▪️صوت نشست علمی فلسطین؛ پیشینۀ تاریخی و تمدنی (برگزارشده در دانشگاه باقرالعلوم (ع)) 🎙دکتر محسن الویری (از دقیقۀ 1 تا ۲۴:۳۹) نگاهی به پیشینۀ غزه و نقش کنونی تمدنی آن 🎙دکتر زهرا روح‌اللهی امیری (۲۴:۳۹ تا ۴۸:۰۶) نام‌بری از فلسطین؛ گذری بر منابع تاریخی متقدم 🎙دکتر حسین ایزدی (۴۸:۰۶ تا ۸۳:۴۵) تحولات تاریخی منجر به تشکیل رژیم اشغالگر 🎙دکتر سید حسین فلاح‌زاده ( ۸۳:۴۵ تا ۱۰۹:۳۶) مناسبات اعراب با اسرائیل پس از تشکیل رژیم اشغالگر 🎙دکتر حامد قرائتی ( ۱۰۹:۳۶ تا ۱۳۳) بررسی جایگاه و نقش مسجدالاقصی در تراث شیعه و عامه 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️مصحف مشهد رضوی: کامل‌ترین دستنویس قرآنی به خط حجازی از سدۀ نخست هجری 🔹مصحف مشهد رضوی / مصحف المشهد الرضوي / یا Codex Mashhad عنوانی است برای مجموع دو نسخۀ قرآنی با خط حجازی کهن به شماره‌های 18 و 4116 در کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد). این اثر با 252 برگ، کامل‌ترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سدۀ نخست هجری در سراسر جهان به شمار می‌آید که بیش از 95% متن قرآن را در بر دارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها، و نهایتاً بر پایۀ آزمایش‌های متعدد کربن 14، روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در سدۀ نخست هجری کتابت شده است. 🔹مجموع ویژگی‌های این مصحف، در کمتر نسخه‌ای از قرآن‌های کهن به خط حجازی یافت می‌شود. از این رو، «مصحف مشهد رضوی» یکی از مهم‌ترین اسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدۀ نخست هجری است. 🔹متن کامل «مصحف مشهد رضوی» با اجازه و همکاری کتابخانۀ آستان قدس رضوی وبا تحقیق و توضیحات و مقدمۀ مرتضی کریمی‌نیا، از سوی «مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث» در سال 1401-1402 (2022-2023 میلادی) به صورت فاکسیمیله به دو زبان عربی و انگلیسی منتشر شده است (برگرفته از کانال تلگرامی مرتضی کریمی‌نیا). @chsiqs

▪️درسگفتار منطق پژوهش در تاریخ اسلام جلسۀ سوم 🎙دکتر محمدصادق حسین‌زاده 🔹 آشنایی با اسناد تاریخی 🔹اسناد مکتوب و غیرمکتوب 🔹بایسته‌های پژوهشی 🔹شجاعت پژوهشی، حدس پژوهشی 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️ما با سنی‌ها دست به دست هم داده‌ایم و ثقلین را از بین برده‌ایم در باب اهتمام آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری به قرآن 🔹سيره پيروان اهل بيت, هماره بر تكريم قرآن استوار بوده است. امامان ما در هنگام تلاوت قرآن، با آرامش و سكوت بدان گوش مى دادند. در سده اخير بر اثر نفوذ عادت‌ها و رسوب اخبارى‌گرى، آداب تلاوت قرآن در مجالس ما پاس داشته نمى‌شود و در دوره حاج شيخ، كه اكنون نيز بدبختانه اين رويه زشت ادامه دارد، در مجالس ختم قرآن و يا مجالس ترحيم، از سكوت و آرامش و تدبّر خبرى نبوده و نيست. قارىْ قرآن مى خواند و افراد بى توجه به تلاوت قارى، خود قرآن مى‌خوانند و يا با يكديگر به گفت وگو مى‌پردازند. 🔹 حاج شيخ از اين رويه سخت در خشم بود و از اين كه ادب تلاوت قرآن در چنين مجلس‌هايى پاس داشته نمى‌شود، خود را و حوزه علميه را مسئول مى دانست. از اين روى، هميشه در اين فكر بود كه براى اين گرفتارى بزرگ چاره‌اى بينديشد و برنامه‌اى بريزد كه در محفل قرآن، از آنچه سكوت را به هم مى‌زند و مانع تدبر و تفكر در قرآن مى‌گردد جلوگيرى شود و مردم به آن حدّ از كمال و رشد برسند كه جايگاه قرآن را بالا ببرند و در چنين مجلس‌هايى ادب تلاوت قرآن را وظيفه شرعى و در سرلوحه كار خود قرار دهند و كوچک‌ترين بى‌احترامى به قرآن را برنتابند. 🔹 بله، اين دغدغه حاج شيخ بود و آرزو داشت قرآن جايگاه واقعى خود را در خلوت و جلوت بيابد. آقا سيد احمد زنجانى, اين نگرانى و دغدغه حاج شيخ را چنين گزارش مى‌دهد: 🔹 مرحوم آقاى حاج شيخ عبدالكريم حائرى زياد اصرار داشت كه احترام ظاهرى قرآن كاملاً محفوظ شود. همان‌طور كه اهل سنت هنگام قراءت قرآن براى رعايت احترام آن، چايى و قليان در مجالس نمى‌دهند. مى فرمود: در مجالس شيعه نيز, چون عادت بر خلاف جارى بود, ترک آن در نهايت دشوارى بود. اين بود كه فرمايش آن مرحوم عملى نمى‌شد. آنگاه مى‌فرمود: پيغمبر دو چيز سنگين در ميان ما گذاشت: كتاب الله و عترة طاهره; ولى ما با سنى‌ها دست به دست هم داده، هر دو آنها را از بين برديم ما كتاب الله را از بين برديم و آنها نيز عترت طاهره را. 📗نشریۀ حوزه، س 1383، ش 126 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️ارزیابی دکتر شهیدی از آثار مستشرقین (مونتگمری وات، مادلونگ، برنارد لوئیس) 🔹 اگر نگوییم همه، بیشتر آن‌ها تحت حمایت وزارت خارجه‌شان هستند و سرانجام وزرات خارجۀ آن‌هاست که از محتوای تولیدشده استفاده می‌کند. ولی البته افراد آزاد نیز در میان آن‌ها وجود دارند که عده‌شان کم است. روی هم رفته نباید انتظار داشت که آن‌ها هم مثل ما فکر کنند. همین قدر که دروغ ننویسند جای شکرش باقی است. چون بعضی‌هایشان دروغ می‌نویسند؛ خیلی هم دروغ می‌نویسند. 🔹 بین نوشته‌های اسلام‌شناسان اخیر من چند کتاب را خوانده‌ام که منصفانه نگاشته‌ شده‌اند؛ مانند نوشتۀ مونتگمری وات که گرچه پیغمبر (ص) را قبول ندارد ولی انصاف را رعایت کرده است. مادلونگ هم خوب است. ولی برنارد لوئیس یک صهیونیست خبیث مخالف با ماست که از باقی‌مانده‌های قرن هجدهم و نوزدهم است که ریشه‌شان کنده شده است. علت آن حرف‌ها بی‌اطلاعی آن‌ها بوده و امروزه که کمی وسعت اطلاعاتشان بیشتر شده، روی هم رفته آن تعصب‌های سابق فروکش کرده، اگرچه از بین نرفته است. بعضی‌هایشان هم که کتاب‌های نسبتاً خوبی می‌نویسند، با دید مسیحی است نه با دیدی که یک مسلمان دارد. 📗 مصاحبۀ علمی با دکتر شهیدی، فصلنامۀ شیعه‌شناسی، ش 1، س 1382، ص 21. 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️برنارد لوئیس؛ استاد صاحب‌نام تاریخ اسلام در غرب 🔹برنارد لوئیس، تاریخ‌دان برجسته بریتانیایی-امریکایی، کمتر از دو هفته به تولد ۱۰۲ سالگی‌اش، در ۱۹ می ۲۰۱۸ میلادی / ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ خورشیدی در امریکا درگذشت. او از متخصصان پرسابقه و صاحب‌نام تاریخ اسلام، امپراطوری عثمانی و خاورمیانه جدید بود. لوئیس بیش از سی کتاب و صدها مقاله نگاشت، شاگردان بسیاری تربیت کرد و مشاور سیاستمدارانی چند بود. 🔹برنارد لوئیس را "اثرگذارترین مورّخ اسلام و خاورمیانه پس از جنگ جهانی" دانسته‌اند (مارتین کریمر، مدخل برنارد لوییس در: دانشنامه مورخان و نوشته های تاریخی، جلد ۱: ص ۷۱۹، لندن: ۱۹۹۹). او از یک سو نقش مهمی در بال و پر دادن به مطالعات اسلامی در غرب ایفا کرد و از سوی دیگر تأثیر ماندگاری بر فهم سیاست‌گذاران نومحافظه‌کار غربی (به ویژه امریکایی) از اسلام و خاورمیانه به جای گذاشت. 🔹برنارد لوئیس در ۱۹ می ۱۹۱۶ میلادی از پدر و مادری یهودی و در خانواده‌ای طبقه متوسط در شرق لندن به دنیا آمد. پدر و مادر برنارد از اروپای شرقی به بریتانیا مهاجرت کرده بودند. او که ابتدا می‌خواست شاعر شود در دانشگاه لندن (مدرسه مطالعات شرقی و افریقایی) لیسانس و سپس دکترای تاریخ گرفت و در پاریس زبان‌های سامی فراگرفت و در آنجا شاگرد لویی ماسینیون (۱۸۸۳-۱۹۶۲) متخصص فرانسوی تصوف اسلامی شد. لوئیس همچنین در دانشگاه لندن حقوق خواند و مدتی نیز به کار حقوقی مشغول شد، گرچه زود این حرفه را رها کرد. 🔹در سال ۱۹۳۸ میلادی او به سِمت دانشیار تاریخ اسلام در مدرسه مطالعات شرقی و افریقایی دانشگاه لندن منصوب شد. در طول جنگ جهانی دوم، لوئیس حدود یک سال (از سال ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۲ میلادی) به عنوان سرجوخه در واحد اطلاعات ارتش بریتانیا در بخش خاورمیانه به کار مشغول شد. او از تسلط خود به زبان‌های خارجی (شرقی و غربی) برای رمزگشایی پیام‌ها استفاده کرد. برخی از منتقدان لوئیس، از این بخش زندگی او به عنوان "جاسوسی" وی برای بریتانیا یاد می‌کنند. 🔹در پرینستون بود که لوئیس با برخی چهره‌های کلیدی نومحافظه‌کار آشنا شد و بر آن‌ها اثر گذاشت. بسیاری از این چهره‌ها، حدود سه دهه بعد، از معماران اصلی سیاست خارجی تهاجمی امریکا شدند. از میان این چهره‌ها می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد: ریچارد پرل، مشاور وزیر دفاع امریکا در دوره رونالد ریگان و از چهره‌های نومحافظه‌کار طراح جنگ عراق، پل ولفوويتس، معاون سیاست‌گذاری وزارت دفاع در دوره جورج بوش و از چهره‌های نومحافظه‌کار طراح جنگ عراق، الیوت اِیبرامز، دستیار رییس‌جمهور در دوره ریگان و دستیار ویژه رییس‌جمهور در دوره جورج بوش. تمامی این چهره‌ها در دهه هفتاد میلادی از لوئیس تأثیر مستقیم گرفتند. این تأثیر به ویژه هنگامی رخ داد که لوئیس، مشاور سناتور نومحافظه‌کار هنری جکسون بود. 📗 برنارد لوئیس 'مورخ برجسته' یا 'استراتژیست نو محافظه‌کاران'؟، نوشتۀ یاسر میردامادی (برای مطالعه متن کامل به لینک اصل نوشته مراجعه کنید) برخی آثار ترجمه‌شدۀ لوئیس به فارسی: 🔹مشکل از کجا آغاز شد؟ تأثیر غرب و واکنش خاورمیانه 🔸زبان سیاسی اسلام 🔹نخستین مسلمانان در اروپا 🔸بنیادهای کیش اسماعیلیان: بحثی تاریخی در پیدایش خلافت فاطمیان 🔹 تاریخ اسماعیلیان 🔻در این باره بخوانید: ارزیابی دکتر شهیدی از آثار مستشرقین (مونتگمری وات، مادلونگ، برنارد لوئیس) @chsiqs

▪️درسگفتار منطق پژوهش در تاریخ اسلام جلسۀ چهارم 🎙دکتر محمدصادق حسین‌زاده 🔹چهارمین بایسته پژوهش: شکاکیت پژوهشی 🔸داستان تنکابنی و صاحب جواهر 🔹دورنمای پژوهش؛ حساب احتمالات 🔸بررسی شیوه برخورد با پرسش پژوهشی درباره قائل بودن زید به امامت امام باقر و صادق (ع) 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️درسگفتار منطق پژوهش در تاریخ اسلام جلسۀ پنجم 🎙دکتر محمدصادق حسین‌زاده 🔸ادامۀ بحث بررسی شیوه برخورد با پرسش پژوهشی درباره قائل بودن زید به امامت امام باقر و صادق (ع) 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

#غزه #طوفان_الاقصی #فلسطین #اطلاع_رسانی #نشست_علمی معاونت پژوهش مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی با همکاری گروه تاریخ اسلام و تشکل تحریر پست برگزار می‌کند. نشست علمی با عنوان: 💠«پیشینه انتشار تشیع در فلسطین تا پیش از جنگ‌های صلیبی» 🎙ارائه دهنده: جناب آقای دکتر احمد خامه یار (عضو گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت) 📚دبیر علمی: حجت الاسلام والمسلمین حسن صادقی پناه ⏪زمان:چهارشنبه 24/آبان/1402 ⏱ساعت 10 الی 12 🏢مکان: قم، میدان جهاد، مجتمع جامع امام خمینی(ره)، سالن شهید عارف الحسینی(ره) 🌐کانال روابط عمومی/مرکز خبر المصطفی/ برای اطلاع از آخرین اخبار المصطفی هم‌اکنون عضو شوید. 👇👇👇 🆔http://eitaa.com/newsmiu

▪️موضع آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری درباره ماجرای اتحاد لباس آیت‌الله سید علی محقق داماد: 🔹 پاره ای از کارها و امور، با اینکه جنبه مذهبی نداشت و جنبه سیاسی آن چندان روشن نبود، ولی همین قدر که به دستور حکومت پهلوی انجام می شد علما و مردم در برابر آن موضع می گرفتند و مخالفت می کردند. یکی از این جریان‌ها جریان اتحاد لباس بود. در آن زمان لباس مردم مختلف بود. لباس عرب‌ها دشداشه و لباس بلند بود. در بلوچستان، به گونه‌ای دیگر، لباس بلوچی بود. در بیشتر نقاط ایران لباس‌ها به صورت قبا بود. کمی کوتاه‌تر از لباس روحانیون، سه چاک داشت، در پهلو و پشت. پهلوی آمد و نمونه کت‌وشلوار را ارائه کرد که باید همۀ مردم کت‌و‌شلوار بپوشند و کلاه لبه‌دار بر سر بگذارند. اکنون برای من این شبهه وجود دارد که این کار آیا سیاسی بود یا نه به اقتضای زمان بستگی داشت. از این روی، من فکر می‌کنم حاج شیخ از کنار آن گذشت و به مردم سفارش کرد برای این مسئله با دولتیان درگیر نشوند. 🔹ایشان در جمع مردم قم که به اعتراض به این اقدام پهلوی برخاسته بودند مردم را از وارد شدن در این قضیّه برحذر داشت و گفت: «من نمی دانم دولت چه کار با لباس مردم دارد. مردم باید آزاد باشند که هر لباسی می خواهند بپوشند. دولت چرا لجبازی می کند؟ حالا ما چه اصراری داریم. چرا لجبازی کنیم؟ اگر لباس ما قدری کوتاه‌تر باشد چه می‌شود. ما خودمان را درگیر این‌گونه مسائل نکنیم» 📗 مجله حوزه، س 1383، ش 126. 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️ خیبر دیروز و خیبر امروز خیبر دیروز: 🔹 خیبر که در 192 کیلومتری مدینه واقع شده، دهستانی است بزرگ و دارای زمین‌های زراعتی و نخلستان‌های بسیار و چشمه‌های جاری. درباره نام و تعداد قلعه‌های این منطقه میان مورخان اختلاف است؛ عده‌ای شش قلعه و برخی هفت قلعه را در این منطقه برشمرده‌اند. جمعیت ساکن در خیبر دیروز به طور دقیق معلوم نیست. بنا به گفتۀ یعقوبی بیست هزار مرد جنگجو در تمام قلعه‌ها می‌زیسته‌اند. در صورتی که صاحب «سیرة الحلبیة» عدۀ اهالی را ده هزار تن نوشته است. از اینجا می‌توان پی برد که نظر هیچ یک از این دو مورخ با تعداد حقیقی سکنۀ خیبر منطبق نیست، بلکه فقط می‌خواسته‌اند اکثریت دشمن را در مقابل سپاهیان اسلام نمایش دهند و الا معلوم است که هیچگاه نمی‌شود ده هزار را با بیست هزار اشتباه کرد. از لحاظ سیاسی یک نفر بر تمام سکنۀ هفت یا شش قبیلۀ خیبر دیروز حکومت می‌کرد و مجموعاً پیرو فرمان رئیس قلعۀ قموص بوده‌اند. مذهب ساکنین خیبر دیروز، یهودی و بسیار در دین خود ثابت و متعصب بوده‌اند. خیبر امروز: 🔹فلات خیبر در ارتفاع 2800 پا از سطح دریا و در 120 کیلومتری شمال مدینه واقع است. دهستان خیبر در وادی زیدیه قرار گرفته و یک قلعۀ قدیمی - که حصن نامیده می‌شود - در آن موجود است و چشمه‌های آب بسیار دارد. 🔹عدد نفوس سکنۀ خیبر بالغ بر سه هزار تن می‌باشد و چون منطقۀ مالاریایی است و از لحاظ بهداشتی چندان قابل سکونت نیست اعراب توقف و سکونت در این منطقه را دوست نمی‌دارند. مذهب ساکنین این منطقه اسلام است و امور آن‌ها از کارهای زراعتی اداره می‌شود 📗«علی (ع) فاتح خیبر»، نوشتۀ سید جعفر شهیدی 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️مصحف‌ مشهد کامل‌ترین، و نه کهن‌ترین، سند قرآنی قرن اولی است استاد مرتضی کریمی‌نیا در آیین رونمایی از مصحف مشهد: 🔹مصحف مشهد رضوی یک سند قرن اولی بسیار مهم است، آن هم به دلایل علمی مربوط به خودش از جمله شواهد خط‌‌شناسی، پالئوگرافی و از جمله با آزمایش کربن 14 که روش بسیار متداولی است. اهمیت این نسخه فقط به این دلیل نیست که این نسخه به دست‌خط امام امیرالمؤمنین (ع) منسوب شده است. انتساب یک نسخه به دست‌خط یکی از ائمه دلیل خوبی برای قرن اولی یا دومی دانستن آن نسخه نیست. حدود دویست نسخه در سراسر جهان به دست‌خط یکی از امامان منسوب شده که هیچ کدام آن‌ها صحیح نیست، و دلایلی علیه تمام این انتساب‌ها و جعل این امضاها وجود دارد. البته رد انتساب خط ائمه (ع) از ارزش سندشناسانه و تاریخی و متن‌پژوهانۀ آن نسخه‌ها کم نمی‌کند. 🔹در حرم امام رضا (ع) نسخه‌های قرآنی کوفی بسیار بسیار فراوان است و هر کدام به‌تنهایی ارزش بسیار زیاد هنری و تاریخی خود را دارند. اما از یک جهت قرآن‌های کهن در سدۀ نخست اهمیت ویژه و خاصی دارند: این آثار ما را با تاریخ تحولات صدر اسلام در قرن نخست پیوند می‌دهند. 🔹تقریباً تمام مصاحفی که از قرن نخست هجری می‌شناسیم بنا بر استانداردهای علمی مقبول در جهان علم به دست‌خط حجازی‌اند. دست‌خط حجازی خطی است که به سمت راست تمایل یا افتادگی دارد. تعداد این مصاحف حجازی شناخته‌شده در جهان چندان زیاد نیست و به کمتر از پنجاه می‌رسد. در مقابل صدها و هزاران نسخه به انواع خط کوفی داریم. از برخی مصاحف حجازی دو سه برگ بیشتر باقی‌نمانده است، مانند قرآن بیرمنگام. برخی دیگر ده یا بیست برگ دارند. تنها کمتر از انگشتان دو دست نسخۀ حجازی در دنیا می‌شناسیم که اوراق باقی‌مانده از آن‌ها به هفتاد یا هشتاد برگ برسد. اما مصحف مشهد رضوی در این میان با دویست و پنجاه و دو برگ کامل‌ترین، و البته نه کهن‌ترین، سند قرآنی قرن اولی به حساب می‌آید و این جایگاه بسیار مهم این اثر قرآنی را مشخص می‌کند. 🔹منِ کریمی‌نیا شخصاً از به کار بردن صفات عالی و «ترین‌»ها بسیار گریزانم و حوزۀ علم و پژوهش را جای مبالغه‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی نمی‌دانم اما در این خصوص و با توجه به اعتراف بزرگان عرصۀ نسخه‌‌شناسی قرآنی در جهان واقعاً چاره‌ای نداریم جز اینکه بپذیریم با سندی بسیار بسیار مهم روبه‌روییم که ما را با زوایای کتابت و قرائت قرآن در سدۀ نخست روبه‌رو می‌کند. 🔻در همین باره ببینید: 🔸مستند مصحف صنعاء 1 مهم‌ترین سند کهن در زمینۀ تاریخ متن قرآن، با روایت مرتضی کریمی‌نیا (تولیدشده در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام) 🔸مصحف مشهد: کامل‌ترین دستنویس قرآنی به خط حجازی در سدۀ اول 🔸فیلم آیین رونمایی از مصحف مشهد، 25 آبان 1402 @chsiqs

▪️تحقیقات دو دهۀ اخیر بر روی نسخه‌های کهن قرآنی به خوبی توانسته از اصالت متن قرآن در سدۀ نخست دفاع کند استاد مرتضی کریمی‌نیا در آیین رونمایی از «مصحف مشهد» 🔹 یکی از ثمرات پژوهش در نسخه‌های قرآنی این است که به ما قدرت دفاع آگاهانه و مستدل از وثاقت تاریخ و فرهنگ خودمان می‌بخشد. در دنیای جدید که عصر دسترسی به اسناد عینی و انفجار اطلاعات است محققان مسلمان باید هرچه در توانمندتر به روش‌ها و ابزار و فنون جدید مسلط شوند. 🔹یکی از دعاوی بسیار جدی در غرب پس از طرح نظریات جان ونزبرو و دیگر تجدیدنظرطلبان غربی و حتی بعضی از شکاکان غربی راجع به تکوین دین اسلام و تاریخ قرآن این است که وجود متن کنونی قرآن را در دو سدۀ نخست مورد تردید جدی قرار می‌دهند. حدود پنج دهه از این جریان علمی در محافل آکادمیک غرب می‌گذرد و این امر فضای آکادمیک مطالعات اسلامی در غرب را به شدت گرفتار خود کرده است. البته طبیعی است که تمام جزئیات این امر به عرصۀ رسانه‌ها منتقل نمی‌شود. 🔹اما تنها در دو دهۀ اخیر است که تحقیق بر روی نسخه‌های قرآنی کهن و انجام آزمایش‌های کربن 14 بر روی این اسناد قرآنی توانسته است به خوبی از اصالت و وثاقت متن قرآنی در سدۀ نخست دفاع کند. مصحف مشهد رضوی یکی از این اسناد است و اتفاقاً در جهان علم امروز یکی از معدود سندهای منحصر به فرد قرآنی است. مخاطب اولی و اصلی این اثر عالمان و متخصصان تاریخ قرآن و علوم اسلامی‌اند. 🔻در همین باره ببینید: 🔸مستند مصحف صنعاء 1 مهم‌ترین سند کهن در زمینۀ تاریخ متن قرآن، با روایت مرتضی کریمی‌نیا (تولیدشده در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام) 🔸مصحف مشهد: کامل‌ترین دستنویس قرآنی به خط حجازی در سدۀ اول 🔸مصحف‌ مشهد کامل‌ترین، و نه کهن‌ترین، سند قرآنی قرن اولی است/ بخشی از سخنان استاد کریمی‌نیا در آیین رونمایی از «مصحف مشهد» 🔸فیلم آیین رونمایی از مصحف مشهد، 25 آبان 1402 @chsiqs

▪️پرسش‌های پرتکرار درباره شهادت حضرت زهرا (س) و پاسخ استاد یوسفی غروی (قسمت اول: تاریخ شهادت، چگونگی آن و زمان خطبۀ فدکیه) 1. شهادت حضرت زهرا (س) در فاطمیۀ اول است یا دوم؟ 🔹فاطمیۀ اول سیزدهم ماه جمادی الاول و فاطمیۀ دوم سوم ماه جمادی الثانی است؛ این دو فاطمیه به این دلیل است که در فاطمیۀ اول حوادث، و در فاطمیۀ دوم شهادت حضرت واقع شده و فاصلۀ بین این دو فاطمیه سه هفته است که این سه هفته زمان بستری حضرت زهرا (س) است. در فاطمیۀ اول سبب شهادت پیش آمده و در فاطمیۀ دوم شهادت واقع شده است. در مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران فاطمیه دوم به رسمیت شناخته شده چون تأییدهای متعددی دارد. 2. آیا حضرت زهرا (س) با دندۀ آسیب‌دیده و جراحات واردشده بر بدن ایشان به مسجد رفت و خطبۀ فدکیه خواند؟ 🔹ابن ابی الحدید معتزلی شافعی بغدادی درباره تاریخ غصب فدک در کتاب «شرح نهج البلاغه» از یکی از علمای شیعه در یکی از روستاهای اطراف شهر شیعه‌نشین حلّۀ عراق نقل می‌کند که حدود ۱۰ روز بعد از رحلت پیامبر (ص)، فدک را از دست حضرت زهرا (س) یا از دست وکلای حضرت زهرا (س) در آوردند و خطبه‌خوانی حضرت زهرا (ع) در مسجد، حدود ۱۰ روز بعد از رحلت پیامبر(ص) و قبل از حوادث بوده، نه اینکه حضرت زهرا (س) با دندۀ آسیب‌دیده و سقط جنین به مسجد رفته و خطبه خوانده باشد. آن حوادث حدود ۵۰ روز بعد از این جریان واقع شده است. 3. حضرت زهرا (س) چگونه به شهادت رسید؟ 🔹در این زمینه دو روایت موجود است. روایت اول از سلمان است و روایت دوم از عبدالله بن عباس. در روایت دوم چنین توضیحاتی آمده که حضرت زهرا (س) باردار بودند و سقط جنین رخ داد، البته نه به طور طبیعی بلکه به دلیل آسیب‌رسانی به حضرت، جنین سقط شد. اصل این مسئله مسلم است. اما در کیفیت سقط جنین دو روایت داریم، یکی همین نقل معروفی که در خبر سُلیم از سلمان فارسی است که می‌گوید که حضرت بین دَر و دیوار واقع و فشار داده شد و بر اثر فشار همان جا سقط جنین رخ داد، یعنی در حین حمله به خانۀ امیرالمؤمنین (ع) و بیرون بُردن امیرالمؤمنین (ع)؛ در صورتی که خبر منحصر به این نیست و خبر دیگر این است که از امام صادق (ع) پرسیدند: حضرت زهرا (س) چه زمانی رحلت کردند؟ و حضرت صادق (ع) تعبیر فرمودند: تاریخ وفات جدم فاطمهٔ زهرا سوم ماه جماد الثانی است یعنی سه ماه بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) و سبب وفات ایشان این بود که فلان شخص به دستور خلیفۀ دوم با سر غلاف شمشیر به دو پهلوی حضرت زد و این موجب سقط جنین و منتهی به شهادت شد. 🔹در این خبر گفته نمی‌شود که سقط جنین در همان لحظه رخ داد، بلکه ظاهراً مثل هر بانوی دیگری که باردار باشد و چنین ضربه‌هایی برایش پیش بیاید، طبعاً ممکن است که سقط با فاصلهٔ اندک یا کمی بیشتر بعد از ضربه روی دهد. برای ضربه زدن به حضرت خبر معتبری که داریم در «اصول کافی» است که گفته شده: «ضربت فَاطِمَه (زده شد)» کیفیت زدن و تفصیل آنجا نیست. 🔗 برگرفته از مصاحبۀ استاد با شفقنا 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️پرسش‌های پرتکرار درباره شهادت حضرت زهرا (س) و پاسخ استاد یوسفی غروی (قسمت دوم: محل دفن شدن حضرت زهرا (س)) 4. محل دفن حضرت زهرا (س) هنوز هم مخفی است؟ آیا ایشان در بقیع دفن شده است؟ 🔹دلیل اصلی پنهان ماندن مرقد حضرت زهرا (س) وصیت ایشان بود. ایشان را طبق وصیت شبانه غسل دادند و کفن کردند. البته مخفی بودن قبر ایشان تا حدود دویست سال بود. کهن‌ترین متنی که در این باره در دست است، مؤید این است که پیامبر (ص) کنار دَر ورودی و خروجی مسجد مدینه یک قطعه مکانی را برای نماز بر جنازه‌ها اختصاص داده بودند؛ ۷ یا ۸ نفری که برای شرکت در تشییع شبانه فراخوانده شده بودند برای عمل به این سنت، جنازه را به مسجد بُردند و امیرالمؤمنین (ع) و همراهان بر جنازه حضرت زهرا (س) نماز خواندند؛ سپس جنازه را به منزل برگرداندند و در منزل دفن کردند. 🔹روایت صحیحی از حضرت امام رضا (ع) در این زمینه هست که شخصی از اصحاب امام رضا (ع) به نام بَزَنْطی از ایشان درباره محل دفن حضرت زهرا (س) پرسید و حضرت فرمودند: «دفنت في بیتها فلما زادت بنو امیه في المسجد صارت في المسجد»؛ امیرالمؤمنین او را در خانه‌اش دفن کرد، ولی وقتی بنی‌امیه مسجد پیامبر (ص) را توسعه دادند، خانۀ امیرالمؤمنین که متضمن بر قبر حضرت زهرا بود هم داخل دایرۀ مسجد شد. اکنون آخرین قسمت از حجره‌های خانه پیامبر (ص) منزل امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا(س) شمرده می‌شود که مشتمل بر محل دفن حضرت زهرا (س) است. 🔹متن مرثیه‌ای که امیرالمؤمنین(ع) درباره حضرت بعد از دفن ایشان خطاب به پیامبر اکرم(ص) فرمودند نیز نشان می‌دهد محل دفن حضرت نزدیک قبر خود پیامبر اکرم (ص) بوده است نه در بقیع؛ اینکه مدام گفته می‌شود «گوهر پنهان بقیع» و حضرت زهرا (س) در بقیع دفن شده اشتباهی است که اهل سنت مغلطه‌کاری کردند و فاطمۀ زهرا را به فاطمه بنت اسد، مادر امیرالمؤمنین(ع)، ملتبس کردند. در بقیع قبر فاطمه هست و اولین کسی که از بنی‌هاشم در بقیع دفن شده، همان فاطمه است؛ اما نه فاطمه بنت محمد (ص) بلکه فاطمه بنت اسد، مادر امیرالمؤمنین (ع). قبری هم که اکنون در بقیع هست، فاطمه بنت اسد است. 5. بنابراین تا چه زمانی محل دفن حضرت زهرا (س) مخفی بوده است؟ تا عصر امام رضا (ع) محل دفن حضرت زهرا (س) مخفی مانده بود. وقتی امام رضا (ع) صریحاً می‌فرماید: «دفنت في بيتها فلما زادت بنو اميه في المسجد صارت في المسجد» بدین معناست که از محل دفن ایشان رفع ابهام شده و دیگر قبر ایشان مخفی نیست. البته بعد از امام رضا (ع) باز خبرهای دیگری از حضرت امام جواد (ع)، امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) درباره محل دفن حضرت زهرا (س) در خانه‌اش وجود دارد که تفصیلش در کتاب «موسوعة التاریخ الاسلامی» آمده است. 🔗 برگرفته از مصاحبۀ استاد با شفقنا 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️فدک هدیۀ پیامبر (ص) به حضرت زهرا (س) بود یا ارث حضرت از پدرشان؟ ناسازگاری درونی یکی از روایات مربوط به مسئلۀ فدک و اختلاف حضرت زهرا (س) با ابوبکر 🔹در روایتی که در این باره در «تفسیر القمی» آمده است [متن روایت را از اینجا و در پیوست همین فرسته ببینید] از طرفی حضرت زهرا (س) میراث پیامبر (ص) را از ابوبکر مطالبه می‌کند و فدک را ارث خود از پدر می‌داند؛ و از طرف دیگر برای اینکه دلیل بیاورد فدک ارثی است که از پیامبر (ص) به ایشان رسیده است، آن را هدیۀ پیامبر به خود می‌داند. 🔹اینکه فدک در یک زمان هم ارث باشد و هم هدیه نادرست می‌نماید، زیرا: ارث بودن چیزی مانند فدک یعنی ملکیت آن در حیات مورّث برای وارث نبوده است و پس از فوت مورّث ملکیت آن چیز (فدک) به وارث منتقل شده است. حال آنکه هدیه بودن چیزی (فدک) یعنی ملکیت آن چیز در زمان حیات مورث در اختیار وارث بوده و با مرگ مورث اتفاقی برای این ملکیت نخواهد افتاد. 🔹در این روایت اشاره شده که ام‌ایمن و امام علی (ع) بر اینکه فدک هدیۀ رسول خدا (ص) به دخترشان در زمان حیات بوده شهادت می‌دهند، ولی بلافاصله محل اختلاف حضرت زهرا (س) با ابوبکر مسئلۀ ارث معرفی می‌شود و برای مردود شمردن ارث روایت عدم انتقال اموال پیامبران به وارثین از زبان حفصه و عایشه نقل می‌شود. 🔹ناسازگاری موجود در متن روایت همین جا به پایان نمی‌رسد. راوی پس از طرح ارث نبردن وارثان از پیامبر دوباره به مسئلۀ هدیه بودن فدک (که با ارث بودن قابل جمع نیست) برمی‌گردد و درستی شهادت ام‌ایمن و امام علی (ع) را از زبان وابستگان ابوبکر زیر سؤال می‌برد. سپس از زبان امام علی (ع) این اعتراض بر ابوبکر را نقل می‌کند که چرا حضرت فاطمه (س) را از ارثش محروم کرده، حال آنکه فدک هدیۀ پیامبر به ایشان بوده است. 🔹همچنان که پیداست، پایۀ این اعتراض بر دو امر جمع‌ناپذیر، یعنی ارث و هدیه، استوار است. به هر ترتیب این گزارش یکی از نمونه‌هایی است که ناسازگاری درونی دارد و از این جهت می‌توان آن را تضعیف کرد. 📗 کتاب «تاریخ‎یار: درآمدی بر پژوهش در تاریخ اسلام»، نوشتۀ محمدصادق حسین‌زاده، ص140-141. 🔗 پیوست: متن روایت مذکور در «تفسیر القمی»: «فَجَاءَتْ فَاطِمَةُ ع إِلَى أَبِي بَكْرٍ، فَقَالَتْ يَا أَبَا بَكْرٍ مَنَعْتَنِي عَنْ مِيرَاثِي مِنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ أَخْرَجْتَ وَكِيلِي مِنْ فَدَكَ فَقَدْ جَعَلَهَا لِي رَسُولُ اللَّهِ ص بِأَمْرِ اللَّهِ، فَقَالَ لَهَا هَاتِي عَلَى ذَلِكَ شُهُوداً- فَجَاءَتْ بِأُمِّ أَيْمَنَ فَقَالَتْ لَا أَشْهَدُ- حَتَّى أَحْتَجَّ يَا أَبَا بَكْرٍ عَلَيْكَ بِمَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَتْ أَنْشُدُكَ اللَّهَ، أَ لَسْتَ تَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ إِنَّ أُمَّ أَيْمَنَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ قَالَ بَلَى، قَالَتْ فَأَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص «فَآتِ ذَا الْقُرْبى‌ حَقَّهُ‌» فَجَعَلَ فَدَكَ لِفَاطِمَةَ بِأَمْرِ اللَّهِ- وَ جَاءَ عَلِيٌّ ع فَشَهِدَ بِمِثْلِ ذَلِكَ- فَكَتَبَ لَهَا كِتَاباً بِفَدَكَ وَ دَفَعَهُ إِلَيْهَا- فَدَخَلَ عُمَرُ فَقَالَ مَا هَذَا الْكِتَابُ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: إِنَّ فَاطِمَةَ ادَّعَتْ فِي فَدَكَ وَ شَهِدَتْ لَهَا أُمُّ أَيْمَنَ وَ عَلِيٌّ فَكَتَبْتُ لَهَا بِفَدَكَ، فَأَخَذَ عُمَرُ الْكِتَابَ مِنْ فَاطِمَةَ فَمَزَّقَهُ‌ وَ قَالَ هَذَا فَيْ‌ءُ الْمُسْلِمِينَ وَ قَالَ أَوْسُ‌ بْنُ الْحَدَثَانِ وَ عَائِشَةُ وَ حَفْصَةُ يَشْهَدُونَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بِأَنَّهُ قَالَ: إِنَّا مَعَاشِرَ الْأَنْبِيَاءِ لَا نُورَثُ مَا تَرَكْنَاهُ صَدَقَةٌ- فَإِنَّ عَلِيّاً زَوْجُهَا يَجُرُّ إِلَى نَفْسِهِ- وَ أُمَّ أَيْمَنَ فَهِيَ امْرَأَةٌ صَالِحَةٌ- لَوْ كَانَ مَعَهَا غَيْرُهَا لَنَظَرْنَا فِيهِ- فَخَرَجَتْ فَاطِمَةُ ع مِنْ عِنْدِهِمَا بَاكِيَةً حَزِينَةً- فَلَمَّا كَانَ بَعْدَ هَذَا- جَاءَ عَلِيٌّ ع إِلَى أَبِي بَكْرٍ وَ هُوَ فِي الْمَسْجِدِ وَ حَوْلَهُ الْمُهَاجِرُونَ وَ الْأَنْصَارُ، فَقَالَ يَا أَبَا بَكْرٍ لِمَ مَنَعْتَ فَاطِمَةَ مِيرَاثَهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ قَدْ مَلَكَتْهُ فِي حَيَاةِ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: هَذَا فَيْ‌ءُ الْمُسْلِمِينَ فَإِنْ أَقَامَتْ شُهُوداً أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص جَعَلَهُ لَهَا- وَ إِلَّا فَلَا حَقَّ لَهَا فِيهِ». 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

#اطلاع‌رسانی_رویدادهای_تاریخی 🎙استاد صفری فروشانی 🔵 موضوع: فدک ⏱شنبه 25 آذر 1402، حدود ساعت نه شب ⏪شبکه چهار سیما، برنامۀ ماجرا 🔻همچنین می‌توانید از این طریق دیدگاه‌ استاد صفری فروشانی را درباره ارزش اقتصادی فدک، تفاوت حکم فقهی فدک و خیبر و چیستی و چگونگی اختلاف حضرت زهرا (س) را با حکومت درباره فدک بخوانید.

▪️انتشار صوت درس‌گفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» 🔹در شهریور 1399 به دعوت انجمن مسلمانان شیعۀ دانشگاه نورث‌وسترس شهر شیکاگو درس‌گفتاری 14 جلسه‌ای به نام «شش ماه سرنوشت‌ساز» با بیان استاد یوسفی غروی برگزار شد. استاد یوسفی غروی در این درس‌گفتار به بررسی تاریخی وقایع اوایل ماه ذی‌‌الحجه سال دهم تا اوایل ماه جمادی الثانی سال یازدهم هجری (از حجه الوداع تا شهادت حضرت فاطمه (ع)) می‌پردازد. 🔹اکنون به درخواست مخاطبان و همزمان با روز شهادت حضرت زهرا (س) صوت این درس‌گفتار چهارده‌جلسه‌ای در کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام منتشر خواهد شد (پیش‌تر این صوت‌ها در کانال مرکز منتشر نشده بود). مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام امیدوار است انتشار این مجموعه به گسترش آگاهی از وقایع تاریخی صدر اسلام، شناخت واقعیات تاریخی و تمیز مطالب تاریخی قوی از ضعیف کمک کند.

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ اول 🎙استاد یوسفی غروی 🔹نزول سوره برائت در سال نهم هجری 🔸چه کسی شایستۀ ابلاغ سورۀ برائت به مشرکان مکه است؟ @chsiqs

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ دوم 🎙استاد یوسفی غروی 🔹اعزام امیرالمؤمنین(علیه السلام) به یمن در ماه رمضان سال دهم هجری تا بررسی آیات نازل شده در روزهای مناسک حجة الوداع @chsiqs

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ سوم 🎙استاد یوسفی غروی 🔹خطبه‌های پیامبر اکرم(صلّی الله علیه وآله) در حجة الوداع و بررسی تاریخی واقعه غدیر @chsiqs

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ چهارم 🎙استاد یوسفی غروی 🔹آیا به جان پیامبر اکرم (ص) در بازگشت به مدینه از حجة الوداع سو‌ء قصد شد؟ 🔸سپاه اُسامة بن زید و کارشکنی‌ها در اعزام آن @chsiqs

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ پنجم 🎙استاد یوسفی غروی 🔹علت بیماری پیامبر اکرم(ص) چه بود؟ آیا ایشان با سم به قتل رسیدند؟ 🔸واقعه نوشتن وصیت 🔹 واقعه طلب حلالیت برای حق الناس 🔸 آخرین زیارت قبرستان بقیع 🔹آخرین نماز پیامبر اکرم(ص) در مسجدالنبی و کنار زدن پیش‌نمازی ابوبکر @chsiqs

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ ششم 🎙استاد یوسفی غروی 🔹زمان و مکان رحلت پیامبر اکرم(ص) 🔸آخرین کلمات پیامبر اکرم(ص) 🔹 ایشان (ص) در آغوش چه کسی جان به جان‌آفرین سپردند؟ 🔸غسل و تجهیز پیکر ایشان (ص) توسط امیرالمومنین(ع) 🔹کیفیت نماز بر پیکر ایشان (ص) 🔸چرا پیکر ایشان (ص) دو تا سه شبانه روز دفن نشد؟ 🔹چرا پیکر ایشان شبانه دفن شد؟ @chsiqs

▪️درسگفتار «شش ماه سرنوشت‌ساز» جلسۀ هفتم 🎙استاد یوسفی غروی 🔹چرا عمر در ابتدا گفت پیامبر(ص) نمرده است؟ 🔸چرا انصار در سقیفۀ بنی‌ساعده تشکیل جلسه دادند؟ 🔹 ابوبکر و عمر چگونه از این جلسه خبردار شدند؟ 🔸 چرا بنی‌هاشم در سقیفه حضور نداشتند؟ 🔹محتوای گفتگوها و استدلال‌های افراد برای به قدرت رسیدن چه بود؟ 🔸به چه صورت در آن روز برای ابوبکر بیعت گرفته شد؟ 🔹سرانجام سعد بن عباده رئیس قبیله خزرج چه شد؟ @chsiqs