إِنْ أَعْطَيْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَكَ بِمَنٍّ وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ يَكُنْ مَنْعُكَ تَعَدِّياً اگر عطا كنى، عطاى خويش به منت نياميزى و اگر منع كنى، منع كردنت نه از روى ستم باشد. تَشْكُرُ مَنْ شَكَرَكَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ پاداش نيك دهى كسى را كه سپاست گويد، با آنكه تو خود او را سپاس گفتن الهام كرده ‏اى. وَ تُكَافِئُ مَنْ حَمِدَكَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَكَ‏ جزاى خير دهى كسى را كه تو را بستايد، با آنكه تو خود او را ستايشگرى آموخته ‏اى. تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ‏ عيب كسى را مى ‏پوشى كه اگر مى ‏خواستى، رسوايش مى‏ ساختى. به كسى عطا مى‏ كنى كه اگر مى ‏خواستى، عطا از او باز مى ‏گرفتى.

شروح دعای جوشن‌کبیر عالمان‌ شیعه‌ بر دعای‌ جوشن‌ کبیر شروحی‌ نوشته‌اند. شرح‌ حاج‌ملاهادی‌ سبزواری مشهورترین‌ آنها شرح‌ حاج‌ملاهادی‌ سبزواری است‌. سبزواری‌ نوشته‌ است‌ که‌ خالی‌ بودن‌ این‌ دعا از پرداختن‌ به‌ خواهشها (اغراض‌) و جلب‌ منفعت‌ها) اعواض‌) و توجه‌ نکردن‌ زیاد به‌ خود، مشوق‌ وی‌ به‌ شرح‌ این‌ دعا بوده‌ است‌. شرح‌ سبزواری‌ صبغه‌ای‌ عرفانی‌ و فلسفی‌ دارد. وی‌ در این‌ کتاب‌، که‌ براساس‌ بندهای‌ دعا تنظیم‌ شده‌، به‌ اشعار فارسی‌ و عربی‌ استشهاد کرده‌ و برای‌ مباحث‌ لغوی‌ به‌ کتاب‌ قاموس‌اللغة فیروزآبادی‌ بسیار مراجعه‌ می‌کرده‌ است‌. او همچنین‌ در موارد مختلف‌ به‌ اقتضای‌ بحث‌ ، مباحث‌ فلسفی‌ ، عرفانی‌ و کلامی‌ طرح‌ کرده‌ است.

اللَّهُمَّ احْرُسْنِي بِحَرَاسَتِكَ، وَ احْفَظْنِي بِحِفْظِكَ، وَ اكْلَأْنِي بِكِلاءَتِكَ، وَ ارْزُقْنِي حِجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِنَا هَذَا وَ فِي كُلِّ عَامٍ، وَ زِيَارَةَ قَبْرِ نَبِيِّكَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلامُ، وَ لا تُخْلِنِي يَا رَبِّ مِنْ تِلْكَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِيفَةِ وَ الْمَوَاقِفِ الْكَرِيمَةِ.خدایا به نگهبانی ات مرا نگهبانی کن، و به نگهداری ات مرا نگهدار، و به پاسداری ات از من پاسداری فرما، و زیارت خانه ات را در این سال و در هر سال، و زیارت مرقد پیامبرت و امامان (درود بر آنان) را روزی من کن، پروردگارا از این مشاهد پر شرف و مواقف بس گرامی مرا محروم مساز.

وَ أَنْ تَجْعَلَ شَهْرَنَا هَذَا أَعْظَمَ شَهْرِ رَمَضَانَ مَرَّ عَلَیْنَا مُنْذُ أَنْزَلْتَنَا إِلَی الدُّنْیَا بَرَکَةً فِی عِصْمَةِ دِینِی وَ خَلاَصِ نَفْسِی‏ و این ماه رمضان ما را بزرگترین و با برکت‏ترین ماه مبارکی قرار ده که از هنگامی که ما را به دار دنیا آوردی تا کنون بر ما گذشته است هم از جهت حفظ دین و خلاص و نجات جانم وَ قَضَاءِ حَوَائِجِی وَ تُشَفِّعَنِی فِی مَسَائِلِی وَ تَمَامِ النِّعْمَةِ عَلَیَّ وَ صَرْفِ السُّوءِ عَنِّی وَ لِبَاسِ الْعَافِیَةِ لِی فِیهِ‏ و هم از جهت برآمدن حاجتهایم و مرا تو خود شفیع باش در مسئلتهایم از درگاهت و اعطای نعمت کامل و برطرف شدن بدیها از من و پوشیدن لباس ببخش و عافیت برایم در این ماه شریف وَ أَنْ تَجْعَلَنِی بِرَحْمَتِکَ مِمَّنْ خِرْتَ (خُرْتَ) (ادَّخَرْتَ) لَهُ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا لَهُ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ و هم در این ماه از لطف و رحمتت مرا از آنان قرار ده که ثواب لیلة القدر را که بهتر در اجر از هزار ماه است بر آنها اختیار و ذخیره کرده‏ای فِی أَعْظَمِ الْأَجْرِ وَ کَرَائِمِ الذُّخْرِ وَ حُسْنِ الشُّکْرِ وَ طُولِ الْعُمْرِ وَ دَوَامِ الْیُسْرِ و هم ذخیره‏های پر بهای دیگر و شکرگزاری نیکو و طول عمر و آسایش دائم اللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ وَ طَوْلِکَ وَ عَفْوِکَ وَ نَعْمَائِکَ وَ جَلاَلِکَ وَ قَدِیمِ إِحْسَانِکَ وَ امْتِنَانِکَ‏ ای خدا و از تو سؤال می‏کنم به حق رحمت واسعه و احسان و عفو و بخشش نعمتهایت و به حق جلال و عظمت عطاء و احسان قدیم ازلیت أَنْ لاَ تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا لِشَهْرِ رَمَضَانَ