✅خلاصه تفسیر سوره مبارکه حمد
📆جلسه: ۱۰
مفسر: علامه جوادی آملی(تفسیر تسنیم)
بخش1⃣: چرا #حمد برای خداست(الحمدلله)؟
دلیل ۱.تکریم منتسب به #اوصاف است نه به شخص. وقتی می گوییم عالم را اکرام کن در اصل تکریم علمش است، تکریم حامد🙏 هم همینطور. اما وقتی گوییم علی را اکرام کن باید پرسید به چه خاطر؟ حال وقتی خدا را حمد و تکریم میکنیم در اصل به این خاطر است که او جمیع اوصاف کامله را داراست پس حمد مطلق برای اوست.
دلیل ۲. خدا رب العالمین است، مدبر و پرورش دهنده جهان و مربی آن است. هر ربوبیت و تدبیری حمد دارد پس خدا محمود است.
بخش 2⃣: توحید مراتبی دارد.
۱. #توحید_وجودی: که مخصوص خداست و تنها اوست که واجب الوجود است. این بحث نظری خیلی با کار انسان در ارتباط نیست.
۲. #توحید_در_خالقیت: که تنها اوست که همه چیز را خلق کرده🌿 و می کند(الله خالقٌ لا شریک له). در این بحث نظری اختلافی نیست و البته اثر عملی هم ندارد. مشرکین و کافران هم در توحید در خالقیت قبولش داشتند اما میگفتند که بعد از خلق دیگر کاری به کار مخلوق و خصوصا انسان ندارد.
۳. #توحید_ربوبی: بحث اصلی در اینجاست.(الله رب العالمین و لا شریک له) انبیا گویند خالق تنها کسیست که پس از خلق می تواند مخلوق را بپروراند بقیه انسانها گویند نه. می گویند یا اصلا بشر رب نمی خواهد(مانند ساعت⏰ که پس از ساختن توسط انسان، دیگر انسان به آن کاری ندارد و خودش کار می کند) یا اگر هم رب میخواهد همین بتها🗿 و ستاره ها✨ و دیگر قدیسین بشر، ربوبیت را بر عهده دارند.
دلیلش هم این است که اینها میخواهند از زیر بار #مسوولیت فرار کنند. تلاش انبیا برای اثبات توحید ربوبیست چون با پذیرش این توحید است که انسانها مجبور می شوند دستورات خدا را نیز اجرا کنند!
بخش 3⃣: قرآن، #ربوبیت را از دو راه اثبات می کند:
۱. ربوبیت با تحلیل عقلی به خلقت بر میگردد: ربوبیت یعنی صفتی را به موصوف دادن. مثلا تربیت درخت🌲 یعنی دادن ویژگی و صفت نمو و رشد به درخت. پروردن انسان نیز یعنی امکان کمال و عقل را در او قرار داده است. رب یعنی کسی که رابطه کمالات و مستکملات را بیافریند، یعنی کمال را به آنکه نیاز به کمال دارد بدهد. پس ربوبیت به خلقت بر میگردد و چون خدا خالق تمام موجودات🐇 است پس خدا رب العالمین است.
۲. کسی می تواند رب باشد که چیزی را بیافریند. اگر آن را نیافریده باشد از سازمان هستی او بی خبر است پس چگونه می تواند او را تربیت یا ربوبیت کند؟(تلازم خالقیت و ربوبیت) تنها خالق می تواند ربوبیت کند و ادامه حیات مخلوق را به جلو ببرد چون روابط اعضا با هم، رابطه مخلوقات با هم، نیازها، ضررها و غیره را می شناسد.
🔺توحید ربوبی مقدمه ای واجب برای توحید عبادی است. اگر انسان پذیرفت که خدا او را پرورش می دهد او را عبادت خواهد کرد و دستورات را می پذیرد. تا توحید ربوبی، بحث ها، فلسفیست اما توحید عملی، بحثی کلامیست.
بخش 4⃣: ربوبیت دو نوع است: ممدوحه و مضمومه
خدا ربوبیت ممدوحه را از آن خود میداند چون با عدالت و رحمت🌝 همراه است وگرنه مردم مصر نیز فرعون را «رب» می دانستند!
بخش 5⃣: ربوبیت و استلزامات آن:
خداوند، رب تمام جهان است(الحمدلله رب العالمین) پس باید هدایتشان کند.
حال مهمترین چیزی که انسان را هدایت کرده به راه می اورد بحث #معاد است. اگر معاد نبود خدا مدبر نبود چون اگر انسان معتقد بود در برابر تمام کارهایش مسوول است باعث میشود خود را تزکیه🙏 کند وگرنه انسان درخت نیست که خدا در او رشد را قرار دهد! بلکه باید به نهایت کمال خود برسد.
🔺انسان مثل حیوان و گیاه نیست که مدتی زندگی کند و نهایتا از بین برود و تمام شود بلکه #نامتناهی است. پس میگوید (مالک یوم الدین)
اگر قیامت نبود انسان درنده🐆 بود. خدا میگوید علت مجرم شدن مجرمین، فراموشی قیامت است(لهم عذابٌ شدیدٌ بما نسوا یوم الحساب)
مساله #قیامت خود دلیلی بر محمود بودن خداست.
بخش 6⃣: نحوه برخورد با منافقان:
حضرت امیر گوید همیشه غالب انسانها به سمت #مادی_گرایی سوق دارند. گوید زمان پیغمبر کارشکنی منافقان بسیار زیاد بود اما بعد وفات ایشان یکباره کارشکنی ها هم تمام شد! میفرمایند: اینها یا باید همه توبه🙏 کرده باشند و یا با دستگاه حاکم کنار آمده باشند. میگوید اولی که ممکن نیست یکباره منافقان صالح شده باشند. دلیل سازش با دستگاه هم این است که غالب انسانها گرایش به دنیا😍 دارند. امام گوید اگرچه اینها بیشترین فشار را بمن آوردند اما از من هیچکس حریصتر به #اتحاد مسلمانان نیست چون من میدانم که اختلاف میان مسلمانان با قرآن و اسلام چه می کند. من هم از حقم گذشتم و هم هر جا بمن نیاز داشتند کمک کردم.
حالا هم اگر ما در نظام جمهوری اسلامی🇮🇷 اختلاف ایجاد کنیم چیزی از قرآن و اسلام باقی نخواهد ماند. پس باید بسیار مراقب حرفها و اعمالمان باشیم.
@basij_oqm
✅خلاصه تفسیر سوره مبارکه حمد
📆 جلسه ۳۶
♦️مفسر: علامه جوادی آملی(تفسیر تسنیم)
♦️موضوع: نکاتی بر آیات سوره حمد
🔰سوره فاتحة الکتاب، عصاره معارف قرآن کریم است لذا این سوره را #اُمُّ_الکتاب نامیدند.
🔺معارف قرآن ۳ بخش است:
۱. #توحید: به عنوان شناخت مبدأ جهان
۲. #معاد: به عنوان شناخت مقصد جهان
۳. #نبوت: به عنوان شناخت رابطه مبدأ و مقصد
سوره حمد این سه را بخوبی در خود دارد پس ام الکتاب است. «الحمدلله رب العالمین» ناظر به مبدأ است چون به توحید ربوبی پروردگار میپردازد. «مالک یوم الدین» راجع به معاد است و مسأله رابطه بین مبدأ و معاد نیز با «ایاک نعبد و ایاک نستعین» و آیات بعدش بیان شده است که ناظر به وحی، رسالت، دین و راه بین مبدا و معاد است.
🔺شیخ بهایی گوید حمد به ۴ جهت میتواند صورت گیرد که همگی در سوره حمد موجود است شامل:
۱. اگر حمد از روی #خوف است آیه «مالک یوم الدین» را دارد.
۲. اگر در حمد، سخن از #رجا و امیدواری به خداست آیه «الرحمن الرحیم» آنرا دربردارد.
۳. اگر بحث از #شکر نعمت دهنده است، «الحمدلله رب العالمین» را دارد.
۴. و اگر سخن از #حمد_ذاتِ محمود خداست، «الحمدلله» را بیان داشته است.
🔺برخی گویند سوره حمد شامل ۸ بخش است که به ۸ درِ بهشت برمیگردد و اگر انسان در نماز، حمد را با آدابش خواند از هر کدام از ۸ در وارد بهشت میشود که شامل:
۱. درِ معرفت: با گفتن «وجّهت وجهی للذی فطر السماوات و الارض» قبل از سوره حمد ۲. درِ ذکر: با گفتن بسم الله ۳.درِ شکر: الحمدلله ۴. در رجا و امیدواری: الحمدلله ۵. درِ خوف: مالک یوم الدین ۶. درِ اخلاص و عبادت: ایاک نعبد و ایاک نستعین ۷. درِ دعا: اهدنا الصراط المستقیم ۸. درِ اقتدا به انبیا: صراط الذین انعمت علیهم
🔰پیامبر اکرم گوید این سوره بین عبد و مولی تقسیم شده است:
از ابتدای سوره تا «اهدنا الصراط المستقیم» که سخن از حمد و ثنا و خضوع است برای خداست و لذا #عبد، مولی را یاد میکند. اما از اهدنا تا پایان سوره که در مورد دعا، طلب و خواستن است برای عبد است و #خدا است که بنده را یاد میکند.
💠خدا گفته «اُذکرونی اَذکُرکم» به یاد من باشید تا به یاد شما باشم پس اگر نماز گزار با خدا مناجات میکند، به یاد اوست و هر کسی که یاد خدا باشد خدا به یاد اوست.
🔺گاهی انسان به فکر نعمتهای خداست؛ این حال #بندگان_متوسط خداست. گاهی تنها و تنها به یاد خداست؛ این حالت #بندگان_موحد اوست چون اگر به نعمتهای او هم چشم داشت پس خود را نیز به یاد دارد در حالیکه این با #توحید و توجه به تنها موجود هستی نمیسازد پس باید تنها خدا را دید.
🔺زمانی خدا به یاد انسان خواهد بود که انسان در حال #ذکر سوره باشد نه اینکه لفظاً سوره را بخواند و ساهی و بدون توجه باشد. لذا قرآن گوید: وای بر نمازگزارانی که در نماز بی توجهند «ویل للمصلین، الذین هم عن صلاتهم ساهون»
@basij_oqm
✳️ در لحظه مرگ باورهای درونی انسان بیرون میریزد!
🔻 در لحظهی #مرگ فکر و #محاسبات_فکری خیلی کار نمیکند بلکه #باورهای_درونی انسان بیرون میریزد. اگر کسی درون دل او #هرز و #کفر باشد بیرون میریزد. اگر درون دل او #خدا و #اعتقادات باشد او هم بیرون میریزد.
🔸 مرحوم #علامه_طباطبایی در هنگام مرگ دچار فراموشی شدیدی شده بودند. طوری که بسیاری از اصطلاحات علمی و فلسفهها و قیلوقالهای کلامی را فراموش کرده بودند. حتی رئیس بیمارستانی که ایشان در آنجا بستری بودند میگفتند اگر یک لیوان آب به دست ایشان میدادیم همینطور در دست خود نگاه میداشتند مگر اینکه به ایشان میگفتیم آن را بخورید. اما با این وجود برخی از بستگان ایشان میگفتند ما دیدیم در لحظات آخر لب ایشان تکان میخورد و گویی حرف میزنند. از ایشان سؤال کردیم که چکار میکنید؟ فرمودند تکلم. گفتیم تکلم با چه کسی؟ گفت با حضرت حق. این را فراموش نکرده چون در جان او رسوخ کرده است.
👤 #استاد_مسعود_عالی
📝 #پیادهشده_سخنرانی
#⃣ #معاد #دینداری
@basij_oqm