🔎دسته دختران؛ از تصویر "زن در میدان " تا تنقیص "زن چادری" 🔸دسته دختران، فیلم ایرانی در ژانر #دفاع_مقدس، به کارگردانی منیر قیدی و بازیگری نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی و...روایت گروهی از زنان است که برای ایفای نقش استراتژیک در متن جنگ، دسته رزمی دختران را شکل داده‌اند. این درام اولین بار در جشنواره فیلم فجر 1400 به نمایش در آمد و در تیرماه 1402 نیز در پلتفرم های فیلیمو، نماوا و روبیکا، اکران آنلاین آن آغاز شده است. 1⃣ دسته دختران، گونه متفاوت از حضور زنان در جنگ را به تصویر می‌کشد و از روایت ویلایی‌ها(فیلم قبلی کارگردان) عبور کرده و نقش زن را از حاشیه یا پشت جبهه، در قامت یک چریک آموزش دیده به متن و معرکه جنگ می‌کشاند‌. اینکه چنین تصویر مسلح و مردانه از زن، چه خلا یا پرسش بومی اجتماعی را پاسخ می‌دهد، قابل تامل است. اینکه توانسته گسل جنسیتی را پوشش دهد یا ضریب بدهد نیز می تواند محل بحث باشد. 2⃣ این فیلم در صدد است تا اتحاد رویه در عین اختلاف سلیقه را حول محور #جنگ و دفاع از وطن به تصویر بکشد. دسته دختران و زنانی که هرکدام از طبقه و تیپ فکری متفاوتی در فضای جنگ، حاضر بودند و هدف کلی آنها علی‌رغم انگیزه های متفاوت و شخصی‌شان، ذیل دفاع از کشور و کمک به خط مقدم تعریف می‌شود. تکثری که هرکدام نماینده قشری هستند. از نوجوانی که برادرش عاشق بروسلی است و دختر جوان کم‌توجه به #حجاب تا دکتر مرفه و معلم راهبر و تیپ چادری. 3⃣ منتقدین اثر قائل هستند که علی‌رغم کارگردانی خوب و جلوه‌های میدانی فوق‌العاده، فیلمنامه لاغر بود و در واقع #درامی_ضعیف در دل اجرایی قوی را شاهد بودیم. شخصیت‌های فیلم، عمق لازم را نداشتند و قصه هرکدام شاید در حد یک پاراگراف بود که این ضعف در فیلمنانه و شخصیت پردازی، باعث کاهش تاثیرپذیری مخاطب در مقام الگوگیری می‌شود. 4⃣ در امتداد نقد قبلی، چون شخصیت‌ها قصه ویژه‌ای نداشتند و بیشتر حجم فیلم ناظر بر جلوه‌های میدانی و کارگردانی اثر بود، هیچ چهره شاخص و #قهرمان و پروتاگونیستی را در فیلم شاهد نبودیم. فیلم بدون قهرمان هم برای انتقال مفاهیم و معانی قطعا دچار اختلال در رسانش و ارتباط با مخاطب خصوصا جوان و نوجوان می‌شود. 5⃣ اما تقابل و همراهی دو تیپ فکری متفاوت در جنگ هم از دغدغه های عوامل این فیلم بود. کاراکتر وجیهه که چادری تمام عیاری بود و حتی وسط معرکه ها هم چادر از سرش نیفتاد و سیمین که لباس فرم نظامی بر تن و چفیه ای هم بر سر داشت و موهایی که از چفیه بیرون زده بود و بهمین خاطر نیز با عبارت بی‌حیا از طرف کاراکتر چادری، بارها مورد خطاب و عتاب قرار گرفت. در انتها نیز برای بستن زخم همراه و همرزمش که مرد جوانی هم بود، همان چفیه‌ را هم از سر تراشیده‌اش برداشت. 6⃣ اما نشانه ها و دیالوگ ها در سینما بیشتر از بقیه مسائل برای مخاطب پیام دارند. سوال اینجاست که چرا در فیلم دفاع مقدسی هم مثل خیلی از فیلم های سینمایی ایرانی، کاراکتر چادری قصه، بداخلاق و خشن و #پُردافعه به تصویر کشیده می‌شود؟ فردی که دائم در حال تذکر است و دیگری خود را می‌رنجاند و حتی از فرمانده دسته بخاطر این ادبیات تند هم تذکر می‌شنود. اگر ذهنیت و کلیشه حجاب در ژانر دفاع مقدسی هم بدون جاذبه اخلاقی و رفتار اجتماعی شکل بگیرد، آیا این ادامه یک رویه مسموم علیه حجاب در سینما نمی‌تواند باشد؟ 7⃣ علاوه بر رفتار پر‌ُدافعه، چرا کاراکتر با حجاب در فیلم با رفتار آمرانه نچسب، ادبیات تند(واژه بی‌حیا که به سیمین می‌گفت)، هراس از نجاست سگ و نامهربانی با حیوانات حتی قناری‌های آن منزل اشرافی و مشکل حاد خانوادگی( تلاش برای جدایی از همسر عرق خور و قماربازش) و دعای توسلی که باز بی‌جاذبه و کم رمق بود و همچنین دخالت بیجا در امر فرماندهی(آنجا که به اشتباه دستور داد فشنگ‌ها را از بسته جدا کنند) روایت می‌شود؟ 8⃣ چرا این خانم چادری جسور که در حد فرمول یک هم رانندگی می‌کند، در موقعیت خطر که همه اعضای دسته برای جمع‌آوری مهمات، ریسک می‌کنند، از سر ترس و لرز جا میماند و در موقعیت خلوت و وسط تنهایی و جنگ هم، از داشبورد ماشین، عکس امام را مشاهده کرده و سیگاری بر میدارد و ترانه‌ای هم از ضبط ماشین پخش می‌کند و گویا که چهره دیگری از محجبه‌ها را به تصویر کشیده باشد؟ آیا این #تصویر_استراتژیک از زن مومنه محجبه است؟ آیا مصداق آن مصرعی است که می‌گفت: چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند؟ 9⃣ در انتهای فیلم هم که این دو تیپ متفاوت با صمیمیت از همدیگر خداحافظی می‌کنند و سیمین(کاراکتر جوان) دو انگشت خود را به نشانه پیروزی بالا میبرد با همان دوست پسرش یا همرزم مردش به #خط_مقدم رفته و نقش منجی را بازی می‌کند و تحسین فرماندهان را هم جذب می‌کند، وجیهه و کاراکتر محجبه فیلم هم شانه به شانه همسرش و همراه آوارگان شهر، به #پشت_جبهه حرکت می‌کنند! ✍علیرضامحمدلو 🆔 @asre_tabyin