درباره کتاب «الموضوعات» ابن‌جوزی آیت‎الله جعفر سبحانی: برای نگارش کتابی که چندی قبل به نام «السنة النبویة بین الروایة والدرایة» منتشر شد، لازم بود به کتاب‌هایی که پیرامون روایات مجعول و ساختگی نوشته شده مراجعه کنم. از کتاب‌هایی که در این موضوع نگارش یافته کتاب «الموضوعات» تألیف ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن الجوزی قریشی است که در سال 510 دیده به جهان گشوده و در سال 597 دیده از جهان بربسته است. ابن جوزی در تاریخ و حدیث علامۀ زمان خود بود و آثار ارزشمند او حاکی از تبحر و احاطۀ او به این دو علم است. او برای نخستین بار دست به نگارش کتابی زد به نام «الموضوعات» و در آن بخشی از روایات مجعول و ساختگی را در ابواب مختلف گرد آورد و سنت رسول خدا را از این دروغ‌ها پاک ساخت. نگارش چنین کتابی در محیط سلفی‌ها که نقادی احادیث را نشانۀ بی‌اعتقادی به سنت و تضعیف آن می‌دانند حاکی از شجاعت ادبی و جسارت روحی او است. او در حالی که حنبلی‌مذهب است ولی در راه و روش با آنها فاصلۀ زیادی دارد. او با نگارش کتاب دیگری به نام «دفع شبه من تشبه وتمرد ونسب ذلک الی الامام احمد» سیلی محکمی بر چهرۀ حنابلۀ مجسمه نواخت و همۀ روایات حاکی از تشبیه و تجسیم خدا را در کتابی گرد آورد و به تفسیر و توجیه آنها پرداخت یا آنها را مجعول و موضوع دانست. علمای سعودی در نجد و ریاض که غالباً از فقه احمد بن حنبل پیروی می‌کنند و از طرفی از روایات تشبیه و تجسیم شدیداً دفاع می‌کنند، وقتی از چاپ کتاب یادشده آگاه گردیدند، به خاطر حنبلی بودن مؤلف با ورود آن به کشور موافقت کردند، آنگاه که منتشر گردید و از محتوای آن آگاه شدند سخت نادم و پشیمان شدند، زیرا کتاب ضربت شکننده‌ای بر اهل تجسیم وارد کرده و پیوسته می‌گفتند: «هوجمنا فی عقر دارنا؛ در درون خانۀ خود مورد هجوم قرار گرفتیم». با اعتراف به چنین کمالاتی در نگارش کتاب، «الموضوعات» در مورد شیعه دچار بی‌دقتی شده و چیزهایی را به این گروه نسبت داده که خود از موضوعات است و برای تکمیل این کتاب باید رسالۀ کوچکی نوشت تا موضوعات این کتاب او را از واقعیت جدا کرد (کتاب سیمای فرزانگان، ج 2، ص 542). #الموضوعات #سبحانی #ابن_جوزی @chsiqs

فرق مسانید و صحاح آیت‌الله جعفر سبحانی: مسند و صحیح که جمع آن مسانید و صحاح است دو نوع گردآوری حدیث نبوی است که از نخستین روزهای تدوین حدیث در میان محدثان رایج بوده است. مؤلفان صحاح مانند بخاری و مسلم و ... احادیث نبوی را تبویب نموده و هر حدیثی را در باب مخصوص خود گردآورده‌اند؛ مثلاً روایات کفر و ایمان در یک باب، روایات مربوط به علم در باب دیگر. همچنین روایات مربوط به احکام فقهی و عملی را در باب ویژۀ خود نقل کرده‌اند. علاوه بر این نویسندگان صحاح ملتزم بوده‌اند احادیثی را در کتب خود بیاورند که رجال و اسناد حدیث از نظر آنان صحیح باشد، در حالی که این دو شرط در کتاب‌های مسند رعایت نشده است. برای احادیث در مسانید باب خاصی نیست و نه نویسندگان مسندها مقید به آن بوده‌اند که آنچه در نظر آنان صحیح و پابرجاست در کتاب خود بیاورند. نظمی که در مسانید رعایت می‌شود این است که روایت هر صحابی را یکجا گرد آورند و پس از فراغ از روایت آن صحابی به نقل روایت صحابی دیگر بپردازند؛ چنانکه این مطلب در مسند احمد کاملاً مشهود است، وی مسانید امام علی را در یکجا و مسانید هر یک از خلفا و دیگران را در باب ویژۀ خود آورده است. هنوز سه قرن از تاریخ هجرت نگذشته بود که از طرف محدثان اسلامی صحاحی که معروف‌ترین آنها صحاح ششگانه است تألیف یافته و به مرور زمان در میان آنان معروف و مشهور گردید. البته به جز صحیح بخاری و صحیح مسلم، چهار صحیح دیگر را «سنن» نیز می‌گویند، از این نظر که اکثر یا همۀ آنها مربوط به سنن و احکام فقهی اسلام است و حق این است که این چهار کتاب اخیر «سنن» است نه صحاح، زیرا شرایطی را که نویسندگان دو صحیح نخست در راوی رعایت کرده‌اند، نویسندگان سنن در نظر نگرفته‌اند (برگرفته از کتاب سیمای فرزانگان، ج2، ص 535). #صحیح #مسند #سبحانی #بخاری دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs

سه معنای «تشیع» نزد رجالیون اهل سنت و مسئلۀ تشیع اباصلت آیت‌الله سبحانی با توجه به روایاتی که اباصلت در کتب حدیثی ما از امام هشتم نقل می‌کند، نه‌تنها او شیعۀ خالص بوده، بلکه رازدار امام نیز بوده است و لذا بسیاری از اهل سنت به تشیع او تصریح کرده‌اند. ولی هر تصریح به تشیع ملازم امامی بودن نیست، زیرا تشیع نزد رجالیون اهل سنت سه معنا دارد: 1. دوست داشتن اهل بیت 2. مقدم دانستن علی بر عثمان 3. مقدم دانستن علی بر خلفای سه‌گانه تشیع به معنی اول همۀ مسلمانان را در بر می‌گیرد، ولی تشیع به معنای دوم با تسنن سازگار است ولی نقطۀ ضعفی در راوی به شمار می‌آید. ولی هرگاه کلمۀ «رافضی» به کار برند مقصود همان شیعۀ امامی است و چون برخی از رجالیون اهل سنت او [اباصلت] را رافضی می‌خوانند حاکی از شیعه بودن او نزد آنهاست. ولی ما در اثبات تشیع او نیازی به گفتار رجالیون اهل سنت نداریم. ملازمت او با حضرت رضا و روایات نابی که از آن حضرت نقل می‌کند حاکی از تشیع صمیمی اوست (کتاب سیمای فرزانگان، ج10، ص 171). #اباصلت #سبحانی دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

داستان نگاشته شدن رساله‌ای با عنوان «مشروبات الکلی عامل عقبگرد انسان» به قلم علامه طباطبایی از زبان آیت الله جعفر سبحانی نگارنده در محضر مرحوم آیت الله بروجردی بود و حضرت علامه طباطبایی نیز آنجا تشریف داشتند. ناگهان خبر دادند که دبیر کل «کنگرۀ جهانی مبارزه با مواد الکلی» قصد شرفیابی دارند. چیزی نگذشت که دبیر به معیت آقای میرسپاسی وارد شدند. پس از گفت‌وگو پیرامون علل تحریم الکل، دبیر کل از محضر آیت الله بروجردی درخواست کرد که بسیار مناسب است رساله‌ای پیرامون تحریم الکل از نظر اسلام نوشته شود و این رساله پس از ترجمه به زبان انگلیسی در کنگره به عنوان نظریۀ اسلام درباره الکل منتشر و قرائت گردد. در همین لحظات بود که مرحوم آقای بروجردی نگاهی پرمحبت به مرحوم علامه طباطبایی کرده و درباره ایشان چنین گفتند: «آقا سید محمدحسین طباطبایی تبریزی از علمای بزرگ اسلام‌اند و تفسیر پرارزشی دارند. ایشان می‌توانند این کار را انجام دهند و رسالۀ درخواستی آقایان را بنویسند». مرحوم طباطبایی در ظرف چند روز رساله‌ای در این باره تنظیم کرد و به حضور مرحوم آقای بروجردی فرستاد و ایشان نیز آن را به کنگرۀ جهانی مبارزه با مواد الکلی که در آن سال بنا بود در آنکارا تشکیل گردد فرستاد و رساله به دو زبان چاپ و منتشر شد (کتاب سیمای فرزانگان، ج8، ص 262). برای مطالعه یادداشت علامه درباره مشروبات الکلی می‌توانید به کتاب «معنویت تشیع به ضمیمۀ چند مقالۀ دیگر، فصل 10 ص 167 مراجعه کنید یا آن را اینجا مطالعه کنید. #علامه_طباطبایی #الکل #سبحانی دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs