نقد شعر جناب رجب افشنگ دکتر داودرضا کاظمی @arayehha

#ریشه_شناسی_اصطلاح #ضرب‌الاجل_یا_ضرب‌العجل_؟ ❇️ گاهی برای دیگران ضرب‌الاجل قرار می‌دهیم تا کارشان را در زمانِ تعیین‌شده به پایان برسانند. «اَجَل» یعنی مدت و مهلتِ هر چیز. بنابراین، «ضرب‌الاجل»، به‌معنای تعیینِ مدت یا پایانِ مهلت، به همین صورت با «الف» درست است. املای «ضرب‌العجل» (با حرفِ عین) نادرست است. @arayehha

خورشید زن است یا مرد؟ در فارسی می‌گوییم «خورشید خانم». در عربی «شمس» (خورشید) مؤنث حساب می‌شود، اما «قمر» (ماه) مذکر محسوب می‌گردد. در فرانسوی برعکسِ عربی است: «خورشید» (le soleil) مذکر و «ماه» (la lune) مؤنث است. در ایتالیایی هم، که خواهرِ فرانسوی است، «خورشید» (il sole) مذکر و «ماه» (la luna) مؤنث است. امروزه خورشید در ایران نامی گاه دخترانه و گاه پسرانه است. جالب است بدانید که در داستانِ قدیمیِ سَمَکِ عیّار (قرنِ ششمِ هجری)، شخصیتِ خورشیدشاه مرد است. #نام‌شناسی @arayehha

✳️ آشنایی با چند قالب شعری با شکل گرافیکی، مشخصات، شاعران نامدار این قالب‌ها و... 1⃣قصیدە: ㉧--------- ㉧--------- ㉧--------- --------- ㉧--------- --------- معمولا ۱۵ تا ٦۰ بیت است و در موضوعات حماسی، اخلاقی، دینی، وصف طبیعت و... می‌باشد. شاعران معروف قصیدە‌سرا: ناصرخسرو، منوچهری، خاقانی و سعدی ------------------------- 2⃣غزل: ㉣--------- ㉣--------- ㉣--------- --------- ㉣--------- --------- معمولا ۵ تا ۱۰ بیت است و در موضوعات عاشقانە و عارفانە است. شاعران نامدار غزل‌سرا: حافظ، سعدی و عراقی ------------------------- 3⃣قطعە: ₪--------- --------- ₪--------- --------- ₪--------- --------- موضوعات آن بیشتراخلاقی، تعلیمی و مناظرە می‌باشد. شاعران معروف قطعەسرا: پروین اعتصامی و ابن‌یمین ------------------------- 4⃣مثنوی: &---------- &---------- ©--------- ©--------- @--------- @--------- بیشتر در موضوعات طولانی می‌باشد. شاعران معروف مثنوی‌سرا: فردوسی، سنایی، نظامی، مولوی ------------------------- 5⃣ترجیع‌بند: ©--------- ©--------- ©--------- ©--------- ©--------- ©--------- ©--------- ©--------- --------- این بیت تکرار می شود --------- ®--------- ®-------- ®--------- ®-------- ®--------- ®-------- ®--------- ®-------- --------- --------- شاعران معروف ترجیع‌بند سرا: سعدی، هاتف، فرخی سیستانی ------------------------- 6⃣ترکیب‌بند: ©--------- ©--------- ©--------- ©-------- این بیت‌ تکرار نمی‌شود ---------& &--------- @--------- @--------- @--------- @--------- ®---------- ®---------- شاعر معروف ترکیب‌بند سرا: محتشم کاشانی ------------------------- 7⃣رباعی: بر وزن (لا حول و لا قوە الا باللە) ©--------- ©--------- ©--------- ---------- رباعی‌سرایان معروف: خیام، رودکی، عطار ------------------------- 8⃣دوبیتی: ©--------- ©--------- ©--------- ---------- دوبیتی سرای معروف: باباطاهر همدانی @arayehha

✳️ انواع " را "  1⃣ نشانه مفعولی :    _امیر را بگرفتند و بربودند .   _ چون پادشاه را سلامت یافتند . _ امیر را هیچ ندیدمی . _ تو را امیر می بخواند . _ این حال را با بونصر بگفتم . _ دیگرباره یافتم و آن نامه را بخواند . _ و سوار را گسیل کرده . _ امیر را یافتم آن جا بر زبر تخت نشسته . _ قاضی بوالحسن و پسرش را بخواند و بیامدند. _ اگر وی را یک روز دیده بودمی . _ ایشان را باز گردانید . 2⃣ در معنی حرف اضافه : ◀️ در معنی حرف اضافه ی " به " و نقش نمای متمم  : _ رقعتی نبشت به امیر ... و مرا (=به من) داد. _ گفت : بونصر را(=به بونصر) بگوی که امروز درستم. _ آغاجی خادم را(=به آغاجی خادم) گفت . _ و مرا (= به من ) گفت : بستان ؛ _ بونصر را (=به بونصر) بگوی که زرهاست... _ بونصر پسرش را (=به پسرش) گفت . ◀️ در معنی حرف اضافه ی " برای " و نقش نمای متمم : _ و در هر سفری ما را (=برای ما) از این بیارند تا  صدقه ای که خواهیم کرد. _ تا خویشتن را(= برای خویشتن) ضیعتکی حلال خرند . _ مرا چه افتاده است . ( برای من چه پیش آمده است/ چه روی داده است .) ◀️ در معنی حرف اضافه ی " برای / به سبب / به واسطه ی" و نقش نمای متمم : _ و مثال داد تا هزارهزار درم ...به مستحقان و درویشان دهند ، شکر این را .( = برای شکر این نعمت تندرستی / به واسطه ی شکر این نعمت تندرستی...) ◀️ در معنی حرف اضافه " در برابر / در مقابل " و نقش نمای متمم : سجده ی شکر کرد خدای را بر سلامت امیر ، و نامه نبشته آمد.. 3⃣ " را "ی فک اضافه یا بدل از کسره یا اضافه ی گسسته : _ بونصر نامه های رسیده را به خط خویش ، نکت بیرون می آورد . ( نامه های رسیده را ...نکت = نکت نامه های رسیده ) یادآوری : در چنین مواردی معمولا " را " ی مفعول محذوف است که هنگام برگشت از روساخت به ژرف ساخت یا تاویل ، دوباره ظاهر می شود . _ آن را امیرالمومنین می روا دارد ستدن ...؟ (=ستدن آن را روا می دارد.) @arayehha

✳️ انواع وابسته وابسته ❇️ بحث وابسته ی وابسته ازجمله مباحثی است که دانش آموزان عزیز در مواجهه با آن دچار مشکل می شوند و از این که در کنکور سوال شود، می ترسند.درصورتی که بحث وابسته ی وابسته با کمی دقت و اعتمادبه نفس، تبدیل به آسان ترین و دوست داشتنی ترین بحث ها می شود.توجه دوستان دانش آموز را به مطالب زیرجلب می کنم: ❇️ انواع وابسته ی وابسته: 1- مضاف الیه مضاف الیه = کیف پسر همسایه : همسایه : مضاف الیه مضاف الیه 2- صفت مضاف الیه که خود دو نوع است: الف: هسته + -ِ +یکی ازصفت های اشاره،مبهم،شماره و... + مضاف الیه مثال: کیف آن مرد : آن : صفت مضاف الیه پیراهن فلان کس : فلان : صفت مضاف الیه آموزش سه زبان. : سه : صفت مضاف الیه ب:هسته + -ِ + مضاف الیه + صفت بیانی = دیوار باغ سبز : سبز : صفت مضاف الیه کتاب خواهر کوچک تر : کوچک تر : صفت مضاف الیه 3- قیدصفت = دانش آموز بسیار مؤدب : بسیار : قید صفت کتاب کاملاًمفید : کاملا : قید صفت 4- ممیّز= دو کیلو شکر : کیلو ممیز چهار فروند هواپیما : فروند: ممیز ده فرسخ راه : فرسخ : ممیز 5- صفت صفت = ماشین سبز یشمی : سبز : صفت صفت مداد قهوه ای روشن : قهوه ای : صفت صفت @arayehha

#دانش_افزایی #انواع_تضاد ❇️ تضاد دو جور داريم ◀️ ١- تضاد ظاهرى: با شنيدن اين واژه ها برعكسشان قابل حدس است و هميشه و همه جا متضادند. مانند: آب و آتش زشت و زيبا كوتاه و بلند و نيز دوست و دشمن در اين شعر هزار دشمنم ار مى كنند قصد هلاك گرَم تو دوستى از دشمنان ندارم باك ◀️ ٢- تضاد باطنى: دو واژه كه خارج از شعر تضادى ندارند اما در شعر جورى به كار رفته اند كه انگار دارند با چيزى مقايسه مى شوند و با آن مخالفت دارند. مانند مگس و سيمرغ در اين شعر: مگسا عرصه سيمرغ نه جولانگه توست... يا جادو و هنر در اين شعر: هنر خوار شد جادويى ارجمند... @arayehha

