مشخصات مقالات شماره 15 پاييز و زمستان 1400

نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان زهرا نقوی 1 رضا اکبریان 2 1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران 2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران 10.22034/pke.2022.12251.1550 چکیده طبق اصول فلسفی، ضرورت علّی لازمه اثبات جریان علیّت در تمام امور از باری تعالی تا اقصی موارد کائنات می­باشد. این قاعده در ظاهر با برخی مسائل مسلّم عقلی و وجدانی دچار تعارضاتی است که عمومیت و بعضاً اساس صحت این قاعده را تحت­الشعاع قرار داده است. «اختیار وجدانی» یکی از این موارد مورد شبهه در تقابل با ضرورت علّی است. در پژوهش حاضر تعارض میان قاعده ضرورت(اصل مسلّم فلسفی) و اختیار(اصل مسلّم عقلی و نقلی) با روش تحلیلی، منطقی طبق مبانی جریان فکری تفکیک(از مکاتب مخالف روش و مبانی فلسفی) مورد بررسی قرار گرفته است. از نگاه اصحاب تفکیک اساس تشخیص نسبت اصل عام علیّت با مفاهیمی چون ضرورت و اختیار، جستجوی علیّت در موطن نفس است. با مراجعه به نفس، مشخص می­شود اساساً چنین استلزامی میان علیّت و ضرورت برقرار نیست و با رهایی از این استلزام ناصواب راه برای حل مسأله اختیار گشوده خواهد شد. مکتب تفکیک ضمن نقد و ذکر تالی فاسدهای بیان فلاسفه از قدرت، اثبات حقیقت واحد قدرت و عدم تعدد آراء در آن، اثبات رابطه عرضی میان اسباب و علل با مشیّت و قضاء، و توجه به نقش فاعل مختار حین انجام فعل به عنوان معیّن فعل یا ترک، گوهر دوسویه اختیار را کلید اصلی حل معما می­داند و با پذیرش استثناء در ضرورت علّی، معلولی به نحو سالبه جزئیه؛ یعنی در خصوص افعال اختیاری، احتمال تحقق صدفه را نفی کرده و قائل شده است بدون پذیرش این استثنا در ضرورت علّی، اثبات اختیار محال است. کلیدواژه‌ها مکتب تفکیک تعارض ضرورت علّی اختیار صدفه مشیّت قدرت dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.1.3 عنوان مقاله [English] The View of the Separatism (Tafkīk School) and its Approach to the Conflict between Causal Necessity and Free Will نویسندگان [English] Zahra Naqavi 1 Reza Akbaryan 2 1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Tarbiyat Modarres University, Tehran, Iran 2 Professor at the Department of Philosophy and Islamic Theology, Tarbiyat Modarres University, Tehran, Iran چکیده [English] According to philosophical principles, causal necessity is required to prove that causality is applied in all matters, from the Most exalted Creator to the finest cases of the universe. Apparently, this rule is in conflict with some indisputable intellectual realities and intuitive knowledge, which has questioned the generality and sometimes correctness of this rule. Our intuitive knowledge of free will is one such case as opposed to causal necessity. This paper is to study the contradiction between the rule of necessity (an indisputable philosophical rule) and free will (a certain rational and scriptural rule) in logical-analytical method according to the principles of separatism (Tafkīk school of thought, which is contrary to the method and principles of philosophy). From the view point of separatists (Tafkīkies), the main factor for distinguishing connection of the general principle of causality with the concepts like necessity and free will is seeking the causality in the self. Referring to the self shows that, basically, there is no such implication between the causality and the necessity, and getting rid of this improper implication opens the way to solve the issue of free will. The school of Tafkīk while criticizing and presenting the adverse consequences of philosophers' account of power, confirmation of power's unique truth, confirmation of latitudinal relation between causes and providence, and regarding the free agent as determinant of act or omission; considers free will the key to solve the puzzle. Separatism, by accepting the exception in the causal necessity in particular negative manner, that is, in the case of voluntary actions, denies the possibility of Sadafah (accident. the assumption that an existence can begin without a cause), and believes that proving free will is impossible without this exception. کلیدواژه‌ها [English] Separatism (Tafkīk School) conflict causal necessity free will Sadafah (accident) providence power

