🔹روش شناسی فقه صاحب جواهر
🔸استاد علیدوست (سخنرانی در همایش نکوداشت صاحب جواهر، ۱۳۹۷)
بسم الله الرحمن الرحیم
دوران مرحوم صاحب جواهر دوران باشکوه حوزه علمیه نجف بود، حال در چنین فضایی که علما و مراجع بسیار بزرگی زندگی میکردند جواهرالکلام در کنار ریاض و کشف و مفتاح الکرامه و… نوشته شد.
کتاب صاحب جواهر موقعیت عظیمی در نزد بزرگان شیعه دارد به نحوی که مرحوم آقا بزرگ تهرانی این اثر را اثری بی نظیر در تاریخ اسلام بر میشمرند؛ مرحوم میرزای نوری این کتاب را برترین شگفتی عصر خود میداند.
بیان شده است که جواهر در بین ۲۵ تا ۳۵ سالگی ایشان نگاشته شده است که به نظر میرسد که این کتاب بیش از سی سالگی ایشان تالیف شده است باشد، زیرا تولد ایشان در قرن دوازدهم است و بر اساس اختلافی که در تاریخ تولد ایشان وجود دارد در خصوص سن نگارش این کتاب فاخر نیز مباحثی مطرح است.
ایشان ۹ سال پیش از وفات خود، این کتاب را به اتمام رساندند؛ ایشان فرصت ۹ سالهای داشتند که اگر نکاتی راجع به کتاب وجود داشت با وجود شاگردان سترگ خویش اصلاح کنند؛ کتاب الجهاد آخرین کتاب ایشان است.
صاحب الجواهر را صرفا با این کتاب میشناسند، ولی در کنار خدمات استثنایی ایشان، مرحوم صاحب جواهر سه تراث عظیم به جای گذاشتند که نخستین آن جواهر است و دوم، مرحوم شیخ انصاری است؛ شیخ انصاری شاگردی مرحوم صاحب را نکرده است، ولی در هنگام وفات ایشان، با وجود همه عالمان بزرگ، ملا مرتضی ذزفولی را به جای خود به مسند مرجعیت نهادند که نقش مهمی در توسعه حوزه علمیه نجف و علوم حوزوی داشت.
مرحوم شیخ ۱۵ سال پس از صاحب جواهر زنده ماندند و به روشی که مرحوم صاحب جواهر به ایشان وصیت کرد از نظر استفاده از این روش باعث شد که فقه تشیع به بالندگی استثنایی برسد.
روش و متدی که صاحب جواهر به جای گذاشتند سومین یادگار ارزشمند ایشان بود؛ ایشان بایستههای اجتهاد را در یک مجموعه نظام مند گردآوردند؛ فقه الجواهر و فقه جواهری با هم متفاوت هستند؛ آنچه که خالد و ماندگار و جامع و جهانی و جاودان میکند، فقه جواهری است.
فقه جواهری انضباط فقهی را در عین حفظ اصول را مد نظر قرار میدهد؛ یعنی این فقه هم پویا و هم پایا است؛ در این گونه همایشها حتما نباید به مدح پرداخت بلکه میتوان با نقد برخی نظرات به توسعه و بسط علوم و همین روش شخصیتهای بزرگ نیز کمک کرد.
مرحوم صاحب جواهر در روش شناسی اجتهاد خود روایت ضعیف و شهرت و صفر در نظر نمیگرفتند که سپس بگویند که از این دو، عدد حاصل نمیشود؛ ایشان روش خاصی داشتند تا بتوانند استفادههای روایی و حکمی را به بهترین و دقیق ترین شکل داشته باشند که اگر کسی به نظرات و روش ایشان شناخت دقیق نداشته باشند بر این نظرات حاشیه میزند.
مرحوم صاحب جواهر توجه بسیاری به پیامد فتوا داشتند؛ برخی پس از بررسی تمام جوانب و ادله فتوایی را صادر میکنند، ولی مرحوم صاحب جواهر به پیامد فتوا به عنوان فرایندی در چینش ادله توجه داشتند.
