🎙صوت جلسه 📋عصرانه علمی 40 🔹#مناظره با حضور : حجت الاسلام سید فرید حاجی سید جوادی( زید عزه) حجت الاسلام علی محمدی (زید عزه) 🔹موضوع: ظرفیت شناسی دانش فقه در تولید علوم انسانی اسلامی 🔸مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام

💢مناظره 🔹مناظره آقایان علوی بروجردی و خسروپناه را به دقت دیدم. 🔹واقعا تشکر ویژه دارم از این دو بزرگوار که این گفتگو را پذیرفتند و عافیت‌طلبی علمی نداشتند.🌹 🔹این گفتگو در حقیقت، مواجهه‌ی دو رویکرد #فقه‌محور و #فلسفه‌علم‌محور بود. 🔹هر یک از این دو رویکرد مزایایی دارد و باید در جایگاه خود نیز مورد اهتمام باشند، ولی به نظر حقیر، هرچند رویکرد فلسفه‌علم محور، از لحاظ توصیفی بر نگاه صرفاً فقه‌محور ترجیح دارد، ولی هیچ یک از این دو رویکرد نمی‌تواند مهمترین چالش این گفتگو یعنی #ماهیت‌_سیره_عقلاء و #چگونگی_تحولات_آن را به صورت شفاف توضیح دهد. 🔹سیره و بنائات عقلاء، در حیطه رفتارها و کنشهای اجتماعی است و تا برخوردارِ از دستگاهی نظری و البته ناظر بر تحلیلِ فرآیند صدور اراده‌های فردی و جمعی، در ذیل سنن تاریخی ـ ربانی نباشیم، نمی‌توانیم مقوله سیره عقلاء را در فرآیندِ تکامل و تنازل جوامع ایمانی و الحادی توضیح دهیم. 🔹فقدان چنین دستگاه نظری، متأسفانه در کتاب بسیار خوب #الفائق‌فی‌الاصول نیز تدارک نشده است و این کتاب علی‌رغم اهتمام ویژه به مقوله سیره عقلاء، مهمترین پرسش این عرصه که همانا #قواعد_حاکم بر پیدایش و تحولات سیره عقلاء است را بی‌پاسخ رها کرده و یک راست بر #تقسیمات سیره عقلاء و #اقوالِ در حجیت و عدم حجیت آن رفته است. 📄 متن گفت‌وگوی علمی آیت الله علوی بروجردی و استاد خسروپناه 👇 hawzahnews.com/news/946803 📹 فیلم کامل این گفت‌وگو:👇 hawzahnews.com/xb4n9 #تمدن_نوین_اسلامی #عقلانیت_انقلابی #اقتصاد_اسلامی #مناظره https://eitaa.com/alimohammadi1389/335

💢درباره مناظره‌های عصرانه💢 🔹در اسفندماه امسال به همت مدیریت محترم مدرسه علمیه مبارکه امام کاظم علیه السلام، دو گفتگوی خوب با برادر عزیزم آقای سیدجوادی داشتم. 🔹در گفتگوی اول درباره #حقیقت_دین و #دامنه‌ی_آن به گفت و شنود پرداختیم. 🔹ایشان گستره دین را همه ابعاد هدایت انسان معرفی کرد و بنده به بیانی دیگر، گستره دین را دامنه اختیار انسانی دانستم. علاوه بر این، گفتگویی شد در خصوص #علم_دینی و معنا و گستره آن. 🔹در گفتگوی دوم، تا حدودی بحث چالشی‌تر شد. 🔹بحث بر سر نسبت #فقه و #واقع‌نمایی بود. 🔹عرض بنده این بود که مسئله فقه و واقع نمایی باید در #دو_مقام مورد بررسی قرار گیرد: ➖ یکی در مقام کشف مرادات شارع از خطابات شرعی و دیگری درباره کمکی که فقاهت می تواند به فرآیند توصیف متخصصین علوم انسانی از وضعیت موجود ما کند. ➖در مقام اول، نسبت حجت بودن طرق مورد استفاده فقیه در استنباط و واقع نمایی آنها در کشف مرادات شارع باید گفتگو شود و درمقام دوم، از کمکی که فقاهت می‌تواند از طریق تعیین شاخص‌ها و خصوصت‌های وضعیت مطلوب و همچنین ارائه سنت‌های تاریخی، به مطالعات تاریخی و فرهنگی متخصصین علوم انسانی ارائه دهد، صحبت شود. در مقام دوم، حضور فقه قاعدتاً واقع نمایی خود گزاره‌های استنباط شده نسبت به مرادات شارع نیست، بلکه درباره نقش غیرمستقیم و بی‌بدیلی است که فقاهت می‌تواند در توصیف‌گری و اصابتِ به واقعِ علوم انسانی ایفاء کند. 