مبانی حکمی صدرالمتالّهین نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان حسن محسنی 1 علی فتحی قرخلو 2 1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب قم 2 استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران 10.22034/pke.2022.12116.1545 چکیده صدرالمتألهین در تحلیل دقیق ربط وجود خالق و مخلوق که محصول تحلیلی جدید از اصل علیت و همچنین سنخیت میان علت و معلول می‌باشد به این نتیجه می‌رسد که به دلیل تعلقی و عین الربط بودن معلول نسبت به علت، وجود مخلوق حیثیتی جز تجلّی وجود خالق ندارد. وی این امر را با بیان مبانی بنیادینی چون اصالت وجود، تشکیک و تشأن وجود به اثبات می‌رساند، اما در مقابل، میرزا مهدی اصفهانی در مسئله چگونگی ربط وجود خالق و مخلوق با رد تمامی مبانی صدرالمتألهین موضع متفاوت و پیچیده‌ای را اتخاذ می‌کند که صرفاً در جهت تخریب مبانی نظری ملاصدرا و حفظ عقاید کلامی خویش است نه دادن نظریه‌ای جدید. ایشان به دلیل عدم ایجاد تشابه میان خالق و مخلوق نظریه علیت و نظریه سنخیت را زیر سؤال برده و در جهت حفظ مبانی کلامی خویش در باب قدرت لایتناهی خداوند قاعده الواحد و همچنین نظریه وجود صدرایی را نیز مورد نقد قرار داده است؛ اما نکته مهم این است که ایشان مبنای جدیدی برای نظریه وجود وضع نمی‌کند و صرفاً در جهت تبیین فرضیه‌های پیش‌داوری شده مثل نفی وحدت وجود، عدم سنخیت وجود خالق و مخلوق و ابطال اصل علیت، از آن سود می‌برد. در این مقاله، به روش تحلیلی‌تطبیقی، موضع فلسفی صدرا و موضع تخریبی میرزا مهدی اصفهانی را در جهت بررسی و نقد اندیشه‌های میرزای اصفهانی در مباحث ذکر شده مورد واکاوی و مقایسه قرار می‌دهیم. کلیدواژه‌ها خالق مخلوق وجود رابط صدرالمتألهین میرزا مهدی اصفهانی dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.2.4 عنوان مقاله [English] Analyzing and Criticizing the Relevance of the Creator's Existence to Creature from Mīrzā Mehdi Iṣfahānī's Perspective According to Philosophical Principles of Ṣadr al-Muta'allihīn نویسندگان [English] hasan muhseni 1 ali fathi gharekhlou 2 1 PhD student at the University of Religions and Denominations – Qum 2 Assistant Professor at Farabi Campus, University of Tehran چکیده [English] Ṣadr al-Muta'allihīn providing a detailed analysis of the relevance of the Creator's existence to creature, which is a new analytical product of the principle of causality and compatibility between cause and effect, points out that as an effect is dependent and inextricably related to the cause the existence of a creature is nothing except a manifestation of the Creator's existence. He evidences this point by presenting basic principles like principality of existence, gradation, and expressiveness of existence. But Mīrzā Mehdi Iṣfahānī, on the other side, by rejecting Mullā Ṣadrā's principles adopts a different and complicated stance towards the relevance of the Creator's existence to creature, which is only to undermine the theoretical principles of Mullā Ṣadrā and to justify his own theological beliefs rather than proposing a new theory. He objects the theories of causation and compatibility in order to avoid similarity between the Creator and creature, and to protect his own theological principles regarding infinite power of God, he criticizes the principle of oneness (the principle that from one, no more than one can issue forth) and Mullā Ṣadrā's theory of existence. But the important point is that he does not lay a new basis for the theory of existence and only uses it to explain the preconceived hypotheses such as the negation of the unity of existence, inconsistency between the existence of the Creator and creature, and invalidation of the principle of causality. This paper, in comparative – analytical method, is to analyze and compare the philosophical position of Mullā Ṣadrā and the destructive position of Mīrzā Mehdi Iṣfahānī in order to critique and study the thoughts of Mīrzā Mehdi Iṣfahānī regarding above mentioned issues. کلیدواژه‌ها [English] the Creator creature existence of relevance Ṣadr al-Muta'allihīn Mīrzā Mehdi Iṣfahānī

مقایسه انتقادی رابطه علم و ایمان از منظر علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان مصطفی ایزدی یزدان آبادی 1 عباس یزدانی 2 1 دانشجوی دکترا گروه فلسفه و کلام، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران 2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران 10.22034/pke.2022.12714.1583 چکیده این مقاله قصد دارد رابطه ایمان و علم را از منظر علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی بررسی کند. هر دوی آن‌ها عمل را از دایره ایمان خارج می‌دانند و «عقد قلب» و «اذعان نفسانی» را رکن ایمان می‌دانند، اما دیدگاه آن‌ها درباره دخالت علم در ایمان متفاوت است. علامه طباطبایی حصول ایمان را بدون علم ممکن نمی‌داند، اما علامه جوادی آملی ایمان را به ‌صورت تقلیدی نیز قابل تحقق می‌داند. این مقاله با استفاده از روش انتقادی و مقایسه‌ای، ضمن تقریر صحیح نظر علامه طباطبایی و نقد بعضی برداشت‌ها از دیدگاه ایشان، قائل است علامه طباطبایی ایمان سعادت‌بخش از منظر اسلام را تعریف کرده است، اما علامه جوادی از مطلق ایمان بحث می‌کند و ایمان تقلیدی را برای سعادت مفید نمی‌داند. در این مقاله ضمن بیان دو انتقاد به هر دو نظریه، ذکر خواهد شد که ایمان تقلیدی و از روی شک نیز در بعضی موارد برای انسان مفید خواهد بود. کلیدواژه‌ها ایمان عمل علم علامه طباطبایی علامه جوادی آملی dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.3.5 عنوان مقاله [English] A Critical Comparison of the Relationship between Knowledge and Faith from the Perspective of 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī and 'Allāmah Javādī Āmulī نویسندگان [English] Mostafa Izadi Yazdanabadi 1 Abbas Yazdani 2 1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Tehran. 2 Associate professor in Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology, University of Tehran چکیده [English] The paper is to examine the relationship between faith and knowledge from the viewpoint of 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī and 'Allāmah Javādī Āmulī. Both of them consider action beyond the realm of faith, and regard "heartfelt bond" and "innate recognition" as the pillars of faith, but hold differing views on the place of knowledge in faith. 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī considers it impossible to achieve faith without knowledge, but according to Ayatollah Javādī Āmulī's point of view, it is possible to find faith in conventional manner. While presenting the correct explanation of 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī's view and reviewing some readings of his viewpoint in a critical - comparative method, it is described that 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī has defined the bliss-making faith from the perspective of Islam, but 'Allāmah Javādī discusses absolute faith. 'Allāmah Javādī believes that however faith is attainable in conventional manner but it would not be blessing, and only the faith evolved out of knowledge could be fruitful. The paper, criticizing both above mentioned views, comes to the conclusion that imitative and uncertain faith would be beneficial for human beings in some cases. کلیدواژه‌ها [English] faith action knowledge 'Allāmah Ṭabāṭabā'ī 'Allāmah Javādī Āmulī

نسبت «فیض» و «اراده» در تفکر ابن‌ سینا نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان کاظم محسنی 1 سید محمد انتظام 2 علی فضلی 3 1 دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب و مدیر کل امور پژوهشی جامعه المصطفی العالمیه 2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه مفید 3 استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی 10.22034/pke.2022.13044.1626 چکیده هدف مقاله‌ حاضر بررسی و پاسخ به ناسازگاری دو موضوع «فیض» ـ‌که نحوه صدور آن حسب معنای آن است ضروری است‌ـ با صفت «اراده» باری تعالی است. چگونه می‌توان میان «ضرورت» و «اراده» بر بستر نظریه‌ فیض جمع کرد، حال آنکه در ظاهر این دو مقوله همدیگر را نفی می‌کنند؟ بر اساس مبانی متافیزیکی، الهیاتی ابن‌سینا، نویسنده بدین نتایج دست یافته استکه اولاً نظریه‌ فیض در تفکّر ابن‌سینا براساس مبانی و اصولِ متافیزیکی و الهیاتی معیّنی استوار شده است که از یک حیث این مبانی و اصول با صدر و ذیل فلسفه ابن‌سینا هم‌پوشانی دارند. ثانیاً به جهت مذکور، نظریه فیض تنها براساس همان مبانی و اصول قابل درک است. ثالثاً با توجّه به نگاه ابن‌‌سینا به مبادی موجودات، ساختار جهان، ذات و صفات باری تعالی به ‌خصوص علمِ عِنایی و اراده او، ضرورتِ فیض نه تنها منافی با اراده‌ الهی نیست، بلکه برخاسته از ذات، علم و اراده‌ وجوبیِ اوست. یعنی جهانْ لازمه ضروریِ ذاتِ واجب براساس اراده ضروریِ اوست، لذا هیچ ممکنی سوای حق تعالی نمی‌تواند ضرورتی را بر او تحمیل نماید. دشواریِ فهمِ نظریه فیض ابن‌سینا و اعتراضات، نخست از عدم توجّه و اعتنا به مبانی او، دوم از قیاس و هم‌سان‌پنداریِ ذات الهی با عرصه انسانی برمی‌خیزد. کلیدواژه‌ها ابن‌سینا نظریه‌ فیض واجب ‌ ممکن حدوث ذاتی عنایت ضرورت اراده dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.4.6 عنوان مقاله [English] The Relation between "Grace" and "Will" in Avicenna's Thought نویسندگان [English] kazem mohseni 1 seyyed mohammad Entezam 2 Ali fazli 3 1 PhD student at the University of Religions and Denominations, and director general of research affairs at Al-Mustafa International University 2 Associate professor at department of Islamic Philosophy, Mufid University 3 assistant professor at Research Institute for Islamic Culture and Thought چکیده [English] The article is to examine and find an answer for inconsistency between "Divine grace" and "Divine will" in the context of "grace" theory. According to this theory, conferring grace is imperative for God and this "necessity" seems to contradict Divine will. Considering Avicenna's metaphysical and theological principles, the author has reached the conclusions that; first, in Avicenna's thought grace theory is based on the basics and principles that are somehow consistent with the beginning and the end of Avicenna's philosophy. Second; therefore, grace theory is comprehensible only with respect to these basics and principles. Third, according to Avicenna's point of view regarding the principles of existents (beings), the structure of the universe, and the Essence and Attributes of the Exalted Creator, especially His creative foreknowledge and will, the necessity of grace is not only consistent with Divine will; but, it is resulted from His essence, knowledge, and necessary volition. Meaning, the universe is an integral part of the Necessary Being based on His necessary volition. Consequently, no contingent being other than the Supreme Being can impose a necessity on Him. The objections and difficulty in understanding Avicenna's theory of grace origin in overlooking Avicenna's principles, as well as comparing and identification of Divine Essence with human features. کلیدواژه‌ها [English] Avicenna (Ibn Sīnā) grace theory necessary contingent essential contingency favor necessity will

نقد جایگاه سلف در منطق فهم سلفیه از دین نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده محمد علی پرهیزگار دانش آموخته دکتری کلام اسلامی دانشگاه قم 10.22034/pke.2022.12703.1578 چکیده گذشته‌گرایی و فهم سلف، به ظاهر جایگاه کاشفیت را در منطق نقلی سلفیه در فهم دین دارد و نه به عنوان منبع مستقل در عرض سنت نبوی برای دین‌شناسی؛ لیکن این شیوه، در عمل پس از سنت نبوی و حتی گاهی برتر از آن قرار گرفته و از مهم‌ترین شیوه‌های عملی فهم دین از منظر سلفیان است که این نوشتار بر پایه روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این گونه از منطق نقلی سلفیه در فهم دین می‌پردازد و می‌نماید که اصل ورود فهم سلف به منطق فهم دین و لزوم پیروی از ایشان، بی‌اساس و ابداع شخصیت حقوقی برای آنان است که به تسری عصمت برای کسانی می‌انجامد که چنین پیراستگی‌ای ندارند، از این‌رو پیروی از آنان مصداق نفی قرآنی بر تقلید کورکورانه از کسانی است که نه تنها عدالت ندارند؛ بلکه معیارهای قرآنی الگوی شایسته را نیز در آنان نمی‌توان یافت. از سویی برتری فهم سلف با چالش‌های بسیار قرآنی، روایی و عقلی روبروست که نوشتار حاضر با دقت نظر به تبیین آن‌ها پرداخته و روشن می‌سازد که سلفیان در کاربست سلف‌گرایی در فهم دین به اشتباه رفته و به جای بهره‌گیری از خاندان عصمت و طهارت:، به دامان کسانی دست‌آویخته‌اند که صلاحیت لازم برای راهبری و راهنمایی در فهم دین را ندارند و به این خطا نیز بسنده نکرده و در موارد بسیاری سنت سلف را نه تنها بر خلف، بلکه بر سنت نبوی و حتی شریعت برتری بخشیده‌اند که بطلان آن روشن است. کلیدواژه‌ها سلف صحابه تابعان سلفیه منطق فهم دین dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.5.7 عنوان مقاله [English] Critique of the position of the Salaf in the logic of the Salafis' understanding of religion نویسنده [English] mohammad ali parhizgar PhD in Islamic theology, Qom University چکیده [English] The retrospection and understanding of the Salaf seem to have a place of revelation in the Salafi narrative logic in the understanding of religion, and not as an independent source within the prophetic tradition for theology; However, this method is in practice after the prophetic tradition and sometimes even superior to it and is one of the most important practical methods of understanding religion from the Salafi point of view. He argues that the principle of understanding the predecessor's understanding of the logic of understanding religion and the necessity of following them is baseless and the creation of a legal personality for them, which leads to the spread of infallibility to those who do not have such affiliation. There are those who not only do not have justice; Nor can the Qur'anic criteria find a proper model in them. On the other hand, the superiority of understanding the Salaf faces many Qur'anic, narrative and intellectual challenges that the present article carefully explains and clarifies that the Salafis have misunderstood the application of Salafism in understanding the religion and instead of using the family of infallibility and purity. There are people who do not have the necessary authority to lead and guide in understanding religion and have not been satisfied with this mistake and in many cases have preferred the predecessor tradition not only to the successor, but also to the prophetic tradition and even the Shari'a, the invalidity of which is clear. کلیدواژه‌ها [English] Salaf companions followers Salafiyyah logic of understanding religio

