🔴مقایسه تطبیقی دیدگاه فلسفه علمی توماس کوهن و شهیدصدر 📎در ابتدای دهه شصت قرن بیستم دو کتاب باعنوان «اقتصادنا»(1960-61) و «ساختار انقلابهای علمی»(1962) با فاصله زمانی اندکی از دو اندیشمند با نام‌های سیدمحمدباقر صدر(‌1980م) و توماس ساموئل کوهن(‌1922م) منتشر شد، که هر دو نقش بسیار مهمی در جریان شناسایی "علم" دارند. این دو کتاب پس از انتشار به‌سرعت وارد جامعه شدند، اما از نظر اجتماعی و اثرگذاری، با استقبال و نحوه فهم متفاوتی روبرو شدند. ‌ دیدگاه پارادایمی کوهن صرفاً بر علوم طبیعی تمرکز دارد. مؤلفه‌های اصیل در علوم انسانی در این نگاه فلسفه علمی قابل توضیح نیست، اما این کتاب بهسرعت بهعنوان کتاب فلسفه علمی مورد استقبال قرار گرفت و با اینکه دیدگاه موجود در آن بر جریانات علوم انسانی تطبیق نشده بود و علوم انسانی/اجتماعی نقش بسیار کمرنگی در آن داشت، اما واژه "پارادایم" به‌سرعت به حوزه علوم انسانی و اجتماعی وارد شد. از این دوره به‌بعد، تبیین مسائل علوم انسانی تحت این دیدگاه یا حداقل متأثر از آن صورت می‌گرفت. باوجود اینکه این توسعه معنایی، از دیدگاه کوهن چندان مورد پذیرش نبود، ‌در دوره پساکوهنی کاربرد واژه پارادایم بعد از تغییرات محتوایی، در تعبیر پارادایم‌های علوم انسانی و اجتماعی رایج شد. 📎باوجود اینکه اقتصادنا دستکم یکسال زودتر از اثر کوهن منتشر شد و بر علوم انسانی متمرکز بود، وجه فلسفه علمی آن کمتر مورد استفاده قرار گرفت. ‌گرچه این کتاب قرار است به نسبت میان علم و مکتب اقتصاد در رویکردهای مختلف اقتصادی و در نهایت، اندیشه اسلامی بپردازد، اما در این کتاب و آثار بعدی نویسنده، که بهعنوان وجوه مکمّل آن منتشر شد، نهتنها می‌توان یک دستگاه فلسفه علوم انسانی و مؤلفههای آن را شاهد بود، بلکه تطبیق این دیدگاه فلسفه علمی بر پیکره رویکردهای اقتصادی اصلی تا آن دوران را نیز می‌توان شاهد بود. اقتصادنا به شکلی اصیل درصدد معرفی استقلال روش‌شناختی علوم انسانی از علوم طبیعی است و با اینکه بحث از «انقلاب علمی» در آثار شهیدصدر وجود دارد (‌صدر، 1433: 153) اما او مسیر پارادایم‌های کوهن را در توضیح مراحل دگرگونی‌های علمی نپیمود. ◀️خلاصه ای از تحلیل این تفاوت، به صورت مقایسه تطبیقی: 🔹کوهن در دیدگاه پارادایمی خود به‌صورت جدی به‌‌‌سراغ علوم انسانی نرفت، اما اگر هم می‌رفت احتمالاً نتیجه مشابهی با شهیدصدر به دست نمی‌آورد و همین اصل پارادایم‌محور بودن دانش را همراه با قیاس‏ناپذیری می‌‌‌پذیرفت. ‌اما چرا؟ زیرا فلسفه علمی که کوهن به دنبال آن بود درواقع، یک نگاه فلسفی بر تاریخ علمی بود که تا آن دوره اتفاق افتاده بود. این علم شکل‏گرفته در دوره مدرن چیزی نبود جز محصولی از سوبجکتیویته حاکم بر دوره مدرن. گزارش تاریخی شهیدصدر از مکاتب علمی شکل‏گرفته در غرب درصدد تبیین همین نسبیت سوبجکتیوی بود که بر آن دوره حاکم بود؛ سوبژکتیویتهای که کلیت زندگی جامعه غربی و حتی به تعبیر گیدنز، بخشی از فلسفه غرب را توضیح میدهد. این سوبژکتیویته، هم بر مارکسیسم حاکم بود، هم بر کاپیتالیسم. شهید صدر برای توضیح این سوبجکتیویته به صورت خاص در نظریات مارکس نشان داد که نظریات علمی و مذهبی وی از این جهت نبود که خود را با واقع تطبیق دهد، بلکه او قصد داشت گزارش‌‌‌های تاریخی را به‌صورتی تفسیر کند که با نظریه‌های رویکرد مارکسیستی مطابق باشد. ‌ازاین‏رو، حذف برخی گزارش‌های تاریخی و مشاهدات و تجربیات در درون پارادایم انتقادی به‌صورت خاص و پارادایم‌های دیگر، امری عادی است. ‌اینچنین واقعیت‌هایی نشان از آن دارد که علوم انسانی شکلگرفته، حداقل در رویکرد انتقادی و سرمایه‌‌‌داری با شاخه‌‌‌های آن در جریان پوزیتیویستی، سعی در ارائه رویکردی رئالیستی نداشته‌اند و نمی‌خواستند امری مستقل از پارادایم یا رویکرد یا به تعبیری همان سوژه حاکم بر اندیشههای جمعی خودشان به ارزیابی آنها بپردازد. گیدنز در این خصوص می‏گوید: مسأله‌ای که [در خصوص دیدگاه‏های مختلف علوم اجتماعی] هست این است که چگونه مفاهیم کنش، معنا و سوبژکتیویته باید مشخص شده و چگونه باید به مفاهیم ساختار و فشار مرتبط شوند. اگر جامعهشناسی‏های تفسیری به نوعی بر سلطه‌جوئی سوژه بنا می‌شوند، کارکردگرایی و ساختارگرایی، سلطه‌جوئی ابژه اجتماعی را در نظر دارند. با این‏وصف، هیچ تقریری از چیستی رویکردهای علوم اجتماعی بدون تفسیری از چگونگی عملکرد سوبژکتیویته در آنها نمیتوان تقریری کامل دانست. ‌اما در فضای رویکردی (‌=اتجاه) شهیدصدر یک فلسفه علم رئالیستی امکان رشد دارد؛ فلسفه علمی که در کنار اشاره به ظرفیت‌‌‌های موجود در دو حیثیت مذهبی و علمی رویکردها، بهگونه‌ای این حیثیات را تقریر می‏کند. ‌این تقریر تلاش می‌‌‌کند از حیثیت تاریخی بودن علم و وظیفه حل مسئله در علم نکاهد و از سوی دیگر مشکلات نسبی‌گرایی و غیررئالیستی بودن را نیز از چهره علم بزداید.

🔹‌اما این اتفاق نیافتاد و نظریه پارادایمی کوهن مورد اقبال قرار گرفت (‌البته آن هم بیشتر از نظر واژگان، نه محتوا)؛ اگر حرکت‌‌‌های اجتماعی توانسته‌اند مانع استفاده جامعه علمی از یک دیدگاه فلسفه علمی شوند همین حرکت‌‌‌ها می‌توانند رویکردهای جایگزینی را که توان حل مسئله بیشتری دارند به‌‌‌میدان علم بیاورند. ‌قطعاً دیدگاه پارادایمی کوهن فضاهای جدیدی از مسئله چیستی علم را در برابر اندیشمندان گشود و نشان داد آنچه در ظاهر به‌‌‌عنوان علم می‌بینیم وابسته به یک پشتوانه عظیمی از مسائل متافیزیکی، اجتماعی و تاریخی است که بدون آنها چیزی با نام علم نمی‌داشتیم؛ به‌‌‌نحوی که حتی نظریه و مشاهده مسئله نیز تنها درون پارادایم معنا پیدا می‌کنند. ‌اما فقدان رویکرد رئالیستی و حفظ جنبه تاریخی در دیدگاه پارادایمی، آن را با مشکلاتی مواجه کرد که فلاسفه علم بعدی تلاش کردند با حفظ ایده پارادایم، جنبه‌‌‌های نسبی‌‌‌گرایانه را از آن بزدایند. ‌به‌‌‌هر روی، تمام سخن این مقاله این است که «رویکرد» (= اتجاه) در دیدگاه شهیدصدر به‌‌‌شکلی اصیل نگاه رئالیستی به علم را در مرحله اول، تقریر کرده و در مرحله‌ای دیگر آن را در علوم انسانی به‌‌‌شکلی اصیل مطرح کند. برگرفته از مقاله: تقارن تاریخی ایده رویکرد و پارادایم در چیستی علوم انسانی آدرس مقاله: https://jstmt.ut.ac.ir/article_87255.html #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