🔹در جایی از گفتگو، تلقی بنده از فرمایش آقای سیدجوادی این شد که ایشان تفقه را منحصر در فقهِ حکم تکلیفی می‌داند و آن را نیز برای اداره کشور ناکافی می پندارد و علاوه بر این، هرگونه تلاشی برای تکامل تفقه را نیز انفعال و تحت تأثیر مدرنیته قلمداد می‌نماید. در اینجا بود که بنده این رویکرد را #متحجرانه خواندم و آن را هم‌نتیجه با انفعال از مدرنیته دانستم. در اینجا عرض کردم که نسبت ما با غرب، نه می‌تواند منفعلانه باشد و نه می‌تواند کناره‌گیری و انزوا باشد، بلکه ما به نحو تاریخی، به غرب مدرن، #مبتلاء هستیم و از منظر الهیات تاریخ، اگر بتوانیم در این ابتلاء و فشار، مراکز اضطرار خود را بیشتر وقوف پیدا کنیم و برای رفع اضطرار خود، رجوعی مؤمنانه به کسبِ هدایت و اقتباسِ نور از معارف وحیانی داشته باشیم، اتفاقاً این ابتلاء می‌تواند، زمینه رشد و تکامل اخلاق، فهم و عملکرد دینی ما باشد. 🔹خوشبختانه ایشان بعد از این بیان حقیر، اعلام کردند که آنچه تاکنون فرموده اند، بخشی از فرمایشات‌شان بوده است و ایشان قائل هستند که علاوه بر فقاهت موجود که از منظر مکلف فردی استنباط شده است، می‌توان به سمت فقهی رفت که فقیه در آن به جای مکلف فردی، خود را به جای #حاکم می‌نشاند و به تفقه احکام شرعی از این منظر می‌پردازد. 🔹فارغ از اینکه این فرمایش ایشان، چه مزایا و محدودیتهایی دارد، راهی را معرفی می‌کند که بتوانیم از تحجر و انفعال بیرون بیاییم. چه خوب است که ایشان لطف کنند و این ایده خود را به صورت تفصیلی‌تر بیان فرمایند.🌹 #تمدن_نوین_اسلامی #عقلانیت_انقلابی #هم‌اندیشی #مناظره #ققه_حکومتی https://eitaa.com/alimohammadi1389/339

💢چرا مناظره‌های تلویزیونی، مناظره نیست؟💢 🔹مهمترین اشکال مناظره‌ی اول کاندیداهای ریاست جمهوری، این بود که اساساً مناظره نبود! 🔹مناظره بعنی؛ ➖ ایجاد تناظر و تقارن میان دیدگاه‌های مختلف صاحب‌نظران در یک موضوع واحد، ➖ در فرآیند یک گفتگوی آزاد، منطقی و اخلاقی، ➖ برای مقایسه پذیرتر شدن دیدگاه و طرح‌های صاحب‌نظران ➖به منظور زمینه‌سازی برای انتخاب اخلاقی و آگاهانه مردمی. 🔹حال به سؤال اصلی برگردیم چرا مناظره های تلویزیونی مناظره نیست؟ 🔹پاسخ چندان سخت نیست؛ ساز وکار طراحی شده برای مناظره‌ها، عملاً امکان یک تضارب آراء و تناظر دیدگاه ها را ممتنع کرده است و آنچه که امروز مناظره نامیده می شود، بیشتر به #امتحان_شفاهی شبیه است که البته خلاف ضوابط، گاهی عده‌ای جر می زنند و در وسط پاسخگویی به سوال مربوطه، به این و آن می پرند.... 🔹ریشه این وضعیت البته روشن است، اتفاقات خلاف شرع، خلاف اخلاق و خلاق قانونی که در گفتگوها و مناظرات دوره‌های قبل اتفاق افتاده و عرصه مناظره ها را تبدیل به یک شو #رقیب_هراسی و #تهمت‌زنی کرده است. 🔹ولی به نظر میرسد که چاره‌ای که برای جلوگیری از این اتفاقات در نظر گرفته شده، باز همان راهکاری است که مدیران کشور اعم از سیاسی، امنیتی و حقوقی در اینگونه موارد، به صورت تنظیمات کارخانه به سراغ آن میرود و آن، تلاش برای کنترل پدیده‌ها از طریق #قاعده‌گذاری_حقوقی و استفاده از ابزاری به نام #قانون است. 🔹این جهتگیری علی‌رغم اینکه در جای خود بسیار مهم است، ولی استفاده صرف و نابجا از آن، موجب جداشدن لحظه به لحظه «قانون» از «نظام ارزشی و اخلاقی جامعه» می شود و مسئله نظام ارزشی و اخلاقی را تبدیل به امر حاکمیتی می‌کند که نتیجه‌اش کاهش مشارکت عمومی مردم در ارتقای نظام اخلاقی و ارزشی جامعه است. 🔹ما در این چند سال تا حدودی به وجوه سیاسی و اقتصادی #مردم‌سالاری_دینی توجه کرده‌ایم، ولی متأسفانه به جریان مردم‌سالاری دینی که به تعبیر حضرت آقا، نقشه راه انقلاب اسلامی است، در عرصه #فرهنگ کم توجه بوده‌ایم و طرح و برنامه‌ای برای #مشارکت‌مردم در #هنجارسازی و #خودتنظیمی اجتماعی نداشته ایم. لازم این این فراز بیانیه گام دوم را با دقت بیشتری، دوباره بخوانیم: 🔰«اخلاق و معنویّت، البتّه با دستور و فرمان به دست نمی‌آید، پس حکومت‌ها نمی‌توانند آن را با #قدرت_قاهره ایجاد کنند، امّا اوّلاً خود باید منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند، و ثانیاً زمینه‌ را برای رواج آن در جامعه فراهم کنند و به نهادهای اجتماعی دراین‌باره میدان دهند و کمک برسانند؛ با کانونهای ضدّ معنویّت و اخلاق، به شیوه‌ی معقول بستیزند.» 🔹ما برای کنترل اخلاق ناگزیر از طراحی مدل مشارکت عمومی مردم هستیم، همانطور که برای کنترل منطقی بودن یک گفتگو و مناظره، ناگزیر از مدل مشارکت نخبگان و تشکیل هیأت علمی از نخبگان و متخصصین ملی و مورد اعتماد مردم برای سنجش علمی دیدگاه‌ها و طرح‌های مطرح شده در مناظره‌ها و اعلام آن به مردم هستیم. 🔹فقط در چنین حالتی است که می‌توانیم انتخابی بر اساس اخلاق و منطق را از مردم توقع داشته باشیم ... #تمدن_نوین_اسلامی #هم‌اندیشی _#توسعه_تفاهم_اجتماعی #انتخابات_ریاست_جمهوری #مناظره #فناوری_رشد_فرهنگ_سیاسی https://eitaa.com/alimohammadi1389/396 https://t.me/alimohammady1389/37

💢ماجرای تکراری اخلاق و مناظرات علمی!💢 🔹«گفتگوی علمی وقتی جدی می‌شود، تیکه‌‌اندازی‌ها هم سنگین‌تر می‌شود!» این جمله نه یک جمله فلسفی است و نه این تلازم یک تلازم تکوینی است، بلکه یک عادت علمی ـــ فرهنگی است؛ از چالش علمی بین مرحوم آیت الله یزدی و آیت الله صادق لاریجانی گرفته تا نقد آیت الله فاضل لنکرانی به ایده فقه نظام تا ماجرای کرسی نظریه‌پردازی چندسال پیشِ آقای اکبرنژاد تا گفتگوی اخیر میان آیت‌الله اسلامیان و آیت‌الله علیدوست. ماجرا همان ماجراست. بنده هم آرزو دارم که ای کاش روزی برسد که بساط این تیکه‌اندازی برچیده شود، ولی ظاهراً بیش از اینکه انتظار برآورده شدن این آرزو را داشت باید انتظار خود را از صحنه‌ی مناظرات و گفتگوها واقع‌گرایانه‌تر کرد. 