بررسی و نقد مبانی فلسفی رویکرد اکتسابی بودن ملکات اخلاقی با تاکید بر مباحث نفس شناسی ابن سینا. نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان محسن جمشیدی کوهساری 1 وحیده فخار نوغانی 2 سیدحسین سید موسوی 3 1 دانشجوی دکتری دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد 2 معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد 3 دانشیار گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد 10.22034/pke.2021.11544.1519 چکیده از مباحث مهم در اخلاق کیفیت حصول ملکات اخلاقی است. اما متاسفانه از جمله خلاهای مهم در حوزه دانش اخلاق عدم تبیین نظریات اخلاقی بر اساس مبانی نفس شناسی فلسفی است.ابن سینا تاحدودی از این امر مستثنی است. وی همانند سایر اندیشمندان ملکات اخلاقی را اکتسابی می‌داند و برای آن دلیل عقلی و نقلی اقامه نموده است. ابن‌سینا بر مبنای اصول خویش در نفس‌شناسی مانند؛ جوهریت نفس، تجرد ذاتی نفس، روحانیه الحدوث و البقا بودن نفس و حرکت استکمالی نفس به تبیین کیفیت پیدایش و زوال ملکات اخلاقی پرداخته است. وی نفس را جوهرِ مجردِ ذاتی می‌داند که در تعامل با بدن بوده و با استفاده از قوای مختلف، افعالی را از خود بروز می‌دهد که آن رفتار، حالاتی در نفس ظاهر می‌کنند و به علت تکرار آن اعمال و در اثر حرکت، آن حالات در نفس به ملکات راسخی تبدیل می‌گردند که استکمال عرضی نفس را در پی-دارند. اما مبانی انسان‌شناسی ابن‌سینا با ناسازگاری‌هایی همچون: ناسازگاری تجرد نفس با خالی بودن نفس از کمالات، ناسازگاری تجرد نفس با رویکرد اکتسابی بودن بر اساس مفهوم حرکت، ناسازگاری هدف اخلاق با حرکت در اعراض و عدم تغییر در ذات نفس و نیز عدم سنخیت نفس مجرد با بدن مادی مواجه می‌باشد. براین اساس رویکرد اکتسابی بودن ملکات به دلیل ناسازگاری با برخی از مبانی نفس شناسی ابن سینا مورد پذیرش نیست. در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن بررسی و نقد رویکرد اکتسابی ملکات اخلاقی رویکردی جایگزین با عنوان نظریه انکشاف در ملکات اخلاقی مطرح شود. کلیدواژه‌ها نظریه اکتساب ملکات اخلاقی نفس تجرد ذاتی ابن‌سینا dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.6.8 عنوان مقاله [English] A Study and Critique of the Philosophical Foundations of the Acquired Approach to Moral Property with an Emphasis on Ibn Sina's Psychological Issues. نویسندگان [English] mohsen Jamshidi Kuhsari 1 Vahideh Fakhar Noghani 2 Sayyed Hussain Sayyed Mousavi 3 1 PhD student in the Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad 2 Islamic knowledge, faculty of theology and Islamic Knowledge, Ferdowsi university of Mashhad 3 Associate Professor of Department of Islamic Studies Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad چکیده [English] One of the important issues in ethics is the quality of obtaining moral properties. one of the important gaps in the field of ethics is the lack of explanation of moral theories based on the principles of philosophical psychology. Sina is somewhat of an exception. Like other thinkers, he considers moral properties to be acquired and narrative reason for it. he based on his principles in psychology such as; The essence of the soul, the inherent abstraction of the soul, the spirituality of occurrence and the survival of the soul, and the complementary movement of the soul have explained the quality of the emergence and decline of moral properties. He considers the soul as an inherently abstract substance that interacts with the body and, using various powers, manifests actions in which that behavior manifests itself in the soul, and because of its repetition, acts and acts. Movement, those states in the soul become firm realms that seek the transcendental perfection of the soul. But the principles of Sina's anthropology with incompatibilities such as: incompatibility of abstraction with emptiness of the soul, incompatibility of abstraction with the approach of being based on the concept of motion, incompatibility of the goal of morality with movement in deviations and no change in the nature of the soul and Also, the incapacity of the single soul is faced with the material body. Accordingly, the acquired approach to property is not accepted due to incompatibility with some of the principles of Sina's psychology. کلیدواژه‌ها [English] Theory of Acquisition Moral Properties Nafs Intrinsic Abstraction Ibn Sina

آدم، نیای انسان نوین و نقطه عطفی در روند تکامل انسان (نظریه‌ای برای برون‌رفت از چالش تکامل) نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده علی موحدیان عطار معارف دانشکده الاهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران (عضو سابق) 10.22034/pke.2022.12446.1561 چکیده از آنجا که نظریه تکامل انواع تا حد زیادی مورد پذیرش دانشمندان علوم تجربی واقع شده است، تعارض میان این دیدگاه علمی با برداشت سنتی از نظرگاه قرآنی در باره آفرینش انسان، چالش بزرگی را برای ارزش علمی قرآن و دیگر متون دینی هم‌راستا فراهم آورده و اذهان بسیاری را درگیر خود کرده است. این نوشتار برداشت متفاوتی از داده‌های قرآن و روایات در باب آفرینش آدم} را فراپیش خواهد نهاد تا نشان دهد که آدم} نه نخستین انسان، بلکه سرسلسله انسان نوین (نسل امروزین انسان‌ها) و نخستین انسان اندیشه‌ورز دارای فطرت توحیدی است که پس از نسل‌های متعدد از انسان‌ها و انسان‌نماها، خدای متعال او را به‌طور متمایزی آفریده و یا برگزیده است. در صورت تأیید یافتن این دیدگاه، می‌توان گفت تضاد و تعارض غیر قابل حلی میان گزارش قرآن ـ روایی از آفرینش آدم با یافته‌های تجربی درباره پیدایش انسان و به‌طور خاص با نظریه تکامل انواع، وجود ندارد و بلکه می‌توان میان آن گزارش با پیدایش تکاملی انسان مدرن از انسان‌های پیشین و دیگر جانداران در زمین، جمع کرد. کلیدواژه‌ها آدم انسان تکامل آفرینش dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.7.9 عنوان مقاله [English] Adam, the ancestor of modern human and a turning point in the process of human evolution: A Qur'anic-Hadith theory to overcome the challenge of evolution نویسنده [English] Ali Movahedian Attar Maaref Theologi Farabi Pardis of Tehran Univercity چکیده [English] Since the theory of the evolution of species is now widely accepted by scholars, the conflict between this scientific view and the account of the creation of man in Qur'an has posed a great challenge for the noeic value of the Qur'an. Based on evidences from Qur'an and the hadiths, this article is to show that Adam is not the first man, nor was he necessarily created out of the natural process of the creation of living beings, but the ancestor of modern man (modern generation of human beings) and the first human who has been chosen by the Almighty God by giving the distinctive feature of intellect, after several generations of human beings and humanoids, On the other hand, the scientific report on the evolution of mankind reveals details that correspond to the Qur'anic report on this subject. In this way, one can combine the Qur'anic account of the creation of man with scientific findings about the evolution of modern man from ancient humans and other living things. کلیدواژه‌ها [English] Adam human evolution creation

بررسی و نقد تحلیل ایزوتسو پیرامون مسئله‌ی جبر و اختیار در قرآن نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی نویسندگان سیده هانیه مومن 1 علی اکبر کلانتری 2 1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه شیراز 2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز 10.22034/pke.2022.12139.1547 چکیده « جبر و اختیار » یکی از موضوعات مهم و غامض علوم اسلامی ‌اعم از کلام، فلسفه و عرفان می‌ باشد که دانشمندان هر یک از علوم مذکور برای حل این مسئله، دیدگاه های متفاوتی را برگزیده اند. در این میان ایزوتسو، اسلام شناس و قرآن پژوه معاصر در تحلیل آیات ناظر بر جبر و اختیار در قرآن با بن بست مواجه گردیده و اساسا اندیشه ی قرآنی را متفاوت از منطق عقل بشری دانسته است. در پژوهش حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی گردآوری شده ، تلاش بر آنست که منشا این نگرش ایزوتسو را جست و جو نموده و پس از یافتن مواضع او در باب جبر و اختیار طی آثار مختلف او ، تحلیل و نقدی نسبت به آن ها ارائه گردد . نتایج حاکی از آنست که اگر چه ایزوتسو در تحلیل قرآنی مسئله‌ی جبر و اختیار راه خطا را پیموده است اما با توجه به همگرایی و تاسی او از مبانی عرفان ابن عربی در بسیاری از موضوعات از جمله جبر و اختیار ، به نظر می‌ رسد وی پیرو همان آموزه «امر بین الامرین» می‌ باشد که از فحوا و نه نص سخنان ابن عربی نیز می توان همین حکم را استنباط نمود. کلیدواژه‌ها جبر اختیار ایزوتسو ابن عربی هدایت و ضلالت dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.8.0 عنوان مقاله [English] Review and critique of Izutsu's analysis on the issue of predestination and free will in the Qur'an نویسندگان [English] seyedeh hanieh momen 1 Ali Akbar Kalantari 2 1 PhD student in Quranic and Hadith Sciences, Shiraz University 2 Associate Professor and Faculty Member of Shiraz University چکیده [English] « predestination and free will" is one of the most important and confusing topics in Islamic sciences, including theology, philosophy and mysticism. Scientists in each of these sciences have chosen different perspectives to solve this problem. In the meantime, Izutsu , a contemporary Islamologist and Quran researcher, has faced a stalemate in analyzing the verses on determinism and free will in the Quran and has considered Quranic thought to be fundamentally different from the logic of human intellect. In the present study , which has been collected by descriptive-analytical method, an attempt is made to search for the origin of this attitude of Izutsu and after finding his positions on predestination and authority in his various works, to provide analysis and critique of them. . The results indicate that although Izutsu in the Qur'anic analysis has taken the issue of predestination and free will, but considering his convergence and fear of the principles of Ibn Arabi mysticism in many subjects, including predestination and free will, he seems to follow the same doctrine . he seems to follow the same doctrine . It is "Amr Bin Al-Amrin" which is inferred from the context and not the text of Ibn Arabi's words . کلیدواژه‌ها [English] predestination free will Izutsu Ibn Arabi guidance and misguidance

ارزیابی نظریه غلام احمد پرویز، متفکر قرآنی شبه‌قاره، در تجدیدپذیری وحی سنت نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان حسن رضایی هفتادر 1 محمد قاسمی شوب 2 صفر نصیریان 3 1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران 2 دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، پژوهشگر و مدرّس دانشگاه جامع امام حسین ع 3 استادیار گروه معارف اسلامی پردیس شهید رجایی ارومیه دانشگاه فرهنگیان 10.22034/pke.2021.11462.1512 چکیده در دو قرن اخیر، عده‌ای از متفکران مسلمان در شبه قاره هند، جنبش‌هایی را با اهدافی نوگرایانه پدید آوردند که به لحاظ نظری به برداشت های خاصی از دین منتهی شد. آن‌ها که بعدها به قرآنیون مشهور شدند، رویکردی انتقادی، در مواجهه با سنّت نبوی داشتند. نکته محوری در مباحث همه‌ قرآنیان شبه‌قاره هند، تأکید بر قرآن‌بسندگی و بی‌نیازی از سنّت بود. غلام احمد پرویز، متفکر قرآنی معاصر شبه قاره، از جمله شخصت‌هایی است که در قرآن-بسندگی، تقریری نو نسبت به نظریه‌های قبلی دارد. از دیدگاه وی، وحی قرآن ثابت است و وحی سنت تجدیدپذیر. از آن جا که این نظریه، متأثر از نظریه‌های نواندیشانه غربی درباره وحی است و با نظریه‌های اسلامی تناقض دارد، نوشته حاضر، در صدد برآمد تا با روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر منابع اسلامی به بررسی و نقد نظریه‌اش بپردازد. بر اساس بررسی‌ها، نظریه پرویز چهار مولفه دارد: بر اساس آیات قرآن، فرمان‌های پیامبر(ص) در حوزه سنت، مانند هر انسان دیگری در معرض اشتباه قرار دارد؛ پیامبر(ص) و اصحابش برای سنتی که در قالب حدیث ثبت شده بود، اهتمامی نداشته‌اند؛ عقل برای تشریح جزئیات دین، تحت دلالت و هدایت قرآن، در تمام حالات کافی و وافی خواهد بود؛ طبق آیاتی از قرآن، وحی سنّت نسبت به غیر پیامبر(ص) خاصیت تعمیم‌پذیری دارد. نقد‌هایی که بر این مولفه‌ها وارد است، عبارتند از: آیاتی که پرویز بر اساس آن‌ها مدعی خطاپذیری سنّت پیامبر(ص) است، دلالتی بر این امر ندارند. برخلاف نظر وی، پیامبر(ص) و یاران او در زمان حیاتش، اهتمام فراوانی به سنت داشته‌اند. ... کلیدواژه‌ها وحی سنت خطاپذیری عقل تجدیدپذیری غلام احمد پرویز dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.9.1 عنوان مقاله [English] The Evaluation of Ghulām Aḥmad Parwīz’s (the Qur’ānist Thinker of the Indian Peninsula) Theory on the Repeatability of the Sunna Revelation نویسندگان [English] Hasan Rezaii Haftador 1 mohammad qasemi 2 safar nasirian 3 1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Farabi University of Tehran 2 PhD student in Quran and Hadith, researcher and lecturer at Imam Hossein University 3 Assistant Professor of Islamic Education, Shahid Rajaei Campus, Urmia, Farhangian University چکیده [English] Although all Qur’ānists of the Indian Peninsula emphasize the Qur’ānism and needlessness to the sunna, they adopt different explications for this issue. Ghulām Aḥmad Parwīz, the contemporary Qur’ānist thinker of the Indian Peninsula, is one of the figures who has given in a new explication in this regard. His exposition of Qur’ānism is tied to his classification of the different types of revelation. In his opinion, the qur’ānic revelation is fixed, while the sunna revelation is repeatable. Since his theory about the repeatability of the sunna revelation is influenced by the Western intellectuals about the revelation and contradicts the Islamic theories, the study at hand aimed at examining and criticizing his theory. The results of this investigation show that Parwīz’s theory – which relies on the intellect, the qur’ānic verses, and the history of Islam – has four components. First, based on the qur’ānic verses, the orders of the Prophet (s) in the sunna realm (like those of any other human) is prone to mistakes. Second, the Prophet (s) and his Companions did not make efforts with regard to the sunna that was recorded in the form of Ḥadīths. Third, intellect, under the guidance of the Qur’ān, is sufficient in all conditions for the explanation of the details of religion. Fourth, according to some verses of the Qur’ān, the sunna revelation can be generalized to people other than the Prophet (s). However, there are some criticisms against these components. First, the verses that Parwīz uses to claim ... کلیدواژه‌ها [English] Revelation Sunna Fallibility Intellect Repeatability Ghulām Aḥmad Parwīz

روی‌کردی چندوجهی و قرآن‌محور به الهیات سلبی و ایجابی نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده محمد علی عباسیان چالشتری دانشیار گروه فلسفه و اخلاق، دانشگاه پیام نور، تهران جنوب 10.22034/pke.2021.11428.1510 چکیده «الهیات سلبی» و «الهیات ایجابی»، معمولاً، به‌عنوان دو نظریه یا دو روی‌کرد متضاد معرفتی و زبانی به خداوند، اوصاف و ویژگی‌های او در نسبت با انسان معرفی شده‌اند. مشهور است که الهیات سلبی خداوند، اوصاف و اسماء او را غیرقابل شناخت و غیرقابل گفتگوی ایجابی توسط انسان می‌داند و الهیات ایجابی خداوند، اوصاف و اسماء او را توسط انسان شناختنی و گفتگو کردنی می‌شمرد. اما دلیلی وجود ندارد تا الهیات سلبی و ایجابی را به دو بعد یا دو وجه معرفتی و زبانی محدود کنیم، برعکس شواهدی در آثار فیلسوفان و متکلمان متأله وجود دارد که نشان می‌دهد آن دو الهیات می‌توانند ابعاد و وجوه هستی‌شناختی و عمل‌شناختی هم داشته باشند. این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا کوشش می‌کند، با ذکر شواهدی از آراء فیلسوفان و متکلمان برجسته مغرب زمین، به توضیح، مستندسازی و توجیه ابعاد چهارگانه الهیات سلبی و ایجابی بپردازد. پس از آن، با تکیه بر آیات قرآن کریم، یک الهیات چند وجهی را با وجوه معرفت‌شناختی، زبان‌شناختی، عمل‌شناختی، و هستی‌شناختی، معرفی و پیش‌رو قرار دهد. این الهیات، در همه وجوه، نسبت به ذات و ذاتیات خداوند سلبی اما نسبت به اسماء خداوند ایجابی است. براساس روی‌کرد الهیاتی ایجابی چند وجهی قرآنی اتخاذ شده در این مقاله، نخستین مرحله برای ارتباط انسان با خدا معرفتی است. کلیدواژه‌ها الهیات سلبی الهیات ایجابی ذات خداوند ذاتیات خداوند اسماء خداوند dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.10.2 عنوان مقاله [English] A Multifaceted And Quranic Based Approach to Negative and Positive Theology نویسنده [English] Mohammad Ali Abbasian Chaleshtori Associate Professor, Department of Philosophy and Ethics, Payame Noor University, South Tehran چکیده [English] "Negative theology" and "positive theology" are usually introduced as two opposing epistemic and linguistic theories or approaches to God and His attributes in relation to man. Negative theology considers God and His attributes to be unknowable and not expressible in words by man, and positive theology considers God and His attributes to be knowable and expressible in words. According to this article, negative and positive theologies, in addition to epistemic and linguistic dimensions or aspects, also include ontological and pragmatic dimensions and aspects. This article, by using a descriptive and analytical method and by citing some evidences from the views of some prominent philosophers and theologians of the West, first, tries to establish and justify the four dimensions of a negative and positive theology. And then, tries to introduce a multifaceted theology based on the verses of the Holy Quran, with epistemological, linguistic, pragmatic, and ontological aspects. This theology, in all of its aspects, is negative towards the Essence and Essential Attributes of God but positive towards the Names of God. According to the positive multifaceted Qur'anic theological approach adopted in this article, the first step for man's relationship with God is cognitive. کلیدواژه‌ها [English] Negative Theology Positive Theology Essence of God Essential Attributes of God Names of God