#یادداشت #محمدباقر_ملکیان 🗒 تفسیر قمی به روایت طبرسی ✅ مدت هاست که با کمک همسرم یادداشتهای زیادی پیرامون کتابخانه خاندان طبرسی فراهم کرده ام. نمی دانم چه وقت فرصت تنظیم نهایی و نشر این اثر را پیدا می کنم، اما قصد دارم قبل از انتشار این کار، چند یادداشت و مقاله در موردش بنویسم. این یادداشت هم اولین یادداشت درباره این موضوع است. ✅ خاندان طبرسی (فضل، پسرش حسن و نوه اش علی) از دانشمندان بزرگ شیعه در قرن ششم و هفتم هجری اند. بسیاری از آثار این خاندان به دست ما نرسیده است، اما همین نگاشته های موجود ایشان نیز نشانگر جایگاه ویژه علمی این خاندان است. یکی از خصائص آثار ایشان، نقل از کتب و مصادر متعدد فریقین است. در این بین، برخی از این آثار بدست ما نرسیده است و یافتن ردی از آنها در مصادر ثانویه مغتنم شمرده می شود. ✅ از جمله این آثار که بدست ما نرسیده است کتاب تفسیر قمی است (در مورد تفسیر قمی موجود بحث زیاد است که اگر فرصت شد روزی و روزگاری بدان خواهم پرداخت). مرحوم طبرسی در برخی آثارش خصوصا مجمع البیان و جلد اول اعلام الوری منقولات زیادی از تفسیر قمی آورده است. به گمانم، آنچه طبرسی از تفسیر قمی نقل میکند در حد و اندازه یک مقاله پر برگ خواهد بود. جمع آوری و مقایسه و مقارنه آنها با روایات تفسیر قمی موجود برای بحث و بررسی تفسیر قمی موجود سودمند - و بلکه ضروری - است. اگر توفیق رفیق شود مقاله ای با عنوان همین یادداشت (تفسیر القمی بروایة الطبرسی) در آینده ای نه چندان دور منتشر خواهم کرد، ان شاءالله. ✳️ بعد التحریر سوگمندانه، تفسیر ارزشمند مجمع البیان هنوز - آنگونه که شایسته است - تصحیح و تحقیق نشده است. کاش یکی از این موسسات عریض و طویل - به اصطلاح پژوهشی - به تصحیح این اثر همت گمارد. https://t.me/derasatfielmrejal

📜 #مقاله مزایای فهرست نجاشی بر فهرست و رجال شیخ طوسی و بررسی نسبت و اختلاف آنها با یکدیگر ✍رحیمه شمشیری، دکتر مهدی جلالی https://jquran.um.ac.ir/index.php/quran/article/view/3964 سخن نگارندگان در چکیده: در این نوشتار برآنیم تا مزایای فهرست نجاشی بر فهرست و رجال شیخ طوسی را از منظرهای گوناگون بررسی نماییم و ارتباط یا عدم ارتباط فهرست نجاشی با فهرست و رجال شیخ و بالعکس را مورد ارزیابی قرار دهیم. #کلید_واژه_ها: شیخ طوسی، نجاشی، رجال، فهرست. 🆔 @ae_quran_tehran

#گفتگو اهتمام علمای شیعه نسبت به اجازات و دقّت در ضبط و شکل درست حدیث حجة الاسلام و المسلمین شیخ رضا مختاری حجة الاسلام و المسلمین شیخ رضا مختاری، محقّق ارزشمند و رییس مؤسسه کتابشناسی شیعه در سخنان خود در همایش "واکاوی اصالت میراث حدیثی شیعه" فرمودند: یکی از طُرُق مهمّ تحمّل حدیث در بین شیعه، طریق «اجازه» است؛ در بین قدمای ما رسم بوده که کتب حدیثی را نزد مشایخ یا مؤلّفین می‌خواندند و با دقّت در إعراب، ضبط، شکل و استناد کتاب به مؤلّف تصحیح می‌کردند. این نسخ را مشایخ به شاگردان اجازه می‌دادند و این شیوه در بین قدمای ما مرسوم بوده و اثر بسیار مهمّی در صحّت انتساب کتب به مؤلّفین دارد. http://www.almajlesilib.com/post/441

