💠علم شیمی در تمدن اسلامی 💢مسلمانان در طول قرن‌های متمادی یکه تاز عرصه علم و دانش در جهان بودند و درست در زمانی که مدعیان امروزی علم، یعنی کشورهای غربی در اوج عقب ماندگی و توحش به سر می بردند؛ مسلمین به دستاوردهای شگفت‌انگیزی در عرصه‌های گوناگون علوم و فنون دست یافتند. اما در دنیای امروز این دستاوردهای علمی مسلمانان گویا عامدانه سانسور شده و یا به دلیل بی‌اطلاعی، کمتر به آن پرداخته می‌شود، از این‌رو در این نوشتار تلاش می‌کنیم به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های علمی در این زمینه که مربوط به علمی شیمی‌ست بپردازیم. 👈مسلمانان مبدع و به وجود آورنده علم شیمی نوین هستند، به گونه‌ای که می‌توان «جابر ابن حیان» ــ از شاگردان امام صادق(علیه‌السلام) که در جاى‌جاى آثار خويش آن حضرت را استاد خود معرفى می‌کند[1] ــ را به عنوان پدر علم شیمی مدرن نام برد. 👈و یا زمینه پیشرفت این علوم توسط مسلمانان به خدمات زکریای رازی در این زمینه اشاره کرد، وی در کتاب سر الاسرار خویش، از آزمایشاتی سخن به میان آورده است که می‌توان آن‌ها را با اشكال معادل آن در شيمى جديد ــ همچون تقطير، تكليس و تبلور ــ مطابق دانست. رازى در همين كتاب و در آثار ديگرش از ابزار شيميايى ــ همچون قرع، انبيق، قابله، آثال، ديگ، چراغ نفتى، اجاق، تابشدان و سنگ صلايه ــ نام برده كه بسيارى از آن‌ها تاكنون به كار مى‌رود. او خواص شيميايى و دارويى مواد را نيز شرح داده، از اين‌رو برخى كشفيات بزرگ مانند كشف الكل و برخى اسيدها را به او نسبت داده‌اند.[2] ✅دیدگاه مستشرقین در این زمینه 1⃣. ويل دورانت تاریخ‌نگار معروف در این زمینه مى‌نويسد: «علم شيمى تقريباً از ابتكارات مسلمانان است، زيرا مشاهده دقيق و تجزيه علمى و ثبت نتايج را آن‌ها وارد ميدان علم كردند. آنان بسيارى از مواد را تجزيه نموده، مواد قليايى و اسيدى را شناختند و درباره صدها داروى طبّى تحقيق كردند. هم‌چنين، صدها داروى تازه ساختند و از فرضيه تبديل فلزات به طلا، به شيمىِ واقعى دست يافتند. بدين ترتيب، در اروپا علم شيمى توسط ترجمه كتب مسلمانان پيشرفت كرد.»[3] 2⃣. گوستاو لوبون، مورخ فرانسوی نیز از این‌که اروپایی‌ها پایه گذار علمی شیمی را لاوازيه دانشمند فرانسوی معرفی می‌کنند گلایه می‌کند و می‌نویسد: «مسلمانان موادى را كشف كردند كه مورد نياز صنعت و شيمىِ آن زمان بود. پايه فكرى آن‌ها در اين زمينه‌ها بسيار وسيع بوده است. معروف اين است كه پايه‌گذار علم شيمى لاوازيه است، ولى بايد توجه كرد: اين مسلمانان بودند كه با آزمايشگاه‌هاى شيمى و كشف‌هاى شيميايىِ خود، پايه‌گذار علم شيمى بوده‌اند. جابربن حيّان اولين كسى بود كه اعمال تقطير، تبخير، تبلور، انحلال، تجزيه، تركيب و ... را بيان كرد و موادى مثل جوهر شوره، تيزاب سلطانى، نشادر، جيوه قرمز، گازها و ... را ساخت و به لحاظ علمى مورد معرفى قرار داد.»[4] 📚پی‌نوشت [1]. مسلمانان در بستر تاريخ، يعقوب جعفرى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران،1371ش، ص 194. [2]. سيد حسين نصر، علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، شركت انتشارات علمى و فرهنگى، تهران، 1384 ش، ص 291 و 292. [3]. علم و دين در حيات معقول، علامه جعفری، موسسه تدوين و نشر آثار علامه جعفرى، تهران، 1389 ه. ش، ص171 به نقل از: تاريخ تمدن، ويل دورانت، ج 11، ص 155. [4]. همان، ص 171، به نقل از تمدن اسلام و عرب، گوستاولوبون، صص 615- 611. #تمدن_اسلامی #خدمات_مسلمانان_به_جامعه_بشری #اسلام #شیمی_اسلامی #شیمی #تمدن_غرب_وامدار_مسلمانان 🆔 @kalamema