#دانش_افزایی ✳️ لغات اضداد ❇️ اضداد به کلماتی گفته می‌شود که دارای دو معنی متضاد هستند. در فارسی «فراز» مثالی از اضداد است که هم‌معنی باز می‌دهد و هم بسته. ◀️ لغات اضداد ؛ کلمه هایی هستند که بر دو معنی متضاد دلالت دارند، چون : ضد بمعنی همتا و ناهمتا. (از اقرب الموارد). فلان لغت ازاضداد است ، یعنی دارای دو معنی است که هر یک ضد دیگری است ، مانند: فراز کردن که بمعنی بستن و گشودن است و بیع که بمعنی خرید و فروش است ، و قرء که هم بر پاکی (طهر) و هم بر ناپاکی (بی نمازی ، حیض ) دلالت دارد، و ظن که به دو معنی گمان و یقین است ، و خفیه که بر نهان و آشکار هر دو دلالت دارد و جز اینها. (یادداشت مؤلف ). و صاحب نشوءاللغه گوید: در اضداد مشابهت و مجانست میان دو لفظ هست ولی معنی آنها مخالف یکدیگر است. (از نشوءاللغة ص 138). کتاب اضداد در لغت ، تألیف ابوحاتم سجستانی درباره ٔ لغات اضداد است. @arayehha

#دانش_افزایی ✳️ مطابقت پیدا کردن نغمه واژه ها با مفهوم شان ❇️ بعضی از واژه‌هایی که نغمۀ آن‌ها با مفهومشان مطابقت نداشته، در طی زمان تغییراتی یافته‌ و مطابقتی میان لفظ و مفهوم به‌وجود آمده‌است. این تغییرات [یا] در معنی است یا در لفظ. ◀️ ۱. تغییر در معنی: واژۀ «قالتاق» تلفظی ناخوش دارد. معنی آن در اصل «زین اسب» بوده و با تلفظ آن ناسازگار و، به همین دلیل، این واژه تغییر معنی داده‌است (به‌معنی زرنگ، ناباب، ... و فریبکار). «قاراشمیش» به‌معنی مخلوط است و آمیخته، اما برای مطابقت یافتن با تلفظ ناخوشِ آن بار عاطفی منفی گرفته و به‌معنی شلوغ و بی‌نظم به‌کار می‌رود. ◀️ ۲.تغییر در لفظ: مفهوم واژهٔ مخمل زیباست، اما تلفظ اصلی آن «مُخمَل» است که ناخوش است؛ لذا، فارسی‌زبانان ضمه را تبدیل به فتحه (مَخمَل) کرده‌اند و موسیقی واژه خوش شده‌است. برعکس، «هِزَبْر»، به‌معنی شیر، برای این‌که قدرت و صلابتِ شیر را بهتر برساند، به «هُزَبر» تبدیل شده‌است. ❇️ برگرفته از: تقی وحیدیان کامیار، مقالۀ «موسیقی حروف و واژه‌ها»، در: مجلۀ آینده، سال شانزدهم، فروردین تا تیر ۱۳۶۹، شمارۀ ۱ تا ۴، ص ۵۵ و ۵۶ @arayehha

#دانش_افزایی ✳️ کسره‌آرایی ❇️ کسره‌آرایی یعنی پشت‌ِسرِهم آوردنِ چند کسرۀ اضافه. معمولاً آن را تتابعِ اضافات می‌نامند و ناپسند می‌شمارندش. من آن را کسره‌آرایی می‌نامم و ناپسند هم نمی‌شمارمش. مثال از حافظ: دودِ آهِ سینۀ نالانِ من سوخت این افسردگانِ خام را مَحرمِ رازِ دلِ شیدایِ خود کس نمی‌بینم ز خاص و عام را از ره‌گذرِ خاکِ سرِ کویِ شما بود هر نافه که در دستِ نسیمِ سحر افتاد ظِلِ ممدودِ خمِ زلفِ توام بر سر باد کاندر این سایه قرارِ دلِ شیدا باشد چیست این سقفِ بلندِ سادۀ بسیارنقش؟ زین معما هیچ دانا در جهان آگاه نیست مثال از مولوی: رو سر بنِهْ به بالین، تنها مرا رها کن ترکِ منِ خرابِ شب‌گردِ مبتلا کن از همه اوهام و تصویراتْ دور نورِ نورِ نورِ نورِ نورِ نور @arayehha