▪️درسگفتار منطق پژوهش در تاریخ اسلام جلسۀ دوم 🎙دکتر محمدصادق حسین‌زاده 🔹 فایده‎های تاریخ‌پژوهی 🔹دیدگاه آقای مطهری درباره فایده تاریخ‌پژوهی 🔹شروع پژوهش با پرسش پژوهشی (مثال پژوهش علامه عسکری) 🔹انواع پرسش تاریخی 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️نشست علمی فلسطین؛ پیشینۀ تاریخی و تمدنی 🎙دکتر محسن الویری: نگاهی به پیشینۀ غزه و نقش کنونی تمدنی آن 🎙دکتر حسین ایزدی: تحولات تاریخی منجر به تشکیل رژیم اشغالگر 🎙دکتر حامد قرائتی: بررسی جایگاه و نقش مسجدالاقصی در تراث شیعه و عامه 🎙دکتر سید حسین فلاح‌زاده: مناسبات اعراب با اسرائیل پس از تشکیل رژیم اشغالگر 🎙دکتر زهرا روح‌اللهی امیری: نام‌بری از فلسطین؛ گذری بر منابع تاریخی متقدم ⏰ چهارشنبه ده آبان ساعت 9-12 دانشکدۀ باقرالعلوم (ع) تالار امام حسین (ع) لینک شرکت در جلسه: http://dte.bz/res1 @chsiqs

▪️کدام پادشاهان در قم دفن شده‌اند؟ 🔹به مناسبت احادیثی که درباره فضیلت خاک قم روایت شده، از قرن‌ها قبل، حمل اموات به این شهر و دفن در خاک آن معمول بوده است. در میان شهرهای ایران، قم از این حیث ممتاز است و گویا در هیچ شهری به اندازۀ قم اجساد علما و پادشاهان و رجال دفن نشده است و هیچ شهری مانند قم دارای قبرستان‌های متعدد و بزرگ نبوده است. 🔹از پادشاهان می‌توان موارد زیر را برشمرد: 1. رستم خان پادشاه گرجستان: او پس از گراییدن به دین مبین اسلام، چون وفات یافت، جسدش را در باغ باشکوهی در قم دفن کردند. از این باغ که هنگام آمدن شاردن به قم (در زمان شاه صفی) از گردشگاه‌های عادی اهل قم به شمار می‌رفته امروزه هیچ اثر و نشانی نیست. 2. شاه عباس دوم: بقعۀ او در سمت جنوب غربی حرم حضرت معصومه (س) و وصل به آن است. 3. شاه صفی: قبر او در رواق جنوبی حرم واقع است و چون در راهروی حرم بوده صندوق روی قبر را برداشته‌اند و این صندوق اکنون در موزۀ آستانۀ قم است. 4. شاه سلیمان. 5. شاه سلطان حسین: بقعۀ شاه سلیمان و شاه سلطان حسین امروز در وسط بنای جدید مسجد بالاسر دیده می‌شود. 🔹از شاهزادگان صفویه قریب هفتاد نفر که به دست افغان‌ها کشته شدند، در سردابۀ بزرگی که مقبرۀ خانوادگی صفویه بوده و در زیر صحن موزه (صحن زنانۀ سابق) قرار داشته به خاک سپرده شده‌اند. ظاهراً این سردابه هنوز هم وجود دارد. از جمله کسانی که در سردابۀ مزبور هستند «عباس میرزا» پسر و ولیعهد طهماسب دوم است که افغان‌ها او را هم به قتل رساندند. 🔹از پادشاهان قاجار می‌توان موارد زیر را برشمرد: 1. فتحعلی شاه: بقعۀ او که در زمان حیات خود تهیه کرده بود در شمال غربی صحن کهنه، پشت به مدرسۀ فیضیه است. سنگ روی قبر این پادشاه که تصویر او بر آن کنده شده بسیار زیبا و جالب است. در سنگ دیگری که به دیوار بقعه نصب شده شرح حال وی با عبارت‌پردازی‌های معمول در آن زمان نوشته شده است. 2. محمدشاه: بقعۀ او نیز در صحنه کهنه در سمت جنوب غربی و در حد فاصل میان صحن و مسجد اعظم واقع شده است. در صندوق‌خانۀ بقعۀ محمدشاه قبر مهد علیا زوجۀ او و مادر ناصر الدین شاه قرار داد. 🔹ناصرالدین شاه نیز بنا بر نوشتۀ دکتر فوریه، طبیب مخصوص وی، در کار تهیۀ قبری برای خود در قم بوده است. اما بعد از قتلش گویا وضع طوری بود یا که نمی‌توانستند او را به قم حمل کنند یا به فکر این کار نیفتادند (📗تاریخ مذهبی قم، ص 183-185) @chsiqs

▪️هفدهم ربیع الثانی، روز وفات معزالدولۀ دیلمی 🔹در این روز، سنۀ 356 معزالدوله احمد بن بویه وفات کرد. او قریب بیست و دو سال سلطنت کرد و عموی عضدالدولۀ دیلمی است. و معزالدوله را اقطع می‌گفتند به جهت آنکه اکراد در ناحیۀ کرمان بر او ریختند و زخم‌ها بر او زدند، دست چپش با بعض انگشتان دست راستش قطع شد. 🔹و معزالدوله امیرالامراء بغداد بود و بسیار ترویج مذهب شیعه نموده و او همان است که امر کرد تا بر دیوارهای مساجد بغداد و سایر عمارات آنجا لعن معاویه و ظالمین آل محمد (ص) را نوشتند. سیف الدولۀ حمدانی امیر حلب نیز اقتدا به او کرد و امر نمود که در حلب نیز همان کار را به جا آورند (📗وقایع الایام، ص 351). 🔹اقامۀ عزای امام حسین (ع) به مدت یک دهه، رسمی کردن عزای امام حسین (ع) و تعطیل کردن روز عاشورا از اقدامات این حاکم دیلمی بود. در این باره بخوانید: آل‌بویه و تعطیلی روز عاشورا برای نخستین بار. 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

صوت سومین جلسه از سلسله‌نشست‌های معرفی کتاب مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ▪️معرفی کتاب «تاریخ‌یار: درآمدی بر پژوهش در تاریخ اسلام» 🎙با سخنرانی استاد: 🔷 محمدعلی مهدوی‌راد 🔶محمد اسفندیاری 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️صوت نشست علمی فلسطین؛ پیشینۀ تاریخی و تمدنی (برگزارشده در دانشگاه باقرالعلوم (ع)) 🎙دکتر محسن الویری (از دقیقۀ 1 تا ۲۴:۳۹) نگاهی به پیشینۀ غزه و نقش کنونی تمدنی آن 🎙دکتر زهرا روح‌اللهی امیری (۲۴:۳۹ تا ۴۸:۰۶) نام‌بری از فلسطین؛ گذری بر منابع تاریخی متقدم 🎙دکتر حسین ایزدی (۴۸:۰۶ تا ۸۳:۴۵) تحولات تاریخی منجر به تشکیل رژیم اشغالگر 🎙دکتر سید حسین فلاح‌زاده ( ۸۳:۴۵ تا ۱۰۹:۳۶) مناسبات اعراب با اسرائیل پس از تشکیل رژیم اشغالگر 🎙دکتر حامد قرائتی ( ۱۰۹:۳۶ تا ۱۳۳) بررسی جایگاه و نقش مسجدالاقصی در تراث شیعه و عامه 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️مصحف مشهد رضوی: کامل‌ترین دستنویس قرآنی به خط حجازی از سدۀ نخست هجری 🔹مصحف مشهد رضوی / مصحف المشهد الرضوي / یا Codex Mashhad عنوانی است برای مجموع دو نسخۀ قرآنی با خط حجازی کهن به شماره‌های 18 و 4116 در کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد). این اثر با 252 برگ، کامل‌ترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سدۀ نخست هجری در سراسر جهان به شمار می‌آید که بیش از 95% متن قرآن را در بر دارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها، و نهایتاً بر پایۀ آزمایش‌های متعدد کربن 14، روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در سدۀ نخست هجری کتابت شده است. 🔹مجموع ویژگی‌های این مصحف، در کمتر نسخه‌ای از قرآن‌های کهن به خط حجازی یافت می‌شود. از این رو، «مصحف مشهد رضوی» یکی از مهم‌ترین اسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدۀ نخست هجری است. 🔹متن کامل «مصحف مشهد رضوی» با اجازه و همکاری کتابخانۀ آستان قدس رضوی وبا تحقیق و توضیحات و مقدمۀ مرتضی کریمی‌نیا، از سوی «مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث» در سال 1401-1402 (2022-2023 میلادی) به صورت فاکسیمیله به دو زبان عربی و انگلیسی منتشر شده است (برگرفته از کانال تلگرامی مرتضی کریمی‌نیا). @chsiqs

▪️درسگفتار منطق پژوهش در تاریخ اسلام جلسۀ سوم 🎙دکتر محمدصادق حسین‌زاده 🔹 آشنایی با اسناد تاریخی 🔹اسناد مکتوب و غیرمکتوب 🔹بایسته‌های پژوهشی 🔹شجاعت پژوهشی، حدس پژوهشی 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️ما با سنی‌ها دست به دست هم داده‌ایم و ثقلین را از بین برده‌ایم در باب اهتمام آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری به قرآن 🔹سيره پيروان اهل بيت, هماره بر تكريم قرآن استوار بوده است. امامان ما در هنگام تلاوت قرآن، با آرامش و سكوت بدان گوش مى دادند. در سده اخير بر اثر نفوذ عادت‌ها و رسوب اخبارى‌گرى، آداب تلاوت قرآن در مجالس ما پاس داشته نمى‌شود و در دوره حاج شيخ، كه اكنون نيز بدبختانه اين رويه زشت ادامه دارد، در مجالس ختم قرآن و يا مجالس ترحيم، از سكوت و آرامش و تدبّر خبرى نبوده و نيست. قارىْ قرآن مى خواند و افراد بى توجه به تلاوت قارى، خود قرآن مى‌خوانند و يا با يكديگر به گفت وگو مى‌پردازند. 🔹 حاج شيخ از اين رويه سخت در خشم بود و از اين كه ادب تلاوت قرآن در چنين مجلس‌هايى پاس داشته نمى‌شود، خود را و حوزه علميه را مسئول مى دانست. از اين روى، هميشه در اين فكر بود كه براى اين گرفتارى بزرگ چاره‌اى بينديشد و برنامه‌اى بريزد كه در محفل قرآن، از آنچه سكوت را به هم مى‌زند و مانع تدبر و تفكر در قرآن مى‌گردد جلوگيرى شود و مردم به آن حدّ از كمال و رشد برسند كه جايگاه قرآن را بالا ببرند و در چنين مجلس‌هايى ادب تلاوت قرآن را وظيفه شرعى و در سرلوحه كار خود قرار دهند و كوچک‌ترين بى‌احترامى به قرآن را برنتابند. 🔹 بله، اين دغدغه حاج شيخ بود و آرزو داشت قرآن جايگاه واقعى خود را در خلوت و جلوت بيابد. آقا سيد احمد زنجانى, اين نگرانى و دغدغه حاج شيخ را چنين گزارش مى‌دهد: 🔹 مرحوم آقاى حاج شيخ عبدالكريم حائرى زياد اصرار داشت كه احترام ظاهرى قرآن كاملاً محفوظ شود. همان‌طور كه اهل سنت هنگام قراءت قرآن براى رعايت احترام آن، چايى و قليان در مجالس نمى‌دهند. مى فرمود: در مجالس شيعه نيز, چون عادت بر خلاف جارى بود, ترک آن در نهايت دشوارى بود. اين بود كه فرمايش آن مرحوم عملى نمى‌شد. آنگاه مى‌فرمود: پيغمبر دو چيز سنگين در ميان ما گذاشت: كتاب الله و عترة طاهره; ولى ما با سنى‌ها دست به دست هم داده، هر دو آنها را از بين برديم ما كتاب الله را از بين برديم و آنها نيز عترت طاهره را. 📗نشریۀ حوزه، س 1383، ش 126 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️ارزیابی دکتر شهیدی از آثار مستشرقین (مونتگمری وات، مادلونگ، برنارد لوئیس) 🔹 اگر نگوییم همه، بیشتر آن‌ها تحت حمایت وزارت خارجه‌شان هستند و سرانجام وزرات خارجۀ آن‌هاست که از محتوای تولیدشده استفاده می‌کند. ولی البته افراد آزاد نیز در میان آن‌ها وجود دارند که عده‌شان کم است. روی هم رفته نباید انتظار داشت که آن‌ها هم مثل ما فکر کنند. همین قدر که دروغ ننویسند جای شکرش باقی است. چون بعضی‌هایشان دروغ می‌نویسند؛ خیلی هم دروغ می‌نویسند. 🔹 بین نوشته‌های اسلام‌شناسان اخیر من چند کتاب را خوانده‌ام که منصفانه نگاشته‌ شده‌اند؛ مانند نوشتۀ مونتگمری وات که گرچه پیغمبر (ص) را قبول ندارد ولی انصاف را رعایت کرده است. مادلونگ هم خوب است. ولی برنارد لوئیس یک صهیونیست خبیث مخالف با ماست که از باقی‌مانده‌های قرن هجدهم و نوزدهم است که ریشه‌شان کنده شده است. علت آن حرف‌ها بی‌اطلاعی آن‌ها بوده و امروزه که کمی وسعت اطلاعاتشان بیشتر شده، روی هم رفته آن تعصب‌های سابق فروکش کرده، اگرچه از بین نرفته است. بعضی‌هایشان هم که کتاب‌های نسبتاً خوبی می‌نویسند، با دید مسیحی است نه با دیدی که یک مسلمان دارد. 📗 مصاحبۀ علمی با دکتر شهیدی، فصلنامۀ شیعه‌شناسی، ش 1، س 1382، ص 21. 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

▪️برنارد لوئیس؛ استاد صاحب‌نام تاریخ اسلام در غرب 🔹برنارد لوئیس، تاریخ‌دان برجسته بریتانیایی-امریکایی، کمتر از دو هفته به تولد ۱۰۲ سالگی‌اش، در ۱۹ می ۲۰۱۸ میلادی / ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ خورشیدی در امریکا درگذشت. او از متخصصان پرسابقه و صاحب‌نام تاریخ اسلام، امپراطوری عثمانی و خاورمیانه جدید بود. لوئیس بیش از سی کتاب و صدها مقاله نگاشت، شاگردان بسیاری تربیت کرد و مشاور سیاستمدارانی چند بود. 🔹برنارد لوئیس را "اثرگذارترین مورّخ اسلام و خاورمیانه پس از جنگ جهانی" دانسته‌اند (مارتین کریمر، مدخل برنارد لوییس در: دانشنامه مورخان و نوشته های تاریخی، جلد ۱: ص ۷۱۹، لندن: ۱۹۹۹). او از یک سو نقش مهمی در بال و پر دادن به مطالعات اسلامی در غرب ایفا کرد و از سوی دیگر تأثیر ماندگاری بر فهم سیاست‌گذاران نومحافظه‌کار غربی (به ویژه امریکایی) از اسلام و خاورمیانه به جای گذاشت. 🔹برنارد لوئیس در ۱۹ می ۱۹۱۶ میلادی از پدر و مادری یهودی و در خانواده‌ای طبقه متوسط در شرق لندن به دنیا آمد. پدر و مادر برنارد از اروپای شرقی به بریتانیا مهاجرت کرده بودند. او که ابتدا می‌خواست شاعر شود در دانشگاه لندن (مدرسه مطالعات شرقی و افریقایی) لیسانس و سپس دکترای تاریخ گرفت و در پاریس زبان‌های سامی فراگرفت و در آنجا شاگرد لویی ماسینیون (۱۸۸۳-۱۹۶۲) متخصص فرانسوی تصوف اسلامی شد. لوئیس همچنین در دانشگاه لندن حقوق خواند و مدتی نیز به کار حقوقی مشغول شد، گرچه زود این حرفه را رها کرد. 🔹در سال ۱۹۳۸ میلادی او به سِمت دانشیار تاریخ اسلام در مدرسه مطالعات شرقی و افریقایی دانشگاه لندن منصوب شد. در طول جنگ جهانی دوم، لوئیس حدود یک سال (از سال ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۲ میلادی) به عنوان سرجوخه در واحد اطلاعات ارتش بریتانیا در بخش خاورمیانه به کار مشغول شد. او از تسلط خود به زبان‌های خارجی (شرقی و غربی) برای رمزگشایی پیام‌ها استفاده کرد. برخی از منتقدان لوئیس، از این بخش زندگی او به عنوان "جاسوسی" وی برای بریتانیا یاد می‌کنند. 🔹در پرینستون بود که لوئیس با برخی چهره‌های کلیدی نومحافظه‌کار آشنا شد و بر آن‌ها اثر گذاشت. بسیاری از این چهره‌ها، حدود سه دهه بعد، از معماران اصلی سیاست خارجی تهاجمی امریکا شدند. از میان این چهره‌ها می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد: ریچارد پرل، مشاور وزیر دفاع امریکا در دوره رونالد ریگان و از چهره‌های نومحافظه‌کار طراح جنگ عراق، پل ولفوويتس، معاون سیاست‌گذاری وزارت دفاع در دوره جورج بوش و از چهره‌های نومحافظه‌کار طراح جنگ عراق، الیوت اِیبرامز، دستیار رییس‌جمهور در دوره ریگان و دستیار ویژه رییس‌جمهور در دوره جورج بوش. تمامی این چهره‌ها در دهه هفتاد میلادی از لوئیس تأثیر مستقیم گرفتند. این تأثیر به ویژه هنگامی رخ داد که لوئیس، مشاور سناتور نومحافظه‌کار هنری جکسون بود. 📗 برنارد لوئیس 'مورخ برجسته' یا 'استراتژیست نو محافظه‌کاران'؟، نوشتۀ یاسر میردامادی (برای مطالعه متن کامل به لینک اصل نوشته مراجعه کنید) برخی آثار ترجمه‌شدۀ لوئیس به فارسی: 🔹مشکل از کجا آغاز شد؟ تأثیر غرب و واکنش خاورمیانه 🔸زبان سیاسی اسلام 🔹نخستین مسلمانان در اروپا 🔸بنیادهای کیش اسماعیلیان: بحثی تاریخی در پیدایش خلافت فاطمیان 🔹 تاریخ اسماعیلیان 🔻در این باره بخوانید: ارزیابی دکتر شهیدی از آثار مستشرقین (مونتگمری وات، مادلونگ، برنارد لوئیس) @chsiqs

▪️درسگفتار منطق پژوهش در تاریخ اسلام جلسۀ چهارم 🎙دکتر محمدصادق حسین‌زاده 🔹چهارمین بایسته پژوهش: شکاکیت پژوهشی 🔸داستان تنکابنی و صاحب جواهر 🔹دورنمای پژوهش؛ حساب احتمالات 🔸بررسی شیوه برخورد با پرسش پژوهشی درباره قائل بودن زید به امامت امام باقر و صادق (ع) 🔅دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs