✅ماهیت سبک زندگی
براي سبک زندگي (Life Style) تعاريف مختلفي با رويکردهاي گوناگون ارائه شده است.
👈در رويکرد جامعهشناختي، سبک زندگي را ابزار و مفهومي براي تحليل رفتارهاي اجتماعي تلقي ميکنند.
قبلاً تحت تأثير تفکرات کارل مارکس، شايعترين ابزار تحليل رفتارهاي اجتماعي، مفهوم طبقه بود.
بر اساس اين واژه، رفتارهاي سرمايهداران، کارگران، عالمان و ... را بررسي ميکردند و بر اساس آن تحليلهاي خود را ارائه ميدادند.
اما بعدها جامعهشناسان متوجه شدند، واژه طبقه، گنگ و کلي است. مثلا رفتارهاي سرمايهدار ايراني، مانند رفتار سرمايهدار آمريکايي نيست. يا حتي سرمايهدار يک شهر با شهر ديگر متفاوت است و لزوماً مانند يکديگر نيست. يا اينکه اگر کسي استاد دانشگاه بود، آيا جزو سرمايهداران محسوب ميشود يا خير، نظر قطعي نميتوان داد. همچنين ساير اصناف که نميدانستند رفتار افراد را با کدام قشر و بر اساس کدام طبقه تحليل کنند. لذا مفهوم سبک زندگي را جعل کردند و مخصوصاً «ماکس وبر» سبک زندگي را گوياتر دانستند و آن را معيار تحليل رفتارها قرار دادند.
👈رويکرد ديگر، رويکرد روانشناختي است که به رفتار جمعي کار ندارند، و بلکه رفتار و شخصيت و هويت فردي مد نظر است. قبلاً از واژه شخصيت استفاده ميشد و هنوز هم شايع و رايج است، اما برخي ديگر از روانشناسان گفتند واژه سبک زندگي براي تحليل رفتارها مناسبتتر است و بر همين اساس کتابهاي متعددي نوشتهاند.
رويکرد سوم، رويکرد #اقتصادي براي تحليل سبک زندگي است؛ به ويژه با تکيه بر مفهوم #مصرف. يعني بر اساس نوع مصرف کالاهايي که تکتک ما و يا هر جامعهاي دارد، سبک زندگي تحليل ميشود.
اولين کتاب در ايران با موضوع سبک زندگي، «مصرف و سبک زندگي» بود که با نگاه اقتصادي نوشته شد.
دومين کتاب، کتاب «دين و سبک زندگي» که با رويکرد جامعهشناختي نوشته شد؛ و سومين کتاب نيز «شاخصهاي سبک زندگي اسلامي» بود که با رويکرد روانشناختي نگارش يافت.
به نظر ميرسد هيچکدام از اين رويکردها کامل نيست و تک بعدي هستند. بايد رويکرد جامع و دقيقتري داشت.
🔺اما تعريف ما از سبک زندگي اين است که سبک زندگي عبارت است از «مجموعه از کنشهاي سازمان يافته و نهادينه شده فردي و اجتماعي».
👈 بعضي از رفتارهاي ما فردي محض و برخي ديگر اجتماعي است و سبک زندگي هر دو رفتار را بررسي ميکند و آن هم رفتارهاي نهادينه شده را. رفتارهايي که به صورت ملکه در آمده است و خود به خود به آن عمل ميشود.
♦️بر خلاف رفتارهايي که مقطعي و يکبار در زندگي صورت ميگيرد. به عنوان مثال، اگر کسي يک بار کروات بزند، صرف نظر از درستي يا نادرستي آن، نميتوان گفت #سبک زندگي او کروات زدن است.
👈يا کسي که يک بار در عمرش موهاي خود را رنگ کرده است؛ نميتوان گفت که سبک آرايش او، خضاب کردن است. اما اگر در پروسه زماني طولاني موهايش را رنگ کند، ميتوان به آن سبک گفت.