#لاضرر #تنبیهات #تنبیه_دوم حضرت امام (ره) در تنبیه دوم بیان می کنند که بنا بر مختار ما در تفسیر لاضرر، این دلیل فقط می تواند حاکم بر قاعده سلطنت باشد، اما فقها از حکومت این دلیل بر عمده مسائل فقهی مثل وضوی ضرری و امثال آن استفاده کرده اند. حال چه باید کرد؟ آیا استفاده فقها قرینه می شود که ما دست از استظهار از دلیل برداریم؟ یا اینکه در احکام ضرری دیگر از این دلیل استفاده نکنیم؟ ایشان در بیان موضوع این تنبیه می فرماید: «بناء على ما ذهبنا إليه في حديث نفي الضرر لا يكون دليله حاكماً على أدلّة الأحكام الأوّلية سوى قاعدة السلطنة ... و أما نفي اللزوم في المعاملة الغَبْنية، و نفي وجوب الوضوء الضرري، و أمثالهما، فأجنبيّ عن مفاد الحديث» ایشان در پاسخ به این مسئله در دو مرحله پاسخ می دهند. مرحله اول این است که اگر حکومت این ادله را بر ادله معاملات و عبادات نپذیریم، مشکلی ایجاد نمی شود. چون در آن موارد دلیلی که به کار رفته است، انحصاری به قاعده لاضرر ندارد بلکه در هر مورد دلیل خاص وجود دارد. ایشان می فرماید: «و لا يلزم منه فقدان الدليل في كثير من الفروع المسلّمة الفقهية، كخيار الغَبْن؛ لأنّه لم تجد- ظاهراً- مورداً يكون الدليل منحصراً به؛ بحيث يلزم من عدم التمسُّك به فقدان الدليل فيه» ایشان به عنوان نمونه این مسئله را در مورد خیار غبن تطبیق می دهند. و مثالهای متعددی از فقها را بیان می کنند. نکته ای که در استفاده شیخ انصاری از لاضرر در خیار غبن وجود دارد این است که ولو اینکه عبارت ایشان تصریح دارد در اینکه دلیلِ خیار غبن را منحصر به لاضرر می دانند، اما ایشان با این وجود، عنوان «غبن» را حفظ می کنند و این موید است بر اینکه ایشان دلیلشان منحصر به لاضرر نیست. چون اگر چنین بود، دیگر عنوان «غبن» موضوعیت نداشت، بلکه باید به عنوان یکی از مصادیق ضرری بودن، استفاده گردد. مرحله دوم جواب ایشان را در جلسه بعد به تفصیل بحث میکنیم. @almorsalaat

#لاضرر #تنبیه_دوم در این جلسه در ادامه تنبیه دوم بیان شد که هر چند در مسائل مختلف فقهی، بدون دلیل لاضرر و با استفاده از سائر ادله همان حکم را می توان استنباط کرد، اما اگر بتوانیم دلیل لاضرر را که یک #دلیل_لفظی است، احیا کنیم و در آن موارد استفاده کنیم، می توانیم از آن مزایا نیز استفاده کنیم. از جمله آن مزایا این است که می توان اط اطلاق آنها استفاده کنیم. راهی برای تحقیق در قول مقابل امام (تبیلغی بودن لاضرر) و تلاش برای احیای دلیل لاضرر در مسائل غیر سلطانی این است که: ما بتوانیم در متون و روایات جستجو کنیم و از طریقی بتوانیم به نحوی دلیلی برای تبلیغی بودن لاضرر استفاده کنیم. یکی از راه ها این است که در روایات اهل سنت تفحص کنیم و روایتی را که ال بر تبلیغی بودن است پیدا کنیم و سند آن را بتوانیم با شهرت جبران کنیم. دیگر اینکه در متون فقه ماثور که ارزش آنها در حد روایت مرسل است، فتوایی را بیابیم و با شهرت و یا تراکم ظنون شیخ (کافی بودن یافتن این فتوا در کتاب شیخ طوسی و یا شیخ صدوق) آن را معتبر کنیم. یا اینکه در سایر روایات بتوانیم مضمون این روایت را بیابیم و آنگاه حضرت به آن استناد کرده باشند و از قرینه سوال و جواب و یا سایر قرائن روایت بتوان فهمید که حضرت از لاضرر به عنوان حکم تبلیغی استفاده کرده اند. با همین نگاه بود که امام سعی کردند در ابتدا فحص کاملی از مظان این روایت انجام دهند. در ضمن بحث نکات مهمی در ملاک باب الفاظ و حاشیه ای بر نگاه امام در تقسیم واجب و اشکال امام به آخوند در تقسیم واجب بیان شد. استاد این اشکال را در تدریس کفایه سال 92 به تفصیل بیان کرده اند. @almorsalaat

