مدیریت یا وقف؟ اخیرا مدیر محترم کانال گنجینه مشاهیر نجف‌آباد (جناب آقای فاضل -حفظه الله-)، به بنده (که عضوی بی‌مقدار و ناشناس در آن کانالم) فرمودند نظرم را درباره «وقف یک زمین برای امور دینی» بنویسم. اصل پرسش و پاسخ را می‌توانید در لینک زیر ببینید: https://eitaa.com/MashahirNajafabad/7937 با توجه به اینکه مسائل مرتبط با آن پیام (از قبیل موقوفات و مساجد و وضعیت منازل مسکونی و ازدواج جوانان و فعالیت‌های فرهنگی و ...) دغدغه‌ی چندین‌ساله‌ام است، توضیحات زیر را خدمتشان تقدیم کردم: 1️⃣ کاملا با این موافقم که مالک، زمین را وقف مصطلح نکند؛ زیرا متاسفانه بلائی که گاهی (نه‌چندان‌کم) بر سر موقوفات می‌آید، تقریبا یا تحقیقا قابل جبران نیست، از تعیین متولی وقف تا مصرف موقوفات. سازمان اوقاف هم اگر بتواند مسائل خودش را درست مدیریت کند مرد بزرگی است. 2️⃣ قطعا اولویت اصلی امروز ما، #مسکن برای #نیازمندان است؛ خصوصا مسکنی که نسبتا وسیع و دارای امکانات متعارف امروزی باشد و ترجیحا غیر آپارتمان، مثل خانه‌های دوطبقه با ورودی‌های مجزا. مردم در خانه خودشان هم می‌توانند به اقامه‌ی نماز و کلاس قرآن و مراسم عزاداری و علم‌آموزی و ... بپردازند (البته تبصره‌ای بر این مطلب دارم که در شماره 6 عرض خواهم کرد). 3️⃣ تلاش برای تسهیل ازدواج جوانان هم قطعا از اصلی‌ترین اولویت‌ها است، و مهمتر از آن، تلاش برای بقای خانواده‌ها و متلاشی نشدن زندگی‌ها است. بنابراین هرچند جوان بودن افراد، اولویت #نسبی دارد، خصوصا که معمولا جوان‌ها هنوز به درآمد زیادی نرسیده‌اند، اما حتما در مواردی افراد مسن‌تر هم اولویت می‌یابند. 4️⃣ حتما تا جایی که برای ساکنان آن منازل مشقت غیر متعارف نداشته باشد، کرایه‌منزل یا اقساط خرید منزل دریافت شود، تا در مسیر ارتقای کمّی و کیفیِ این کارِ خیر، هزینه شود. البته قطعا این سخن، به‌معنای نادیده‌گرفتن وسع و توانِ نیازمندان نیست؛ بلکه سخن در این است که حتی‌الامکان، مدت خدمت‌رسانیِ معقول، بیشتر باشد. حتی می‌توان اینطور عمل کرد که اگر مثلا زمین، گنجایش ۲۰۰ واحد مسکونی دارد، اول، مثلا ۱۰ واحد (به‌اندازه‌ی وسعِ بانی) ساخته و تحویل شود، و بعدا با درآمدش به تدریج واحدهای جدید بنا گردد، یا مثلا با درآمد ۲۰۰ واحد، زمین‌های دیگری را بخرند و بسازند. 5️⃣ حتما پیوست امکانات و زیرساخت‌های شهری (مثل برق و آب و فاضلاب و مسیر و وسایل عبور و مرور و ...) در چنین اقداماتی لحاظ شود. مسئله‌ی مسیرها و وسایل عبور و مرور خیلی مهم است؛ خصوصا اگر زمین، در مناطق حاشیه‌ایِ شهرها باشد. 6️⃣ حتما ملاحظات فرهنگی (عرفی و دینی) در ساخت‌وسازها و تحویل منازل به افراد و ... لحاظ شود. شخصا معتقدم باید حدود یک‌درصد از واحدهای مسکونی، مسجدِ با حسینیه شود تا امکان فعالیت‌های فرهنگی و دینی فراهم باشد. یعنی مثلا اگر ۱۰۰ واحد ساخته‌شود، یکی از آنها (بدون تجملات رایج) مخصوص فعالیت‌های عام‌ّالمنفعه‌ی فرهنگی شود. مساجد کوچک و متعددِ محله‌های قدیم مشهد و قم و ... نمونه‌های تاریخیِ نسبتا موفقی از این پیشنهادند. البته، باید برای این امکانِ نسبی تدبیر شود که اگر لازم شد، همین یک‌درصدها هم تغییر کاربریِ مناسبی بیابند که هیچ‌وقت، بدون استفاده‌ی مطلوب نمانند. 7️⃣ حتما به‌شکلی آینده‌نگرانه، شرایط تولیت و متولیان اداره‌ی چنین مجموعه‌هایی لحاظ شود، که در آینده کسانی متصدی کار نشوند که منافع شخصی خود را بر نیاز ساکنان آن منازل ترجیح می‌دهند، یا متصدیانِ مستبدّ، جایگزین اهل مشورت از تخصص‌ها و مخاطبان نشوند. اگر سازوکاری تدبیر شود که کارها به‌فراخورِ پیشرفت، به خود افراد ساکن تحویل شود و عملا به‌تدریج مالک شوند خیلی بهتر است، تا هم برای‌شان پشتوانه مالی باشد و هم سازمان مدیریت این مجموعه، بیش‌ازحد بزرگ و چاق و هزینه‌بر نشود. 🌷 https://eitaa.com/anbaz60/1297