) با ثوابی معادل ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق (در راس آنها خود ائمه معصومین) و یک میلیون شهید (در راس آنها حضرت عباس و شهدای کربلا) و یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند.
2. هدیه دادن(تهابوا النعمة فى هذا الیوم)
3. گشایش بر خانواده و زیردستان( یوسع الرجل فیه على عیاله)
4. هزینه مالی برای برادران معادل هزار برابر روزهای دیگر(لدرهم فیه بألف درهم لإخوانک العارفین)
5. شاد کردن مومنین(سر فیه کل مؤمن و مؤمنه)
خلاصه اینکه هر عملی در این روز انجام دهید، معادل 80 ماه است (والعمل فیه یعدل ثمانین شهرا )
همه ما محبین امیرالمومنین دوست داریم ثواب این اعمال را ببریم اما متاسفانه برخی از ما توان مهمانی دادن در منزل نداریم. اما یک پیشنهاد ساده و کارگشا:
همه ما میتوانیم غذای ساده ای( حتی لقمه نان و پنیری یا ساندویچ الویه و یا ...) درست کنیم و بین مردم و همسایه ها پخش کنیم و یا اینکه شیرینی یا شکلات بخریم و به همراه خانواده مان بین مردم پخش کنیم. حتما نباید این کار در مساجد و حرم ها انجام شود. مهم این است که در محله شما و در کوچه وخیابان شما این اتفاق بیفتد. صحنه بسیار زیبایی است که در هر کوچه و خیابان ایستگاه صلواتی های سیار و خانوادگی و تک نفره، محبتشان به امیرالمومنین(ع) را با پخش شیرینی بین مردم ابراز کنند.
🍀 با همین کار ساده، مشمول همه موارد ذکر شده خواهیم شد و ناممان در لیست اکرام کنندگان غدیر ثبت خواهد شد.
✅ چند نکته:
1. روزه گرفتن این روز نیز بسیار سفارش شده است؛ صیام یوم غدیر خم یعدل صیام عمر الدنیا
2. با توجه به اینکه ماجرای غدیر در سه روز اتفاق افتاده است، خوب است اعمالمان را در سه روز انجام دهیم.
3. حتما فرزندان و خانواده تان را هم در این امر سهیم کنید. باید همه با عشق اهل بیت(ع) درگیر شوند.
4. خوب است تصاویر این فرهنگ سازی را در فضای مجازی منتشر کنید.
5. اگر کمی تامل کنید حتما شیوه های خلاقانه دیگری هم خواهید یافت.
6. نصب پرچم یا ریسه دم در هم نور علی نور می شود
#غدیر_ولایت_امیرالمؤمنین
#منشأ_لجاجت_کودکان
پیش از آنکه فرزندان و متربیان لجاجت را از محیط پیرامون خود بیاموزند،
والدین و سپس مربیان آن را به آنها آموزش می دهند.
البته آموزشی غیر مستقیم.
وقتی فرزند یا متربی با لجاجت، حق آزادی را به دست می آورد،
والدین مصداق واقعیِ از اینجا رانده و از آنجا مانده می شوند.
انسان با #شکوفایی_عقل به «بلوغ» میرسد
و جریان تدبّر، تفکر و تعقل در او کامل میگردد.
تدبّر جمعآوری اطلاعات خام است.
مطالعۀ مسائل، حادثهها و زیر و روکردن آنهاست.
فکر نیروی نتیجهگیری است. تفکر، نتیجهگیری از آن اطلاعات خام و تعمیم و تجرید و انتزاع از آنهاست.
عقل نیروی سنجش است و در مرحلۀ تعقل، نتایج تفکر، سنجیده شده و بهتریناش مشخص میگردد.
این بهترینِ مشخص شده، توسط غریزۀ بهترطلبیِ انسان، دنبال میشود
و این گونه است که انسان از غرایزی که قبلاً به صورت بازتابی و بدون سنجش با آنها زندگی میکرده است، آزاد میشود.
✅زير بناى ولايت
🔶استاد علی صفایی حائری:
زير بناى ولايت
زير بنا و سرّ آن همه فداكارى و جانبازى شيعه در طول تاريخ همين شناخت و همين يافت برهانى و عينى است.
١ - او مىداند كه ولى بيش از او به او علاقه دارد.
٢ - و بيش از او به منافع او آگاهى دارد، لذا امر او را هر چه باشد مىپذيرد و دستور او را هر چه باشد گردن مىنهد و حتى به ميان آتش مىنشيند و به استقبال مرگ مىرود. مگر نه اين است كه مىميريم؟ پس بگذار مرگى را انتخاب كنيم كه زندگىهايى را بارور كند و بهرههايى بياورد. مگر نه اين است كه ما از كسى چيزى اطاعت مىكنيم، پس بگذار اطاعت از آگاهِ دلسوز و مهربان باشد.
شناخت آگاهى و دلسوزى، اطاعت را، تسليم را بدنبال مىكشيد
📚 #غدیر، صفحه 17
#تربیت_فرزند
⭕آثار سلب آزادی
#ترس:
امر و نهی هایی که والدین برای مقابله با آزادی بچه ها به کار می برند، آسیب های زیادی دارد که یکی از آنها ترسو شدن بچه ها است.
آزادی، مهیا کردن فضا برای تجربه کردن است.
وقتی کودک آزادی را تجربه نکرد و درهنگام دست زدن به کارهای مختلف ازسوی پدر و مادر منع شد، جرات و جسارت خود را برای دست زدن به کارهای مختلف از دست می دهد.
#کارشناس
#تربیت_فرزند
⭕سلب آزادی
یکی از آثار سلب آزادی کودکان #لجاجت است.
بسیاری از بچه ها به راحتی از خیر حق آزادی خویش نمی گذرند.
کودکان نیازهای خودشان را بهتر از ما می شناسند.
ازهمین رو همه تلاششان را می کنند که به آزادی به عنوان یک نیاز مهم شان دست یابند و با هر کس که مانع شان باشد مبارزه می کنند،
اصلی ترین راه مبارزه لجاجت است.
تربیت و آموزش
انسان با #شکوفایی_عقل به «بلوغ» میرسد و جریان تدبّر، تفکر و تعقل در او کامل میگردد. تدبّر جمعآ
با نگاه به جریان #تدبّر، #تفکر، #تعقل در انسان بالغ چند مطلب روشن میگردد:
#اول آنکه در این جریان، نشان داده میشود تا زمانی که عقل در انسان شکل نگرفته است، آزادی و اختیار او به وجود نخواهد آمد.
#دوم اینکه انسان بعد از مرحلۀ تفکر، به شناختهایی میرسد که آن شناختها، مبنای حرکت او خواهند شد
و #سوم، رسیدن به این شناختها از مسیر تفکر در مواد خامِ به دست آمده، در مرحلۀ تدبّر است.
🌸 فتنه بودن فرزندان به چه معنا است؟
✅ نقل شده است: رسول خدا(ص) سخنرانی میکردند که امام حسن و امام حسین(علیهماالسلام) درحالیکه پیراهنهایی قرمز رنگ به تن داشتند و چون کوچک بودند، کمی راه میرفتند و به زمین میافتادند و جلو میآمدند. رسول خدا از منبر پایین آمدند، آن دو را بغل کردند و مقابل خود قرار دادند. سپس فرمودند: «خداوند راست گفته است که:
«إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ»؛ «اموال و فرزندان شما، فقط #فتنه هستند.» (تغابن،۱۵)
✅ نگاهم به این دو کودک افتاد که راه میرفتند و به زمین میافتادند. پس طاقت نیاوردم؛ سخنم را قطع کردم و آن دو را از زمین بلند کردم. كشف الغمة، ج۱، ص۵۲۲
📌فتنه؟؟؟
✅ »فتنه« یعنی آزمایشی سخت برای پاک و خالص شدن.
✅ وقتی میخواهند از سنگ طلا، طلای خالص به دست آورند، آن را در کورهای داغ قرار میدهند تا طلای ناب از ناخالصیها جدا شود. به این عمل «فَتْن» گویند.
✅ البته اینکه مال و فرزند، فتنه هستند، به این معنا نیست که باید از آنها دوری کرد و به آنها بیاعتنا نمود؛ همانطور که در رفتار رسول خدا(ص) هم میبینیم که نسبت به فرزندانشان مهری سرشار داشتهاند (چنانچه نسبت به همه مخلوقات پروردگار مهربان بودهاند.)
✅ بلکه مال و فرزند، بهخاطر شیرینیها و جاذبههای ذاتیشان (اینکه زینتِ زندگی دنیایی هستند)، این قابلیت را دارند که ابزار آزمایشی سخت برای انسان باشند.
✅ پس میتوانیم درحالیکه به فرزندانمان علاقه داریم و مهر میورزیم، مراقب باشیم محبتمان به آنها را بر فرمان خداوند مقدم نداریم و آخرتمان را فدای دنیا نکنیم، بلکه محبت به آنها را در مسیر امر الهی قرار دهیم.
#احادیث_تربیتی
تربیت و آموزش
با نگاه به جریان #تدبّر، #تفکر، #تعقل در انسان بالغ چند مطلب روشن میگردد: #اول آنکه در این جریان،
با توجه به این #سه_نکته میتوان در مورد روش تربیتی انسان بالغ صحبت کرد.
طبق #نکتۀ_اول و با توجه به اینکه #بلوغ را همراه #تشکیل_قوۀ_عقل در انسان در نظر گرفتیم، اختیار و آزادی انسان، همیشگی و ناشی از ساخت او خواهد بود.
بنابراین روشهایی که در تربیت انسان، این ویژگی او را در نظر نگیرند، به نفی و مسخ انسان پرداختهاند.
تربیت انسان باید به دست #خودش و با #انتخاب او همراه باشد.
تربیت و آموزش
با توجه به این #سه_نکته میتوان در مورد روش تربیتی انسان بالغ صحبت کرد. طبق #نکتۀ_اول و با توجه به
طبق #نکتۀ_دوم، برای ایجاد تغییر در رفتار افراد،
باید شناختهای لازم را به آنها داد.
#مثلاً کسی که #بخیل است، برای آنکه به سخاوت برسد، باید به این شناخت دست یابد که #نگهداری_مال، #گنداندن آن است
و #بخشش آن، #افزایش و سودآوریاش و با این شناخت است که بخل او تبدیل میشود
و در این هنگام است که او هر چه بخیلتر باشد، #سخاوتمندانهتر عمل خواهد کرد.
✅ رفع دشمنی برادران ایمانی
#تفسیر
🔶استاد #علی_صفایی_حائری
🌷و نَزَعْنا ما في صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلى سُرُرٍ مُتَقابِلينَ (47 حجر)
🍀 و آنچه از دشمنى و كينه در سينه هايشان بوده بركنده ايم كه برادر وار بر تخت هايى روبروى يكديگرند.
آنها كه همه يك هدف دارند، آنها هم مى توانند با هم درگير شوند محدوديت دنيا و تزاحم منافع، دنيا طلبان را به جان يكديگر مى اندازد.
آنها كه دنيا را مى خواهند، قدرت و رياست و ثروت و لذت و زن و شهوتى را طالب هستند، حتّى اگر برادر و فرزند باشند، به جان يكديگر مى افتند و اگر بتوانند حريف را مى شكنند و اگر نتوانستند، به تقسيم منافع و همزيستى مسالمت آميز روى مى آورند.
👈محدودۀ دنيا، نزاع آفرين و طوفان زاست.
همين طور مى شود كه خدا جويان هم، با يكديگر درگير شوند و ستيز كنند و كينۀ يكديگر را در دل بگيرند، كه اين شگفتى ندارد كه دنيا، هم دنياى محدود است و هم دنياى حجاب. آن هم حجاب هايى كه مستور هستند و به چشم نمى آيند.
🍃در اين آيه نكتۀ لطيفى هست و «نَزَعنا ما فى صُدُورهم من غلٍّ اخواناً على سُرُرٍ مُتقابلينَ» خدا مى فرمايد كه در بهشت ما، كينه هاى دل هاى آنان را برمى داريم، كه اينها برادران هم بوده اند و به خاطر ما درگير شده بودند و ما كينه هاشان را صاف مى كنيم.
چون پيداست اگر كينه ها به خاطر دنيا باشد، بوى بهشت را از هزار سال راه نمى يابند. از اين كه در بهشت روبروى هم نشسته اند و كينه هاشان را خدا برداشته، معلوم مى شود كه در حجاب بوده اند و دوست خود را نمى شناخته اند.
📚 #درسهايى_ازانقلاب (قیام)، ص45
تربیت و آموزش
طبق #نکتۀ_دوم، برای ایجاد تغییر در رفتار افراد، باید شناختهای لازم را به آنها داد. #مثلاً کسی که
#نکتۀ_سوم، نقطۀ شروع در #ایجاد_شناختهای لازم را نشان میدهد،
که طبق آن باید #زمینهای (مواد خامی) مناسب فراهم کرد، سپس #تفکر فرد را در آن زمینه فعال نمود.
از آنجا که کار فکر، کشف مجهول است، برای به جریان انداختن فکر بهترین راه، #ایجاد_سؤال در ذهن مخاطب خواهد بود.
چنان که امیرالمؤمنین (ع) در کنار زبالهدانی ایستاد (یعنی در زمینهای مناسب)
و فرمود: «هذا ما بَخِلَ بِه الْباخِلُون» حکمت195
اين همان است که بخيلان به آن بخل مي ورزند.
تربیت و آموزش
این فرایندِ #تدبّر، #تفکر و #تعقل، نیازمند رهبری و هدایت است. اینجاست که #نقش_مربی معلوم میگردد.
در #تزکیه مربی باید شناختهایی را که فرد، نیازمند به دست آوردن آنهاست، بشناسد.
🔹 او باید مشخص کند «کدام بیخبری برای متربی کشندهتر است؟» تا آنها را در او ایجاد کرده و از این طریق، موجب رهایی او از اسارت نفس، شیطان، خلق و دنیا شود.