🔷 ادامه مورد ششم «۳» 🔹پاسخ به یک سوال ⁉️ چرا در آیه دوم یعنی آیه سوره توبه فعل «یتطهروا» که فک ادغام شده به صورت «یطّهّروا» استعمال نشد؟ با توجه به اینکه در ادامه آیه می‌فرماید:﴿... والله یحب المطّهّرین﴾. ✅ پاسخ: خداوند متعال در اینجا هر دو تطهیر، اعم از تطهیر قلبی و تطهیر بدنی را در صحابه جمع کرده است؛ و این تعبیر بلیغ‌تر و قابل ستایش‌تر از این است که یک نوع تطهیر را ذکر کند، چرا که خداوند همه متطهرین و پاکیزگان را دوست دارد .

عرض سلام و احترام خدمت همراهان کانال با عرض پوزش جهت توقف مقطعی فعالیت به دلیل برخی مشکلات، ان شاء الله مجددا فعالیت شروع می‌شود و مباحث ادامه خواهد یافت. وفقکم الله

#ابدال 🔷 مورد هفتم «۱» 📖 ﴿ فَإِذَا جَآءَتِ ٱلطَّآمَّةُ ٱلْكُبْرَىٰ«۳۴» يَوْمَ يَتَذَكَّرُ ٱلْإِنسَٰنُ مَا سَعَىٰ«۳۵»﴾ نازعات ۳۴ و ۳۵ 📖 ﴿ فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِي ٱلْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِم مَّنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ ﴾ انفال «۵۷» ⁉️ فرق بین «یتذکّر» و «یذّکّرون» 🔹بررسی نکته: در قرآن کریم در برخی آیات فعل «یتذکر» و «یتذکرون» با همین صیغه اصلی و در برخی موارد با ادغام و ابدال یعنی «یذّکّر» «یذّکّرون» استعمال شده است؛ مانند دو آیه مذکور که در آیه سوره نازعات فعل با صیغه اصلی و طولانی‌تر استعمال شد و فرمود: ﴿یتذّکر الانسان﴾، از آنجا که استعمال صیغه اصلی دلالت بر تذکر عقلی و تذکر طولانی دارد، در اینجا اینچنین استعمال شد. چراکه تذکر در این آیه برای یادآوری تلاش‌هایی است که انسان در طول زندگی‌اش انجام داده و این یادآوری و تذکر عقلی است نه تذکر قلبی که انسان را به عملی سودمند وادارد؛ و از آنجا که اعمالش همه عمرش را در بر میگیرد، این متذکر شدن زمان زیادی را می‌طلبد. ❕لذا از صیغه اصلی و طولانی‌تر استفاده شد. اما در آیه سوره انفال، افراد دچار بیماری قلبی هستند؛ چون با پیامبر(ص) عهد می‌بندند و هربار عهدشکنی می‌کنند¹، لذا به یک تکان قلبی سرسختانه و یک نیرویی که آنها را به خود بیاورد و آنها را به شدت متذکر کنند نیاز دارند تا بازگردند؛ پس در اینجا آنچه مطلوب است تذکر قلبی است که آنها را بترساند و رعب به دلشان بیندازد، زیرا آنها به وسیله عقل نفعی نمی‌برند و عقل خود را ضایع کردند، که آنها را دواب ² بلکه شر الدواب نامید. ❕لذا از صیغه «یذّکّرون» استفاده شد تا دال بر تذکر قلبی و مبالغه و عمق در آن باشد. ________ 1. انفال: ۵۶ 2. همان: ۵۵، دواب:جنبندگان

