📖 #آشنایی_با_کتاب #الخصائص
📔الخصائص
✍️ابوالفتح #عثمان_بن_جنی
🗒 معرفى اجمالى:
« الخصائص » تاليف ابوالفتح عثمان معروف به ابن جنى( متوفى 392 ق) كه در آن اصول علم نحو بر پايه اصول فقه و كلام، اصل و منشأ زبان و آواشناسى مورد بررسى قرار گرفته است.
📊 ساختار:
كتاب مشتمل بر مقدمه اى به قلم مولف و 162 باب است. مولف در نگارش كتاب روش حنفيه در اصول فقه را پيش گرفته است. بيشتر ابتكارات و نوآورى هاى او بر پايه قياس استوار است و به همين جهت مدعى است كه بسيارى از مسائل نحوى را بر اساس موازين اصول و كلام بنا نهاده است و خود او مى گويد كه هيچ يك از علماى بصره و كوفه پيش از او به اين امر توجه نكرده اند.
🔖 گزارش محتوا:
بى گمان ابن جنى آخرين فرد از سلسله قياس گرايان مكتب بصره است. آن آيين منطقى را كه سيببويه پى ريخته بود، نخست مبرّد و سپس نحويان بزرگى چون زجاج و ابن درستويه و سيرافى در قالبهاى معقول ريختند و سپس ابوعلى فارسى و ابن جنى به آن كمال بخشيدند. پس از ابن جنى ديگر كسى نتوانست چيزى بر ساختمان قياس در نحو بيفزايد. او كتاب الخصائص را بر اساس قياس تأليف كرده است و در ابواب مختلف آن: ادله نحو، سماع و روايت و شرايط و موارد اعتماد به آن، قياس و موارد و شرايط اعتماد به آن، تعارض قياس و سماع، تعارض بين روايات، اجماع و شرايط حجيت آن، استحسان و... را با روش هاى معمول در اصول فقه و كلام، مورد بررسى و تحقيق قرار داده و نظريات خود را در هر مورد بيان كرده است.
🔹 ابن جنى در اشتقاق لغت، مبحث جديدى به نام اشتقاق اكبر مطرح كرده است كه نتايج آن تا امروز ادامه دارد و هيچ يك از علماى لغت، توفيقى بزرگتر از اين بدست نياورده اند و غالباً او را مؤسس و مبدع اين مبحث مى دانند.
🔸 ابن جنى نخستين كسى است كه به مبدأ و ريشه زبان نيز توجه كرده است. او مى گويد: گروهى منشأ آن را وحى مى دانند و به رأى استاد خود ابوعلى اشاره مى كند كه با استناد به آيه 31 سوره بقره(وَعَلَّم آدَمَ الاْسْماءَ كُلَّها)،خداوند را منشأ زبان دانسته است. او نظر استاد را توجيه كرده و مى گويد آن رأى، با نظر اكثر اهل فن كه زبان را وضعى و قراردادى مى دانند، منافى نيست، چه در تأويل آيه مى توان گفت كه خداوند آدم را به وضع لغات قادر ساخته است.
🔹 وى آنگاه به پديد آمدن لغات و اسامى اشيا مى پردازد و منشأ اجتماعى و قراردادى و نحوه پيدايى و گسترش آن را در جامعه نشان مى دهد. او پديد آمدن لغات را ناشى از اصوات موجود در طبيعت و محيط، مانند آواى باد و آب و رعد و برق و حيوانات مى داند و معتقد است كه وضع لغات تدريجى بوده است و نه در يك زمان، و گرچه گاهى دقت و زيبايى هاى زبان، او را بر آن مى دارد كه منشأ آن را وحى بداند، ولى بلافاصله برخلاف آن استدلال مى كند و در هر حال و در هر دو صورت، منشأ اجتماعى آن را مى پذيرد.
🔸 او در زمينه آواشناسى و علم اصوات نيز بهتر و گسترده تر از پيشينيان خود بحث كرده است و آنچه را خليل بن احمد در نگارش العين و سيبويه در الكتاب آورده اند در سرالصناعه خود گسترش داده و با توضيحات فراوان بيان كرده است.
🔹 ابن جنى در الخصائص، درباره مسائل مختلفى بحث مى كند؛ از جمله منشأ زبان، معيار درستى سخن، قاعده و قياس در زبان، اصول فرانظرى زبانشناسى، لهجه هاى قبل از اسلام، پديده هاى عروضى، ريشه شناسى و اشتقاق كلمه، رابطه صورت و معنا، قواعد واجى، فرايندهاى آوايى، حذف، مجاز، خطاهاى زبانى.
🔸 او مانند استادش ابوعلى پيرو مكتب معتزله بود و در نظريه هاى فلسفى اش پيرامون منشأ زبان، تحت تأثير آموزههاى اين مكتب قرار داشت. او مى گويد قائل شدن اوصاف ظاهرى و فيزيكى براى خداوند( چنانكه اهل تشبيه بدان معتقدند)، بر خلاف وحدانيت است.
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
#لیست_هشتگ_کانال_های_ادبی_حوزه_علمیه_خراسان
📊لیست مشترک شماره 5️⃣ «هشتگ ها» در دو کانال ادبی «حوزه علمیه خراسان»
💎کتاب ها و منابع
📅ویراست یکم/ 1399/05/05
♨️با توجه به بارگذاری تدریجی مطالب و منابع، این لیست به روز رسانی خواهد شد!♨️
#اسرار_البلاغه
#الاقتراح
#الانصاف
#الخصائص
#الفیه_ابن_مالک
#الکتاب_سیبویه
#المفصل_زمخشری
#امالی
#تسهیل_الفوائد_ابن_مالک
#تفسیر_التحریر_و_التنویر
#تفسیر_المیزان
#تفسیر_عروة_الوثقی
#تفسیر_کشف_الاسرار_و_عدة_الابرار
#تلخیص_المفتاح
#خزانة_الادب_و_لب_لباب_لسان_العرب
#دلائل_الاعجاز
#ریاض_السالکین
#شافیه_ابن_حاجب
#شرح_ابن_عقیل
#صمدیه
#کافیه_ابن_حاجب
#مختصر_المعانی
#مطول
#معاجم_و_موسوعات
#مغنی_اللبیب
#نصاب_الصبیان
#نهج_البلاغه
📌🔎جستجو از طریق هشتگ، علاوه بر اینکه، منابع مشابه در هر موضوع را به شما معرفی می کند،
♨️⚙️ موتور جستجوگری است که می تواند شما را از آخرین مقالات، پایان نامه ها و کتاب ها، ذیل یک عنوان یا موضوع مطلع ساخته و به مرور شما را با مجموعه منابع تخصصی ذیل هر موضوع آشنا سازد!
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🏢«سامانه پاسخگويي و نشر تحقیقات ادبی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @sepentaLiterary
#لیست_هشتگ_کانال_های_ادبی_حوزه_علمیه_خراسان
📊لیست مشترک شماره 5️⃣ «هشتگ ها» در دو کانال ادبی «حوزه علمیه خراسان» (به ترتیب حروف الفبا)
💎کتاب ها و منابع = 32 هشتگ (از 485 هشتگ)
📅ویراست دوم/ 1399/05/25
♨️با توجه به بارگذاری تدریجی مطالب و منابع، این لیست به روز رسانی خواهد شد!♨️
#اسرار_البلاغه
#الاتقان
#الاقتراح
#الانصاف
#الخصائص
#الفیه_ابن_مالک
#الکتاب_سیبویه
#المصباح_المنیر
#المفصل_زمخشری
#تسهیل_الفوائد_ابن_مالک
#تفسیر_التحریر_و_التنویر
#تفسیر_المیزان
#تفسیر_عروة_الوثقی
#تفسیر_کشف_الاسرار_و_عدة_الابرار
#تلخیص_المفتاح
#خزانة_الادب_و_لب_لباب_لسان_العرب
#دلائل_الاعجاز
#ریاض_السالکین
#سیوطی
#شافیه_ابن_حاجب
#شرح_ابن_عقیل
#صحیح_بخاری
#صحیح_مسلم
#صمدیه
#کافیه_ابن_حاجب
#مختصر_المعانی
#مطول
#معانی_القرآن_فراء
#مغنی_اللبیب
#نصاب_الصبیان
#نهج_البلاغه
#هفت_اورنگ_جامی
📌🔎جستجو از طریق هشتگ، علاوه بر اینکه، منابع مشابه در هر موضوع را به شما معرفی می کند،
♨️⚙️ موتور جستجوگری است که می تواند شما را از آخرین مقالات، پایان نامه ها و کتاب ها، ذیل یک عنوان یا موضوع مطلع ساخته و به مرور شما را با مجموعه منابع تخصصی ذیل هر موضوع آشنا سازد!
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🏢«سامانه پاسخگويي و نشر تحقیقات ادبی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @sepentaLiterary