💠 وعده و وعید الهی
🔹 [ذات اقدس الهی] فرمود: ﴿ذلِكَ بِأَنَّ اللّهَ لَمْ یكُ مُغَیرًا نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی قَوْمٍ حَتّی یغَیرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ﴾[1] این از آن غرر آیاتی است كه هم در سوره مباركه «انفال» آمده هم در سوره مباركه «رعد»[2] و بیانگر سنّت الهی در #وعده و #وعید است.
1️⃣ فرمود اولاً نعمی كه افراد دارند از #انعام_الهی است، از خودشان نداشتند و از دیگران هم نگرفتند؛ هر نعمتی كه در دست دیگران است ذات اقدس الهی داد ﴿وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ﴾،[3] این یك اصل.
2️⃣ اصل دوم تداوم نِعَم [یعنی] ادامه نعمت هاست كه این هم نعمتی [بر] روی نعمت است. این ﴿وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ﴾ بقای نعمت را هم شامل می شود، اینكه در سوره مباركه «ابراهیم»[4] و مانند آن آمده است كه ﴿وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ﴾ اصل نعمت «من الله» است، تداوم نعمت هم «نعمة الاخری» این «من الله» است، پس این دو مطلب رایگان از طرف ذات اقدس الهی آمده است.
3️⃣ امر سوم آن است كه نعمتی را كه داد و ادامه هم داد حالا می گیرد یا نمی گیرد؟ فرمود مادامی كه تحوّل درونی پیدا نشود ما [نعمت را] نمی گیریم و همچنان ادامه می دهیم، اگر تحوّل پیدا بشود می‌گیریم. خب پس آن نعمت ابتدایی كه «مِنَّتُكَ ابْتِدَاءٌ»[5] و «نِعَمِكَ ابْتِدَاءٌ»[6] در صحیفه سجادیه آمده است، #نعمت_ابتدایی است؛ ادامه نعمت كه نعمت فوق نعمت است، این هم نعمت الهی است؛ [در] ازاله این نعمت سخن از #وعید است دیگر #وعده تمام شد. فرمود: ﴿لَمْ یكُ مُغَیرًا نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی قَوْمٍ﴾ تا اینجا مرز وعده بود؛ یعنی نعمتی كه ما دادیم رایگان دادیم و مدتی هم ادامه دادیم همچنان ادامه می دهیم، ما از كسی نمی گیریم؛ از اینجا مرز #وعید شروع می شود، مگر اینكه خود شخص باعث بشود كه نعمت از او رخت بربندد ﴿حَتّی یغَیرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ﴾، این یك اصل كلّی است.
🔹 #وعده_الهی چه نسبت به فرد، چه نسبت به امت و جامعه مطلق است و هرگز ذات اقدس الهی عمل كسی را بی اثر نمی گذارد، مشابه این اصل كلی در آیه نود سوره مباركه «یوسف» به این صورت آمده است: وقتی برادران یوسف آن آخرین بار به حضور مبارك یوسف آمدند و او را شناختند ﴿قالُوا أَ إِنَّكَ َلأَنْتَ یوسُفُ﴾ وجود مبارك یوسف (سلام الله علیه) فرمود: ﴿قالَ أَنَا یوسُفُ وَ هذا أَخی قَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَینا﴾، چرا؟ این ﴿إِنَّهُ﴾ اصل كلی است، ﴿إِنَّهُ مَنْ یتَّقِ وَ یصْبِرْ فَإِنَّ اللّهَ لا یضیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنینَ﴾،[7] هر كه باشد! من هم #صبر كردم و خدا اجر من را داد، لازم نیست كه یك ملت صبر بكند! هر كسی چه فرد چه امت اهل #تقوا_و_صبر بود، خدای سبحان جزای چنین احسانی را خواهد داد. پس درباره #وعده فرقی بین فرد و امت نیست، هر كس اهل پرهیزكاری بود پاداش خود را دریافت می كند؛ اما درباره #وعید اگر امتی و ملّتی پشت پا به #حق بزند، این زودتر منقرض می شود؛ حكومتی پشت پا به #حق بزند زودتر منقرض می شود، اما درباره فرد ممكن است ذات اقدس الهی مدّتی عفو كند.
[1]. سوره انفال, آیه53.
[2]. سوره رعد, آیه11؛ ﴿... إِنَّ اللَّهَ لاَ یغَیرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یغَیرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ...﴾.
[3]. سوره نحل، آیه 53.
[4]. سوره ابراهیم, آیه6؛ ﴿.. اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیكُمْ ..﴾.
[5]. صحیفه سجادیه، دعای 45.
[6]. صحیفه سجادیه، دعای 12.
[7]. سوره یوسف، آیه 90.
#سنت_الهی
#تقوا_و_صبر
#نعمت_های_الهی
#آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی
📚 سوره انفال ـ جلسه 64
تاریخ: 1379
🆔 @a_javadiamoli_esra
💠 خُلود
🔹 یك اصل كلی خدای سبحان دارد و آن این است كه هر کسی كه بد كرد كیفر می بیند ﴿بَلَىٰ مَن كَسَبَ سَیئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ﴾؛[1] هر كه بدی كسب كرد و گناهان او به او احاطه كرده است ﴿وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ﴾ كه این نشانه #خلود است. یك وقتی كسی معصیت می كند، از او تعبیرش به این صورت است كه ﴿مَن یعْمَلْ سُوءًا یجْزَ بِهِ﴾،[2] یك وقت تنها معصیت نیست بلكه معاصی به او محیط است، تعبیر درباره این گروه آن است: ﴿بَلَىٰ مَن كَسَبَ سَیئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ﴾، این ﴿أَصْحَابُ النَّارِ﴾ بودن مُشعر به #خلود است، گرچه صریح نیست و ظهور تام ندارد، امّا وقتی گفتند این اصحاب «نار» است، یعنی در «صُحبت» آتش است، این به نحو ملكه است؛ یعنی این پیشه آنهاست! فرمود: اگر كسی معصیت كرد خب كیفر می بیند ﴿مَن یعْمَلْ سُوءًا یجْزَ بِهِ﴾، ولی ﴿مَن كَسَبَ سَیئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ﴾ كه گناهان او را محیط كرده است و او محفوف به گناهان شد ﴿فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ﴾؛ لذا فرمود ﴿هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ﴾. خدای سبحان #خلود را برای هر تبهكاری به عنوان #وعید یاد نكرده است؛ اگر كسی #محفوف_به_معاصی شد و گناهان به او احاطه كردند این شخص #أصحاب_نار است.
🔹 فرق گناه و ثواب آن است كه انسان وقتی ثواب كرد #محیط_به_ثواب است و ثواب در اختیار اوست. وقتی گناه كرد #محاط_به_گناه است، او در اختیار گناه است؛ لذا تعبیر قرآن درباره سیئات این است كه سیئات به آدم محیط است ﴿وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ﴾. ولی درباره #حسنات این چنین نیست كه حسنات به آدم محیط باشند. حسنات در #اختیار انسان هستند و انسان است كه محیط بر حسنات است. حسنات هرگز، دست و بال انسان را نمی بندد، سیئه است كه انسان را می بندد و در رَهن قرار می دهد که ﴿كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِینٌ﴾،[3] سیئه است كه انسان را در دام می اندازد. فرمود: اگر كسی #محفوف_به_خطیئات شد این اصحاب نار است و برای همیشه می ماند.
[1] . سوره بقره، آیه 81.
[2] . سوره نساء، آیه 123.
[3] . سوره طور، آیه 21.
#محیط_به_ثواب
#محاط_در_گناه
#فرق_گناه_و_ثواب
#آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی
📚 سوره مبارکه بقره ـ جلسه 164
🆔 @a_javadiamoli_esra
💠 وعید الهی
🔹 گاهی سؤال می شود همان طوری که صلاح پدر یا جد باعث می شود که فرزندان و نوه های آنها خیر ببینند، اگر ظلم و طغیانی از پدر یا جدّ مانده باشد فرزندها گرفتار می شوند یا نه؟ مستحضرید که #وعده_خدا تخلّف پذیر نیست؛ اما #وعید_الهی ممکن است تخلّف داشته باشد. خلف وعده مخالف حکمت است؛ اما خلف وعید مخالف حکمت نیست و در قرآن کریم نسبت به این کار به عنوان وعید مطرح شد که اگر پدری ظالم بود و اموال ایتامی را می خورد و می برد ممکن است فرزندان یتیم او هم گرفتار بشوند. این تهدید را قرآن کریم در سوره مبارکه «نساء» فرمود؛ اما البته ممکن است به وعید عمل نکند، چون این خبر نیست که تخلّف داشته باشد. آیه نه سوره مبارکه «نساء» این است: ﴿وَ لْیخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیةً ضِعَافاً خَافُوا عَلَیهِمْ فَلْیتَّقُوا اللّهَ وَ لْیقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً﴾، قبلش هم فرمود: ﴿وَ إِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبَی وَ الْیتَامَی وَ الْمَسَاكِینُ فَارْزُقُوهُم مِنْهُ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلاً مَعْرُوفاً﴾،[1] و اگر می‌خواهید به بچه های شما بعد از مرگ شما ظلمی نشود به ایتام دیگران ستم نکنید. این #وعید است ممکن است ذات اقدس الهی به این وعید عمل نکند، ولی این خطر هست.
🔹 غرض این است که همان طوری که ﴿وَ كَانَ أَبُوهُمَا صَالِحاً﴾، در فرزندها اثر کرده و خضر راهی (سلام الله علیه) به کمک موسی (سلام الله علیه) مشکل ایتام را حلّ کردند، اگر کسی ـ خدای ناکرده ـ به ایتام دیگران آسیب برساند، به ایتام او بعد از مرگ او هم آسیب می رسد او بعد از مرگ هم باخبر است هم می بیند و رنج می برد. همان طوری که در بحث های قبل اشاره شد #مردان_الهی را با ارحامشان، اولیایشان و اهل بیتشان ﴿أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ وَ مَا أَلَتْنَاهُمْ مِنْ عَمَلِهِم مِن شَیءٍ﴾،[2] تا لذت بیشتری ببرند، اگر کسی ـ خدای ناکرده ـ به ایتام دیگران ظلم کرده است ممکن است به ایتام او هم ظلم بشود و او خودش هم رنج می برد.
[1]. سوره نساء، آیه8.
[2]. سوره طور، آیه21.
#آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی
📚 سوره مبارکه تغابن جلسه 8
تاریخ: 1397/02/19
🆔 @a_javadiamoli_esra