مساله سهله و سمحه در کتاب صاحب جواهر بیان شده است؛ مرحوم صاحب جواهر سهولت و سمحه بودن شریعت را به عنوان یک قاعده نمیپذیرد، ولی آن را به عنوان یک پارادیم و پیشفرض عام و رویکرد به ادله که در فتوای فقیه نیز تاثیرگذار است نگاه میکنند؛ زمانی که محقق اردبیلی بیان میکند که سهولت دین اقتضا میکند که در امر قبله قائل به نظرخاصی بود، مرحوم صاحب جواهر موضع تندی میگیرند و بیان میکنند که سهولت دین به معنی تساهل و بی اعتنا گذشتن از احکام دین نیست.
نصوص دینی ما به نصوص مبین مقاصد و مبین شریعت تقسیم شده است، تکلیف ما با نصوص مبین شریعت مشخص است، ولی حال سوال این است که آیا میتوان از نصوص مبین مقاصد استفاده کرد؛ برخی بر تایید این مساله قائل هستند.
برخی از پژوهشگران نص پسند هستند و بر نصوص مبین مقاصد نقشی قائل نیستند؛ معتقد نیستم که میتوان مستقیما به نصوص مبین مقاصد التزام کرد، بلکه باید نصوص مبین شریعت را در کنار نصوص مبین مقاصد ببینیم.
#روش_شناسی_اجتهاد
🆔 @alidost_fiqh
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
📌توضیحات استاد علیدوست
در مورد #کتاب
💢 #روش_شناسی_اجتهاد (کتاب اول)
#روش_شناسی_اجتهاد
#استاد_علیدوست
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
✅ توضیحات استاد #علیدوست درباره اتمام نگارش جلد اول کتاب #روششناسی_اجتهاد توسط ایشان
@alidost_fiqh
🔹این اثر با عنوان «روششناسی اجتهاد؛ مطالعه جریانی مکاتب اجتهادی معاصر» در دست چاپ است و انشالله بزودی در دسترس علاقهمندان قرار خواهد گرفت. در این فایل صوتی، استاد به تشریح فصول این کتاب پرداختهاند.
🔹جلد دوم با عنوان روش شناسی اجتهاد (نظریه اطمینان) در دست نگارش است.
🔹لازم به ذکر است که در دوگانه روششناسی تحقیقی و روششناسی تعلیمی، این اثر در گونه #روششناسی_تحقیقی قرار میگیرد.
#روش_شناسی_اجتهاد
#استاد_علیدوست
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
هدایت شده از دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
▪️روششناسی اجتهاد شیخ انصاری و محقق آخوند خراسانی
✔️ استاد علیدوست
#روش_شناسی_اجتهاد
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
◀️ برنامه رادیویی #فقه_پویا (قسمت اول)
💠 رادیو معارف
🔶 کارشناسان : #آیت_الله_علیدوست
#دکتر_محمود_حکمت_نیا
📚 موضوع : #روش_شناسی_اجتهاد
🗓 تاریخ : 99/11/27
#روش_شناسی_اجتهاد
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
◀️ برنامه رادیویی #فقه_پویا (قسمت دوم)
💠 رادیو معارف
🔶 کارشناسان : #آیت_الله_علیدوست
#دکتر_محمود_حکمت_نیا
📚 موضوع : #روش_شناسی_اجتهاد
🗓 تاریخ : 99/11/28
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔊 #بشنوید
🔰روش شناسی تحصیل در خارج و تحصیل موفق
✔️ استاد آیت الله علیدوست
📆 تاریخ: 1400/01/22
#روش_شناسی_اجتهاد
#روش_تحصیل_درس_خارج
#تحصیل_موفق
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
#روش_شناسی_اجتهاد
#کتاب
✅ منتشر شد: کتاب #روششناسی_اجتهاد استاد #علیدوست
🔹کتاب روششناسی اجتهاد استاد علیدوست منتشر شد و به زودی روانه بازار نشر میشود
🔹این کتاب به معرفی مکاتب اجتهادی معاصر میپردازد
🔹اطلاعات تکمیلی متعاقبا منتشر خواهد شد
✅ کانال دروس و دیدگاه های استاد علیدوست
📚 @alidost_fiqh
هدایت شده از گفتمان فقه مضاف حوزه خراسان
#معرفی_کتاب
#روش_شناسی_اجتهاد
🔰 عنوان: کتاب روششناسی اجتهاد (مطالعه مکاتب اجتهاد معاصر)
🖌 نویسنده: آیت الله علیدوست
🔹این کتاب به معرفی مکاتب اجتهادی معاصر میپردازد.
#معرفی_کتاب
#روش_شناسی_اجتهاد
#استاد_علیدوست
🕌گفتمان فقه مضاف حوزه خراسان
🆔 @feqhemozaf_khorasan
📸 بازدید رهبر معظم انقلاب از غرفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
🔹 حضرت آیتالله خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، در ساعات اولیه صبح امروز از سی و پنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در مصلای امام خمینی (ره) دیدن کردند.
🔶 معظم له طبق عادت همیشگی غرفه ای را برای استراحت، جلوس و تورق آثار انتخاب کردند که برای دومین بار افتخار میزبانی از آن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شد.
🔷 ایشان ضمن تورق کتاب های #روش_شناسی_اجتهاد نوشته آیت الله ابوالقاسم علیدوست، #قاعده_الواحد نوشته حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن قدردان قراملکی، #الحاد_جدید نوشته حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین و مجموعه #چلچراغ_حکمت آثار پژوهشگاه را موثر و ارزشمند دانسته و برای نویسندگان، اعضا و دست اندرکاران پژوهشگاه آرزوی موفقیت کردند.
🔶 فیلم، تصاویر و همچنین گزارش تکمیلی این بازدید بزودی منتشر خواهد شد.
#نمایشگاه_کتاب
🆔 @iictchannel
#معرفی_تفصیلی_کتاب
🔰کتاب «روش شناسی اجتهاد» که به معرفی مکاتب اجتهادی معاصر میپردازد، اثر جدید استاد ابوالقاسم علیدوست میباشد که بهتازگی در ۵۱۶ صفحه، از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، از جمله حوزههای تمحض استاد ابوالقاسم علیدوست حوزه فلسفه فقه است که آثاری چون «فقه و عقل»، «فقه و عرف»، «فقه و مصلحت» و تعداد زیادی مقاله علمی پژوهشی مرتبط حاصل آن است؛ آثاری که به نحو شایسته مورد توجه جوامع علمی بوده و در بسیاری از جشنوارههای کشوری چون کتاب سال جمهوری اسلامی و کتاب سال حوزه دارای رتبه برتر شده است.
افزون بر ارزشمندی اینگونه مباحث، مطالعات فلسفی هنگامی کارآمدتر میشود که بتوان برخی آثار آنها را در روشهای به کار رفته در استنباط نمایان کرد؛ روشهایی که هست یا روشی که باید باشد. اثر حاضر نتیجه تلاش علمی استاد ابوالقاسم علیدوست است که به موضوع روششناسی اجتهاد میپردازد.
استاد علیدوست در اینجا موضوع مهم «روش شناسی اجتهاد» را در دو بخش مطرح مینماید: روش شناسی در بخش اول به مطالعه جریانی مکاتب اجتهادی معاصر و در بخش دوم به نظریه اطمینان میپردازد.
منظور از بخش اول مطالعه مقارنه و ارزیابی مکاتب اجتهادی معاصر است که کتاب حاضر عهدهدار آن است. این پژوهش به بیست روش اجتهادی که همگی در دوران معاصر حضور جدی در فقاهت دارند میپردازد و با نگاه ظرفیتشناسانه و آسیبشناسانه آنها را شناسایی و ارزیابی میکند. و نیز منظور از بخش دوم بیان روش مورد نظر و قابل قبول به اعتقاد مؤلف است؛ روشی که میتوان بر آن اعتماد و به برآیند آن اطمینان کرد.
استاد علیدوست در گفتگویی درباره اثر جدید خود به «اجتهاد» گفت: من در کتاب «روش شناسی اجتهاد» به رصد و مقارنهی مکاتب اجتهادی معاصر پرداختم و تحقیقاً ۲۰ مکتب و منهج فقهی را با توجه به واقعیتی که داشتند، رصد و نامگذاری کردم و سپس با یکدیگر مقارنه نمودهام. مناهج فقهی را که طرفدار و نمونه دارد، مثلا فقهی که نسبت به نصوص مبین مقاصد به شرط لا هست؛ یا فقهی که مقصد بسنده است و فقهی که مقاصد را مدنظر قرار میدهد ولی محور قرار نمیدهد. یا فقهی که بیشتر بهدنبال اسم عناوین شرعی است، در مقابل فقهی که غایتگراست. لذا در اینجا نگفتم فقه اخباری، فقه اصولی، فقه اهلقیاس و … چون اینها مکاتب اجتهادی معاصر در بحث نیست.
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سپس افزود: در این اثر سعی شده است روشها رصد و دقیق باشد، یعنی از یک بحث انتزاعی و فرضی به شدت پرهیز شده است.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم همچنین از انتشار جلد دیگر اثر که به «نظریه اطمینان» میپردازد، خبر داد و بیان داشت: این اثر بحث هستی شناسانه نیست بلکه نظریه پردازان است و بایستههایی که در یک اجتهاد عیار باید مدنظر باشد تبیین میگردد و در مقابل آسیبهایی هم مطرح است. این جلد نیز احتمالا تابستان امسال روانه بازار کتاب بشود.
استاد علیدوست در پایان با اشاره به تایید کتاب توسط مقام معظم رهبری اظهار کرد: حضرت آیتالله خامنهای در بازدید از نمایشگاه کتاب تهران در غرفه انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی حضور یافتند. کتاب «روششناسی اجتهاد» را به محضر ایشان دادند که پس از تورق و مطالعه موضوع کتاب را میپسندند و از محتوای اثر خیلی اظهار رضایت میکنند.
علاقهمندان برای تهیه چاپ اول کتاب «روششناسی اجتهاد؛ مطالعه مکاتب اجتهاد معاصر» به قلم استاد ابوالقاسم علیدوست، به قیمت ۳۲۴.۰۰۰ تومان به وبسایت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی مراجعه نمایند.
🔻ساختار کتاب:
🔹بخش نخست: مفاهیم و مبانی
مفاهیم: شریعت، حکم، فقه، اجتهاد و استنباط، روششناسی اجتهاد؛
مبانی کلیات: پیشینهشناسی تعین اجتهاد و فقه نگاری، منشاشناسی اختلافات فقیهان و پیدایش روشها و مکاتب فقهی، اجتهاد در اجتهاد در کشاکش ضرورت انگاری و آسیبپنداری، انفتاح و انسداد باب اجتهاد، اجتهاد و تخطئه و تصویب
🔹بخش دوم: مکاتب اجتهادی معاصر
الف: مکتب فقهی قناعت (با تجمیع ظنون متعاضد) و مکتب فقهی صناعت
ب: مکاتب فقهی نص بسند، مقاصد بسند و نصمحور با نظارت بر مقاصد
د: فقه توقف حداکثری بر الفاظ نصوص (اسمگرایی) و هویتگرا
ه: فقهِ بسندِ به نص و اطلاق قانون و فقه عدالت و اخلاق
و: مناهج فقهی مدیریت ادله متعارض
ز: فقاهت مقارن با تراث اهلتسنن در کشاکش انگاره لزوم و انکار
#معرفی_کتاب
#روش_شناسی_اجتهاد
#استاد_علیدوست
🕌گفتمان فقه مضاف حوزه خراسان
🆔 @feqhemozaf_khorasan