#جلسه 126 - امام علی (ع) ق93 1403.12.15 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-8- تحرکات ایذایی علیه امام علی (ع): [قسمت 4] * دو کلان مسئله داریم: 1- کارگزاران خائن یا متمرد. 2- پدیده‌ای با عنوان فراریان به سوی معاویه. این دو مسئله به علاوه‌ی ارتباط با خِرِّیت بن راشد در یک شخصیت به نام "مصقله بن هبيره شیبانی" جمع شده است [7-] مصقله بن هبيره شیبانی: [1-7-] اهميت: 1. فرمایشات (نامه و خطبه) امیر المؤمنین (ع). 2. تطور حالت. 3. صاحب منصب بودن: • صاحب منصب اردشیر خرّه است که شامل فیروزآباد، کازرون و سیراف است. • نصب کننده‌: دو نفر گفتند: امیر المؤمنین (ع)، عبدالله بن عباس (به نظر می‌رسد ابن عباس باشد). [2-7-] ماجرا: - نامه 43 نهج البلاغه: «بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ إِلَهَكَ وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ أَنَّكَ تَقْسِمُ فَيْءَ اَلْمُسْلِمِينَ اَلَّذِي حَازَتْهُ رِمَاحُهُمْ وَ خُيُولُهُمْ وَ أُرِيقَتْ عَلَيْهِ دِمَاؤُهُمْ فِيمَنِ اِعْتَامَكَ مِنْ أَعْرَابِ قَوْمِكَ فَوَالَّذِي فَلَقَ اَلْحَبَّةَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَةَ لَئِنْ كَانَ ذَلِكَ حَقّاً لَتَجِدَنَّ لَكَ عَلَيَّ هَوَاناً وَ لَتَخِفَّنَّ عِنْدِي مِيزَاناً فَلاَ تَسْتَهِنْ بِحَقِّ رَبِّكَ وَ لاَ تُصْلِحْ دُنْيَاكَ بِمَحْقِ دِينِكَ فَتَكُونَ مِنَ اَلْأَخْسَرِينَ أَعْمَالاً أَلاَ وَ إِنَّ حَقَّ مَنْ قِبَلَكَ وَ قِبَلَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِينَ فِي قِسْمَةِ هَذَا اَلْفَيْءِ سَوَاءٌ يَرِدُونَ عِنْدِي عَلَيْهِ وَ يَصْدُرُونَ عَنْهُ» • قبل از ما جرای خِرِّیت. • خبر رسانی به امیر المؤمنین (ع) مبنی بر سوء استفاده مالی. • انکار این تهمت. - ملاقات معقل بن قیس با مصقله در اردشیر خرّه. - تکفل آزادی اسراء: 500 هزار درهم در ازای 500 نفر. - پرداخت 200 هزار درهم. - مسامحه در پرداخت بقیه. - بازخواست امام علی (ع). - استنکاف از پرداخت. چرایی: • توقع از امیر المؤمنین (ع) برای بخشش. • به جهت مقایسه امیر المؤمنین (ع) با عثمان و معاویه. • گلایه از امیر المؤمنین (ع): انتظار تشویق داشتم نه بازخواست - پیگیری امیر المؤمنین (ع). - فرار به سمت معاویه. - تخریب خانه‌ی او به وسیله‌ی امیر المؤمنین (ع). - فرمایش امیر المؤمنین (ع) (خطبه 44): • قَبَّحَ اَللَّهُ مَصْقَلَةَ: خدواند روی او را سیاه کند. • فَعَلَ فِعْلَ اَلسَّادَةِ: کارش خوب بود. • وَ فَرَّ فِرَارَ اَلْعَبِيدِ: فرارش زشت بود. • فَمَا أَنْطَقَ مَادِحَهُ حَتَّى أَسْكَتَهُ: کسی که به مجرد اینکه می‌خواست مدحش کند با فرارش او را ساکت کرد. • وَ لاَ صَدَّقَ وَاصِفَهُ حَتَّى بَكَّتَهُ. • وَ لَوْ أَقَامَ لَأَخَذْنَا مَيْسُورَهُ وَ اِنْتَظَرْنَا بِمَالِهِ وُفُورَهُ: اگر می‌ماند هرچه داشت می‌گرفتیم و برای بقیه پول صبر می‌کردیم تا وقتی که پولدار شود. - تنفیذ آزادی اسرا. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 127 - امام علی (ع) ق94 1403.12.22 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: 9-2-4-2- فراريان از امام علی (ع) به سوی معاویه: [1] اهمیت: 1. بار روانی بر جبهه‌ی امیر المؤمنین (ع). 2. گونه‌های مختلف فراریان با انگیزه‌های متفاوت. 3. نگاه اصحاب به امیر المؤمنین (ع) و توقع از او. 4. کمک به مردم‌شناسی اصحاب امیر المؤمنین (ع). 5. درک بیشتر مظلومیت امیر المؤمنین (ع). [2] انگیزه‌ها: 1. انگیزه‌های اقتصادی. 2. فرار از اصول محوری امیر المؤمنین (ع). 3. فرار از عدالت امیر المؤمنین (ع). 4. ذوق خوردگی. 5. توهم حق داشتن. 6. توقع از امیر المؤمنین (ع). [3] مصادیق: [1-3-] نجاشی (قیس بن عمرو بن مالک): - از بنی حارث. - یمانی. - مادر حبشی. - پیشینه‌ی صحابی بودن امام (ع): • آمدن از یمن به حجاز. • شرکت فعال در جنگ‌های جمل و صفین. • شاعر خاص امام (ع) = رئیس رسانه‌ی امام (ع). • نقش او در جنگ‌های جمل و صفین. - جرم: • شراب‌خواری. • در ماه مبارک. • عربده کشی. - خبر رساندن به امیر المؤمنین (ع). - اجرای حد شراب و هتک حرمت ماه مبارک. - هجو امیر المؤمنین (ع) نزد معاویه. - فرمایشات امام (ع) به طارق بن عبدالله وقتی که اعتراض كرد: «يا أخا بني نهد و هل هو إلاّ رجل من المسلمين انتهك حرمة [من حرم اللّٰه فأقمنا عليه حدّا كان كفّارته]». ر.ک: عربی: الغارات (ثقفی)، ج2، ص539. فارسی: غارات (ثقفی)، ص202. [2-3-] طارق بن عبدالله بن کعب: - رفیق یمانی نجاشی (فراری قبلی). - اعتراض بر امیر المؤمنین (ع) بعد از اجرای حد بر نجاشی: "يا أمير المؤمنين ما كنّا نرى أنّ أهل المعصية و الطّاعة و أهل الفرقة و الجماعة عند ولاة العدل و معادن الفضل سيّان في الجزاء، حتّى رأيت ما كان من صنيعك بأخي الحارث، فأوغرت صدورنا، و شتّت أمورنا، و حملتنا على الجادّة الّتي كنّا نرى أنّ سبيل من ركبها النّار". - پاسخ امیر المؤمنین (ع) [بالا ذکر شده]. - جواب مالک اشتر بر سخنان او: "و اللّٰه ما ذاك كما قلت؛ و إنّ صدورنا له لسامعة، و إنّ أمورنا له لجامعة" ر.ک: عربی: الغارات (ثقفی)، ج2، ص539-540. فارسی: غارات (ثقفی)، ص202-203. [3-3-] عبدالله بن عبدالرحمن بن مسعود. [4-3-] قعقاع بن شور: - کارگزار کسکر و میسان. - جرم: • سوء استفاده از بیت‌المال. • گفته شده: أصدق إمرأة بمائة ألف درهم. از بیت المال مهریه صدهزار درهم به همسرخود داد. - وقتی که شنید امیر المؤمنین (ع) با خبر شده به سوی معاویه فرار کرد. [5-3-] مصقله بن هبیره. [6-3-] نعمان بن عجلان الزرقی: - مال بحرین را برداشت. - نامه امیر المؤمنین (ع) به او. - فرار به سوی معاویه. "فبلغه أن النعمان بن العجلان قد ذهب بمال البحرين، فكتب إليه علي: أما بعد، فإنه من استهان بالأمانة و رغب في الخيانة، و لم ينزه نفسه و دينه، أخل بنفسه في الدنيا، و ما يشفي عليه بعد أمر و أبقى و أشقى و أطول، فخف الله! إنك من عشيرة ذات صلاح، فكن عند صالح الظن بك، و راجع، إن كان حقا ما بلغني عنك، و لا تقلبن رأيي فيك، و استنظف خراجك، ثم اكتب إلي ليأتيك رأيي و أمري إن شاء الله. فلما جاءه كتاب علي، و علم أنه قد علم حمل المال، لحق معاوية.". تاریخ یعقوبی، ج2، ص201. [7-3-] یزید بن حجیه: - پیشینه: • از اصحاب امیر المؤمنین (ع). • شرکت در جنگ‌ها. • از شهود تحکیم بود. - منصب: • حاکم ری و دستبی. - جرم: • خیانت مالی. • اختلاس 30 هزار درهم. - انکار. - زندانی. - شلاقی. - فرار از زندان. - رفتن به سوی معاویه. - شهادت دادن هلیه حجربن عدی. - شعر علیه امام (ع). - نفرین امیر المؤمنین (ع) علیه او: «اَللَّهُمَّ إِنَّ يَزِيدَ بْنَ حُجَيَّةَ‌ هَرَبَ بِمَالِ اَلْمُسْلِمِينَ‌ وَ لَحِقَ بِالْقَوْمِ اَلْفَاسِقِينَ فَاكْفِنَا مَكْرَهُ وَ كَيْدَهُ وَ اِجْزِهِ جَزَاءَ اَلظَّالِمِينَ‌.». شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید)، ج4، ص85. [4-] عکس العمل امام (ع): - ناراحتی شدید. - ویران کردن خانه‌های برخی از آن‌ها (مثل مصقله). - سعی فراوان در بازگرداندن قبل از رفتن: • نصیحت. • تهدید. • بحث اخروی. - دلداری اصحاب که این دلداری شامل خود امام (ع) هم می‌شود: • نامه امیر المؤمنین (ع) به سهل بن حنیف (نامه 70 نهج البلاغه). #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

با عرض سلام و تسلیت به مناسبت شهادت امیر مؤمنان (علیه السلام) فهرست زیر، فهرست مجموعه‌ی کلاس‌های جناب آقای استاد دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی (دامت برکاته) در باره امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که از جلسه 32 در تاریخ 1400/12/08 شروع شده و تا کنون ادامه دارد که به جلسه‌ی 127 رسیده است. جلسات این دوره ویژه با روش تحلیل تاریخی و به ترتیب زمانی حوادث و وقایع زمان امام علی (علیه السلام) وچگونگی مواجهه امام (علیه السلام) با آن‌ها را می‌کاود. از ویژگی‌های این جلسات: استفاده فراوان از مولفه‌های تاریخ تحلیلی چون مفهوم‌شناسی، شخصیت‌شناسی، بستر‌شناسی، .مخاطب‌شناسی، زمان‌شناسی، مکان‌شناسی و موقعیت‌شناسی است. یاد آور می‌شود که جلسات مربوط به این شخصیت عظیم تاریخ اسلام هنوز به پایان نرسیده است. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 128 - امام علی (ع) ق95 1404.01.20 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: 10-2-4-2- غارات: [قسمت 1] - مهم‌ترین حرکات ایذایی. - بازه زمانی: 38-40هـ. [1-] مفهوم‌شناسی: - در لغت: • حمله ناگهانی به منظور اهداف مالی. • نظام کرّ و فرّ. • کمترین تلفات از حمله‌کننده. • در فارسی لغت «شبیخون». - در اصطلاح تاریخی: شبیخون‌های سپاهیان معاویه در گروه‌های معمولاً بیش از هزار نفر به شهرهای در قلمرو حکومت امیرالمؤمنان (ع). [2-] مناطق تحت حمله: 1. عراق: • هیت (کنار فرات). • انبار. • اطراف جزیره (شمال عراق). * معاویه دستور داد حمله کنید ولی نزدیک کوفه نشوید. 2. شبه جزیره: • یمن. • حجاز: مدینه، مکه، طائف. 3. شهرهای مرزی بین شام و عراق: • عین التمر. • دومة الجندل. [3-] فرماندهان غارات: 1. بسر بن ابی ارطأة (جنایت کار ترین آن‌ها). 2. سفیان بن عوف غامدی. 3. نعمان بن بشیر. 4. ضحاک بن قیس فهری. 5. عبدالرحمن بن قباث. [4-] فرمانداران شهرهای مورد حمله: 1. عبیدالله بن عباس (یمن). 2. ابوایوب انصاری (مدینه). 3. کمیل بن زیاد (هیت). [5-] اهداف معاویه: 1. ناامن کردن حکومت امیرالمؤمنان (ع). 2. ترساندن مردم: جدا کردن مردم از حکومت. 3. تلاش در آسان‌تر کردن رسیدن به خلافت. 4. زمینه‌سازی برای اشغال مناطق و شهرهای بزرگ و استراتژیک: مصر، بصره. [6-] پیامدهای غارات: 1. تضعیف حکومت امیرالمؤمنان (ع). 2. جدایی بیشتر مردم از امیرالمؤمنان (ع). 3. ضعف مناطق قلمرو امیرالمؤمنان (ع). 4. زمینه‌ی قدرت‌گیری امویان. 5. زمینه‌ی تضعیف امام حسن (ع). [7-] اهمیت این غارات: 1. کتاب‌هایی خاص که درباره آن نوشته شده (مانند کتاب الغارات اثر ابن هلال ثقفی). 2. خطبه 27 امیرالمؤمنان (ع): • غارات. • این خطبه نشان دهنده وضعیت کوفیان در واپسین زمان‌ خلافت امام (ع). • نوع خطاب امیرالمؤمنان (ع) به کوفیان. • پنج قسمت دارد: 1/ تشویق به جهاد. 2/ ترسیم وضعیت غارات. 3/ توبیخ کوفیان. 4/ توبیخ شدید‌تر. 5/ دفاع از مدیریت جنگی خود در مقابل طعنه قریش. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 129 - امام علی (ع) ق96 1404.01.27 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-10- غارات: [قسمت 2] [8-] سپاه‌های اعزامی امام (ع): - جاریة بن قدامة. - معقل بن قیس. - حجر بن عدی. [9-] نقشه شبیخون‌ها (ضمیمه می‌شود): ر.ک: اطلس غدیر و عاشورا، ص22-23. 11-2-4-2- مصر در زمان امام علی (ع): [قسمت 1] [1-] فتح مصر: - سال فتح: • در آن اختلاف هست. • قول معتبر 20هـ. - فاتح: عمرو عاص: • از صحابه. • از بنی سهم. • دیر اسلام. • دارای مأموریت و پست از سوی پیامبر (ص). • دنیادیده. • تاجر بوده. • اطلاع از مصر قبل از هجرت داشته. • از سران فتوحات. • رقابت داشته با خالد بن الولید (سیف الاسلام). • اجازه حمله به مصر از خلیفه دوم. • فرماندار مصر در زمان عمر. • عزل در زمان عثمان و نصب عبدالله بن ابی سرح. [2-] شورش مصریان علیه عثمان: - شورش مصریان در زمان عثمان. - فشار به عثمان. - عمرو عاص در شورش علیه عثمان: موضع بی‌طرفی. [3-] اهميت مصر: 1. قدمت. 2. نام آن در قرآن. 3. وقایع و حوادث مصر در قرآن. 4. انبیا در مصر. 5. بنی اسرائیل در مصر. 6. قبطی: • قبطیان بومی‌های مصر. • دو گانه قطبی و سبطی. 7. مصر در زمان رومیان: • از مهم‌ترین مستعمرات روم. 8. جنگ‌های ایران و روم. 9. ظلم رومیان به مردم: • تبعیض اجتماعی. • ظلم اقتصادی. 10. موقعیت استراتژیک جغرافیایی: • راه به دریا: دریای سرخ، دریای مدیترانه. • نیروی دریایی روم در مصر بوده. • دروازه‌ی آفریقا. • دروازه‌ی اروپا. 11. موقعیت اقتصادی: • نیل. • کشاورزی. • تجارت. [4-] مصر در زمان امیرالمؤمنان (ع): - فرمانداران متعدد: 1. قیس. 2. محمد بن ابی بکر. 3. مالک اشتر. * هر سه از مهم‌ترین نیروهای امام علی (ع). - توجه امیرالمؤمنان (ع) به مصر: • بیعت مصریان با امام (ع). • ضد عثمانی. • تمدن بزرگ مصر. • مردم مصر. • عهدنامه مالک اشتر برای مصری‌ها نوشته شده. • نامه به مصریان. • مصریان در نگاه امام (ع) با توجه به نامه امام (ع) به مصریان و با توجه به فرستادن مالک: امام (ع) مصریان را بزرگوار و فرهیخته می‌دیده. [5-] شبهات تاریخی و کلامی: - عزل قیس. - نصب محمد بن ابی بکر (جوان کم تجربه). - عزل محمد. - نصب مالک. [6-] تاثیر مصر در حنگ صفين: 1. پیوستن عمرو عاص به معاویه. 2. با شرط مصر. 3. تلاش و نقش عمرو عاص در صفین وحکمیت. [7-] منطقه جغرافیایی مصر: - اسکندریه: • مهم‌ترین شهر مصر. • بنا شده به وسیله الکساندر (اسکندر مقدونی) • پایتخت در زمان رومی‌ها. - بابلیون: نزدیک به قاهره کنونی. - شهر فسطاط: • پایتخت در زمان مسلمانان. - قاهره: • تاسیس شده در زمان فاطمیان. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 130 - امام علی (ع) ق97 1404.02.03 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-11- مصر در زمان امام علی (ع): [قسمت 2] [8-] شبهات علمی تاریخی کلامی: کارگزاران امام علی (ع) در مصر: 1. عزل قیس. 2. نصب محمد بن ابی‌بکر. 3. عزل محمد. 4. نصب مالک. [1-8-] عزل قیس: - خلاصه شبهه: قیس یک آدم توانمند، با تدبیر، شجاع، مدیر و مدبر بود که می‌توانست اوضاع مصر را به سامان کند و شاید مانع از سقوط مصر بشود. چرا در بزنگاه بحبوحه مصر امیرالمؤمنان (ع) عزلش کرد؟ اگر خوب بود چرا عزل شد؟ این شبهات به علم و سیاست امیرالمؤمنان (ع) برمی‌گردد که باید بحثش کنیم. 1) شخصیت‌شناسی قیس بن سعد: - فرزند سعد بن عبادة: سعد: • رئیس خزرج. • بزرگترین انصاری مخالف جریان سقیفه. • رقیب سعد بن معاذ رئیس اوس. قیس: - محب اهل بیت (ع). - از فعالان در قیام علیه عثمان. - از یاران خاص امام علی (ع). - مدیر. - مدبر. - سیاستمدار. - وفات: قول مشهور سال 60 هـ.ق (در زمان معاویه و به کربلا نرسیده). 2) مسئولیت‌های قیس بن سعد: - کارگزار امام علی (ع) در آذربایجان. - کارگزار امام علی (ع) در مصر. - از فرماندهان جنگ‌های صفین و جمل. - یکی از فرماندهان سپاه امام حسن (ع). 3) قیس در مصر: - انتخاب قیس: • یک انصاری. • مورد اطمینان امام علی (ع). • نصب برای استان‌های درجه اول. - اوضاع سیاسی مصر: • حضور مؤثر عثمانیان. • طرح اتهام به قیس. - موقعیت جغرافیایی مصر: • نزیک به شام. • دوری از کوفه. - شخصیت‌های مخالف امام (ع) و قیس: • مسلمة بن مُخلَّد انصاری. - توصیه امام (ع) به قیس: "فَإِذَا أَنْتَ قَدِمْتَهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَأَحْسِنْ إِلَى اَلْمُحْسِنِ وَ اِشْتَدَّ عَلَى اَلْمُرِيبِ وَ اُرْفُقْ بِالْعَامَّةِ وَ اَلْخَاصَّةِ فَالرِّفْقُ يُمْنٌ‌." ر.ک: الغارات، ج1، ص208-209؛ ؛ تاریخ طبری، ج4، ص548؛ شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید)، ج6، ص58. - نامه امام علی (ع) به مصریان: "و قد بعثت إليكم قيس بن سعد [الأنصاريّ‌] أميرا فوازروه و أعينوه على الحقّ‌، و قد أمرته بالإحسان إلى محسنكم و الشّدّة على مريبكم و الرّفق بعوامّكم و خواصّكم، و هو ممّن أرضى هديه و أرجو صلاحه و نصيحته". • من یکی از بهترین نیروها برای شما فرستادم و من از ایمان او خشنودم. ر.ک: الغارات، ج1، ص211؛ ؛ تاریخ طبری، ج4، ص549. - پیشینیه حکومت مصر: • در زمان عمر: عمرو عاص. • در زمان عثمان: ابن ابی‌سرح. - عملکرد قیس در مصر: • ورود قیس به مصر: ~ سال 36 هـ.ق. ~ ساده. ~ با هفت نفر. • بیعت‌خواهی برای امام علی (ع): "أيّها النّاس إنّا بايعنا خير من نعلم بعد نبيّنا -صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم- فقوموا فبايعوا على كتاب اللّٰه و سنّة نبيّه، فإن نحن لم نعمل فيكم بكتاب اللّٰه و سنّة رسوله فلا بيعة لنا عليكم، فقام النّاس فبايعوا". ر.ک: الغارات، ج1، ص211؛ تاریخ طبری، ج4، ص549. • مواجهه با ابن مُخلَّد انصاری و یزید بن حارث کنانی: ~ قرار داد غیر مکتوب. • درخواست عثمانیان: ~ کاری با ما نداشته باشید: "ألا إنّا لا نأتيك فابعث عمّالك و الأرض أرضك و لكن أقرّنا على حالنا حتّى ننظر إلى ما يصير أمر النّاس." ر.ک: الغارات، ج1، ص212؛ تاریخ طبری، ج4، ص549. • عدم اجبار بر بیعت: "أنّى لا أكرهكم على البيعة و لكنّى أدعكم و أكفّ عنكم". 4) معاویه و مصر: - حساسیت معاویه به مصر: • چشم طمع. • احساس تهدید. - نامه‌نگاری معاویه با قیس: ر.ک: الغارات، ج1، ص213-216؛ تاریخ طبری، ج4، ص550-552. * نامه اول: • از موضع بالا. • بحث فقهی سیاسی. • خون عثمان حلال نبود. • تو هم در میان قیام‌کنندگان بودی. • توبه کن. • توهین به امام علی (ع): صاحب شما دخالت دارد در خون عثمان. • درخواست پیوستن به منظور قصاص خون عثمان. • تطمیع: "لك سلطان العراقين إذا ظهرت ما بقيت، و لمن أحببت من أهل بيتك سلطان الحجاز". • پاسخ قیس: "اما بعد، فقد بلغنى كتابك، و فهمت ما ذكرت فيه من قتل عثمان، و ذلك امر لم اقارفه، و لم أطف به و ذكرت ان صاحبي هو اغرى الناس بعثمان، و دسهم اليه حتى قتلوه، و هذا ما لم اطلع عليه، و ذكرت ان عظم عشيرتي لم تسلم من دم عثمان، فأول الناس كان فيه قياما عشيرتي و اما ما سألتني من متابعتك، و عرضت على من الجزاء به، فقد فهمته، و هذا امر لي فيه نظر و فكره، و ليس هذا مما يسرع اليه، و انا كاف عنك، و لن يأتيك من قبلي شيء تكرهه حتى ترى و نرى ان شاء الله، و المستجار الله عز و جل، و السلام عليك و رحمه الله و بركاته." ~ تند و انقلابی نبود. ~ عدم نظر قطعی. ~ لزوم نظر و فکر. ~ مسالمت جویی. * نامه دوم: "أمّا بعد فقد قرأت كتابك فلم أرك تدنو فأعدّك سلما، و لم أرك تتباعد فأعدّك حربا، أنت هاهنا كجمل جرور و ليس مثلي من يصانع بالخدائع و لا يختدع بالمكايد و معه عدد الرّجال و أعنّة الخيل ، فان قبلت الّذي عرضت عليك فلك ما أعطيتك، و ان أنت لم تفعل ملأت عليك مصر خيلا و رجلا و السّلام." • پاسخ قیس: ~ پاسخ تند. ~ امام علی (ع) حقانیت دارد. - شایعه سازی معاویه و افتراء بر قیس: • قیس به نامه من پاسخ مثبت داده و می‌خواهد پیش من بیاید و مصر را به من واگذار کند. - گزارش جاسوسان امام علی (ع) در شام. - واکنش کوفیان به نامه‌های جاسوسان. • مجلس مشورتی امام علی (ع): ~ امام علی (ع). ~ حسنین (ع). ~ محمد بن ابوبکر. ~ عبدالله بن جعفر. • پیشنهاد و پافشاری عبدالله بن جعفر بر عزل قیس و نصب محمد بن ابی‌بکر. - نامه امام علی (ع) به قیس: • نامه درباره مریبون و درخواست شدّت عمل. "أمّا بعد فسر إلى القوم الّذين ذكرت، فإن دخلوا فيما دخل فيه المسلمون و إلا فناجزهم و السّلام." ر.ک: الغارات، ج1، ص218-219؛ تاریخ طبری، ج4، ص554. - پاسخ قیس: "أمّا بعد يا أمير المؤمنين فالعجب لك تأمرنى بقتال قوم كافّين عنك [و] لم يمدّوا إليك يدا للفتنة و لا أرصدوا لها فأطعنى يا أمير المؤمنين و كفّ عنهم فانّ الرّأى تركهم يا أمير المؤمنين و السّلام." - عزل قیس بعد از این پاسخ. 5) قیس پس از عزل: - دلخوری. - ورود به مدینه (نه کوفه). - درخواست معاویه. - رد درخواست معاویه. - تأسف معاویه. • ملالت از جو مدینه. • ورود به کوفه. • نقش مهم در صفین و نهروان. • نصب به کارگزاری آذربایجان. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 131 - امام علی (ع) ق98 1404.02.10 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-11- مصر در زمان امام علی (ع): [قسمت 3] ادامه/ [8-] شبهات علمی تاریخی کلامی: کارگزاران امام علی (ع) در مصر: [2-8-] نصب محمد بن ابی‌بکر: - شبهه: چرا امیرالمؤمنان (ع) یک جوان کم تجربه با نام محمد بن ابی‌بکر را نصب کرد که باعث سقوط مصر شد؟ [1-2-8-] شخصیت‌شناسی: 1) قبل ار خلافت امیرالمؤمنان (ع): 1. نسب‌شناسی: - پدر: ابوبکر. - مادر: اسماء بنت عمیس (نقش ایشان در شخصیت ولایی محمد). 2. تولد: - در بازگشت از حجه الوداع. - سال دهم هجرت. 3. در دوران پدر: 11-13هـ.ق (دو ساله). 4. محمد در خانه امیرالمؤمنان (ع): - علاقه‌ی امام علی (ع): • ولدی من صلب ابی بکر. • برادر پسران من است. - علاقه‌ی شدید محمد. - شکل‌گیری شخصیت محمد. 5. شرکت در فتوحات. 6. محمد و مصریان: - حضور در مصر. - آشنایی با مصریان. - پیشنهاد اولیه مصریان به امام (ع) برای فرمانداری مصر. - اختلاف با عبدالله بن سعد بن ابی‌سرح: • مخالفت با نصب عبدالله. • اختلاف در علمکرد بیت المال. - اختلاف با عثمان و اعتراض به عثمان. - نقش گسترده‌ وی در قیام علیه عثمان. - محمد و قتل عثمان: نظرات مختلف مطرح است: • از قاتلان. • حضور در صحنه. • عدم حضور در صحنه (به نظر می‌رسد این نظر راجح هست). 2) دوران خلافت امیرالمؤمنان (ع): 1. از مؤثران در به قدرت رسیدن امیرالمؤمنین (ع). 2. از اولین بیعت‌کنندگان. 3. پیشنهاد مصریان برای ولایتداری. 4. شرکت فعّال در کنار امام علی (ع). 5. فرماندهی پیاده در حنگ جمل. 6. اختلاف در شرکت در جنگ صفین. 7. نقش محمد در عزل قیس. 8. محمد در مصر: - نصب: • شایستگی. • تقدیر امام (ع) از تلاش محمد. • دلجویی امام (ع) بعد از عزل. • آیا شایسته‌ترین است؟ ج/ شایسته بود، اما گزینه اول امیرالمؤمنین (ع) نبود. * خطبه 68: «وَ قَدْ أَرَدْتُ تَوْلِيَةَ مِصْرَ هَاشِمَ بْنَ عُتْبَةَ، وَ لَوْ وَلَّيْتُهُ إِيَّاهَا لَمَّا خَلَّى لَهُمُ اَلْعَرْصَةَ، وَ لاَ أَنْهَزَهُمُ اَلْفُرْصَةَ، بِلاَ ذَمٍّ لِمُحَمَّدِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ، فَلَقَدْ كَانَ إِلَيَّ حَبِيباً، وَ كَانَ لِي رَبِيباً». * غارات، ج1، ص301: «رحم اللّٰه محمّدا، كان غلاما حدثا، أما و اللّٰه لقد كنت أردت أن أولّي المرقال هاشم بن عتبة بن أبي وقّاص مصر، و اللّٰه لو أنّه وليها لما خلّى لعمرو بن العاص و أعوانه العرصة، و لما قتل الاّ و سيفه في يده بلا ذمّ لمحمّد بن أبى بكر فلقد أجهد نفسه و قضى ما عليه». * نامه35: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مِصْرَ قَدِ اِفْتُتِحَتْ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَدِ اُسْتُشْهِدَ فَعِنْدَ اَللَّهِ نَحْتَسِبُهُ وَلَداً نَاصِحاً وَ عَامِلاً كَادِحاً وَ سَيْفاً قَاطِعاً وَ رُكْناً دَافِعاً، ...». - عملکرد محمد در مصر: • مواجهه با عثمانیان کنارنشسته: ~ شبهه در قتل عثمان. ~ قائل به مشروعیت عثمان. ~ شک در مشروعیت امام (ع). ~ عدم قصد برای شورش علیه امام (ع). • حساسیت امام (ع) نسبت به آن‌ها. • عدم پذیرش مشروعیت امام (ع). • اصرار محمد. • جنگ می‌شود: ~ پس از روشن شدن نتایج صفین (قبل از صفین جرأت و جسارت جنگ با نماینده مشروع امام (ع) را نداشتند). ~ شورش آن‌ها علیه محمد (شورشیان ده هزار نفر بودند، سپاه محمد دو هزار نفر بود). • توجه معاویه. • ارسال عمرو عاص به کمک. • کشته شدن کنانة بن بشر فرمانده طلیعه محمد بن ابی‌بکر. • درهم ریختن سپاه. • فرار سپاه. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 132 - امام علی (ع) ق99 1404.02.17 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-11- مصر در زمان امام علی (ع): [قسمت 4] [9-] مصر و پسا صفین (نقش جنگ صفین در سقوط مصر): [1-9-] تعداد سپاهیان محمد بن ابی‌بکر در مقابل مخالفان: - اندک بودن طرفداران امام علی (ع): تحولات صفین. - عدم پیشتیبانی عِدَّه و عُدَّه از سوی کوفه. [2-9-] استنصار محمد بن ابی‌بکر: - نامه محمد: "أمّا بعد، فإنَّ العاصي ابن العاص قد نزل أدانى مصر و اجتمع اليه من أهل البلد كلّ من كان يرى رأيهم، و قد جاء في جيش جرّار، و قد رأيت ممّن قبلي بعض الفشل، فإن كان لك في أرض مصر حاجة فأمددني بالأموال و الرّجال، و السّلام". ر.ک: • الغارات (ثقفی)، ج1، ص278. • تاریخ طبری، ج5، ص101. • موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص87. - جواب امام علی (ع): «أمّا بعد فقد جاءني رسولك بكتابك تذكر أنّ ابن العاص قد نزل أدانى مصر في جيش جرّار، و أنّ من كان على مثل رأيه قد خرج اليه، و خروج من كان يرى رأيه خير لك من إقامته عندك، و ذكرت أنّك قد رأيت ممّن قبلك فشلا، فلا تفشل و ان فشلوا، حصّن قريتك و اضمم إليك شيعتك و أذك الحرس في عسكرك، و اندب الى القوم كنانة بن بشر المعروف بالنّصيحة و التّجربة و البأس، و أنا نادب إليك النّاس على الصّعب و الذّلول، فاصبر لعدوّك و امض على بصيرتك، و قاتلهم على نيّتك، و جاهدهم محتسبا للّٰه و ان كانت فئتك أقلّ الفئتين، فانّ اللّٰه يعزّ القليل و يخذل الكثير، و قد قرأت كتابي الفاجرين المتحابّين على المعصية، و المتلائمين على الضّلالة، و المرتشيين اللّذين استمتعا بخلاقهما فلا يهدّنك إرعادهما و ابراقهما، و أجبهما ان كنت لم تجبهما بما هما أهله فانّك تجد مقالا ما شئت، و السّلام.». ر.ک: • الغارات (ثقفی)، ج1، ص278-280. • تاریخ طبری، ج5، ص102. • موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص87-88. [3-9-] امیرالمؤمنان (ع) در کوفه: - فراخوان اول: هیچ کس نیامد. ر.ک: • الغارات (ثقفی)، ج1، ص289-290. • تاریخ طبری، ج5، ص106-107. • موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص88-89. - فراخوان دوم: اجابت مالک بن کعب همدانی و همراهی 2,000 نفر فقط با او. اما قبل از اینکه به مصر برسند خبردار شدند که محمد بن ابی‌بکر به شهادت رسید و به کوفه برگشتند. ر.ک: • الغارات (ثقفی)، ج1، ص290-295. • تاریخ طبری، ج5، ص107-108. • موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص89-90. - سخن امام (ع) بعد از شهادت محمد: «إِنَّ حُزْنَنَا عَلَيْهِ عَلَى قَدْرِ سُرُورِهِمْ بِهِ إِلاَّ أَنَّهُمْ نَقَصُوا بَغِيضاً وَ نَقَصْنَا حَبِيباً». نهج البلاغه، حکمت 325. «اندوه ما بر او باندازۀ شادى شاميان است چرا كه آنها دشمنى را از دست دادند و ما دوستى را»، ترجمه‌ی آیت‌الله مکارم شیرازی (حفظه الله). - نامه امام (ع) به ابن عباس بعد از شهادت محمد: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مِصْرَ قَدِ اِفْتُتِحَتْ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَدِ اُسْتُشْهِدَ فَعِنْدَ اَللَّهِ نَحْتَسِبُهُ وَلَداً نَاصِحاً وَ عَامِلاً كَادِحاً وَ سَيْفاً قَاطِعاً وَ رُكْناً دَافِعاً وَ قَدْ كُنْتُ حَثَثْتُ اَلنَّاسَ عَلَى لَحَاقِهِ وَ أَمَرْتُهُمْ بِغِيَاثِهِ قَبْلَ اَلْوَقْعَةِ وَ دَعَوْتُهُمْ سِرّاً وَ جَهْراً وَ عَوْداً وَ بَدْءاً فَمِنْهُمُ اَلْآتِي كَارِهاً وَ مِنْهُمُ اَلْمُعْتَلُّ كَاذِباً وَ مِنْهُمُ اَلْقَاعِدُ خَاذِلاً أَسْأَلُ اَللَّهَ تَعَالَى أَنْ يَجْعَلَ لِي مِنْهُمْ فَرَجاً عَاجِلاً فَوَاللَّهِ لَوْ لاَ طَمَعِي عِنْدَ لِقَائِي عَدُوِّي فِي اَلشَّهَادَةِ وَ تَوْطِينِي نَفْسِي عَلَى اَلْمَنِيَّةِ لَأَحْبَبْتُ أَلاَّ أَلْقَى مَعَ هَؤُلاَءِ يَوْماً وَاحِداً وَ لاَ أَلْتَقِيَ بِهِمْ أَبَداً». نهج البلاغه، نامه 35. «اما بعد... مصر بدست دشمن گشوده شده، و محمد بن ابى بكر كه خدا رحمتش كند بشهادت رسيده. اين مصيبت را بحساب خداوند مى‌گذاريم و اجر آن را از خدا مسألت داريم: (مصيبت) فرزندى ناصح، و كارگزارى تلاشگر و كوشا، شمشيرى برنده و قاطع، و ستونى بازدارنده. من مردم را به ملحق شدن باو و همكاريش تشويق و تحريص كردم و به آنها فرمان دادم كه پيش از وقوع واقعه بفريادش برسند. من آنها را آشكارا و پنهانى، از آغاز تا انجام در حركت بسوى او دعوت كردم. عده‌اى هماهنگى خود را با اكراه اعلام، و گروهى بطور دروغين خود را به بيمارى زدند، و گروه سوم افرادى بودند كه براى تنها ماندن (سپاه حق) دست از ياريش كشيدند. از خداوند تقاضا ميكنم كه براى نجات من از ميان اين گونه افراد فرجى عاجل قرار دهد. بخدا سوگند اگر علاقه من بهنگام پيكار با دشمن در شهادت نبود و خود راه را براى مرگ در راه خدا آماده نساخته بودم، دوست مى‌داشتم حتى يك روز با اين مردم روبرو نشوم و هرگز آنها را ملاقات نكنم»، ترجمه‌ی آیت‌الله مکارم شیرازی (حفظه الله). - گلایه شدید امام علی (ع) بعد از سقوط مصر: «و حزن عليّ عليه السّلام على محمّد بن أبى بكر حتّى رئي ذلك فيه و تبيّن في وجهه، و قام في النّاس خطيبا فحمد اللّٰه و أثنى عليه ثمّ قال: ألا و انّ مصر قد افتتحها الفجرة أولياء الجور و الظّلم الّذين صدّوا عن سبيل اللّٰه و بغوا الإسلام عوجا، ألا و إنَّ محمّد بن أبى بكر قد استشهد - رحمه اللّٰه - فعند اللّٰه نحتسبه، أما و اللّٰه لقد كان ما علمت [لممّن ] ينتظر القضاء و يعمل للجزاء، و يبغض شكل الفاجر و يحبّ هين المؤمن، و انّى و اللّٰه ما ألوم نفسي على تقصير و لا عجز و انّى بمقاساة الحرب لجدّ بصير و انّى لأقدم على الأمر و أعرف وجه الحزم و أقوم بالرّأي المصيب فأستصرخكم معلنا و أناديكم نداء المستغيث معربا فلا تسمعون لي قولا و لا تطيعون لي أمرا، تصيّرون الأمور الى عواقب المساءة فأنتم القوم لا يدرك بكم الثّار و لا تنقض بكم الأوتار ، دعوتكم الى غياث إخوانكم منذ بضع و خمسين يوما فجرجرتم عليّ جرجرة - الجمل الأشدق و تثاقلتم الى الأرض تثاقل من ليس له نيّة في جهاد العدوّ، و لا رأي له في اكتساب الأجر، ثم خرج اليّ منكم جنيد متذائب ضعيف كأنّما يساقون الى الموت و هم ينظرون ، فافّ لكم ثمّ نزل [فدخل رحله ].» ر.ک: • الغارات (ثقفی)، ج1، ص295-298. • تاریخ طبری، ج5، ص108-109. • موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص97. [4-9-] نگاه امیرالمؤمنان (ع) به مصر: - ارسال بهترین اصحاب برای مصر: مالک اشتر. - نامه به مصریان. - عهدنامه مالک اشتر. - مصر مهم‌تر از شام. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 133 - امام علی (ع) ق100 1404.02.24 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: 12-2-4-2- مالک اشتر: [1-] اهمیت: 1. ارتباط با امام علی (ع) و جایگاه او نزد امام علی (ع): مالک نسبت به من مانند نسبت من به پیامبر (ص) است. "رحم الله مالكا فلقد كان لي كما كنت لرسول الله". ر.ک: شرح نهج البلاغة، ج١٥، ص٩٨. "خداوند مالك را رحمت فرمايد. او براى من همان گونه بود كه من براى پيامبر (ص) بودم.". جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج6، ص314. 2. بیشترین ذکر (یادآوری) از یک شخصیت مثبت در نهج البلاغه. 3. اولین بیعت‌کننده با امام (ع). 4. مؤثر در انتخاب امام (ع). 5. مؤثر در حکومت امام (ع): 1.5. فرمانده سپاه. 2.5. جمع‌آوری نیرو. 3.5. مشورت‌دهی. 4.5. در مقام عمل: کارگزاری نصیبین. 6. انتصاب برای مصر (از مهم‌ترین شهرها). 7. جایگاه در میان کوفیان. 8. دیدگاه معاویه: سخن معاویه بعد از شهادت مالک: امام علی (ع) دو دست راست داشت، مالک و عمار است. "أمّا بعد فإنّه كان لعليّ بن أبي طالب يدان يمينان، فقطعت إحداهما يوم صفّين يعنى عمّار بن ياسر، و قطعت الأخرى اليوم و هو مالك الأشتر.". ر.ک: الغارات، ج1، ص264 / تاریخ طبری، ج5، ص96. "معاويه براى مردم به سخن گفتن بر خاست و گفت: على بن ابى طالب را دو دست توانا بود يكى در جنگ صفين بريده شد. يعنى عمار ياسر - و ديگرى امروز - يعنى مالك اشتر." ترجمه فارسی غارات، ص95. [2-] شخصیت‌شناسی: - سن: 10 سال بزرگ‌تر از امام علی (ع). - اشتر: • کسی که پلک چشمش دریده شده. • در جنگ یرموک با رومیان ضربه به چشمش خورد. - قبیله: نخع، مَذحِج. [3-] تاریخچه: - اسلام آوردن: در زمان پیامبر (ص). - آغاز ورود به مدینه: در زمان ابوبکر. - شرکت در فتوحات: • غربی: یرموک. • شرقی. - همکاری در دوره شیخین. - همکاری در دوره خلیفه سوم تا اواخر. - مشکل با والی کوفه سعید بن عاص. - اعتراض به سعید. - ترک کوفه از سوی سعید. - جلوگیری از بازگشت سعید. - پیشنهاد ابوموسی اشعری به عنوان فرماندار کوفه و حذیفه بن یمان به عنوان مأمور مالی. - تبعید در دوره سعید به شام. - مالک و قتل عثمان: • آنچه که مسلم است: ~ مالک مخالف عثمان. ~ تلاش علیه عثمان. ~ از سران انقلابیون. • قول صحیح عدم دخالت در قتل عثمان: هیچ کجا اتهام قتل به مالک نشده. - مالک و حکومت امیرالمؤمنان (ع): • تأثیر در بیعت. • اولین بیعت‌کننده. • جمع‌آوری نیرو برای جنگ جمل. • پیشنهاد ابوموسی برای حکومت کوفه. • شرکت فعال در جنگ جمل (متمرکز روی شتر). • تعبیر مالک هنگام بیعت با امام (ع): "هذا وصي الأوصياء، و وارث علم الأنبياء"، این دو لفظ عقیدتی است. ر.ک: تاریخ یعقوبی، ج2، ص179. "سپس مالك بن حارث اشتر ايستاد و گفت: اى مردم اين است وصى اوصياء و وارث علم انبياء، آنكه (در راه خدا) بس گرفتارى كشيد و نيك امتحان داد، آنكه براى او كتاب خدا بايمان گواهى داد و پيامبرش به بهشت رضوان، كسى كه فضايل در او بكمال رسيده و در سابقه و علم و برتريش نه اواخر شك دارند و نه اوائل.". ترجمه تاریخ یعقوبی، ج2، ص76-77. • جنگ صفین: فرمانده میمنه. • نزدیک شدن به سقوط معاویه در جنگ صفین. • گزینه دوم امام (ع) برای حکمیت بعد از ابن عباس • والی نصیبین. • گزینش برای ولایت مصر. - مالک در راه مصر: • فراخون از نصیبین: "أمّا بعد، فإنّك ممّن أستظهر به على إقامة الدين، و أقمع به نخوة الأثيم، و أسدّ به الثّغر المخوف، و قد كنت ولّيت محمّد بن أبى بكر مصر فخرجت عليه [بها] خوارج، و هو غلام حدث السّنّ‌، ليس بذي تجربة للحروب و لا مجريا للأشياء ، فاقدم عليّ لننظر فيما ينبغي، و استخلف على عملك أهل الثّقة و النّصيحة [من أصحابك] و السّلام.". ر.ک: الغارات، ج1، ص258/ تاریخ طبری، ج5، ص95. "اما بعد، تو از كسانى هستى كه در بر پاى داشتن دين پشتيبانيش را مى‌جويم و گناهكارانى را كه باد غرور در سر دارند به او فرو مى‌كوبم و رخنه‌هاى مرزهاى ملك را كه از آنها بيم تجاوز دشمن است به او فرو مى‌بندم. من محمد بن ابى بكر را امارت مصر دادم. گروهى بر او خروج كرده‌اند كه او جوانى نو خاسته است. نه در جنگها تجربه‌اى دارد و نه در ديگر كارها آزموده است. نزد من بيا تا بنگريم كه چه بايدمان كرد و يكى از كسانى را كه مورد اعتماد و خير خواه توست به جاى خود بگمار. و السلام." ترجمه فارسی غارات، ص93. • گزارش اوضاع مصر. • لیس لها الا انت. • نامه به مردم مصر و معرفی مالک: "مِنْ عَبْدِ اَللَّهِ عَلِيٍّ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ إِلَى اَلْقَوْمِ اَلَّذِينَ غَضِبُوا لِلَّهِ حِينَ عُصِيَ فِي أَرْضِهِ وَ ذُهِبَ بِحَقِّهِ فَضَرَبَ اَلْجَوْرُ سُرَادِقَهُ عَلَى اَلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ وَ اَلْمُقِيمِ وَ اَلظَّاعِنِ فَلاَ مَعْرُوفٌ يُسْتَرَاحُ إِلَيْهِ وَ لاَ مُنْكَرٌ يُتَنَاهَى عَنْهُ. أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَعَثْتُ إِلَيْكُمْ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اَللَّهِ لاَ يَنَامُ أَيَّامَ اَلْخَوْفِ وَ لاَ يَنْكُلُ عَنِ اَلْأَعْدَاءِ سَاعَاتِ اَلرَّوْعِ أَشَدَّ عَلَى اَلْفُجَّارِ مِنْ حَرِيقِ اَلنَّارِ وَ هُوَ مَالِكُ بْنُ اَلْحَارِثِ أَخُو مَذْحِجٍ، فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوا أَمْرَهُ فِيمَا طَابَقَ اَلْحَقَّ فَإِنَّهُ سَيْفٌ مِنْ سُيُوفِ اَللَّهِ لاَ كَلِيلُ اَلظُّبَةِ وَ لاَ نَابِي اَلضَّرِيبَةِ فَإِنْ أَمَرَكُمْ أَنْ تَنْفِرُوا فَانْفِرُوا وَ إِنْ أَمَرَكُمْ أَنْ تُقِيمُوا فَأَقِيمُوا فَإِنَّهُ لاَ يُقْدِمُ وَ لاَ يُحْجِمُ وَ لاَ يُؤَخِّرُ وَ لاَ يُقَدِّمُ إِلاَّ عَنْ أَمْرِي وَ قَدْ آثَرْتُكُمْ بِهِ عَلَى نَفْسِي لِنَصِيحَتِهِ لَكُمْ وَ شِدَّةِ شَكِيمَتِهِ عَلَى عَدُوِّكُمْ". نامه 38 نهج البلاغه. "از بندۀ خدا «على امير مؤمنان» به سوى مردمى كه خشم و نفرتشان براى خاطر خدا و بخاطر اين بود كه گروهى از فرمانش سر برتافتند... و بر روى زمين معصيت او مى‌شد، حق او از بين رفته بود، در آن هنگام كه جور و ستم خيمه و سرا پرده خود را بر نيك و بد، بر كسانى كه حاضر و مسافر بودند، بر سر همگان افراشته بود، در آن هنگام كه نه معروف و نيكى وجود داشت كه انسان در كنار آن احساس آرامش كند، و نه از منكر و زشتى اجتناب مى‌شد. اما بعد! يكى از بندگان خداوند را بسوى شما فرستادم كه به هنگام خوف (مردم از جنگ) خواب بچشم راه نمى‌دهد، در ساعات ترس و وحشت، از دشمن هراس نخواهد داشت و نسبت ببدكاران از شعله آتش سوزنده‌تر است او «مالك بن حارث» از قبيله (مذحج) است. سخنش را بشنويد و فرمانش را در آنجا كه مطابق حق است اطاعت كنيد چرا كه او شمشيرى است از شمشيرهاى خدا كه نه تيزيش بكندى مى‌گرايد و نه ضربتش بى اثر مى‌گردد. اگر او فرمان بسيج و حركت داد حركت كنيد و اگر دستور توقف داد توقف نمائيد كه او هيچ اقدام، هجوم، عقب‌نشينى و پيشروى جز بفرمان من نمى‌كند. من شما را بر خودم مقدم داشتم كه او را به فرمانداريتان فرستادم، او نسبت بشما ناصح و خيرخواه است و نسبت بدشمنانتان سختگير." ترجمه آیت الله ناصر مکارم شیرازی (حفظه الله). • حرکت مالک به سمت مصر با سپاه. • واهمه فراوان معاویه. • تدبیر معاویه: تطمیع یکی از کارگزارن به نام جایستار. • شهادت در قُلزم (انتهای دریای سرخ و نزدیک کانال سوئز / فاصله تا فسطاط: دو مرحله [کمتر از 100KM]). • آماده‌سازی مردم شام توسط معاویه. "أيّها النّاس انّ عليّا قد وجّه الأشتر إلى أهل مصر فادعوا اللّٰه أن يكفيكموه". ر.