💠 مبانی اخلاق 🔹 اخلاق یك امر مشترك جهانی است؛ یعنی هر انسانی اگر بخواهد سعادتمند باشد و هر جامعه ای اگر بخواهد متمدّن باشد باید اخلاق الهی را فراهم بكند، چاره جز این نیست و انسان ها چون با هم زندگی می‌كنند یك اخلاق مشتركی باید داشته باشند، عقاید مشترك، اوصاف مشترك، تعهّدات مشترك؛ زیرا ممكن نیست انسان زندگی مشترك داشته باشد ولی اخلاق او مشترك نباشد، آنچه تعهّدات را عملی می ‌كند مسئله اخلاق است، آنچه حقوق یكدیگر را ادا می ‌كند همان ضمانت اخلاقی است.چون جوامع بشری اشتراك فراوانی دارند و بدون اخلاق زندگی میسّر نیست و اخلاق مشترك بین همه است، این اخلاق كه مشترك است باید یك مبانی مشترك داشته باشد؛ زیرا مواد اخلاقی را از مبانی اخلاقی استنباط می ‌كنند. 🔹 مبانی اخلاقی مسئله استقلال است، آزادی است، عدالت است، وفای به عهد است، رعایت امانت است، اینها مبانی اخلاقی است كه به استناد این مبانی آن فروعات و مواد اخلاقی استنباط می ‌شود، این هم مورد قبول است؛ از این به بعد محلّ اختلاف است و آن این است که ما این مبانی را از كجا بگیریم؟ در اینكه عدالت، استقلال، آزادی، امنیت، وفای به عهد، رعایت امانت، اینها مبانی اخلاقی است در آن حرفی نیست، همه انسان ها، الآن هفت میلیارد بشر كه روی زمین زندگی می ‌‌كنند این مبانی را می‌ پذیرند كه عدالت چیز خوبی است، امنیت چیز خوبی است، استقلال و آزادی چیز خوبی ‌اند، وفای به عهد چیز خوبی است، ادای امانت چیز خوبی است و باید هم باشد؛ امّا از آن به بعد محلّ اختلاف است كه عدالت یعنی چه؟ مفهوم عدالت روشن است؛ عدالت یعنی «وُضِعَ كُلُّ شَیءٍ فِی مَوْضِعِهِ»،[1] امّا حقیقت عدالت چیست از این به بعد محلّ اختلاف است. 🔹 متدینان و متشرّعان عالم كه پیرو انبیا هستند می‌ گویند عدل عبارت از «وُضِعَ كُلُّ شَیءٍ فِی مَوْضِعِهِ»، امّا جای اشیا را چه كسی باید معین كند؟ جای اشخاص را چه كسی باید معین كند؟ جای اموال را چه كسی باید مشخّص كند؟ جای قراردادها و حقوق را چه كسی باید مشخّص كند؟ از این به بعد اختلاف است. ما می ‌گوییم منابع ما قرآن و عترت است. آن كه جهان را آفرید، یك؛ انسان را آفرید، دو؛ پیوند انسان و جهان را تنظیم كرد، سه؛ آن كه اضلاع این مثلّث به دست او است، او باید بگوید عدل چیست «وُضِعَ كُلُّ شَیءٍ فِی مَوْضِعِهِ»، زن جایش اینجاست، مرد جایش اینجاست، جوان جایش اینجاست، پیر جایش آنجاست، مال جایش آنجاست، وفای به عهد جایش آنجاست، و مانند آن. ما می ‌گوییم این را باید از قرآن و عترت گرفت كه از وحی الهی است. امّا آنها می ‌گویند نه! از فرهنگ مردم، از عادات و آداب مردم باید گرفت، اختلاف اساسی از آنجا شروع می‌ شود. آنها خیال می ‌كنند زن و مرد در همه امور یكسان هستند، ما می ‌گوییم عدل لازم است نه مساوات! عدل لازم است نه مواسات! مساوات چیزی است و عدل غیر از این دو است. تمام اختلاف بین متدینین عالم و غیر متدین آن است كه مواد اخلاقی را از مبانی می‌ گیرند، مبانی را از منابع می ‌گیرند، منابع ما مشخّص است؛ ما می‌ گوییم آن كه انسان را آفرید، جهان را آفرید، پیوند انسان و جهان را آفرید، او باید بگوید كه عدل چیست. [1]. ر.ک: نهج البلاغه، حکمت437؛ «الْعَدْلُ یضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا». #عدل #امر_مشترک_جهانی #وفای_به_عهد #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1389/08/13 🆔 @a_javadiamoli_esra