🔹و البته به تجربه عرض می‌کنم که بدترین کاری که می‌توان در این میانه انجام داد، ورود به قضاوت اخلاقی طرفین و شروع به تحلیل حسن فعلی و حسن فاعلی اساتید است که ته ندارد و به علت پیچیده بودن فضاهای علمی و عملی اساتید، کاری با ضریب خطای زیاد است که عمدتاً به اختلافات و دسته‌بندی‌ها، بیشتر دامن می‌زند. در مقابل بهترین کار، پیگیری علمی مباحث مطرح شده در جلسات گفتگو و مناظره تا حصول نتیجه است. 🔹جلسه مناظره جناب استاد اسلامیان و استاد علیدوست، چند محور جدی داشت که باید همانها را پیگیری کرد؛ 👇 ▪️ جناب آقای اسلامیان؛ ➖ در مبحث «امکان دستیابی عقل به ملاکات احکام فرعیه‌ی غیرمکشوف و تلازم این کشف عقلی با حکم شرعی»، ابراز داشتند که جناب استاد علیدوست به صورت غیرضابطه‌مند به آیات قرآن کریم و همچنین روایات استناد می‌کند و هیچ آیه و روایتی نمی‌تواند مستند ادعای ایشان قرار گیرد. ➖همچنین ایشان ادعای استاد علیدوست بر منطبق بودن شیوه استناد ایشان با رویکرد «تجمیع الظنونی» را رد کردند و بیان داشتند که در کتابهای ایشان چنین ادعایی نشده است و ادله قرآنی و ادله روایی به صورت مستقل اقامه شده‌اند. ▪️و اما استاد علیدوست ➖ بیان داشتند که اصل ادعای ایشان «قاعده ملازمه حکم عقل و حکم شرع» است که قاعده‌ای است که هرچند در میان اعاظم و اکابر مخالفینی مانند شیخ انصاری و یا محقق اصفهانی دارد، ولی بسیاری از بزرگان مانند میرزای نایینی و یا محقق خویی (در کبرای قضیه) بر این قاعده صحه گذاشته‌اند و حتی مخالفین این قاعده نیز در مقام استنباط فقهی، این قاعده را به کار گرفته‌اند. ➖علاوه بر این، جناب آقای علیدوست، نپذیرفتن قاعده ملازمه را به معنای نزدیک شدن به اندیشه اشعری قلمداد کردند. ▪️و البته بخش قابل توجهی از جلسه به تطبیقات این ادعا گذشت که محقق اصفهانی (که نه کبری و نه صغرای قاعده ملازمه را قبول دارد) و یا محقق خویی (که کبرای قاعده را پذیرفته؛ ولی آن را در فقه بدون مصداق می‌داند)، در مواردی در فقه، بر خلاف مبنای خود، از قاعده ملازمه بهره برده‌اند یا خیر؟ در اینجا به نظرم مصب اختلافات به این نکته بر می‌گشت که آیا هرگاه از مقام امتثال حرف می‌زنیم، در موقعیت تزاحم هستیم یا نه؟ (به تعبیری دیگر آیا می‌توان در مقام امتثال از حکم عقلی جز در موارد تزاحم سخن به میان آورد یا خیر؟) و دیگر اینکه آیا در مقام امتثال و تزاحم بنا به مبنای محقق اصفهانی و محقق خویی، حکم شرعی هم داریم یا نه؟ (اگر حکم مقام امتثال و تزاحم در نگاه این دو محقق، فقط حکم عقلی باشد، از تمسک ایشان به دلیل عقلی در این دو مقام نمی‌توان نقض مبنای ایشان مبنی بر مخدوش بودن تمسک به قاعده ملازمه را نتیجه گرفت، چرا که اساساً در اینجا تمسک به دلیل عقلی به منظور اثبات حکم شرعی به کار نرفته و لذا قاعده ملازمه به کار گرفته نشده است. 🔹پیشنهاد اصلی بنده در پیگیری این گفتگو و مناظره علمی، پرهیز از حواشی بحث و تمرکز بر روی محتوای خوب گفتگوی استاد علیدوست و استاد اسلامیان است که امام علی عليه السلام فرمود: وَ اعلَم أنَّهُ لا خَيرَ في عِلمٍ لا يَنفَعُ ، و لا يُنتَفَعُ بِعِلمٍ لا يَحُقُّ تَعَلُّمُهُ 1403/11/23 #عقلانیت_انقلابی #مناظره #اخلاق_گفتگو #محتوای_علمی https://eitaa.com/alimohammadi1389/1858