🔸مسأله واقعی به نظرم اینجاست که چرا اقدامی نکردند؟ آیا همه ترسو بودند و شجاعت انسان مدرن کم شده است! بعید نیست تا اندازه ای اینطور باشد. انسان مدرن انسان ضعیفی شده است. ولی به نظرم باز جواب اصلی این نیست.
🔹 آیا خجالت میکشیدند و به خود نمیدیدند که اقدامی کنند؟ خب این هم تا اندازه ای هست و انسان مدرن در فرهنگ فردگرایی دوست دارد خود را از نگاه دیگران پنهان کرده و سرش توی لاک خودش باشد. لذا میل به اقدامش کم شده است. اقدام در اینگونه موارد او را زیر سنگینی نگاه دیگران میبرد که به چنین نوع نگاهی در اینگونه موارد انسی نداشته و وحشت دارد. ولی باز این همه ماجرا نیست.
🔸آیا به دلیل راحت طلبی و حبّ عافیت است که در فرهنگ لذّتگرای مدرن شایع است. شاید این هم بی تأثیر نبوده است.
🔹آیا همه یا بخشی از آنان منتظر بودند یکی اقدام کند تا آنها هم حمایت کنند! بعید نیست زیرا اینطور جاها انسانها به دلیل کم شخصیتی به همدیگر نگاه میکنند و کار مستقل نمیکنند و منتظرند ببیند دیگران چه واکنشی نشان میدهند. شاید اگر یکی بلند میشد دیگرانی هم بودند که کمک میکردند. ولی باز به نظرم این همه ماجرا نیست.
💡به نظر خطور کرد بین آنها نسبت به یکدیگر نه اینکه بی توجهی باشد بلکه احساس مسئولیّت نیست. بعضهم اولیاء بعض نیستند. قرآن کریم امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه ایمانی بعد از بیان بعضهم اولیاء بعض ذکر میکند. ولی آنجا هر کسی به فکر خودش است. هر کسی خود را تنها مسئول خودش میداند! بدش نمی آید کمک کند ولی برای خود مسئولیتی قائل نیست. احساس مسئولیت که بود هم شجاعت می آورد و هم اقدام مستقلّانه و هم ابتکار و هم ... .
👈به نظرتان اگر برادر آن زن یا پدرش هم بود ساکت میماند؟! اصلا احساس مسئولیت افراد را نسبت به همدیگر کشته اند. فرهنگ مدرن این را هم به ثمر آورده است. همان فرهنگی که گفتیم راهپیمایی اربعینی آن را به سخره میگیرد. فرهنگ خود گرایی است. راستی از غربزدگان باید پرسید اگر این صحنه در جوامع بی فرهنگ خودمان اتّفاق می افتاد واکنش مردم بی فرهنگ ما چه بود؟! شاید چون بی فرهنگیم بینمان این چیزها اتّفاق نمی افتد! شاید هم بگویند این چیزها اشکالی ندارد زیرا از عوارض آزادی و سر در لاک خود داشتن است هر چند گاهی اشکالاتی بر آن وارد شود ولی اصلش بهتر از فرهنگ ماست!
👈اصلا امر به معروف و نهی از منکر در فضای مدرنیته معنی ندارد. البته نه اینکه فقط معنی نداشته باشد بلکه در فضای غرب اساسا این مفهوم ولو به آن عمل هم نشود وجود ندارد! خود همین وجود داشتن یک مفهوم نشانگر نوعی زنده بودن یک روحیه میان آنان است.
اگر هم نیازی به این مسأله هست باید 👈قانون حلّش کند! ولی حتّی در اینجا به پلیس هم زحمت نمیدهند به خودشان اطّلاع دهند. غرب از همان قدیم هم چیزی به عنوان امر به معروف و نهی از منکر که یک مفهوم دینی و زنده باشد نداشته و اگر دست به این کار میزدند از روی انسانیّت بوده نه از باب وجود یک مفهوم که بتوان به آن اشاره نمود.
👈در فرهنگ لیبرال دموکراسی غربی که وضعشان بدتر هم شده طوری که نه شما گرایش دارید امر و نهی بشوید و نه گرایش دارید امر و نهی بکنید!
💡وقتی این را نوشتم به ذهنم یکباره مایکل کوک آمریکایی افتاد که کتاب مهمّ امر به معروف و نهی از منکر را در سال 2000 بعد از 15 سال تحقیق نگاشت. کتابی که یادم هست استاد مددی یکبار میفرمود آدم وقتی به کثرت مراجعات وی به مصادر نگاه میکند از خودش شرمنده میشود! عنوان کتاب وی این است که: «commanding right and forbidding wrong in Islamic thought».
👈اتّفاقا وقتی الان به فیش مربوط به کلام ایشان رجوع کردم دیدم دقیقا محرّک وی نیز برای نگارش این کتاب ماجرایی مشابه بوده که بر اساس آن در ایستگاه قطار شهری شیکاگو زنی مورد تجاوز قرار گرفت در حالیکه از دیگران کمک میخواهد و کسی اعتنا نمیکند. جالبتر آنکه تجاوزگر از زن میخواسته جلوی دیگران لبخند هم بزند!
👈مسأله کوک جالب است ایشان میگوید:
👈👈اینکه جامعه چنین امری را تقبیح میکند و آن شخصی که رفت جلوی ماشین پلیس را گرفت که به داد این زن را برسد را تحسین میکند نشانگر آن است که پایه های اخلاقی برای آن کار وجود دارد ولی چه شده که در جامعه ی حقوقی غرب انسانها اینطور شده اند؟!
✅ بعد به این نتیجه میرسد که در غرب اساسا مفهومی برای اینجا وجود ندارد و مفهوم امداد و کمک کردن هم اصلا در اینگونه موارد به خوبی به کار نمی آید. به چیزی بیشتر نیاز است! محرّک و باعث بالاتر و یک برانگیزاننده قویتر و الگو نیاز دارد.
✅ اینجاست که با تحقیق در می یابد که در حقوق اسلامی این مشکل با مفهوم امر به معروف و نهی از منکر حلّ شده است. وی در این کتاب به تفاوت مفهوم امداد در غرب با مفهوم امر به معروف و نهی از منکر پرداخته است.
#امر_به_معروف
#نهی_از_منکر