✅ دقت در سه اصطلاح: «مشکل» [difficulty]، «مسئله» [problem] و «پرسش» [question]. ☑️ مقدمه ▪️سه اصطلاح #مشکل ، #مسئله و #پرسش از کلیدواژه‌های اساسی هر تحقیق و پژوهشِ انسانی‌اند. فرقی نمی‌کند که این تحقیق از نوع آکادمیک باشد یا تحقیقات روزمره عرفی. گاهی در نگاه ابتدایی، تحقیق و پژوهش را منحصر در پایان‌نامه و مقالات علمی-پژوهشی می‌دانیم و این اصطلاحات را هم منحصر در مباحث #روش_تحقیق مربوط به آن؛ اما واقعیت آن است که تک‌تک فعالیت‌های انسانیِ انسان -خصوصا قالب‌های مختلف #نویسندگی - با این مسئله در ارتباط است. ▪️شاید در مرحله‌ی اول،‌ دقت و بازخوانی این سه اصطلاح، صرفا کاری لغوی و اعتباری محسوب شود؛ بدین معنا که چه فرقی می کند بین مشکل با مسئله و بین مسئله با سوال و پرسش فرق ایجاد کنیم؟ اگر اصطلاح‌شناسی ما در حد ارائه‌ی تعریف لغوی باقی بماند، این اشکال وارد است و ایجاد فرق معنایی بین این واژگان جز فایده‌ی لغوی و کتاب‌خانه‌ای، سودی ندارد. اما هدف اساسی از این بازخوانی و اصطلاح‌شناسی، ایجاد دقت و تمایز در زاویه‌ی دید ماست. به‌عبارتی، این تفاوت معنایی، در نوع مواجه و پژوهش ما اثر عملی دارد. ☑️فرق #مشکل و #مسئله : ▪️مشکل [difficulty] را #همه مردم، اعم از متخصص و غیرمتخصص می‌بینند؛ زیرا سطحی‌ترین و ظاهرترین نمود پدیده، مشکل و رخنه است. وجود تنش، عدم تعادل، ابهام و... علائم بروز مشکل است. اما مسئله [problem] را تنها #متخصصان می‌توانند رصد کنند و با فراتر رفتن از ظاهر (مشکل)، آن را در ژرفا بنگرند. ▪️مشکل امری کلی، مبهم، نامعین و به همین دلیل، تحقیق ناپذیر است. وقتی دردی را در موضعی از بدن احساس می‌کنیم، با مشکل مواجه شده‌ایم؛ اما این مشکل، فراگیر و کلی است. و بسیاری از امور را شامل می‌شود. لذا متمایز و مشخص نیست و بررسی آن محتاج طرح این پرسش است که «مسئله من دقیقا چیست؟» مراجعه به متخصص در چنین مواقعی برای یافتن صورت مسئله و در نتیجه، بررسی، آزمایش و معالجه است. ▪️عبور از مشکل به مسئله گام مهمی است که با ابزارهای منطقی و صورت‌بندی مسئله و تحلیل دقیق مشکل به دست می آید. مسئله باید به‌گونه‌ای صورت‌بندی گردد که به وضوح کامل، تعین خاص و متمایز بودن و قابلیت بررسی برسد. ▪️جدول زیر، تمایز مشکل و مسئله را به‌خوبی نشان داده‌است. ☑️ تمایز #پرسش و #مسئله ▪️مراد از مسئله [problem] در تحقیق، غیر از پرسش [question] در برنامه آموزشی است. پرسش لزوما مسبوق به مطالعه نظام‌مند نیست؛ بلکه مواجه دانش‌آموز یا دانشجو با امر مبهمی است که قبلا جواب یافته است و ابهام صرفا به مقام یادگیری متعلق است. اما مسئله در گام نخست، معضلی است مسبوق به مطالعه‌ی نظام‌مند که پاسخ به آن، نه به آموزش که به پژوهش محتاج است. ▪️مسئله برخلاف پرسش، محفوف به مطالعه‌های نظام‌مند است: مطالعه سابق که سبب طرح مسئله می‌شود و مطالعه لاحق که سبب حل آن می‌گردد. ▪️مثلا «چرا سیب افتاد و ماه نمی‌افتد؟» زمان نیوتن مسئله بود و زمان ما پرسش. ▪️پس به طور خلاصه می‌توان گفت، پرسش مربوط به مقام یادگیری و آموزش است و مسئله مربوط به مقام تحقیق و بعد از مقام مطالعه است. 📊 https://eitaa.com/aliebrahimpour_ir/206 [جدول تمایز مشکل و مسئله] 📚منابع: ▫️ #روش_شناسی مطالعات دینی، #دکتر_قراملکی، ص141 ▫️اصول و فنون #پژوهش در گستره دین‌پژوهی، احد فرامرز قراملکی،‌ ص 82-83 #روش_تحقیق 🌐 @aliebrahimpour_ir