فایل مقاله در لینک زیر بارگذاری شد👇🏻 http://www.jsfc.ir/article_153850.html#aff2

🔻«استقلال جوامع اسلامی، در گروی استقلال علمی و فکری آنان و با تکیه به آرمان نهایی خود آنان است»🔺 🔸از دیدگاه علامه صدر، فکر و اراده انسان، تعیین کننده یک سری اهداف برای حرکت تاریخی است. بنابراین، این اهداف، محرک حرکت انسان در تاریخ هستند، ولی در یک ریشه‌یابی عمیق، خود این اهداف، حاصل هدفی زیرساختی به نام «مثل أعلی» (نمونه آرمانی) هستند. هر میزان که آن مثل أعلا یا هدف آرمانی و اصلی، برای جامعه بشری، صالح و عالی و گستردهتر باشد، اهداف جزئی تعیین شده توسط جامعه بشری، صالح و گسترده میشوند. و هرچه مثل أعلا، محدود و پست باشد، اهداف جزئی برآمده از آن، محدود و پست خواهد بود (ر.ک: سیدمحمدباقر صدر، السنن التأریخیة، ص 119-120). 🔹وی بر این باور است که در عصر روشنگری در اروپا، انسان «آزادی» را مثل أعلای خود قرار داد تا از قیود علمی و دینی تحمیلی از کلیسا برهد. اما خطای اروپاییان این بود که این آزادی، بهمعنای شکستن قیود از انسان، تنها یکی از ارزشهای انسانی است. آن گاه که انسان از قیود رها شد، نمیتواند رها باشد، بلکه تازه چارچوب رشد صالح بشری شروع شده و نیاز به «محتوا» و «مضمون» برای رشد دارد (همان: 134). انسان اروپایی اشتباهش این بود که "آزادی" را که هدف جزئی بود، به عنوان مثل أعلا و هدف اصلی در نظر گرفت. در حالیکه آزادی، تنها «چارچوب» حرکت بود، نه محتوا. در نتیجه، غرب با کنار گذاردن محتوا، اسباب نابودی خود را بهوجود آورد (ر.ک: همان، 134-135). ☑️در این رویکرد، از دیدگاه شهیدصدر، جامعه ای که هدف متوسط (مثلا آزادی) را جایگزین هدف اصلی و مثل أعلا کند، گرچه ممکن است صدها سال حرکت رو به جلو داشته باشد، اما پس از مدتی گرفتار رکود شده، رو به فروپاشی می رود. از این رو، تلاش این اندیشمند بزرگ در آثار مختلف خود، از جمله فلسفتنا، اقتصادنا و السنن التأریخیة، این است که جوامع اسلامی را، از تقلید غرب و روی آوردن به نظام فکری غرب، بر حذر دارد و آنان را به سوی شکل دهی رویکرد علمی و فکری مستقل راهنمایی کند. ☑️این سیر، شامل مفاهیم دیگر وام گرفته شده از غرب نیز می شود. مفاهیمی که گاه مصادیق مفهوم آزادی هستند؛ مانند: آزادی زنان، آزادی در پوشش، آزادی در تعیین جنسیت، آزادی در گرایش به جنس موافق و ... . در این دیدگاه، جوامع اسلامی باید به استقلال هویتی خود پایبند باشند و توجه داشته باشند که وام گرفتن بدون اندیشه از نظریه ها، مفاهیم و مسائل جهان غرب و مدرن، بازگشت به همان عامل عقب افتادگی در چند صد ساله اخیر است. نخستین گام در این مسیر، توان تشخیص مسائل اصیل از دل جامعه اسلامی است. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

