واژهشناسی روایات مهدویت
✍علی محمدی هوشیار
بررسی روایت «تَمَامُ الْأَمْرِ بِقَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ(ص)».(الأمالي، ص325)
یکی از پرسشهای مطرح درباره این روایت، استفاده از واژه «تمام» به جای «کمال» است. برای درک بهتر این انتخاب، ابتدا باید تفاوت معنایی این دو واژه را بررسی کنیم:
واژه «تمام»:
این واژه در برابر «ناقص» به کار میرود و به معنای به پایان رسیدن یک فرایند یا تکمیل شدن چیزی است. نکته مهم این است که «تمام» به نقصهای موجود در یک ساختار اشاره دارد، اما این نقصها به معنای نفی کلیت آن ساختار نیست. بهعنوان مثال، اگر ساختمانی ساخته شود اما درب ورودی آن ناقص بماند، نمیتوان گفت که ساخت ساختمان تمام شده است. با این حال، این نقص به معنای نادرست بودن کل فرایند ساخت نیست و نیازی به تخریب یا بازسازی کامل ساختمان وجود ندارد.
واژه «کمال»:
این واژه بیشتر به شأن و جایگاه یک موجود اشاره دارد و لزوماً به پایان یافتن یا ناقص بودن یک فرایند ارتباطی ندارد. بهعنوان مثال، اگر میزی زیبا و کاربردی ساخته شود اما بهجای استفاده، در انبار نگهداری شود، میتوان گفت که این میز به کمال خود نرسیده است. کمال این میز در استفاده بهینه از آن است، نه صرفاً در تمام شدن ساخت آن.
تحلیل روایت:
با توجه به این تفاوتها، استفاده از واژه «تمام» در این روایت بسیار دقیق و معنادار است. عبارت «تمامُ الأمر» نشان میدهد که ساختار اجتماعی، فرهنگی و دینی پیش از ظهور امام قائم(عج) مشروع و قابل قبول است، اما همچنان دارای نقصهایی است که با ظهور ایشان برطرف میشود. به عبارت دیگر، ظهور امام زمان(عج) نقطه تکمیل و اتمام این ساختارهاست، نه نفی یا بازسازی کامل آنها.
بنابراین، انتخاب واژه «تمام» بهجای «کمال» در این روایت، بهخوبی نشاندهنده نقش امام قائم(عج) در رفع نقصها و تکمیل فرایندهای موجود است، در حالی که شأن و جایگاه این ساختارها پیش از ظهور نیز محفوظ میماند.
#تمام
#کمال
@ali_m_hoshyar