✍ #نکات و #پیامهایی از #جزء_بیستم
📎#قسمت_دوم
✅ #توانایی و #درستکاری دو شرط بکارگیری نیروی انسانی
حضرت موسی پس از اینکه به شهر مدین رسید و دختران شعیب (که البته آن زمان، آنها را نمی شناخت) را در کار آب کشیدن از چاه و آب دادن به گوسفندان یاری کرد، حضرت شعیب در صدد جبران خدمت او بر می آید. یکی از دخترانش پیشنهاد می کند که او را بکار گیریم.
قَالَتْ إِحْدَاهُمَا يَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ ﴿۲۶﴾
فولادوند: يكى از آن دو [دختر] گفت اى پدر او را استخدام كن چرا كه بهترين كسى است كه استخدام مى كنى هم نيرومند [و هم] در خور اعتماد است
آیه در واقع دو شرط تخصص و تعهد را خیلی جامع بیان میکند. قوی و توانا در انجام کار یعنی هم توانایی جسمی و هم امادگی و مهارت فکری و علمی. امین هم که یعنی قابل اعتماد و درست کار باشد.
✅ نکوهش منطق و #روح_قارونی
قَالَ إِنَّمَا أُوتِیتُهُ عَلی عِلْمٍ عِندِی (۷۸)
قارون گفت: من این ثروت را بهوسیله علم و دانش خودم به دست آوردهام. (قصص/۷۸)
صفات و رفتارهای منفی قارون که در این فراز بیان شده است: بغی و تجاوز و تعدی به دیگران، سرمستی و غرور و تفاخر ناشی از اتکا به اموالش، فساد در سرزمین، عدم احسان (و انفاق) به دیگران.
مؤمنین قومش از در نصیحت وارد شده و به او گفتند: آنچه تو از مال و ثروت داری همه را خدا به تو داده و احسان و فضلی از او به توست؛ اما او در پاسخ آنها اساس استدلال آنها را خطا خواند و گفت: به شما مربوط نیست که من با ثروتم چه میکنم. آنچه من دارم احسان خدا نیست تا در راه او خرج کنم؛ من همه اینها را من با علم و کار بلدی خود به دست آوردهام؛ من خودم زحمت کشیدهام، رنج بردهام، خونجگر خوردهام تا این ثروت را اندوختهام. با این منطق بود که او سر به طغیان گذاشت و ضمن اعلام بینیازی از خدای متعال، نهایت بیرحمی را نسبت به بندگان خدا روا داشت و نهایتاً نیز زمین او را به کام خود کشید.
✅ مجرم نبودن و #حمايت_نكردن_از_مجرمين، نشانه اي از حركت بر صراط مستقيم است.
: قَالَ رَبِّ بِمَآ أَنْعَمْتَ عَلَىَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيراً لِّلْمُجْرِمِينَ 17 قصص
(سپس موسى) گفت: پروردگارا! به خاطر (قدرت و) نعمتى كه بر من ارزانى داشتى، پس هرگز پشتیبان تبهکاران نخواهم بود.
"ما در شبانهروز در نماز عرض میکنیم «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ» میگوییم «صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ». «مُنعم علیه» چه کسانی هستند؟ انبیا. راه اینها چیست؟ راه اینها را قرآن کریم مشخص کرد؛ موسای کلیم گفت خدایا به شکرانه نعمتِ توحید و دینی که به من دادی، من پشتوانه و پشتیبان ظالم نخواهم بود؛ این راه ماست. خدایا من نه خودم اهل جُرمم، نه برای مجرمین توصیه میکنم که فلان مجرم، فلان گنهکار، فلان تبهکار کاری کرده بخواهم او را از کیفر برهانم. اگر چنین باشد دیگر مجرم در کشور حاشیه امنی نخواهد داشت؛ اگر او کسی نداشته باشد، یک قاضی نداشته باشد که قانونتراش و قانوندرستکن باشد، که او را نجات دهد، او دیگر حاشیه امنی ندارد.