«تمایز تجربه در علوم طبیعی و علوم انسانی، در رویکرد شهیدصدر» 🔰شهید صدر نوع تجربه در علوم انسانی را متفاوت از علوم طبیعی می‌داند. ‌این دیدگاه به بحث تاریخی‌بودن تجربه در علوم انسانی باز می‌گردد که برخلاف تجربه در علوم طبیعی امکان تکرار تجربه و حذف برخی عوامل مرتبط و باقی ماندن عامل واحدی برای سنجش نوع و میزان اثرگذاری مؤلفه‌‌های مرتبط بر یک پدیده تاریخی در دسترس نیست ‌(اقتصادنا: ‌‌‌102). 🔰این در حالی است که رویکردهای طبیعت‌گرا در علوم انسانی رایج، در تلاشند تا به‌‌نوعی توسط نظریه‌‌ بازی‌ها (game theory) تجربه انسان را همانند تجربه در علوم طبیعی بازسازی کنند. این موضوع در همان دهه 1960 که کتاب اقتصادنا از شهیدصدر و کتاب ساختار انقلاب‌‌های علمی از توماس کوهن انتشار یافت، جزو مسائل علوم اجتماعی و حتی در رده دغدغه‌های حکمرانی ایالات متحده آمریکا بود. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

🔺«رابطه نظریه پردازی دینی با روش شناسی اجتهادی»🔻 🔹از دیدگاه شهیدصدر، هرنوع استنباط بر اساس ظهورات و نصوص، که در پی کشف نظریه‌‌‌ای از منابع دینی، از جمله قرآن باشد اجتهاد است. این اجتهاد، در مقام کشف نظریه‌‌‌ها و از حیث اسناد به شارع، به‌‌‌نحو «کاشفیت» است. (ن.ک: از دیدگاه صدر، هرنوع استنباط بر اساس ظهورات و نصوص، که در پی کشف نظریه‌‌‌ای از منابع دینی، از جمله قرآن باشد اجتهاد است. این اجتهاد، در مقام کشف نظریه‌‌‌ها و از حیث اسناد به شارع، به‌‌‌نحو «کاشفیت» است (ن.ک: حلقه اولی، ص 61-63؛ حلقه ثانیه، ص 193-194؛ السنن التأریخیه فی القرآن، ص 24-25). 🔸از دیدگاه وی تفاسیر تجزیئی (= ترتیبی) صرفا منتهی به فهم مدلول لفظی آیات قرآن می‌‌‌شود و توان فراتر رفتن از آن، و ترکیب مدالیل حاصل از تک تک آیات و برقراری ارتباط میان آنها و اکتشاف نظریه قرآن در موضوعات مختلف را ندارد. بنابراین، تفسیر تجزیئی که در حد کشف مدلول الفاظ است، تفسیری تقلیدی (= سنتی) است، اما تفسیر موضوعی با کشف مسائل واقع زندگی و عرضه آنها به قرآن، روشی «اجتهادی» است تا با گام نهادن به ورای مدلول لفظی و لغوی آیات، نظریه‌‌‌های اساسی قرآن را از خلال آیات به‌‌‌هم مرتبط اکتشاف کند و این نظریه را به خداوند نسبت دهد. 🔹بر اساس این مطالب، می‌‌‌توان نتیجه گرفت که چه در فقه و چه در تفسیر قرآن، تنها این روش اجتهادی است که منتهی به کشف نظریه می‌‌‌شود؛ حال یا نظریه فقهی، که همان حکم شرعی برای تنظیم حیات بشری است، یا نظریه قرآنی که همان نظریه اساسی برای ارائه معرفتی علمی از واقع زندگی بشری است. و از میان تفسیر تجزیئی و موضوعی، تفسیر موضوعی است که اجتهادی است و صلاحیت تحقق مرجعیت قرآن در اکتشاف نظریه‌‌‌های قرآنی و معرفت علمی از قرآن را دارد. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

✒️ سلسله درس‌گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر 📍 ۱۲ جلسه به صورت حضوری و مجازی 📍 زمان ثبت‌نام: ۲۰ تا ۳۰ دی‌ماه 📍 شروع دوره: از ابتدای بهمن‌ماه 📃 همراه با اعطای مدرک پایان‌دوره از دانشگاه قم و عرضه با تخفیف آثار شهید صدر 🔸 موضوعات: ✔️ تاریخچه و پیشینه تفسیر موضوعی شهید صدر ✔️ تفسیر موضوعی در نظام اندیشه شهید صدر ✔️ ویژگی‌ها و نوآوری‌ها در تفسیر موضوعی شهید صدر ✔️ اصطلاح‌شناسی تفسیر موضوعی شهید صدر ✔️ فرآیندشناسی تفسیر موضوعی شهید صدر ✔️ بررسی کاربست‌های تفسیر موضوعی شهید صدر ✔️ کارکردشناسی تفسیر موضوعی شهید صدر در حوزه علوم انسانی و نظام اجتماعی ✔️ تفسیر موضوعی شهید صدر و دانش هرمنوتیک ✔️ بررسی نقدهای تفسیر موضوعی شهید صدر 📱 جهت ثبت‌نام در پیام‌رسان ایتا یا از طریق پیامک، نام و نام‌خانوادگی و مدرک تحصیلی خود را به شماره ۰۹۱۲۷۵۴۰۱۳۱ (آقای محمدی) ارسال کنید. 🆔 @shahidsadr