#ابدال 🔷 مورد هفتم «۲» 📖 ﴿أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي ٱلسَّمَآءِ«۲۴» تُؤْتِيٓ أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ ٱللَّهُ ٱلْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ«۲۵»﴾ ابراهیم «۲۴» و «۲۵» 📖 ﴿وَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَض فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَىٰ رِجْسِهِمْ وَمَاتُواْ وَهُمْ كَٰفِرُونَ«۱۴۵» أَوَلَا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَّرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمْ يَذَّكَّرُونَ«۱۴۶»﴾ توبه «۱۴۵» و «۱۴۶» ⁉️ فرق بین «یتذکّرون» و «یذّکّرون» «۲» در آیه سوره ابراهیم همانطور که مشاهده می‌کنید خداوند متعال با هدف پند دهی و موعظه مثل‌هایی میزند؛ و از آنجا که ایجاد ارتباط بین مثل و واقعیت احتیاج به طول تذکر و تامل و داوری عقلی دارد، ❕در نتیجه از صیغه اصلی فعل با بناء طولانی‌تر «یتذکرون» در آیه شریفه استفاده شد. اما در آیات سوره توبه بحث در مورد افرادی است که دچار بیماری قلبی هستند چراکه فرمود: ﴿وَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَض...﴾، و می‌فرماید که آیات نازل شده بر پلیدیشان می‌افزاید؛ لذا این افراد به یک بیداری قلبی و تلنگر شدید نفس و نیز تذکر قلبی عمیقی که بیدارشان کند، احتیاج دارند. ❕لذا از صیغه «یذّکّرون» با ادغام و ابدال استفاده شد تا دال بر تذکر قلبی همراه با مبالغه باشد.

#ابدال 🔷مورد هشتم 📖 ﴿ قَالُوٓاْ إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُم لَئِن لَّمْ تَنتَهُواْ لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِيم ﴾ یس «۱۸» 📖 ﴿ قَالُواْ ٱطَّيَّرْنَا بِكَ وَبِمَن مَّعَكَ قَالَ طَـٰٓئِرُكُمْ عِندَ ٱللَّهِۖ بَلْ أَنتُمْ قَوْمࣱ تُفْتَنُونَ ﴾ نمل «۴۷» ⁉️ فرق بین «تطیّرنا» و «اطّیّرنا» همانطور که مشاهده میکنید در آیه سوره یس صیغه اصلی فعل «تطیّرنا» استعمال شد و در سوره نمل نیز با ابدال و ادغام «اطّیّرنا» استعمال گشت. زیرا «تطیُّر»¹ در سوره نمل شدیدتر از سوره یس است؛ از آنجا که دشمنان پیامبران در سوره یس گفتند: «لَئِن لَّمْ تَنتَهُواْ لَنَرْجُمَنَّكُمْ...»، و ایشان را تهدید به سنگسار و عذاب کردند. اما در سوره نمل برای قتل حضرت صالح(ع) و خانواده ایشان نُه طایفه هم قسم شده و عهد بسته بودند²؛ لذا تطیّر و فال بد زدن آنها شدیدتر و در درجه بیشتری نسبت به افراد در سوره یس است. ❕از این رو فعل در سوره نمل با صیغه‌ای که دال بر مبالغه و شدت می‌باشد استعمال شد به خلاف سوره یس. _____ 1. فال بد زدن 2. نمل: ۴۸-۴۹

#ابدال 🔷 مورد نهم «۱» 📖 ﴿ مَا يَنظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً وَٰحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ يَخِصِّمُونَ ﴾ یس «۴۹» 📖 ﴿ ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ عِندَ رَبِّكُمْ تَخْتَصِمُونَ ﴾ زمر «۳۱» ⁉️فرق بین «یخصّمون» و «تختصمون» 🔹بررسی نکته: همانطور که مشاهده می‌کنید در آیه سوره زمر فعل «تختصمون» از باب افتعال با صیغه اصلی و در سوره یس فعل «یخصّمون»¹ با ادغام و ابدال استعمال گشت. اما در سوره یس که فعل با ادغام و ابدال آمد، همانطور که ذکر کردیم، تشدید و تکرار حرف افاده قوت و تکثیر و مبالغه می‌کند؛ لذا این استعمال در اینجا افاده مبالغه در اختصام² و درگیری و جدال افراد با یکدیگر را دارد؛ به این معنی که قیامت در حالی آنان را فرا می‌گیرد که آنها به شکل شدیدی غرق در معاملات و مشغول امور دنیوی خویش هستند و به چیز دیگری غیر از دنیا نیز مشغول نیستند. لذا با فرا رسیدن قیامت صیحه‌ای همه‌جا را فرا می‌گیرد و بحث و جدل‌ها را قطع می‌کند، به طوری که نه سخنی است نه حرکتی و نه بحث و جدالی؛ بلکه سکوت و سکون مطلق حاکم می‌شود و می‌فرماید: ﴿فلَا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَلَآ إِلَىٰٓ أَهْلِهِمْ يَرْجِعُون﴾.³ ❕لذا خداوند از این موضوع با فعل «یخصّمون» تعبیر می‌کند؛ چراکه صیغه اصلی «یختصمون» چنین دلالتی بر مبالغه و قوت ندارد. _______ 1.اصل آن«یختصمون» ← ابدال «تاء» به «صاد» ←«یخصصمون» ← سپس ادغام دو «صاد» با یکدیگر ← «یخصّمون» 2. جدال و کشمکش 3. یس: «۵۰». «در آن‌حال، نه ديگر فرصت وصيت پيدا مى‌كنند و نه فرصت مراجعه به خانه و خانواده‌شان»

🔷 ادامه مورد نهم «۲» 🔹بررسی نکته: اما در سوره زمر فعل با صیغه اصلی «تختصمون» بدون ابدال استعمال گشت. زیرا اختصام در برابر رب العالمین مثل اختصام در حیات دنیا نیست. چراکه اختصام و جدال‌ها در دنیا عام است؛ هم شامل درگیری‌هایی می‌شود که قضاوت و داوری را بین دو متخاصم می‌طلبد و هم شامل درگیری‌هایی می‌شود که نیازمند قضاوت و داوری نمی‌باشد. ❕اما اختصام نزد پروردگار از آن نمونه است که نیازمند قضاوت و داوری است؛ لذا این مبالغه و شدت را در دنیا با صیغهٔ ابدال شده استعمال میکند، به خلاف آخرت که چنین مبالغه‌ای نیست و صیغه اصلی استعمال میگردد. والله اعلم

#ابدال 🔷 مورد دهم 📖 ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكاً وَهُدًى لِلْعَٰلَمِينَ﴾ آل عمران «۹۶» 📖 ﴿و هُوَ ٱلَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُم بِبَطْنِ مَكَّةَ مِن بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَكَانَ ٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا﴾ فتح «۲۴» ⁉️ فرق بین «بکة» و «مکة» 🔹بررسی نکته: گاه مشاهده می‌کنید که کلمه‌ای بدون ابدال در جایگاهی استعمال شده و در جای دیگر در حالی که حرفی از آن ابدال شده استعمال می‌شود. مانند: «مکه و بکه» ، «اللاتی و اللائی» ، «بسطه و بصطه» و مانند اینها... که هرکدام بخاطر غرضی است. برای نمونه در آیه سوره آل عمران از از لفظ «بکة» استفاده شده است؛ استعمال این لفظ با «باء» به این دلیل است که آیه در سیاق حج می‌باشد، حال از اسم «بکة» از لفظ «البک» که به معنای ازدحام است استفاده می‌شود، زیرا ازدحام مردم با یکدیگر در حج زیاد است و به عبارتی با یکدیگر مزدحم می‌شوند. ❕لذا از لفظ «بکة» در آیه شریفه استفاده شد تا با سیاق مناسبت داشته باشد. به خلاف آیه سوره فتح که چنین سیاقی نیست و لفظ مشهور یعنی همان «مکة» با میم استعمال شد. بدین ترتیب هر لفظی در همان سیاقی که اقتضا می‌کرد وضع گشت. و الله اعلم.

🌿 مدرسه الأدباء نهادی علمی ـ آموزشی است که با هدف تعمیق و ترویج دانش ادبیات عربی و علوم قرآنی فعالیت می‌کند. 🔹 این مدرسه با رویکردی پژوهشی و آموزشی، شاخه‌های مختلف ادبی همچون صرف، نحو، لغت، بلاغت و صوت قرآنی را به‌صورت منظم و تخصصی ارائه می‌دهد. 📚 حضور در این مسیر، فرصتی است برای طلاب و دانش‌پژوهان علاقه‌مند تا در فضایی علمی و منسجم، گام‌های استوارتری در فهم متون دینی و قرآنی بردارند. ✨ همراهی شما، سرمایه‌ای ارزشمند برای اعتلای این حرکت علمی است. https://eitaa.com/madraseadba https://eitaa.com/madraseadba

#ابدال 🔷مورد یازدهم 📖 ﴿ ٱلَّذِينَ يُظَٰهِرُونَ مِنكُم مِّن نِّسَآئِهِم مَّا هُنَّ أُمَّهَٰتِهِمْ إِنْ أُمَّهَٰتُهُمْ إِلَّا ٱلَّـٰٓـِٔي وَلَدْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَيَقُولُونَ مُنكَرًا مِّنَ ٱلْقَوْلِ وَزُورًا وَإِنَّ ٱللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ ﴾ مجادله «۲» 📖 ﴿ وَٱلَّـٰٓـِٔي يَئِسْنَ مِنَ ٱلْمَحِيضِ مِن نِّسَآئِكُمْ إِنِ ٱرْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَٰثَةُ أَشْهُر وَٱلَّـٰٓـِٔي لَمْ يَحِضْنَ وَأُوْلَٰتُ ٱلْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَن يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجْعَل لَّهُۥ مِنْ أَمْرِهِۦ يُسْرًا ﴾ طلاق «۴» 📖 ﴿ فَلَمَّا جَآءَهُ ٱلرَّسُولُ قَالَ ٱرْجِعْ إِلَىٰ رَبِّكَ فَسْـَٔلْهُ مَا بَالُ ٱلنِّسْوَةِ ٱلَّـٰتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ ﴾ یوسف «۵۰» ⁉️ فرق بین «اللائی» و «اللاتی» 🔹بررسی نکته: همانطور که مشاهده می‌کنید در دو آیه نخست واژه «اللائی» با همزه استعمال شد و در مورد آخر با صیغه «اللاتی». با توجه به آیات پی می‌بریم که «اللائی» با همزه فقط در دو حالت ظهار و طلاق استعمال گشته و این بخاطر ثقل و سنگینی همزه است که برای حالات سنگین و نادر که جدایی باشد استعمال می‌شود.¹ فردی که عمل ظهار و طلاق انجام میدهد نسبت به همسرش حبس شده و از آن دور می‌شود. لذا در آن تلاش و مشقت و شدت برای هر دو وجود دارد. بدین ترتیب مناسبت بین لفظ و معنی و استعمال رعایت شد. به خلاف مورد سوم که چنین حالت ثقل و نادری وجود نداشته است. _______ 1. شایان ذکر است که واژه «اللائی» و آهنگ آن خود گویای این ثقل و سنگینی است؛ این واژه از «اللأی» مشتق شده که به معنای کندی، حبس شدن، تلاش و مشقت و شدت است.

موافق تدریس کتب دکتر سامرائی هستید که در برنامه های کانال بگذاریم ؟ اگر موافقید هر دو ماه یک بار یکی یکی از کتاب ایشان را تدریس کنیم 🤨 از کتاب معانی الأبنیة که کتاب صرفی معنایی قرآنی ایشان است شروع کنیم نظرتون چیه ؟ ب ادمین بگید لطفا @Diehcurhv

🔹 برای نخستین‌بار در کشور 📚 تدریس کتب دکتر سامرائی دوره تخصصی تدریس کتاب «معانی الأبنیة فی العربیة» اثری بنیادین در تبیین پیوند «ساخت صرفی» و «دلالت معنایی» در زبان عربی، با رویکردی عمیق، تحلیلی و مبتنی بر فهم بلاغی و قرآنی متن. 🎓 با تدریس حجت‌الاسلام محمد امین مومنی استاد عالی ادبیات عرب و پژوهشگر بلاغت و معناشناسی قرآنی،با سابقه تدریس تخصصی متون پیشرفته صرف، نحو و بلاغت. ✨ این دوره فرصتی کم‌نظیر برای طلاب، دانشجویان و پژوهشگران ادبیات عرب است که می‌خواهند از سطح آموزش‌های قالبی عبور کرده و به فهم دقیق نسبت «بنیه لفظ» با «معنای مراد» در قرآن کریم دست یابند؛ خوانشی روشمند از صرف، در امتداد معنا و بلاغت. 📩 جهت ثبت‌نام در دوره و دریافت اطلاعات تکمیلی (زمان برگزاری، شیوه اجرا و شرایط شرکت)، لطفاً به آیدی زیر پیام ارسال فرمایید. @Diehcurhv