دوم بهمن، سالگرد درگذشت ابوالحسن نجفی (۱۳۰۶-۱۳۹۴) عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی @arayehha

به احترام آقای دکتر ابوالحسن نجفی که درساعت ۱۴/۳۰روزجمعه ۲ بهمن ۱۳۹۴ دربیمارستانی درتهران درگذشت و جامعه ادبی ایران استادی زبان شناس، نقادی دقیق النظر و زبان فارسی معماری دانا وعاشقی صادق را از دست داد. وجود ابوالحسن نجفی قبل از آنکه به تهران بیاید ومظهر فیض عام شود دراصفهان با همکاری دوستان فاضلی چون خودش وپرورش شاگردانی مستعد، یکی از مراکز نقد جدید وداستان معاصر کشور را پی افکند و آشنایی با گستره ادبیات جهان پدید آورد و شهراصفهان با نشر معتبر " جُنگ اصفهان" در سه عرصه نقد و داستان معاصر ونهضت ترجمه -قبل از وقوع انقلاب اسلامی- کم رقیب،یا بی رقیب شد. کسانی که به نحوی با دکترنجفی آشنایی داشتند و از نظریات ونقد او بهره ور شدند و یا به تربیت او در سطح کشور بالیدند باید به این نام ها اشاره کرد: هوشنگ گلشیری ،بهرام صادقی، محمد حقوقی، احمد میرعلایی،حمید ارباب شیرانی، عبدالرحیم اخوت، علی خدایی دکترضیاء موحد و...و تا به تهران آمد و در کنار استادان بزرگی چون دکترخانلری و احمد سمیعی و شاهرخ مسکوب ( که از اصفهان باهم دمساز بودند) وعلی محمد حق شناس و... ،ادبیات معاصر وزبان فارسی را مایه تقویت و یاریگر شدند. وقتی کتاب " غلط ننویسیم"۱۳۶۶ او بیرون آمد، ودر مدت دوماه سه بارتجدید چاپ شد. کتاب مرجعی بود برای حلّ مشکلات نویسندگان و راهنمای اهل قلم و به ویژه ویراستاران ،که تا به امروز هم چنان معتبر و کتاب دم دست مترجمان است همان زمان نقاد نکته دانی چون بهاالدین خرمشاهی اعلام کرد هر اهل ادبی چنین کتابی( غلط ننویسیم ) را نداشته باشد مغبون است. " فرهنگ فارسی عامیانه"۱۳۷۸ دوجلدی، آیتی دیگر است از کوشش و باریک نگری او به زبان مردم نظریات دکتر نجفی در علم عروض شعر فارسی آن قدر نو وبدیع می نمود که نظر استادانی چون دکتر خانلری و مسعود فرزاد درباره وزن شعر فارسی را، ساده تر و دامن گسترده ترکرد. در کارنامه ترجمه هایی که به نام دکترنجفی معتبر است هجده اثر است، که برخی آن ها هنوز رنگ کُهنگی نگرفته است. آثاری چون: "ادبیات چیست" ،اثر ژان پل سارتر، که با مصطفی رحیمی ترجمه کرد یا " خانواده تیبو" اثر روژه دوگار. یا " ضد خاطرات" اثر آندره مالرو که باهمکاری رضاسیدحسینی و ... که هنوز آرزوی فرصت مطالعه دوباره آن ها بامن است. پرسش از استاد: درنگارش امروز رسم الخط یا املا ی کلمات چگونه باید باشد؟ زمانی نظر دکتر نجفی در این باره جویا شده بودند . فرموده بود: "افراد می توانند سبک های نگارش مختلف داشته باشند اما املا یا دستور خط درهمه جا باید یکسان باشد وهمه باید از اصول واحدی پیروی کنند، اختلاف خط جز لطمه حاصل دیگری به بار نمی آورد . خط ابزاری است که باید به نحو یکسان از آن استفاده شود. اختلافات سبکی امری ناگزیر است، وتازه برای زبان هم سودمند است، اما اختلاف درخط باعث سردر گمی واتلاف وقت می شود. شما ممکن است متنی را که با رسم الخطی جا افتاده نگاشته شده است ،درمدت پنج دقیقه بخوانید،اما اگرهمان متن را با رسم الخط دیگری بنویسید، خواندن آن ده دقیقه یابیشتر طول می کشد،تغییر رسم الخط هیچ حاصلی جز اتلاف وقت وانرژی ندارد... ( با استفاده از گفتگوی امید طبیب زاده با دکتر نجفی/ فصل نامه دریچه اصفهان/ جشن نامه ابوالحسن نجفی) مسعود تاکی @arayehha

سوم بهمن ماه زادروز «بهمن فرمان آرا» تهیه کننده، کارگردان، فیلمنامه نویس، نویسنده و هنرپیشه @arayehha

‍ ‍ ‍ ۳ بهمن زادروز بهمن فرمان‌آرا (زاده ۳ بهمن۱۳۲۰ اصفهان) تهیه‌کننده، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، نویسنده و هنرپیشه او برای تحصیل در هنرکده هنرهای دراماتیک به لندن رفت و برای فیلمسازی به امریکا سفر کرد و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، در حوزه سینما نیز تحصیل کرد و از سال ۱۳۴۵ به ایران بازگشت. کار سینمایی را به‌نوعی با نگارش نقد در مجله انگلیسی تهران ژورنال آغاز کرد و از سال ۱۳۴۷ در تلویزیون ملی مشغول به‌کار شد. وی سابقه حضور به‌عنوان کارشناس سینمایی در برنامه‌هایی مانند «فانوس خیال» و «جهان سینما» را دارد. او فیلم‌سازی را با فیلم‌های کوتاه «نوروز و خاویار» و «تهران کهنه و نو» آغاز کرد و اولین فیلم سینمایی‌اش را در سال ۱۳۵۳ با نام «خانه قمرخانم» ساخت، که از جمله بازیگرانش، پروین ملکوتی، علی‌اکبر آقاجانی و محمود بهرامی بودند.   دومین فیلم سینمایی وی فیلمی اقتباسی بود که در سال ۱۳۵۳ با نام «شازده احتجاب» ساخت، که نوشته هوشنگ گلشیری بود. این فیلم در بخش جانبی پانزده روز با کارگردانان جشنواره کن در سال ۱۹۷۵ به نمایش درآمد و از جمله بازیگران آن، جمشید مشایخی و فخری خوروش بودند. سومین فیلم وی نیز با اقتباسِ از داستان‌های هوشنگ گلشیری به‌نام «سایه‌های بلند باد» بود و با اقتباس از داستان «معصوم اول» ساخته شد که او کارگردان و تهیه‌کننده آن بود و بازیگرانش فرامرز قریبیان و سعید نیکپور بودند. وی از سال ۱۳۵۹ به کانادا رفت و در آنجا مدیرعامل شرکت سیرکل ونکوور شد. پس از آن به لس‌آنجلس رفت و در تولید فیلم با پل نیومن، جان شلزینجر، الیور استون، دنیس آرکند و مارتین اسکورسیزی همکاری کرد. او در دوران مدیرعاملی و تهیه‌کنندگی شرکت گسترش، پیشنهاد همکاری را از ارسن ولز برای «آن سوی وزش باد» و استیون اسپیلبرگ برای «برخورد نزدیک از نوع سوم» درخواست سرمایه‌گذاری داشته است. فرمان‌آرا در سال ۱۳۶۰ به ایران بازگشت و فیلم بعدی خود را در سال ۱۳۷۸ جلوی دوربین برد. این فیلم «بوی کافور، عطر یاس» به کارگردانی و نویسندگی او و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته بود. «بوی کافور، عطر یاس» در جشنواره‌های فجر، خانه سینما، استانبول، برلین و فیلم‌های ایرانی مرکز فیلم شیکاگو برنده جایزه شد و در جشنواره‌های مونترال، نیویورک، سیاتل و سن‌فرانسیسکو حضور داشت. او فیلم بعدی‌اش را سه سال بعد با نام «خانه‌ای روی آب» ساخت که همزمان تهیه‌کننده و کارگردان آن بود و بازیگرانش هدیه تهرانی، عزت‌اله انتظامی، جمشید مشایخی و رضا کیانیان بودند که به‌عنوان بهترین فیلم بیستمین جشنواره فیلم فجر انتخاب شد. وی تا چهار سال فیلم نساخت و بالاخره در سال ۱۳۸۴ «یک بوس کوچولو» را کارگردانی کرد. او در این فیلم باز هم با هدیه تهرانی، رضا کیانیان و جمشید مشایخی همکاری کرد و در سال ۱۳۸۶ فیلم سینمایی «خاک آشنا» را ساخت. فیلمی که برای دو سال توقیف بود. وی تا سال ۱۳۹۲ دست به فیلمسازی نزد و در این سال فیلم «دلم می‌خواد» را ساخت. فیلمی با بازی مهناز افشار و محمدرضا گلزار که در سال ۱۳۹۷ روی پرده رفت. آخرین فیلم او «حکایت دریا» است که درسال ۱۳۹۵ ساخته شده و از جمله بازیگرانش، علی نصیریان، لیلا حاتمی و فاطمه معتمدآریا بودند. او علاوه‌ بر فیلم‌سازی، سابقه کارگردانی مستند و بازیگری را هم دارد. وی در سال ۱۳۸۹ مستند «کنسرتی که اجرا نشد» را ساخت. او در دو فیلم خودش یعنی «بوی کافور، عطر یاس» و «حکایت دریا» و همچنین فیلم سینمایی «مجبوریم» به کارگردانی رضا درمیشیان بازی کرده است. ‎@arayehha

۳ بهمن زادروز جلیل صفربیگی (زاده ۳ بهمن ۱۳۵۳ ایلام) شاعر و مترجم او که با مدرک کارشناسی ریاضی، به تدریس اشتغال دارد، بیشتر اشعارش در قالب‌های رباعی و شعر سپید است و تاکنون بیش از ۳۰ عنوان کتاب شعر و ترجمه از او منتشر شده‌ است. مجموعه آثار شعر: چرا پرنده نباشم (مجموعه شعر سپید) انتشارات اکنون، تهران ۱۳۸۷ شکلکی برای مرگ، نشر فراگاه، کرج ۱۳۸۲ و (مجموعه رباعی) نشر فراگاه، کرج ۱۳۸۲ هیچ، انتشارات هنر سبز، تهران (چاپ اول)  نشر سپیده باوران (چاپ چهارم) مشهد ۱۳۸۳ انجیل به روایت جلیل (چاپ اول مولف) چاپ سوم (سپیده باوران مشهد) ۱۳۸۳ کم‌کم کلمه می‌شوم (تا چاپ ششم نشر برگ آذین - ایلام) چاپ نهم سپیده باوران مشهد سونات بلوط، چاپ اول شاملو مشهد - چاپ سوم - سپیده باوران مشهد ۱۳۸۹ اونویسی، برگ آذین (چاپ اول)  سپیده باوران (چاپ سوم) عاشقانه‌های یک زنبور کارگر، شعر سپید - نشر نوح نبی - چاپ سوم  ۱۳۸۹ شترها از فینیقیه شیشه آورده‌اند - شعر سپید - نشر فصل پنجم - تهران ۱۳۸۹ گاوصندوق بر پشت مورچه کارگر - نشر سپیده باوران - مشهد ۱۳۹۰ چاپ سوم نت‌های تنهایی - سپیده باوران - مشهد ۱۳۹۱ چاپ دوم شین - سپیده باوران - مشهد ۱۳۹۲ بی تنها - فصل پنجم - شعر سپید ۱۳۹۲ اپرای گوسفندی (شعر طنز) فصل پنجم ۱۳۹۲ ۱۲۰*۷۰*۱۸۰ فصل پنجم ۱۳۹۲ هزج - فصل پنجم - تهران ۱۳۹۲ شیروخورشید - سپیده باوران - مشهد ۱۳۹۸ مجموعه شعر مذهبی گزیده شعر: واران، نشر تکا ۱۳۸۵ (چاپ پنجم) هشت چارانه (گزیده رباعی با مقدمه و انتخاب علی میرافضلی) ۱۳۹۱ فصل پنجم - تهران (چاپ سوم) کش دادن مرگ (گزیده رباعی و دوبیتی طنز - به مقدمه و انتخاب محمدعلی مومنی) فصل پنجم - تهران ۸۱ الیمایس (دفتر اول شعرهای جلیل صفربیگی) فصل پنجم تهران ۱۳۹۲ (چاپ دوم) هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب (گزیده رباعی - به انتخاب فرهاد شاهمرادیان) سپیده باوران - مشهد ترجمه: تو کنار آتشی من برف پارو می‌کنم (ترجمه دوبیتی‌های کردی فرهاد شاهمرادیان) نشر برگ آذین- ایلام ۱۳۸۹ جیبم پر از رد پاست (ترجمه شعرهای کوتاه فرهاد شاهمرادیان) فصل پنجم ۱۳۹۲ بودای کرد (ترجمه شعرهای حسین شکربیگی) فصل پنجم - ۱۳۹۲ عکس یادگاری با مرگ (ترجمه شعرهای سامان بختیاری) فصل پنجم ۱۳۹۲ زمان به‌نام شهیدان سرود می‌خواند (گزینه شعر دفاع مقدس ایلام) داستان سرا - شیراز ۱۳۸۵ هفت وادی تشنگی (گزیده شعر عاشورایی ایلام) سوره مهر ۱۳۸۵ بلوط‌های جوان (گزیده شعرجوان ایلام) برگ آذین ۱۳۸۷. @arayehha

او گفت که من جان و جهانش هستم آگاه ز پیدا و نهانش هستم پرسید چه نسبتی تو با او داری گفتم نگرانش نگرانش هستم #جلیل_صفربیگی @arayehha

تا عشق دوید از دهانم بیرون نام تو کشید از دهانم بیرون گفتم که به تو حرف دلم را بزنم یک بوسه پرید از دهانم بیرون جلیل صفربیگی https://eitaa.com/joinchat/646840548C8f90df0db0

۳ بهمن زادروز تقی بینش (زاده ۳ بهمن ۱۳۰۱ مشهد – درگذشته ۲۲ اسفند ۱۳۷۴ تهران) پژوهشگر و مدرس رشته‌های ادبیات فارسی، موسیقی و فیزیک او در رشته‌های ادبیات، موسیقی و فیزیک تحصیل کرد و نزد استادان علی‌اکبر فیاض و محمدتقی مدرس رضوی به پژوهش در زمینه ادبیات فارسی پرداخت. همچنین موسیقی عملی و نظری را نزد علی‌اکبر شهنازی و سلیمان روح‌افزا فراگرفت. وی مدیر مسئول نشریه فرهنگ خراسان بود و  مقاله‌های زیادی از او در مجله‌های ادبی به‌چاپ رسید. اما مهم‌ترین آثارش تصحیح متون قدیمی ایران، از جمله: کتاب المصادر زوزنی، دیوان ظهیرالدین فاریابی، دیوان شمس طبسی، دیوان نظام‌الدین قمر اصفهانی، شمارنامه حاسب طبری، کتاب نتیجه‌الدوله، کتاب الابناء فی تاریخ الخلفاء عمرانی (عربی) کتاب‌های مقاصد الالحان و جامع‌الالحان عبدالقادر مراغه‌ای، رساله بنایی "به اتفاق دکتر داریوش صفوت" کتاب «شرح ادوار» عبدالقادر مراغه‌ای همراه با متن عربی الادوار صفی‌الدین ارموی و کتاب کنز‌التحف بود. او در مقدمه کتاب منتخب اشعار اعتماد اثر احمد اعتمادالااسلام آورده‌است: "در این کتاب اشعاری را می‌خوانید که شعله محبت در آن‌ها زبانه می‌کشد و یک روح حساس و متشنج در خلال آنها متجلی است. اشعار اعتماد از صنعت لبریز است و در میان ۱۴ هزار بیت شعری که از او باقی مانده کمتر بیتی می‌توان یافت که از صنایع بدیع التزام و تجنیس و الفاظ ثقیل و معنون خالی باشد و گاه به‌قدری صنعت زیاد می‌شود که خواننده را به اعجاب وامی‌دارد." ‎@arayehha

‍ ‍ ۳ بهمن زادروز سیروس پرهام (زاده ۳ بهمن ۱۳۰۷ شیراز) مترجم، ویراستار، منتقد ادبی و فرش‌شناس او مدرک لیسانس را در ۱۳۳۰ از دانشگاه تهران و دکترا را در ۱۳۳۳ از دانشگاه برکلی در رشته علوم سیاسی گرفت و در زمره کسانی است که برای نخستین بار در ایران به شیوه نقد ادبیِ غربی به این کار پرداختند. وی در ۱۳۳۳ کتاب «رئالیسم و ضد رئالیسم» را نوشت که این کتاب به همراه «مکاتب ادبی» نوشته رضا سیدحسینی، از نخستین آثار در نوع خود و مدت‌ها مرجع نویسندگان ایرانی بود. به‌گفته شمس لنگرودی، پرهام فعال‌ترین منتقد ادبی دهه سی، منتقدی مارکسیست، «فعال‌ترین منتقد ادبی جامعه‌گرای» این دهه است. هرچند که لنگرودی معتقد است نقد پرهام «دیواری ستبر» بین هنر رئالیستی و هر آنچه غیر رئالیستی است می‌کشد. او از نخستین ویراستاران ایرانی و اولین ویراستار مؤسسه انتشارات فرانکلین (علمی و فرهنگی امروز) است. وی در هنرشناسی نیز دستی دارد و مجموعه ۱۵ جلدی «سیری در هنر ایران» نوشته آرتور اپهام پوپ و همسرش فیلیس اکرمن را مؤسسه علمی و فرهنگی، به سرویراستاری او ترجمه و تهیه کرده‌است. او به‌عنوان پیشکسوت ویراستاری ایران در یکشنبه ۹ آبان ۱۳۹۵ به همراه مهدی قنواتی و مهناز مقدسی، انجمن صنفی ویراستاران را تأسیس کردند. وی که از جمله نسل دوم بنیانگذاران انتشارات نیل است، در زمینه کار مطبوعاتی هم می‌توان به سوابقش در مجله «خوشه» که اختصاص به شاعران نوپرداز داشت «جُنگ صدف» از نشریات متعلق به.حزب توده و نشریه «انجمن کتاب» اشاره کرد. اما زمینه «حرفه‌ای» وی سازمان اسناد است که وی از بنیانگذاران این رشته در ایران و از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۹ نیز رئیس آن بوده است. او از پژوهندگان رشته فرش‌شناسی ایرانی است و در این زمینه تألیفات مهمی دارد و مدتی هم عضو هیئت مدیره موزه فرش ایران بود. کتب تألیفی او از جمله دستباف‌های عشایری و روستایی فارس در زمره کتب درسی و مرجع رشته فرش هستند. کتابشناسی: رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، انتشارات نیل ۱۳۳۴، ۱۳۳۶، ۱۳۴۵، ۱۳۴۹، ۱۳۵۳، ۱۳۶۰، ۱۳۶۲، ۱۳۹۴ (چاپ هشتم، نشر آگاه). کتابهایی که جهان را تغییر دادند (ویراستار) فرانکلین ۱۳۳۶، ۱۳۵۷، ۱۳۸۲، ۱۳۹۰. انقلاب ایران و مبانی رهبری امام خمینی، مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر ۱۳۵۷. دستباف‌های عشایری و روستایی فارس، به همراه سیاوش آزادی، دو جلد، مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر، جلد اول ۱۳۶۴ و جلد دوم ۱۳۷۱. شاهکارهای فرشبافی فارس، کتابخانه مرکز اسناد و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۰. سیری در هنر ایران (مسئول پروژه ترجمه و سرویراستار) علمی و فرهنگی ۱۳۸۲–۱۳۹۰. گزیده اشعار والت ویتمن (ترجمه) مروارید ۱۳۷۹. ای آنکه اکنون مرا در دست داری (ترجمه) مروارید ۱۳۹۳. همگام با زمانه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۹۹. @arayehha