▫️«شهیدصدر و اثبات گرایی»▫️ 🔘شهید صدر با سطح‌بندی معرفت‌های بشری، عقل گرایی و تجربه گرایی محض را نفی می کند. وی افزون بر لازم دانستن رجوع به تجربه در برخی لایه های علم، تجربه‌گرایی محض را غیرممکن دانسته، هر نظریه تجربی را نیازمند تکیه داشتن به دیدگاه عقلی پیشین می‌داند و اساس و آغاز علم و معرفت بشری را از عقل می‌داند (صدر، فلسفتنا، ص 13 و 26). «علیت» یک نمونه از معرفت‌هایی است که از دیدگاه صدر با تجربه محض حسّی قابل درک نیست (همان، ص 78-809). ☑️این دیدگاه به روشنی، نفی پوزیتیویسم در نظر شهیدصدر را نشان می دهد. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

💠 سلسله نشست‌های تخصصی تفسیر موضوعی شهید صدر 📍نشست دوم «پیشینه تفسیر موضوعی شهید صدر» ✅ حجت‌الاسلام‌ و‌ المسلمین علیرضا محمدی فرد، عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) 🔺 زمان: چهارشنبه، ۱۲ بهمن، ساعت ۱۶ 🔺 مکان: تهران، اتوبان حقانی (غرب به شرق)، خروجی كتابخانه ملی، اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و كتابخانه ملی 📌 حضور مجازی از طریق: https://www.skyroom.online/ch/saman2/460-5042-heyat.school/ 🆔 @shahidsadr 🆔 @dorehtafsirshahidsadr

💠سلسله نشست‌های تخصصی تفسیر موضوعی شهید صدر 📍نقشه محتوایی نشست دوم «پیشینه تفسیر موضوعی شهید صدر» ✅ استاد دومین نشست چه کسی است؟ در این نشست حجت الاسلام علیرضا محمدی فرد طرح موضوع خواهند کرد‌. ایشان دانش‌آموخته حوزه علمیه قم، دکتری علوم قرآن و حدیث، مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) است. بخش‌هایی از کتاب مطالعات قرآن و نظریه‌پردازی در علوم انسانی به قلم حجت الاسلام محمدی فرد نگاشته شده است. هم‌چنین مقالات «از موضوع تا مسئله علم در تفسیر موضوعی شهیدصدر»، «اعتبارسنجی کاربست روش نظریه زمینه‌ای به مثابه تفسیر موضوعی (با محوریت دیدگاه‌های شهیدصدر)» و «تقارن تاریخی ایده رویکرد و پارادایم در چیستی علوم انسانی» توسط ایشان نوشته شده است. ✅ در نشست «پیشینه تفسیر موضوعی شهید صدر» درباره چه سرفصل‌هایی گفت‌وگو خواهیم کرد؟ ۱. بازخوانی سیر تحولی تفسیر موضوعی؛ ۲. رابطه تفسیر علمی با تفسیر موضوعی؛ ۳. نوآوری شهیدصدر در تحول تفسیر موضوعی؛ ۴. ویژگی‌های تفسیر موضوعی شهیدصدر ✅ برای حضور در این جلسه چه مطالعاتی پیشنهاد می‌شود؟ ۱. مطالعات قرآن و نظریه‌پردازی در علوم انسانی/ علیرضا محمدی فرد و هادی موسوی/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ۲. مبانی و سیر تاریخی تفسیر موضوعی قرآن/ بهروز یداله پور/ دارالعلم ۳. علم و دین/ ایان باربور/ مرکز نشر دانشگاهی ۴. علم دینی/ دکتر سید حمیدرضا حسنی، دکتر مهدی علی‌پور و سید محمدتقی موحد ابطحی/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 🔰 برای دسترسی بیشتر به منابع مطالعاتی و مرور زندگینامه علامه صدر می‌توانید به وبگاه تخصصی زیر مراجعه کنید: 🆔 Mbsadr.ir 🔺 زمان: چهارشنبه، ۱۲ بهمن، ساعت ۱۶ 🔺 مکان: تهران، اتوبان حقانی (غرب به شرق)، خروجی كتابخانه ملی، اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و كتابخانه ملی 🆔 @dorehtafsirshahidsadr

گزارش نشست نخست توسط حجت الاسلام موذنی👇

💠 سلسله نشست‌های تخصصی تفسیر موضوعی شهید صدر 📍نشست اول «تاریخچه تفسیر موضوعی شهید صدر» ✅ حجت‌الاسلام‌ و‌ المسلمین سید امید مؤذنی، معاون پژوهشی پژوهشگاه شهیدصدر 🔺 زمان: سه‌شنبه، ۴ بهمن، ساعت ۱۶ 🔺 مکان: تهران، اتوبان حقانی (غرب به شرق)، خروجی كتابخانه ملی، اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و كتابخانه ملی 📌 حضور مجازی از طریق: https://vc.nlai.ir/andishgah/ 🆔 @dorehtafsirshahidsadr 🆔 @shahidsadr

📎حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مؤذنی در اولین نشست از سلسله درس‌گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر: 🔺تفسیر موضوعی شهید صدر پشتیبان نظری انقلاب اسلامی در حوزه روش و مبنا است ✅ شهید صدر در حوزه تفسیر نوآوری بسیار مهم داشت که سبک و مکتب جدیدی را در این زمینه ایجاد کرد؛ با این نوآوری می‌توان شهید صدر را پایه‌گذار یک مکتب جدید در تفسیر عنوان کرد که مرحله و نقطه عطفی در تفسیر است. ✅ شهید صدر تلاش کرده است مسئله اختلال سیستم آموزش حوزه در توجه به قرآن را حل کند؛ دستگاه فقاهت سنتی آیات مورد استفاده در استدلال‌های فقهی را در کتاب‌های فقهی درج و ناخواسته بین فقیه و قرآن نوعی فاصله ایجاد کرده است؛ شهید صدر سعی کرده است قرآن را به مثابه یک ضرورت علمی در دل پژوهش‌های رایج حوزوی قرار دهد. ✅ شهید صدر برای ساخت مکتب اقتصادی اسلام دو بخش گزاره‌های جزئی (با نام روبناها)، و مفاهیم (که زیربنا خوانده می‌شود) را لازم می‌داند که این مفاهیم همان چیزی است که شهید صدر بعدها روش دستیابی به آن را از طریق تفسیر موضوعی تبیین می‌کند. ✅ تفسیر موضوعی که آخرین فرآورده نظری شهید صدر است، در یک بافت خاص از شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی شکل گرفته است که توجه به آن بسیار مهم است و می‌تواند ابعاد گوناگونی از دیدگاه‌های شهید صدر و کارکردهای تفسیر موضوعی وی را نشان دهد. ✅ محتوای تفسیر موضوعی شهید صدر مبنای انقلاب اسلامی را از حیث جامعه‌شناختی تأمین می‌کند و می‌گوید تحول اجتماعی از انسان آغاز می‌شود و انسان است که می‌تواند تحول تاریخی را در پی تحول اجتماعی رقم بزند؛ این را باید به‌عنوان زیرساخت فکری مهمی بپذیرید تا نخست امکان نظری عمل انقلابی شکل بگیرد، دوم عمل انقلابی تحقق و ادامه پیدا کند و سوم عمل انقلابی ارتقا پیدا کند. ✅ شهید صدر در درس چهاردهم تفسیر خود اشاره می‌کند که در تقسیم‌بندی اجتماع و شکل جامعه، بین نظام تقنین در حکومت اسلامی و بافت اجتماعی که قرآن طراحی می‌کند ارتباطی وجود دارد و نظام تقنین ما باید بر همین پایه نظام‌های اجتماعی که قرآن تعریف می‌کند استوار شود، وگرنه این تقنین با آن ساختارهای اجتماعی در تضاد خواهد بود و نظام قانونی نمی‌تواند تحول اجتماعی را پیش ببرد؛ یعنی شهید صدر دقیقاً گام‌های تحول اجتماعی را مبتنی بر انقلاب پیش‌بینی می‌کند و درباره اینکه ما نظام تقنین را چگونه مبتنی بر نظام اجتماعی شکل دهیم بحث می‌کند. ✅ روش فقاهت فردگرا در سال‌های متمادی تنها روش ارتباط با امت بود، آن هم با فتاوایی درباره مسائل خرد؛ شهید صدر ما را در فضای تولیدات خود به یک سطح جدید وارد کرده است که ارائه روش است؛ شهید صدر با روش استنطاق که در تفسیر موضوعی خود آن را ابداع کرده است، روش دستیابی به نظریه مبتنی بر دین را ارائه می‌کند. 🔍برای خواندن متن کامل اینجا را کلیک نمایید. 🆔 @shahidsadr

گزارش نشست👇

💠 سلسله نشست‌های تخصصی تفسیر موضوعی شهید صدر 📍نشست سوم «اصطلاح‌شناسی تفسیر موضوعی شهید صدر» ✅ حجت‌الاسلام‌ و‌ المسلمین سعید بهمنی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی 🔺 زمان: چهارشنبه، ۱۹ بهمن، ساعت ۱۶ 🔺 مکان: تهران، اتوبان حقانی (غرب به شرق)، خروجی كتابخانه ملی، اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و كتابخانه ملی 📌 حضور مجازی از طریق: https://www.skyroom.online/ch/saman2/460-5042-heyat.school/ 🆔 @dorehtafsirshahidsadr

📎حجت‌الاسلام‌ والمسلمین بهمنی در سومین نشست از سلسله درس‌گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر: 🔺تفسیر موضوعی شهیدصدر، تمام روش‌های معتبر را در خود دارد ✔️ آنچه شهید صدر می‌گوید یک رویکرد است؛ امروز هیچ رویکردی پیشرفته‌تر، نیرومندتر و پرظرفیت‌تر از تفسیر موضوعی شهید صدر نمی‌شناسیم؛ تفسیر موضوعی ایشان، در عرض هیچ روش دیگری قرار نمی‌گیرد. ✔️ تفسیر موضوعی، تمام روش‌های معتبر را در خود دارد و از اساس با روش‌ها، اصول، ضوابط و قواعد که عناصر روش هستند، کاری ندارد؛ تفسیر موضوعی، پژوهش یا تفسیر مسأله محور، جامع، اجتهادی و منتج به نظریه است. ✔️اصطلاحات الاتجاه الموضوعی و المنهج الموضوعی به جای تفسیر موضوعی به کار برده شده است و چیزی که شهید صدر را از دیگران ممتاز می‌کند رویکرد مسأله محوری، جامعیت و انتاج نظریه است که از نقطه‌ای در بیرون آغاز می‌شود. ✔️ برخی افراد روش را در قرآن منبع تفسیر می‌دانستند اما در تفسیر شهید صدر مجموعه مبانی، منبع، اصول، قواعد، عوامل فرآیندی، رویکردها، گرایش‌ها و مهارت‌ها، روش تفسیر موضوعی را شکل می‌دهد. ✔️ تفسیر موضوعی با عنوان پژوهش منتج به نظریه نامیده شود؛ چون دقیقاً همین است و لازم نیست آن را تفسیر موضوعی بنامیم و در ادامه ثابت کنیم این تفسیر همان پژوهشی است که به نظریه منتج می‌شود. هیچ یک از کسانی که به تفسیر موضوعی پرداخته‌اند و با الهام از ایشان در این مسیر قدم برداشتند، اصلاً به چیزی که شهید صدر می‌گوید نزدیک نشده‌اند. ✔️ مراد شهید صدر از سنت تاریخی، سنت تمدنی است؛ یعنی آن‌ها که دامنه تأثیرشان مانایی زمانی دارد؛ اما اگر مدت محدودی داشت سنت تاریخی نیست. شهید صدر وقتی از سنت‌های تاریخی سخن می‌گوید، دستگاه کاملی از تمدن را برای ما بیان می‌کند. 🔍برای خواندن متن کامل اینجا را کلیک نمایید. 🆔 @shahidsadr 🆔 @dorehtafsirshahidsadr

🔹با وجود مباحث ارزشمند جناب استاد بهمنی، نکاتی درباره ارائه ایشان قابل بررسی و تدقیق است. ایشان تفسیر موضوعی را «رویکرد» معرفی کرده، منکر «روش» بودن آن هستند. و توجه می دهند که شهیدصدر چندین بار اصطلاح «الاتجاه الموضوعی» را در کتاب «السنن التاریخیه» به کار برده، و سهوا دو بار اصطلاح «المنهج الموضوعی» را که به معنای روش است، استفاده کرده است. 🔸در این باره ما با «رویکرد» بودن تفسیر موضوعی و کثرت کاربرد آن در کتاب شهیدصدر موافق هستیم، اما «رویکرد» بودن را با «روش» بودن در تعارض نمی بینیم. گرچه شهیدصدر تفسیر موضوعی را یک رویکرد مسئله محور و ناظر به واقع معرفی می کند، اما در مقام تحقق، هیچ رویکردی بی نیاز از روش نیست. حال اگر تفسیر موضوعی را صرفا یک رویکرد بدانیم، در هنگام تحقیق قرآنی، نام روشی که در تفسیر موضوعی شهیدصدر به کار بسته می شود چیست؟ در واقع، این رویکرد در مقام تحقق، دارای فرایند و مراحلی است و از عناصر روش شناختی ای شکل می گیرد؛ بنابراین یک روش است. این روش همان روش موضوعی است. بنابراین تفسیر موضوعی در یک لایه و از یک منظر، رویکرد است و در لایه ای دیگر، یک روش است. در مقابل تفسیر ترتیبی، یک رویکرد است؛ و در مقام تحقق، باید تبدیل به یک روش شود تا قابلیت انجام تحقیق قرآنی بر اساس آن باشد. بنابراین از آنجا که شهیدصدر نام دیگری برای تفسیر موضوعی در مقام روش ننهاده است، آن را نیز به نام موضوعی معرفی می کند. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

«مرجعیت علمی قرآن» 🔸شهیدصدر به‌رغم تأکید بر بهره بردن تفسیرموضوعی از تجربیات بشری، و باوجود مهم دانستن نقش تجربه در شناسایی موضوع، ملاک اعتبارسنجی نظریه اساسی را از جهت علمی بودن، تجربه نمی‎داند؛ بلکه قرآن را به‌عنوان منبع معرفتی مرجع تعیین می‎کند و نقش مفسر موضوعی را کشف‎ نظریه‌های قرآنی می‌داند (الحلقة الثانیه، ص‌ 35-36). از دیدگاه وی، قرآن تنها کتاب جامع است که تمام پدیده‌ها را که با واقع اجتماعی یا تاریخی بشر مرتبط هستند، از بدو وجود و خلقت تا پایان جهان، تفسیر می‌کند (صدر، بارقه ها، ص 235-236). نیز، قرآن تمام مراحل اصلی حرکت تاریخی بشر را ذکر کرده (صدر، 1394، ص239-240) و شریعت اسلامی یگانه دینی است که قدرت پر کردن خلأهای زندگی انسان و حل تمام مشکلات او را در سراسر زمین و به بهترین شیوه ممکن، و تأمین سعادت وی را در زندگی شخصی و اجتماعی، در دنیا و آخرت، دارد (همان، ص 416 و 274). 🔹بنابراین، تأکید این اندیشمند بر استخراج نظریه‌های قرآنی و پاسخ گفتن به پرسش‌‌های حاصل از زندگی بشری از قرآن، نشان‌‌دهنده مرجعیت منبع معرفتی قرآن در نظام فکری اوست. #شهید_صدر #علم_دینی https://eitaa.com/allamehsadr

ستاره های جهان اسلام بی شک در کنار شهید صدر رضوان الله تعالی علیه بزرگان و علمائی بودند که نور ایشان را در جامعه پخش کردند اما خود ایشان کمتر برای ما شناخته شده اند. از آن جمله است مرحوم آیت الله شیخ محمد مهدی آصفی رحمت الله علیه. گزیده ای از مصاحبه ایشان در مجله اندیشه ماندگار که بخشی از اقتصادنا را به اجمال و به صورت علمی گزارش کرده اند تقدیم میشود.