ک: الغارات، ج1، ص264 / تاریخ طبری، ج5، ص96. • عکس العمل محمد بن ابی‌بکر: ناراحت شد و برای امیرالمؤمنان (ع) نامه نوشت و پاسخ امام (ع) بر نامه او. • عکس العمل امیرالمؤمنان (ع) و معاویه در مقابل شهادت مالک: ~ ناراحتی امام (ع): "مَالِكٌ وَ مَا مَالِكٌ وَ اَللَّهِ لَوْ كَانَ جَبَلاً لَكَانَ فِنْداً وَ لَوْ كَانَ حَجَراً لَكَانَ صَلْداً لاَ يَرْتَقِيهِ اَلْحَافِرُ وَ لاَ يُوفِي عَلَيْهِ اَلطَّائِرُ". حکمت 443 نهج البلاغه. "مالك، اما چه مالكى! بخدا سوگند اگر كوه بود يكتا بود، و اگر سنگ بود سر سخت و محكم بود هيچ مركبى نمى‌توانست از كوهسار وجودش بالا رود و هيچ پرنده‌اى به اوج آن راه نمى‌يافت" ترجمه آیت الله ناصر مکارم شیرازی (حفظه الله). "عن صعصعة بن صوحان قال: فلمّا بلغ عليّا عليه السّلام موت الأشتر قال: « إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَيْهِ رٰاجِعُونَ‌»، و « اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِينَ‌»، اللّٰهمّ إنّي أحتسبه عندك، فإنّ موته من مصائب الدّهر، فرحم اللّٰه مالكا فقد وفى بعهده، و قضى نحبه، و لقي ربّه، مع أنّا قد وطّنّا أنفسنا على أن نصبر على كلّ مصيبة بعد مصابنا برسول اللّٰه صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم فإنّها أعظم المصائب.". الغارات، ج1، ص264. "صعصعة بن صوحان گويد: چون خبر وفات مالك به على (عليه السّلام) رسيد گفت: إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَيْهِ رٰاجِعُونَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِينَ‌ . بار خدايا مى‌دانم كه مالك اكنون در نزد توست. مرگ او يكى از مصائب روزگار بود. خدا مالك را رحمت كناد كه به عهد خويش وفا كرد و از اين جهان برفت و پروردگارش را ديدار كرد. البته بر خود مقرر كرده‌ايم كه پس از مصيبتى كه از مرگ رسول اللّه (صلّى الله عليه و آله) بر ما وارد آمد بر هر مصيبتى ديگر صبر كنيم، زيرا مرگ او بزرگترين مصيبتها بود." ترجمه فارسی غارات، ص95. ~ خوشحالی معاویه. - وضعیت اهل عراق بعد از شهادت مالک اشتر: "عن مغيرة الضّبيّ‌ قال: لم يزل أمر عليّ شديدا حتّى مات الأشتر، و كان الأشتر بالكوفة أسود من الأحنف بالبصرة.". الغارات، ج1، ص264-265. "مغيرۀ ضبى گويد كه پيوسته پشت على محكم بود تا اشتر وفات كرد و سرورى و رفعت منزلت اشتر در كوفه بيش از احنف [193] بود.". ترجمه فارسی غارات، ص95. "ثمّ قام رجل آخر فقال: ما أحوج أمير المؤمنين [اليوم ] و من معه الى أصحاب النّهروان ثمّ تكلّم النّاس من كلّ ناحية و لغطوا ، فقام رجل فنادى بأعلى صوته: استبان فقد الأشتر على أهل العراق، و أشهد أن لو كان حيّا لقلّ اللّغط و لعلم كلّ امرئ ما يقول، فقال عليه السّلام لهم: هبلتكم الهوابل لأنا أوجب عليكم حقّا من الأشتر و هل للأشتر عليكم من الحقّ الاّ حقّ المسلم على المسلم‌؟! فغضب؛ و نزل.". الغارات، ج2، ص481. "مردى بر خاست و با صداى بلند فرياد زد: امروز براى مردم عراق زيان فقدان اشتر آشكار شده. گواهى مى‌دهم كه اگر اشتر زنده بود مردم اين گونه جنجال نمى‌كردند و هر كس مى‌دانست كه چه بگويد. على (عليه السّلام) گفت: مادرانتان در عزايتان بگريند، حق من بر شما واجب‌تر از حق اشتر است. آيا اشتر جز حق مسلمانى و هم كيشى حق ديگرى بر شما داشت‌؟ پس خشمگين شد و فرود آمد.". ترجمه فارسی غارات، ص182. "المدائني قال: ذكر الأشتر النّخعي عند معاوية، فقال رجل من النخع للذي ذكره: اسكت فإنّ موته أذلّ أهل العراق، و إنّ حياته أذلّت أهل الشام، فسكت معاوية و لم يقل شيئا.". انساب الاشراف، ج5، ص41. ــــــــــــــــ * برای اطلاعات بیشتر درباره شهادت مالک رجوع کنید به: موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص51-83. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 134 - امام علی (ع) ق101 1404.02.31 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: 13-2-4-2- شهادت امام علی (ع): [قسمت 1] - ساختار بحث: • پیشا شهادت. • ماجرای شهادت. • پسا شهادت. [1-] پیشا شهادت (در آستانه‌ی شهادت): - یک الی دو هفته قبل از شهادت. [1-1-] اقدامات امیرالمؤمنان (ع): - تهیه سپاه برای مقابله با معاویه: • سی یا چهل هزار نفر. • امام حسین (ع): فرمانده‌ی 10 هزار نفر. • قیس بن سعید: فرمانده‌ی 10 هزار نفر. • ابوایوب: فرمانده‌ی 10 هزار نفر. • سطور سفید: امام حسن (ع) نیست؛ احتمالاً برای اداره کوفه در آن ماند. [2-1-] خطبه‌های امیرالمؤمنان (ع): - خطبه 182. - راوی: نوف بکائی. - محتوا: دو بخش: 1. معرفتی. 2. سیاسی. [3-1-] شکوه از مردم: ر.ک به خطبه‌های امام (ع): 182، 180، 25. - اَللَّهُمَّ إِنِّي قَدْ مَلِلْتُهُمْ وَ مَلُّونِي. - وَ سَئِمْتُهُمْ وَ سَئِمُونِي. - دعا: فَأَبْدِلْنِي بِهِمْ خَيْراً مِنْهُمْ، وَ أَبْدِلْهُمْ بِي شَرّاً مِنِّي، اَللَّهُمَّ مِثْ قُلُوبَهُمْ كَمَا يُمَاثُ اَلْمِلْحُ فِي اَلْمَاءِ. - مقایسه یک نفر از کوفه با ده نفر از شام. - یاد کرد از اصحاب خالص شهید شده: عمار، ابن‌تیّهان، ذوالشهادتین. - اللّٰهمّ قد كرهتهم و كرهوني، فأرحني منهم و أرحهم منّي. ر.ک: الغارات، ج2، ص459. (بار خدايا از اينان كراهت دارم اينان نيز از من كراهت دارند. بار خدايا مرا از آنان راحت كن و آنان را از من. ر.ک: ترجمه غارات، 174) - گریه‌ی امام (ع). #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 135 - امام علی (ع) ق102 1404.03.07 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-13- شهادت امام علی (ع): [قسمت 2] ادامه/ [1-] پیشا شهادت: [قسمت 2] [4-1-] خبر‌های پیشینی از شهادت: - خبر‌هایی که قبل از شهادت امام (ع) درباره‌ی شهادت امام (ع) داده شده. [1-4-1-] اهمیت بحث: 1. ارتباط کلام و تاریخ. 2. استناد امام (ع) به این خبرها. [2-4-1-] سنخ بحث: - آیا از سنخ پیش‌بینی است یا پیش‌گویی؟ ج/ از سنخ پیش‌گویی است: • از راه غیر‌عادی. • از شخص پیامبر (ص). [3-4-1-] اعتبار اخبار: - این اخبار از نظر تاریخی و حدیثی اعتبار دارد یا ندارد؟ ج/ فی‌الجمله اعتبار دارد؛ با دستگاه درونی خودمان ارزش و انسجام می‌بینیم و به نتیجه اعتبار می‌رسیم. - چرا؟ ج/ دسته ول منابع اهل‌سنت و شیعه چنین اخباری نقل کردند. - منابع: 1. منابع اهل‌سنت: • مانند: مسند احمد، مسند ابی‌یعلی، مستدرک معجم طبرانی، الطبقات الکبری، خصائص نسائی، سیره ابن هشام، دلائل النبوة بیهقی، کامل مبرد، تاریخ دمشق، معجم البلدان، أُسد الغابة ... • گونه‌های مختلف منابع اهل سنت نقل کردند. • این اخبار در صحاح و تاریخ طبری نیست ولی ضرر ندارد. 2. منابع شیعی: • مانند: نهج البلاغه - خطبه 156 (گرچه نهج البلاغه منبع بین مذهبی است ولی بیشتر مورد توجه شیعه است)، امالی شیخ مفید، ... [4-4-1-] محتوای اخبار: 1) محتوای کلی: - خبر پیامبر (ص) از شهادت امام علی (ع). - در بستر از دنیا نمی‌رود (حتف انف از دنیا نمی‌رود). - خضاب شدن ریش. - تقریباً متفق علیه. 2) محتوای جزئی: - هرچه محتوا جزئی‌تر می‌شود، دائره‌ی اتفاق کمتر می‌شود. 3) محتوای دقیق (زمان دقیق شهادت و کیستی قاتل و صفات او): - تقریباً نداریم مگر در منابع متأخر. - نزدیک‌ترین خبر، خبر مرغابی‌ها است. در: کافی و مقتل امیر المؤمنین ابن الدنیا. (ر.ک به مقاله: کهن‌ترین کتاب مستقل برجای مانده در باره تاریخ شهادت امام علی (ع) از قرن سوم - رسول جعفریان). - صفت اشقی. - سنخ شهادت: شهادت فقهی، شهادت کلامی، شهادت منزلتی. [5-4-1-] استنادات پیشینی ( آیا امام ع می‌دانست و به آن استناد می‌کرد؟): - خبر پیامبر به شهادت امام (ع) در یکی از بیماری‌های امام (ع) و عدم رحلت او در این بیماری. - خبرهای انتظار شهادت: «ما ینتظر أشقاها؟». [6-4-1-] عهد یا علم؟: - آیا علم پیشینی به شهادت عهدی که پیامبر (ص) به امام علی (ع) کرده یا اینکه علم شخصی (علم ویژه) امام (ع) است و امام (ع) بدون اخبار پیامبر (ص) می‌دانسته؟ ج/ عهد است حتی در میان شیعه. [7-4-1-] خبر شفاف: - آیا خبر‌ها شفاف هست؟ • امیرالمؤمنین (ع) می‌دانست که قاتل کیست و حتی بیدار می‌کند و یا اینکه بیعتش را قبول نمی کند. • امیرالمؤمنین (ع) می‌دانست که در چه زمانی به شهادت می‌رسد. - در کتاب‌های شیعه هست: • اگر درست باشد با مبانی کلامی ما مشکل ندارد. • اگر درست نباشد هم مشکلی ایجاد نمی‌کند. ــــــــــــــــ * برای اطلاعات بیشتر درباره خبر‌های پیشینی از شهادت رجوع کنید به: موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ (ریشهری)، ج7، ص195-212. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 136 - امام علی (ع) ق103 1404.03.21 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: ادامه/ 2-4-2-13- شهادت امام علی (ع): [قسمت 3] [2-] ماجرای شهادت: [قسمت 1] [1-2-] بازمندگان از خوارج: - زنده ماندگان از جنگ نهروان: گفته شده تعداد 10 نفری زنده ماندند و ابن‌مُلجِم جزو آن‌ها بود. [2-2-] وعده‌گاه حج: - در حج 39ق. - 3 نفر ملاقات کردند. - تنازعات در حج. - مشورت با یکدیگر. - تصمیم قتل سه نفر: امام علی (ع)، معاویه، عمرو عاص. - اسامی: • عبدالرحمن بن مُلجِم مرادی: برای ترور امام علی (ع). • بُرک بن عبدالله تمیمی: برای ترور معاویه. • عمرو بن بکر: برای ترور عمرو عاص. - زمان ترور: 19 ماه رمضان سال 40ق. [3-2-] ترور معاویه و عمرو عاص: - ماجرای ترور ناکام معاویه: • بُرک پای معاویه را زد به جای سر در نماز. • پس از این ماجرا مقصوره ساخته شده برای حفاظت از امام جماعت. - ماجرای ترور ناکام عمرو عاص: • عمرو عاص خارجة بن حذافة غامری را به جای خود برای امامت نماز جماعت فرستاد. • عمرو بن بکر به اشتباه خارجه را ترور کرد (فکر کرد که او عمرو عاص بود). [4-2-] ابن‌مُلجِم قبل از شب 19 در مسجد: - رصد اوضاع. - در یکی از شب‌ها یک برگه به امام (ع) داده که در آن نوشته شده لا حکم إلا لله. - او امکان ترور قبلاً داشته. [5-2-] ترور امیر‌المؤمنان (ع): - ورود به کوفه در 20 شعبان سال 40ق (یک ماه در کوفه ماند). - ازدواج یا خواستگاری از قطام؟ - همکاران ابن‌مُلجِم: • شبیب بن بُجره یا نَجده. • مجالد بن وردان (بعضی گفتند اسمش وردان است). - نقش اشعث: • در منابع شیعی: نقش پررنگ داشته. • در منابع تاریخی: اشاره شده: ~ به او جا داده. ~ بیدارش کرده: "النجا النجا لحاجتك فقد ضحك الصبح". - زمان شهادت: • برخی گفتند قبل از نماز صبح. • برخی گفتند در نماز مستحبی. • قول مشهور: در نماز صبح و در حالت سجده. - موقعیت شهادت: اختلاف هست. - «فزت و ربِّ الکعبة»: آیا امام (ع) فرموده یا نه؟ • با توجه به مطالب قبلی که عرض کردیم که امام (ع): ~ منتظر الشهادة بوده. ~ اجمالاً علم پیشینی داشته. ~ خستگی از دنیا و اصحاب. ~ دیدگاه امام (ع) درباره‌ی مرگ: «وَ اَللَّهِ لاَبْنُ أَبِي طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ اَلطِّفْلِ بِثَدْيِ أُمِّهِ». • برخی تشکیک کردند: ~ در منابع متقدم نیست. ~ اولین کسی که گفته ابن‌شهرآشوب در مناقب بدون سند متصل. • اما: ~ ما قرائن آوردیم. ~ در منابعی پیش از «مناقب» هست: «خصائص الأئمة» سید رضی، «أنساب الأشراف» بلاذری، «تاریخ دمشق»، «أُسد الغابة»، «الكامل في اللغة والأدب» مبرد. ~ بنابراین اولین منبع ما «مناقب» نیست. اولین منبع ما در قرن سوم «أنساب الأشراف»، «الإمامة و السیاسة» و «الکامل» مبرد. ~ از نظر ساختار جمله، ساختار بسیار قشنگ، مهم و پرمحتوا است. • بنابراین اعتقاد به صدور این جمله از امام (ع) داریم. - سخن امیرالمؤمنان (ع): «لا يفوتنكم الرجل». جنایتکار نباید از صحنه فرار کند. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait