این بیان آیت الله مصباح یزدی (رحمة الله علیه) درباره جمهوریت و انتخابات، بسیار درست و دقیق است. هم ارادۀ تشریعی الهی بر این است که مردم انتخاب کنند، هم انتخاب‌های مردمی مصداق امتحان الهی است و هم علاوه بر دعا، باید برای تربیت مسلمان #آگاه، #تلاش کرد. اما نسبت به این اندازه که اینجا فرموده‌اند (و شاید جای دیگری تفصیل بیشتری باشد) ملاحظه‌ای هم وجود دارد و مسئله حکومت اسلامی از این هم فراتر است: اساسا حکومتی از نظر اسلام مطلوب است که حاصل #جمهوریت باشد؛ البته جمهوریت برای مطلوبیت حکومت کافی نیست، اما جزء ذاتی حکومت دینی است. بنابراین به هر اندازه که مردم از تصمیم‌گیری در حکومت و برای حکومت #حذف شوند، به همان اندازه غیر دینی و بلکه ضد دین می‌شود. وظیفه حکومت از منظر اسلام این است که برای مشارکت حداکثری مردم در تصمیم‌سازی‌های حاکمیتی، زمینه فراهم کند؛ حتی از مردمی که مخالفتشان با حاکمان آشکار است. البته سازوکار جلب مشارکت، لزوما انتخابات رایج نیست، بلکه در مدل مشارکت اسلامی، کارآمدتر از انتخابات به معنای امروزین و تکیۀ عمده‌اش بر دو امر است: 1. آموزش و تربیت درست و کافی، 2. فراهم کردن زمینه برای نظارت حداکثری مردم بر حکومت. به هر حال مسئله اسلام دربارۀ نقش حکومتیِ مردم، صرفا در حدّ امتحان‌شدگی ایشان نیست (که البته همۀ شؤون اختیاری انسان در این قلمرو است)؛ بلکه خدای حکیم، از دل همین روابط و امتحانات هم اغراض رشدآفرینی را برای توده و حاکمان دنبال می‌کند: #یهدی_الی_الرشد.