🔹قصاص: اشارتها و رهیافتها
مدتی است گزارش ستیزها و برخوردهای منجر به قتل، زود به زود به گوش میرسد. علتش هرچه باشد، پیامدهایش مهمتر است: در یک طرف، خانوادهای داغدار عزیزی از دست رفته است. از طرف دیگر، خانوادهای نگران از دست دادن عضوی است که باید «قصاص» شود و گاه این عضو، نانآور خانواده یا نوجوانی تازهبالغ است! غمانگیزتر آن که در بسیاری از موارد، این دو خانواده با هم فامیل و آشنا هستند.
قصاص چیست؟ چرا قرآن کریم این تعبیر را به کار برده است؟ شیوه بیان این حکم در قرآن چگونه است؟ آیا این شیوه بیان، به ما راهی نشان میدهد تا هم از برخی پیامدهای ناگوار این پدیده بکاهیم و هم با سخن قرآن مخالفت نکنیم؟
آیه قصاص در قرآن، چنین است:
وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ ياأُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون: ای خردمندان! برای شما در قصاص، زندگانیای است؛ شاید تقوا پیشه کنید. (بقره:179)
پیش از پرداختن به اشارات این آیه، باید اشاره کرد که قرآن، راهنمایی برای همه نسلها است؛ اما در عین حال، در لایههای خود یک سیر تکاملی دارد و به گونهای سخن گفته است که بتوان به تناسب هر روزگار و اوضاع و احوال، آن لایه از پیام را فهمید و اجرا کرد که با همان وضعیت تناسب داشته باشد. مثلا در همین آیه، چند اشارت گنجانده شده است:
1. مخاطب، خردمندان هستند. از این جا، میتوان فهمید که موضوع پیام، دارای جنبههای عقلانی است و باید با خردمندی و دور از عاطفه و هیجان، با آن برخورد کرد. پس هم در فهم و هم در اجرای آن، باید تابع عقل بود.
2. تعبیر «قصاص» به کار رفته است، نه انتقام و نه جبران و نه واژههای مشابه. قصاص یعنی پی گرفتن و دنبال کردن. قصه نیز با همین واژه همخانواده است. قصاص یعنی امور مربوط به آن اتفاق از جنبههای گوناگون پیگیری شود و به پیامدهایی که پس از این تصمیم به بار میآید، توجه گردد.
3. مقصود و هدف و حکمت این کار، زندگانی و حیات است، نه سلب حیات.
4. آن چه درنهایت امید میرود، تقوا است، یعنی خودنگاهداری و پرهیز از هر چیز که با آن هدف و حکمت ناسازگار باشد.
یک لحظه فکر کنیم که قرآن میتوانست بدون این چهار اشارت، حکم کند که برای جبران قتل یک فرد، شخص قاتل را بکشند یا با رضایت خانواده مقتول، از او دیه بگیرند. اما چرا با خردمندان سخن میگوید و واژه «پیگیری» را به کار میبرد و هدف از این کار را زندگانی میداند و در نهایت، ما را به امیدِ تقوا پیش میبرَد؟
برای فهم این چهار اشارت، باید به آن نکته که نخست گفته شد، بازگردیم. قرآن برای یک جامعه بدوی قبیلهگرای تعصبمحور یعنی عصر نزول قرآن، یک لایه از پیام دارد و برای جوامع پیشرفته متمدن خردگرا، یک لایهی دیگر. از خلال اشارتهای این آیه میتوان فهمید که قرآن به انسانهای روزگاران بعد از نزول قرآن، به تناسب پیشرفت تمدنی و فرهنگی، هشدار میدهد:
«تقوا در این است که خردمندانه، همه جوانب این ماجرا را پیگیری و بررسی کنید و تصمیمی عاقلانه، نه صرفا عاطفی، بگیرید تا برای شما مایه حیات و زندگانی شود.»
با این برداشت، البته حکم قصاص به جای خودش باقی است. اما در جامعه امروز که بسیاری از روابط اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و ... با عصر نزول قرآن، آن هم در جزیرةالعرب، متفاوت است، آن حکم این است: همه پیامدها و جوانب ماجرا را پی بگیرید و فقط در حالی قاتل را بکشید که کشتن او برای جامعه شما با این مشخصات و اوضاع و احوال، مایه حیات گردد. یعنی اگر قاتل، فردی جانی است و در صورت زنده ماندن، همچنان تهدیدی برای حیات و امنیت جامعه خواهد بود، کارش را بسازید؛ اما وقتی فردی از روی عصبانیت یا جهل یا عوامل مشابه، اختیار از دست داده و یک عضو جامعه را از حیات محروم کرده، شما به این محرومیت دامن نزنید و جان او را نگیرید تا حیات جامعه حفظ گردد و تقوای فردی و جمعی رعایت شود. شرط عقل و خرد این است که یک خانواده دیگر را مانند خود داغدار نکنید. حتی در طلب دیه نیز به گونهای عمل کنید که بستگان قاتل بتوانند از پسِ پرداخت آن برآیند و به هزارویک مکافات که خودش با حیات ناسازگار است، نیفتند.
اگر این پیام نهفته در لایههای اشارات قرآنی ـ که پیشوای معصوم به آن «بَطن» گفته است ـ درک شود، اسلامیان و قرآنیان به رحمت و عطوفت و حکمت تنیده شده در این حکم پی میبرند و این اندازه اصرار بر انتقام و التیام روحی (!)، به هر قیمت ممکن، از جامعه اسلامی دور میشود. با احترام به عواطف همه خانوادههایی که درگیر این ماجرا میشوند، باید گفت: محروم کردن یک انسان دیگر از حیات، پیام قرآنی قصاص نیست، مگر در جایی که کشتن آن قاتل به سود حیات جامعه و کاری عقلانی و خردمندانه با توجه به پیگیری همه تبعات و پیامدهای آن باشد.
https://t.me/cheshmesharghi
هدایت شده از روشنگری
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
مواضع ضد دینی #احمدی_نژاد!!
⭕️🎥 مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی ره خطاب به آیت الله جنتی:
ازاول انقلاب تا الان که ۳۰سال از انقلاب میگذرد من راجع به هیچ شخصی نسبت به انقلاب احساس خطر نکرده ام که از آقای احمدی نژاد احساس خطر میکنم/احمدی نژاد مقابل فتوی پنج تن از مراجع معظم تقلید ایستاد..
#فرقه_بهار
#نشر_گسترده
🆘 @Roshangari_ir
انباز
مواضع ضد دینی #احمدی_نژاد!! ⭕️🎥 مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی ره خطاب به آیت الله جنتی: ازاول انقلاب
❌
متأسفانه این کلیپ چند سالی است در فضای مجازی منتشر میشود و اخیرا هم بازنشر گستردهای یافته است.
ان شاء الله توضیحاتی در این باره عرض خواهم کرد تا در حد وسعم، مانع از آن شوم که بازیچه دیگران شویم.
کانال «بانک مقالات نشانه شناسی و قرآن» در ایتا:
https://eitaa.com/joinchat/3225747562Cbe6a0c2d93
مقالات استاد #قائمینیا درباره نشانهشناسی:
1. نشانهشناسی و معرفت دینی، مجله کتاب نقد، سال 1383، شماره 33
https://b2n.ir/b59138
2. نشانهشناسی و فلسفه زبان، مجله ذهن، پاییز 1385، شماره 27
https://b2n.ir/g76559
3. نشانهشناسی و تفسیر قرآن، سال 1386، مجله قرآن و علم، شماره 1
https://b2n.ir/f42149
4. شبکههای شعاعی در معناشناسی قرآن، سال 1388، مجله ذهن، شماره 38
https://b2n.ir/t73556
ادمین جهت افزودن مقالات در ایتا:
@YAALI11414
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🌹شب زیارتی امام حسین🌹
رثای امام رضا بر سید الشهدا (علیهما السلام)
حجت الاسلام میرزامحمدی
067-68 آیات 140-143 آل عمران.mp3
5.28M
#مباحث_تفسیری
ص 67-68
#آل_عمران، آیات 140-143
🔹 آیا جمهوری اسلامی بدون مجاهدت مردم و مسئولان پاینده است؟
🔹 چه کسانی در ادعای شهادتطلبی راستگویند؟
🔹 #صفات_الهی: معنای #علم_خدا
070 آیات 154-157 آل عمران.mp3
9.54M
#مباحث_تفسیری
ص 70
#آل_عمران، آیات154-157
🔹 گزیدهای از ماجرای #جنگ_احد
🔹 مصداقی متفاوت برای عذابِ #حسرت در این روزها
🔹 پاسخی به دیدگاه اخیر دکتر سروش درباره مناسبات دین و قدرت
جنگ احد- موسوعة التاریخ الاسلامی.docx
408.7K
جنگ احد- موسوعة التاریخ الاسلامی.pdf
542.6K
071 آیات 158-161 آل عمران.mp3
9.55M
#مباحث_تفسیری
ص 71
#آل_عمران، آیات 158-161
🔹 وظایف پیامبر اکرم ص در موقعیت حاکم جامعه
🔹 عفو و استغفار و مشاوره، یا دادگاه صحرایی؟
🔹 مواردی که باید عفو شوند (حکم منصوص العلة)
🔹 مشاوره گرفتن از کسانی که از جنگ فرار کردهاند❗️
🔹 وظیفه مشاوره گرفتن، اولا و ذاتا متوجه رهبران دینی و مسئولان جامعه است.
🔹 انتخابات درست، مصداق مشاوره گرفتن از مردم است.
🔹 مطلوبیت حضور حداکثری مردم
🔹 ضرورت اصلاح روش برگزاری انتخابات
🔹 توکل
🔹 چرا با وجود اینکه مردم خیانت کردهاند، ابتدا به پیامبر[ان] (حاکمان جامعه) هشدار میدهد؟
🔹 نباید همه افراد، در برابر همۀ قوانین، برابر باشند.
🔹 مسئول مشکلات جامعه، مردماند یا حاکمان؟
071 آیات 159-165 آل عمران.mp3
11.47M
#مباحث_تفسیری
ص 71
#آل_عمران، آیات 159-165
🔹 پیامبر اکرم ص چه نیازی به مشورت گرفتن از مردم داشت؟
🔹 وظایف رسولان و مبلغان الهی (تلاوت، تزکیه، تعلیم)
🔹 حکمتگویی کافی نیست، حکیمپروری لازم است.
🔹 عمل به احکام، باید بر اساس حکمت باشد.
🔹 آسیبشناسی از جامعه و بیان نتایج آن (به روشی مناسب) ضرورت دارد.