📜 #مقاله جلوه هایی از آیین سخنوری در دستور سخن «نهج البلاغه» بر پایه شرح ابن ابی الحدید ✍دکتر علی اکبر فراتی 📚مجله علوم حدیث، پاییز و زمستان ۱۳۸۷. 🆔 @ae_quran_tehran

💎 علامه حسن زاده آملی: ای طلبه، ای عزیز، ای دانشجوی روحانی، ره چنان رو که رهروان رفتند ، هم درس و بحث متعارف باید و هم همت به ارتقاء و اعتلای به معارج قدس ربوبی. 📚کتاب انسان در عرف عرفان

📜 #مقاله کلام شیعی و گفتمان معتزلی (ملاحظاتی در باب مسألۀ تأثیرپذیری کلام امامیّه از کلام معتزله) ✍ حمید عطایی نظری http://ataeinazari.kateban.com/post/3557 #چکیده: نسبت بین کلام شیعه و کلام معتزله، و بطور خاص مسألۀ تأثیرپذیری کلام امامیّه از نظام کلامی معتزله، در زمرۀ بحث‌برانگیزترین مسائل تاریخ کلام شیعه بوده و هست و آراء مختلف و گاه متضادّی نیز در باب آن ابراز شده است. در این نوشتار، نخست، دیدگاههای گوناگونی که در چند دهۀ گذشته از سوی محقّقان مختلف در خصوص این مسأله بیان گردیده بطور خلاصه تدوین و گزارش شده است و پس از آن، نویسنده، دیدگاه منتخب خود در این باره را توضیح داده است. به باور نگارنده، متکلّمان رسمی امامیّه بطور خاص از زمان شیخ مفید (د: 413 ه.ق.)، به‌تدریج، در مرحله تبیین و تحریر مسائل اعتقادی و پرداخت به مباحث کلامی، تحت‌تأثیر «گفتمان کلامی معتزله» قرار داشته‌اند؛ یعنی در کلام‌ورزی خود، از ذهن و زبان و بیان و نظام کلامی معتزله بهره گرفته‌اند، و به شیوۀ نگرش و نگارش خاصّ آنها مسائل و مباحث کلامی را ارائه نموده‌اند، در عین حال که از حیث آموزه‌ها و اصول اعتقادی مستقلّ بوده‌اند. این اثرپذیری، هم بنا به اقتضای دانش کلام مرسومِ زمانۀ آن متکلّمان بوده که ایجاب می‌کرده متکلّمان امامی نیز به همان زبان و بیان و سبک معتزلی، کلام‌ورزی و تکلّم کنند، و هم به سبب انتخاب آگاهانۀ روش کلامی اعتزالی به عنوان برترین روش رایجِ عصر در پرداخت به علم کلام. این نوشتار در مجله آینه پژوهش شماره 167-168 به چاپ رسیده: http://jap.isca.ac.ir/article_65480.html 💢 از صفحه به صفحه این نوشتار، نکته قابل استخراج است👌 🆔 @ae_quran_tehran

📚 شماره ۱۷۰ نشریه آینه پژوهش منتشر شد سال بیست ‌و‌ نهم، شماره دوم، خرداد و تیر ۱۳۹۷..

پیشنهادی برای نوشتن و انتشار در مجلات علمی ـ پژوهشی من اینجا حوزه بحثم مطالعات اسلامی است. انتشار در مجلات علمی ـ پژوهشی داخلی و یا خارجی خوب است و طبعا بسیاری از محققین جوان برای شکل دادن به سابقه دانشگاهی خود علاقمند به آنند. در این امر تردیدی نیست و فوائد آن مورد انکار من نیست. اما به نظرم بیش و پیش از آن باید اهتمام محققان جوان ما به کیفیت کار باشد و اینکه با خودباوری سعی کنند از طریق کیفیت بالای مقالات جایگاه مقالات فارسی حوزه مطالعات اسلامی را در سطح عمومی و بین المللی بالا ببرند. اگر کیفیت مقاله از نقطه نظر معیارهای آکادمیک بالا باشد محقق خارجی هم و لو زبان فارسی نداند ناچار است به‌ آن مراجعه کند و‌ آن را در نظر بگیرد. یکی از راه های بهبود کیفیت مسئله محوری است در ارائه مقالات. باید مقاله شما با محوریت یک پرسش ارائه شود. منابع اصلی دیده شود و در عین حال سابقه تحقیقات قبلی را به خوبی بازتاب دهد و دقیقا روشن کند که این مقاله و پژوهش جدید نسبت به نوشته های قبلی چه گامی را به جلو می گذارد و چه مسئله حل نشده ای را تلاش می کند تا حل و بررسی کند. راه حل هم خودباوری است و صرف وقت. صرف اینکه مقاله ای به زبان خارجی است و یا در ژورنالی خیلی مشهور منتشر شده به معنی عالمانه بودن آن نیست. بسیاری از نوشته هایی که الآن در ایران در حوزه مطالعات اسلامی و ایرانی منتشر می شود یک سر و گردن از شماری از مقالات مشابه خارجی بهتر است منتهی مشکل نحوه ارائه مقاله و عدم دقت در این دو نکته است: مسئله محوری و توجه به پیشینه پژوهش ها. اینکه در مقاله ای همه چیز را از اول شروع می کنید و اشاره ای به پژوهش ها و مساهمت های قبلی نمی کنید حسن مقاله نیست نشان ضعف آن است. https://t.me/azbarresihayetarikhi

👆👆👆دوستانی که قصد نوشتن مقاله دارند، توجه کنند؛ 💢و البته نکته ای نیز از حقیر: نگارش مقاله ارتباطی به کارشناسی ، ارشد، یا دانشجوی دکتری و استاد دانشگاه بودن ندارد.. تلاش و تتبع فراوان + صبوری و خستگی ناپذیدی حائز اهمیت است.

💢 عارفان - متصوفه و علوم حدیث!!! ✍ برگرفته از مطالب استاد محمدباقر ملکیان @gholow2 💠 گویا مبنای صوفیه و اهل عرفان چنین بوده که اگر مکاشفه ای شد یا خطورات قلبی ای روی داد می توان آن را به عنوان حدیث نقل کرد ✴️ به عنوان نمونه: 1. هر گاه چيزی بر من مشکل شدی مصطفی صلی الله عليه [وآله] وسلم به خواب ديدمی وآن پرسيدمی. (نفحات الأنس، ص208 در احوالات ابو علی کاتب مصری) 2. إنّي اسمع الآن من ربّي - عزو جل - فاستعرض ممّا سمعت من غيره. (نفحات الأنس، ص262 در احوالات روزبهان بقلی) 3. هر آنچه ايشان آنجا به اسناد خبر مي گويند ما اينجا بی اسناد مي شنويم. پير گفت: از که مي شنوی؟ گفت: حدثنی قلبی عن ربي - جل جلاله - (تذکره الأولياء، ص122، در احوالات ابوبکر کتانی) بلکه «#حدثنی_قلبی_عن_ربي» سندِ صحيح اعلائی بسياری از معارف عاليه (!) و باور جمع بسياری از صوفيه است. و اين امری است که عرفا إبائی از اقرار به آن ندارند. (برای نمونه نگاه کنيد به: الفتوحات المکية، ج1، ص257؛ ج4، ص272؛ شرح فصوص الحكم خوارزمی، ج1، ص40؛ شرح فصوص الحكم قيصری، ص297-298) 🆔 @ae_quran_tehran

یا امام رضاـ.. ضامن آهوي صحرا شدنت جاي خودش اينكه در روز جزا، ضامن مايي عشق است میلاد شمس الشموس ،ضامن آهو ، امام خوبی ها و مهربانیها امام رضا (ع) بر شما دوستان عزیز مبارک 🌺 🌸🌸 🌼🌼🌼

🔹 تازه های کتاب جایگاه زنان در قرآن و عهدین، مولف فاطمه خالق‌ صفت. قم: مرکز نشر هاجر، 1396ش، 206ص. lib.hadith.ir https://t.me/darolhadith110 👈👈

📜 #مقاله حدیث، حافظۀ فرهنگی شیعه:رهیافتی بر آرای خاورشناسان دربارۀ جایگاه حدیث و جوامع متأخر روایی شیعه با تأکید بر نظرات رینر برونر (به زبان انگلیسی) ✍ دکتر علی حسن نیا، دکتر فتحیه فتاحی زاده

Ḥadīth, the Shī'a Cultural Memory: An Investigation of the Orientalists' Opinions on the Status of Ḥadīth and the Later Shī'a Collections of Ḥadīth with an Emphasis on Rainer Brunner's Views در مجله: Journal of Contemporary Islamic Studies (مطالعات اسلامی معاصر) چاپ این مقاله را خدمت دکتر حسن نیا تبریک عرض مینماییم.. 🌺 🌸🌸 🆔 @ae_quran_tehran

💢 ماه سرخ، سیاره‌ی سرخ و ستارگان رنگارنگ راه ‌شیری 💎 وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ 🆔 @ae_quran_tehran

💢 چند روزیست ک توفیقی حاصل شده تا جلد دوازدهم #بحارالانوار را مطالعه کنم؛ همچون یازده جلد پیشین دریایی از اطلاعات... سخنان معصومان (ع) گوهرهایی پاک و ناب و بسی فراتر از کلام آدمیان خاک نشین اند (در این باره پیش از این پیرامون خطب امیرالمومنین و مقایسه آن با کلام ابن نباتة به اقرار ابن ابی الحدید مطالبی به عرض رساندم). 💠در جلد دوازدهم (تاریخ انبیاء مجلد دوم) مسائل بسیاری توجه مرا به خود جلب کردند؛ از توسلات انبیاء به ائمه (ع) و تعیین ذبیح و سخن پیامبر (ص) از ابن الذبیحین گرفته تا آیه "الیس الصبح بقریب" در داستان قوم لوط و سخن از ذوالقرنین و نوشیدن حضرت خضر از چشمه آب حیات 🆔 @ae_quran_tehran

#بحارالانوار #جلد12 ذکر یک نمونه: 💢 از امام (ع) درمورد آیه 100 سوره یوسف و سجده حضرت یعقوب (ع) به یوسف (ع) سوال شد؟ در پاسخ فرمودند: سجودشان برای یوسف نبوده بلکه : "طاعة لله و تحية ليوسف"؛ یعنی این عمل اطاعت از اوامر الهی و برای تحیت و بزرگداشت یوسف بوده است... همانگونه که سجده ملائک به آدم، برای وی نبوده بلکه طاعت الهی و تنها برای تحیت آدم (ع) بوده (نک: بحارالانوار، ج12، ص251) مطلبی دیگر که در این جلد خودنمایی میکند، #نسبت_های_انبیاء با یکدیگر است؛ مثلا 💠حضرت ابراهیم #پسرخاله و همسر خواهر حضرت لوط بوده 💠 حضرت لوط #جد_مادری حضرت ایوب 💠 حضرت ایوب #داماد حضرت یعقوب (ع) و... 🆔 @ae_quran_tehran

#بحارالانوار #جلد13 💢 یکی از کتب برجای مانده از شیخ صدوق (رحمه الله) #علل_الشرایع است؛ این امر بر دانشجویان قرآن و حدیث پوشیده نیست که شیوه تالیف این کتاب به گونه ای بوده که دربردارنده احادیثی باشد که به ذکر علت برخی از احکام شرعی یا عقیدتی پرداخته اند.. 💠 و نیز میدانیم یکی از مصادر مهم کتاب بحارالانوار در نقل اخبار، کتاب علل الشرایع است. 🔴 ذکر یک نمونه #علت_غرق_شدن_فرعون 💎 به امام رضا (ع) عرض شد: با اینکه فرعون به توحید اقرار کرد، چرا غرق شد؟ حضرت فرمود: به جهت اینکه وی به هنگام رویت عذاب ایمان آورد و ایمان پس از روبرو شدن با کیفر پذیرفته نخواهد بود. (نک: بحارالانوار، ج13، ص130، ح34) 🆔 @ae_quran_tehran

علامه مجلسي ،اخباري يا اصولي؟ المؤلف: علي ملكي ميانجي عدد الصفحات: 282 http://alfeker.net/library.php?id=4546

#بحارالانوار #جلد13 🔴 ذکر یک حدیث اخلاقی 💎 سکونی از امام صادق نقل نموده که امام باقر (ع) فرمود: خداوند به موسی (ع) وحی کرد که به فراوانی مال خرسند مباش، شادی مکن و یاد مرا در هیچ حال وامگذار، چرا که مال بسیار فراموشی گناه آورد و ترک یاد من قساوت قلب (بحارالانوار، ج13، ص342، ح19) 💢نکته ای که وجود دارد، این حدیث را به چهار طریق در کتب حدیثی متقدم مشاهده کردم؛ البته علامه مجلسی در موضع مورد بحث (ج13، ص342) تنها به سه طریق توجه داده !!!!! 💠 در سه طریق مورد اشاره علامه، #حلقه_مشترک هر سه طریق #سکونی است.. اما در طریقی که در اینجا اشاره نشده، سند به واسطه: "علی بن جعفر عن اخیه موسی بن جعفر (ع) عن ابیه (ع)، نقل شده است. 🆔 @ae_quran_tehran

#بحارالانوار #جلد13 🔴مطلبی جالب 🔵 امام صادق (ع) و تکلم به #سریانی با لهجه ای فصیح 💎 علامه مجلسی در روایتی به نقل از کافی آورده که امام صادق (ع) دعایی را که الیاس نبی در سجده به زبان سریانی میخواند را قرائت می فرمود... جهت مطالعه بیشتر نک: کافی، ج1، ص227، ح2 طبع دار الکتب الاسلامیه ؛ و نیز بحارالانوار، ج13، ص392، ح1) 🖊همچنین روایتی در خاطر داشتم که امام صادق (ع) به فارسی موعظه ای را به اهل فارس نمودند: هر که درم اندوزد جزایش دوزخ باشد.. نک: بحار، ج47، ص119 💢گذشته از صحیح یا سقیم بودن این دسته از روایات، در این یادداشت صرفا اشاره و گذری کوتاه بر این روایات مد نظر بود، نه بررسی سندی و فقه الحدیثی.. @ae_quran_tehran

هفته گذشته یک دسته از روایات را در #بحارالانوار مطالعه کردم که ظاهر آنها دلالت بر دروغ گفتن حضرت ابراهیم (ع) در سه نوبت داشت: لم یکذب ابراهیم قط الا ثلاث مرات امروز اتفاقی مقاله ای پیرامون این روایت مشاهده کردم که در مجله علمی پژوهشی #حدیث_پژوهی چاپ شده است.. این مقاله را با دوستان به اشتراک می گذارم تا ان شاءالله به کار آید https://eitaa.com/ae_quran_tehran

📜 #مقاله واکاوی روایت لم یکذب ابراهیم قط الا ثلاث مرات در جوامع روایی اهل سنت ✍دکتر محسن دیمه کار گراب 📚حدیث پژوهی، ش17، بهار و تابستان96 🆔 @ae_quran_tehran

📣📣 توجه توجه📣📣 #دعای_عرفه 💢از جمله ی ادعیه مشهور در روز عرفه، دعای منسوب به امام حسین (ع) است که خواندن آن در دوره معاصر بسیار متداول شده است. 💎دکتر مهروش در مقاله ای که در مجله علمی پژوهشی حدیث پژوهی حدود 5 سال پیش چاپ شده، کوشیده اند تا نشان دهند این دعا انشای #امام_صادق (ع) است و تنها در اثر یک #خطا به امام حسین (ع) منتسب شده. ✴️همچنین از جمله اهتمام ایشان در این مقاله اثبات اصیل بودن دعاست؛ لذا چنین نتیجه می گیرند: با وجود آن که دعا در منابع کهن نقل نشده، اما اصیل است.. به این مناسبت، یادداشت ایشان خدمت دوستان تقدیم میشود 🆔 @ae_quran_tehran

عرفه، روز اعتراف بر پایه ی مطالعات من، روز عرفه یعنی روز اعتراف. این را می توان با مطالعه ی ادعیه ی این روز دریافت. حدود هجده دعای کوتاه و بلند برای این روز از قول پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) نقل شده که نقشمایه ی مشترکشان همین اعتراف است؛ اعتراف به پرورندگی خدا و کاستیهای ما در برابر آن همه لطفش؛ الطافی که پیش از ولادت ما آغاز شده است و همواره در طول حیات با ما ست و امیدواریم از آن پس نیز شامل حالمان شود. از جمله ی این دعاها، دعای منسوب به امام حسین (ع) است که خواندن آن در دوره ی معاصر بسیار متداول شده. من در مقاله ی زیر. کوشیده ام نشان دهم این دعا انشای امام صادق (ع) است و تنها در اثر یک خطا به امام حسین (ع) منتسب شده. نیز، با وجود آن که دعا در منابع کهن نقل نشده، اصیل است. بر پایه ی شواهد من، امام صادق (ع) که اجتماع برای دعا، خاصه در عصر عرفه را نیکو می دانسته اند، این دعا را برای چنین اجتماعی انشاء کرده اند. امثال مالک بن انس (د 179ق)، فقیه بزرگ مدینه در عصر امام، اجتماع برای دعا در عصر عرفه را بدعت می دانستند. به هر حال، امام صادق (ع) دعا را انشاء کردند و دو شاگرد مشهور و کاتبان ادیب امام یعنی عبدالملک و اسحاق بن غالب اسدی نوشتند. برخی دیگر شاگردان امام هم اجزایی پراکنده از آن را که در صحرای عرفات شنیده بودند، روایت کردند و این اجزای پراکنده در آثاری مثل کافی کلینی باقی است. به بیان دیگر، دعا از اول همچون متن مکتوبی برای یک مراسم تهیه شد؛ مراسمی که امام صادق (ع) مروج آن و امثال مالک بن انس مخالفش بودند. می توان فرض کرد که بعدها در ذکر سندش نوشتند: عن ابنَی غالبٍ عن ابی عبدالله... و لابد مدتها بعد به خطا گمان شد منظور از ابوعبدالله امام حسین، و مراد از دو فرزند غالب نیز کسانی دیگر است. این گونه، دعا به اشتباه به امام حسین (ع) که کنیه ای مشابه دارد منسوب شد و دو فرزند غالب اسدی نیز با اجدادشان اشتباه گرفته شدند. این مدعا شواهد تاریخی، زبان شناختی، سبک شناختی و متنی متعددی دارد که در مقاله ام با عنوان "دفاع از اصالت ادعیه ی اهل بیت (ع) ـــ مطالعه ی موردی دعای عرفه" بدانها پرداخته ام. خواندن این مقاله را که حاصل پانزده سال مطالعات و تعمق و درگیری ذهنی من بوده است، به همه ی عزیزان توصیه می کنم: http://www.ensani.ir/fa/content/331792/default.aspx سرآخر، بر پایه ی دستاوردهای این مقاله، ذیل دعا انشاء حضرت امام صادق (ع) نبوده، و نظر مرحوم مجلسی که آن را از نوشته های صوفیانه می داند، صحیح است. فرهنگ مهروش دهم شهریور ماه 1396ش روز عید قربان 1437ق. https://t.me/FarhangeRvesh