#لاضرر #تنبیه_دوم در جلسات قبل بیان شد که حضرت امام (ره) در تنبیه دوم این سوال را مطرح می کنند که اگر قاعده لاضرر را از احکام سلطانی بدانیم، در مسائل مختلف فقهی غیرسلطانی که از این قاعده استفاهد می شده است، چکار باید کرد؟ ایشان در مرحله اول بیان کردند که دلیلی که در آن مسائل استفاده می شود، منحصر به لاضرر نیست، لذا سلطانی بودن لاضرر سبب فقدان دلیل در آن مسائل نمی شود. در مرحله دوم که در این جلسه به آن پرداخته شد چنین می فرمایند: «مع أنّ بقاء مسألة أو مسائل بلا دليل لا يوجب انعقاد ظهور لدليل الضرر أو أنّ الحكم بخلاف ظاهره» به این معنا که برفرض هم که مسائلی بدون دلیل باقی بمانند، سبب نمی شود که دست از ظاهر دلیل برداریم. استاد در مقدمه توضیح این عبارت دو نگاه مختلف فقهی اصولی، در مواجهه با نگاه ها و دیدگاه های قدمای اصحاب و تاثیر فهم و برداشت آنها را با مثال های مختلف تبیین کردند. @almorsalaat

#لاضرر #تنبیه_دوم در جلسات قبل بیان کردیم که امام (ره) در دومین مرحله پاسخ به فقدان دلیل شدن مسائل فقهی می فرمایند: « مع ان بقاء مسألة أو مسائل بلا دليل لا يوجب انعقاد ظهور لدليل الضرر أو ان الحكم بخلاف ظاهره‏». یکی از تفاسیر در مورد «لایوجب» همان نگاه متعارفی است که محقق خوئی علمدار آن است و قائلند به اینکه فهم مجتهد حُرّ است و نظرات دیگران و بدون دلیل شدن مسئله، تاثیری در ایجاد ظهور برای روایت ندارد. حضرت امام (ره) این نگاه را قبول ندارند. در رد این نگاه اولا می فرمایند که استظهاری که ما انجام می دهیم، چون در این زمان و مکان هستیم، لون زمانه را به خود گرفته است و به سختی میتوان آن را به معصوم نسبت داد. از طرفی فقه یک نظام منسجم و به هم پیوسته است که در قرون متمادی، همین فقه توانسته است پاسخگوی سوالات و مسائل باشد. لذا نمی توان به راحتی با بخش های مختلف آن با تفاوت در استظهار و یا فقدان دلیل، مخالفت کرد. در مقابل نگاه محقق خوئی یک نگاه افراطی می تواند وجود داشته باشد که همین فقدان دلیل، قرینه شود بر اینکه ظهور را تغییر دهد و مطابق با آن حکم کنیم. این نگاه نیز صحیح نیست. این نگاه شبیه همان نظر است که بخواهیم به صرف اشتراک احکام، حکم کنیم که همه آیات و روایات برای ما هم ظهور دارد. و یا اینکه قول به حیات سنگ و چوب بخواهد قرینه شود بر اینکه در آیه «واسئل القریه»، اهل در تقریر نیست. این نگاه صحیح نیست. آن مطالب در عین درستی نمی تواند، قرینه ظهور بشود. چون ظهور امری وجدانی است و باید مستقلا استظهار صورت گیرد نه اینکه آن مبانی تحمیل بر متن شود. در جلسه آینده ادامه تبیین قول امام (ره) بیان خواهد شد. @almorsalaat