کسانی راهیِ صراط مستقیم هستند که نه اهل جُرم باشند و نه از مجرم حمایت کنند ."آیت الله جوادی آملی
💠 روزه کله گنجشکی
🔰 #کلینی در کافی از امام صادق(ع) نقل میکند:
🔺ما كودكان خود را وقتى #هفت_ساله شدند، امر مىكنيم تا هر مقدار از روز را كه مىتوانند، #روزه بگیرند، مثلا نيمى از روز یا بيشتر يا كمتر.
(إِنَّا نَأْمُرُ صِبْيَانَنَا بِالصِّيَامِ إِذَا كَانُوا بَنِي سَبْعِ سِنِينَ بِمَا أَطَاقُوا مِنْ صِيَامِ الْيَوْمِ فَإِنْ كَانَ إِلَى نِصْفِ النَّهَارِ وَ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ أَوْ أَقَل)
🔺هرگاه نیز تشنگى و گرسنگى بر آنها چيره شد، افطار کنند. خب چرا از این سن؟ تا کودکان به روزه، #عادت کرده و #توانايى آن را کسب کنند.
(فَإِذَا غَلَبَهُم الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ أَفْطَرُوا حَتَّى يَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ يُطِيقُوه)
🔺لذا شما نيز كودكان #نُه_ساله خود را وادار كنيد به #اندازه_توان و طاقت شان روزه بگيرند، و هرگاه تشنگى بر آنها چيره شد، افطار کنند.
(فَمُرُوا صِبْيَانَكُمْ إِذَا كَانُوا أَبْنَاءَ تِسْعِ سِنِينَ بِمَا أَطَاقُوا مِنْ صِيَامٍ فَإِذَا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ أَفْطَرُوا)
📌پ.ن:
1️⃣ این روایت به ما یاد میدهد که باید احکام را با #رویکرد_تربیتی نگریست. یعنی اگر حکمی توسط شریعت صادر شده، باید تلاش کرد #زمینه_های_تحقق و اجرای آن نیز فراهم بشود.
مثلا اگر #نماز و #روزه در حدود 15 سالگی بر نوجوان واجب میشود، باید بستر را به نحوی فراهم کرد که پیش از 15 سالگی به تدریج و نرم این مسئله توسط نوجوان اجرا بشود تا هم به آن عادت کرده و هم به مرور حکمت و معرفت آن را نیز بیاموزد.
2️⃣ در واقع میتوان این مسئله را به صورت یک قاعده نیز بیان کرد: #قاعده_تدریج. نباید اینگونه باشد که مثلا در 15 سالگی، به صورت یکهو و دفعتا یک نوجوان، حجم سنگینی از احکام را در مقابل خود ببینید که باید همه اینها را اجرا کند بلکه باید پیش از آن براساس یک منطقی نوجوان را با این مسائل آشنا کرده تا برخی امور مهم را انجام بدهد و به مرور و تدریج بر حجم آن اضافه کرد و حتی برخی امور را برای سال های پس از تکلیف او گذاشت.
3️⃣ #تعمیم این قاعده از نماز و روزه به همه امور مربوط به تربیت نوجوان را میتوان از استدلال حضرت در این روایت استفاده کرد. آنجا که حضرت میفرماید «حَتَّى يَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ يُطِيقُوه» یعنی غرض و هدف از زود شروع کردن نماز و روزه برای نوجوان، #ایجاد_آمادگی و #عادت کردن به انجام آن است، یعنی وقتی فرزند به سن تکلیف رسید، انجام این امور برای او سخت نباشد.
حالا این را میتوان در همه امور مربوط به تربیت فرزند تعمیم داد و مختص به نماز و روزه ندانست، البته با لحاظ استثنائاتی که ممکن است هر قاعده ای داشته باشد.
4️⃣ جالب اینکه قدیمی های ما همین مسئله را نسبت به روزه، تحت عنوان «#روزه_کله_گنجشکی» پیاده میکردند و چقدر آثار تربیتی داشت و چقدر خوب است که ما نیز همین را ادامه داده و حتی نسبت به دیگر امور تعمیم بدهیم. هم در آنها ایجاد آمادگی برای گرفتن روزه در سن تکلیفشان میکند و هم حس بیاهمیتی و بیتفاوتی نسبت به ماه مبارک را در آنها از بین برده و حظ و بهره ای از این ماه پربرکت خواهند برد.