#دعوت_به_بهشت 38 ؛ شیوه قانع سازی 1 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبت ما شیوه های دعوت دانش آموزان به نماز بود. در این جلسه شیوه قانع سازی را بیان می‌کنیم. برای انجام هر عبادتی مثل نماز دو تا اتفاق باید بیفتد ؛ یک. تقویت اندیشه، که با قانع سازی عقل است‌‌. دو. تقویت انگیزه، که با راضی شدن دل است‌‌. (این مورد را بعداً توضیح می‌دهیم‌‌) برای قانع سازی باید به سؤالات و شبهاتِ آنهال پاسخ دهیم و گره‌‌های ذهنی آنها را باز کنیم‌‌. بعضی شبهات مستقیماً درباره‌ی نماز است مثلاً : خدا که به ما مَحرم است، چرا برای نماز باید حجاب داشته باشیم؟ خدا که زبان ما را می‌داند، چرا نماز را باید عربی بخوانیم؟ بعضی شبهات غیر نمازی است اما در نماز خوان شدن فرزندان مؤثر است، مثلاً : خدا چرا ما را آفرید؟ (فلسفه‌ی خلقت) چرا من این قدر گرفتار هستم؟ (فلسفه‌ی بلاها و گرفتاری ها) پیشنهاد می‌کنم ‌حتماً ‌حتماً جواب این دو سؤال کلیدی را پیدا کنید و به فرزندان انتقال دهید. چند منبع معرفی می‌کنم برای پاسخگویی به این سؤالات: یک. کتاب «110 پرسش و پاسخ نماز» حجت الاسلام کلباسی [1] دو. شماره تلفن ۰۹۶۴۰0 برای مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی است که سایتی هم به همین نام دارند می‌توانید وارد سایت شوید و در قسمت سؤالات، سؤالتان را تایپ کنید، متخصصان پاسخ می‌دهند. معلمان دینی، قرآن و پرورشی می‌پرسند چه کنیم که کلاسمان جذاب و فعال باشد؟ به دانش‌آموزان بگویید هر سؤالی دارند بنویسند، اعتقادی، قرآنی، تاریخی، احکام، نماز، مهدویت و... سپس عینِ آن سؤالات را در اینترنت جستجو کنید و از پر تکرار‌‌ترین سؤال شروع کنید به پاسخگویی که در این صورت کلاس تان بسیار جذاب می‌شود، پاسخ‌‌هایی که در سایت پرسمان دانشجویی آمده، سایت آستان قدس رضوی و سایت مراجعِ عظام تقلید و سایت حوزه علمیه قم، پاسخ‌‌های معتبری هستند که می‌توانید به آنها اعتماد کنید. [1] در اینترنت بنویسید ۱۱۰ پرسش و پاسخ درباره ی نماز ـ قائمیه، نسخه ی اندروید کتاب استاد کلباسی دانلود و استفاده کنید.

#دعوت_به_بهشت 39 ؛ شیوه قانع سازی 2 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبتِ ما شیوه‌ی قانع سازی عقل در دعوت به نماز بود. مادری زنگ زده بود که دخترم در دبیرستان استعداد‌‌های درخشان درس می‌خواند، نماز نمی‌خواند و ذهنش پر از شبهه ضدّ نماز است، گفتم آیا دوست دارد در مورد نماز با من گفتگو کند؟ گفت : بله. گفتم گوشی تلفن را به او بدهید، یک ساعت و بیست دقیقه سؤال پرسید و پاسخ شنید، بعد به او گفتم قانع شدی؟ گفت باید روی صحبت‌‌های شما فکر کنم. گفتم خیلی خوب است، تفکر ویژگی اهل بهشت است. اهل جهنم می‌گویند اگر فکر می‌کردیم و به فکر هایمان عمل می‌کردیم الآن در جهنم نبودیم. [1] به مادر او گفتم دیگر درباره‌ی نماز با دخترت صحبت نکن و به او فرصت فکر کردن بده. بعد از بیست روز مادر تماس گرفت و گفت که دخترمن اهل نماز شده است. به قول سعدی شیرازی : دلایل قوی باید و معنوی * نه رگهای گردن به حُجت قوی بسیاری از دانش‌آموزان ما مغرض و معاند که نیستند به جای داد و بیداد، زور و اجبار پاسخ‌‌های قوی و منطقی برای سؤالات آنها داشته باشید. اگر پاسخ دهید به سؤالات آنها یکی از این دو اتفاق می‌افتد. یک. یا نماز خوان می‌شوند. دو. یا عذاب وجدان می‌گیرند. چون به لحاظ عقلی برایشان قانع سازی صورت گرفته که نماز کار خوبی است. پس هربار که نمازی را می‌بینند، اذانی را می‌شنوند مثل پُتکی است که توی سرشان خورده می‌شود که « نماز کار خوبی است چرا من انجام نمی‌دهم ؟» علت اینکه بعضی از دانش‌آموزان خودجوش ـ بدون اینکه کسی به آنها بگوید ـ یکی در میان نماز می‌خوانند همین عذاب وجدان است. بنده بیست جلسه‌ی پانزده دقیقه شیوه‌ی پاسخگویی به شبهات را بیان کردم و هفتاد و سه پرسش پر تکرار دانش‌آموزان در حوزه‌ی نماز را هم پاسخ دادم که زمان هر یک دو تا سه دقیقه است‌‌. اگر این کلیپ‌ها را می‌خواهید در اینترنت بنویسید مرتضی رحیمیان محقق آپارات وارد کانال بنده شوید و آنجا این کلیپ‌ها را دانلود کنید. [1] وَ قَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِی أَصْحَابِ السَّعِیرِ. (سوره ملک، آیه 10)

#دعوت_به_بهشت 40 ؛ شیوه قانع سازی 3 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبت ما، شیوه‌ی قانع سازی عقل در دعوت به نماز بود، خدمت شما عرض کردیم که برای قانع سازی باید به سؤالات و شبهاتشان پاسخ دقیق و قوی بدهید. هنگام پاسخگویی خوب است به این نکات توجه کنید ؛ یک. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند : «بهترین سخن آن است که کوتاه و گویا باشد» [1] مادری می‌گفت کودکی هشت ساله از من پرسیده چرا باید نماز بخوانم؟ چهل دقیقه برایش توضیح دادم. به این مادر گفتم : «این‌طور کودک خود را زجر داده‌ای». پاسخ‌ها خیلی باید کوتاه باشد مخصوصاً برای کودک و نوجوان که حوصله ندارند‌‌. دو. هنگام شنیدن پرسش و دادن پاسخ لبخند روی لب ما باشد. اِبنِ ابی العوجا کسی است که امام و پیامبر که هیچ، خدا را هم قبول نداشت. او می‌گوید: «من بدترین سخنان را علیه خدا می‌گفتم. امام شیعیان یعنی جعفر بن محمد علیهما السلام به آرامی می‌شنیدند و به آسانی پاسخ می‌دادند» [2] آقا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند : « حاضر جواب‌‌ترین مردم کسی است که جوش نمی‌آورد» [3] سه. توقع تأثیر فوری نداشته باشیم، که تا جواب را شنید از این به بعد همه‌ی نمازهایش را بخواند. چهار. از شیوه‌ی تحقیق استفاده کنیم، هر سؤال نمازی را به یک دانش‌آموز بدهیم و بگوییم از اینترنت جوابش را پیدا کنید و سرکلاس بیان کنید. اینکه متن جواب را بخواهیم فایده‌ای ندارد چون بدون اینکه متن را بخوانند آن را پرینت می‌گیرند و برای ما می‌آورند. خوب است برای این کار نمره هم در نظر بگیریم که انگیزه‌ی دانش‌آموزان بالا برود‌‌. پنج. از شیوه‌ی بارش فکری استفاده کنیم. بپرسیم : «چرا خدایی که به نماز ما احتیاجی ندارد، نماز را برای ما واجب کرده است؟» جواب‌‌هایی را که می‌شنویم روی تخته‌ی کلاس بنویسیم و جواب‌‌های غلط را حذف کرده و جواب‌‌های درست را دسته بندی شده به خود دانش‌آموزان تحویل می‌دهیم. این‌طور هم مشارکت بچه‌ها در کلاس بالا می‌رود و هم یاد می‌گیرند از دین و عقاید خودشان دفاع کنند و هم پاسخی که می‌شنوند در ذهنشان ماندگاری بالاتری دارد. [1] «خَیرُ الكَلامِ مَا دَلَّ وَ جَلَّ وَ قَلَّ وَ لَمْ یمِلَّ» بهترین سخن، آن است كه قابل فهم و روشن و كوتاه باشد و خستگى نیاورد. (انوار العلویه، ص: 489) [2] (بحار الأنوار، ج‏3، ص: 59) [3] أَحْضَرُ النَّاسِ جَوَاباً مَنْ لَمْ یغْضَب‏. (تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 215)

#دعوت_به_بهشت 41 ؛ شیوه اخلاق زیبا 1 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبت ما مهارت‌‌های دعوت کودک و نوجوان به نماز بود. این جلسه می‌خواهیم اخلاق زیبا را توضیح دهیم‌‌. دو خانم با هم صحبت می‌کردند. یکی از آنها گفت : « شوهر هر دویِ ما دوره گرد هستند. شوهر من با اینکه عسل می‌فروشد بی‌مشتری است، شوهر تو با اینکه تُرشی می‌فروشد پُر مشتری است. چرا؟» خانم شخصِ تُرشی فروش جواب داد : « اخلاقِ شوهر من عسل است و با اخلاقش مردم را جذب کرده و به آن‌ها تُرشی می‌فروشد‌‌. اما اخلاق شوهر تو تُرش است و کسی را جذب نمی‌کند تا به او عسل بفروشد» به قول سعدی شیرازی : اگر حَنظل خوری از دست خوش خوی * بِه از شیرینی از دست تُرُش روی این فرمول را یاد بگیریم : اخلاق زیبا + یک رفتار سبب لذت از آن رفتار خواهد شد‌‌. اخلاق زشت+ یک رفتار سبب نفرت از آن رفتار می‌شود. اگر من خوش اخلاق باشم دانش‌آموز من با دیدن نماز من لذت می‌برد و اگر من بد اخلاق باشم از خود من و آن رفتاری که من انجام می‌دهم حسّ نفرت پیدا می‌کند‌‌. در شیوه‌ی الگویی خدمت شما عرض کردیم که باید کاری کنیم که دانش‌آموز من، من را به عنوان الگوی خودش انتخاب کند. چگونه؟ اخلاق زیبا محبوبیت را زیاد می‌کند. گفتیم برای اینکه یک رفتار زیبایی را دانش‌آموز ما انجام دهد دو اتفاق باید بیفتد : یک. قانع شدنِ عقل که با استدلال و پاسخ به شبهات اتفاق می‌افتد. دو. راضی شدنِ دل که با اخلاق زیبا اتفاق می‌افتد. شهید بزرگوار علی اسکندری فرمانده گردان موسی بن جعفر بود، نیروهای زیر دستش را خیلی خوب تحویل می‌گرفت و با آن‌ها خیلی خوش اخلاق بود. می‌گفت قبل از اینکه دستوری بدهم تا نیروی من بپذیرد، باید خودِ من را بپذیرد. اول خودم را قبول داشته باشد تا دستوری را که به او می‌دهم ـ مثل اینکه نماز بخواند ـ را قبول کند. [1] معلم و پدر و مادر عزیز! یادمان باشد که در مثال بالا ما آن فرمانده گردان هستیم، دانش‌آموز و فرزند ما آن نیروی زیر دست ما. یادمان باشد خوش اخلاقی، خوش اخلاقی، خوش اخلاقی. راهکار‌‌های عملی خوش اخلاقی را جلسه‌ی بعد دوره می‌کنیم‌‌. [1] ستارگان حرم کریمه، ج 24، خاطره 35.

#دعوت_به_بهشت 42 ؛ شیوه اخلاق زیبا 2 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبتِ ما شیوه‌ی اخلاق زیبا در دعوت به نماز کودک و نوجوان بود. خدمت شما عرض کردیم که خوش اخلاق‌ها بهتر می‌توانند دانش‌آموز و فرزند خود را اهل نماز کنند. روانشناس‌ها یک آزمایشی را انجام دادند به این صورت که کودکانی را آوردند و به شخصی گفتند به بعضی از اینها محبت کن و به بعضی محبت نکن. و سپس با آنها همبازی شو. مشاهده کردند کودکانی که محبت دیده بودند رفتار خانم را با علاقه تقلید می‌کردند ولی آنهایی که بی‌مهری دیده بودند در بازی به رفتار خانم توجهی نشان نمی‌دادند و تقلید هم نمی‌کردند‌‌. بله، شاه کلید اخلاقِ زیبا «محبت» است. آقا امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند : با محبت و نیکی سلطان مملکتِ قلب‌ها می‌شوی [1] و در آن صورت اگر دستوری بدهی که « نماز بخوان » زودتر و بهتر از شما می‌پذیرد. یادمان باشد هر اندازه اخلاقِ ما بهتر باشد محبت بیشتر باشد و کمتر نیاز است که امر و نهی مستقیم کنیم. برای محبت به کودک و نوجوان این چندتا کار را انجام دهیم : یک. امام صادق علیه السلام فرمودند : هر که را دوست داشتی به او خبر بده من تو را دوست دارم. [2] ‌حتماً به دانش‌آموز و فرزندمان بگوییم که دوستش داریم‌‌. دو. لبخند همیشه روی لب ما باشد. خوب است هنگام تدریس لبخند داشته باشیم. لبخند در جذب قلوب خیلی خوب جواب می‌دهد‌‌. امام باقر علیه السلام فرمودند : خداوند لبخند انسام به صورت براد دینی اش را عبادت می‌داند و برایش حسنه منظور کرده و پاداش می‌دهد‌‌. « تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِی وَجْهِ أَخِیهِ حَسَنَة» [3] سه. ما اول به آنها سلام کنیم تا از 70 ثوابِ سلام کردن 69 ثواب آن نصیبِ ما ‌شود. [4] هم تواضعِ ما بیشتر می‌شود و هم اِعلام محبت به آنهاست. آنها هم یاد می‌گیرند سلام کنند‌‌. چهار. حتماً به آنها دست دهید. در یک مدرسه‌ی ۱۵۰ نفری، ۸۰ درصد دانش آموزان با اختیار خودشان در نماز جماعت حاضر می‌شدند. آن مدیر در از طرف آموزش و پرورش مدیر موفقی شناخته شد. علت را از او پرسیدند. گفت : یکی از اقدامات من این است که به دانش آموز خود اثبات می‌کنم که دوستش دارم و آینده‌ی او برای من مهم است. مثلاً هر روز پنج دقیقه قبل باز شدنِ در مدرسه من کنار در ورودی حاضر می‌شوم و هر دانش‌آموزی وارد حیاط مدرسه می‌شود به او سلام می‌کنم و دست می‌دهم و حال و احوال پدر و مادرش را می‌پرسم‌‌. بعضی از معلمان فکر می‌کنند اگر با دانش‌آموز دست دهند، حُرمت معلمی آنهل پایین می‌آید، در حالی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با همه دست می‌دادند و فکر نمی‌کردند که حرمت پیامبری ایشان پایین بیاید. هر کسی که پیامبر را می‌دید سه تا رفتار را از پیامبر مشاهده می‌کرد : یک. پیامبر به او سلام می‌کرد دو. و دست می‌داد سه. و همزمان لبخند روی لبان ایشان بود. [1] بِالْإِحْسَانِ تُمْلَكُ الْقُلُوب‏. (تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 385) [2] إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِكَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَینَكُمَا. (الكافی، ج‏2، ص: 644) [3] وسائل الشیعة، ج‏16، ص: 349. [4] امیرالمؤمنین : السلامُ سَبعونَ حَسَنةً، تِسعَةٌ وسِتُّونَ لِلمُبتَدی وَ واحِدَةٌ لِلرّادِّ. (بحار الأنوار، ج‏73، ص: 11)

#دعوت_به_بهشت 43 ؛ شیوه اخلاق زیبا 3 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبتِ ما شیوه‌ی اخلاق زیبا در دعوت به نماز کودک و نوجوان بود. قرآن رمز موفقیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را اخلاق زیبای او معرفی می‌کند : « إِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ » [1] می‌فرماید: اگر تو مهربان و خوش خُلق نبودی، مردم از دور تو پراکنده می‌شدند و به دستورات تو مثل نماز عمل نمی‌کردند : « فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ». [2] یه سؤال : چقدر از اخلاق پیامبر اطلاع داریم؟! چند جلد کتاب در این باره خواندیم؟! اگر من مدیر آموزش پرورش بودم جلد اول کتاب «همنام گلهای محمدی» [3] که درباره زندگی پیامبر هست را به عنوان طرح ضمن خدمت قرار می‌دادم. هر روز یک نکته از این کتاب داخل کانال ویژه معلم‌ها در اپلیکیشنِ شاد قرار می‌دادم تا هر روز با یک نکته از زندگی پیامبر آشنا بشوند. آقای حسین سیدی ده‌ها جلد کتاب را مطالعه کرده تا خلاصه آنها را به صورت جذّاب داخل کتابش قرار بدهد. ‌حتماً ‌حتماً این کتاب را بخریم و سالی یکبار مطالعه کنیم. شیر را بچه همی ماند بدو * تو به پیغمبر چه می‌مانی بگو؟ بچه شیر سایز کوچک همان شیره، ما اخلاقیات پیامبر را بخوانیم سایز کوچیکش را انجام بدهیم. فرزندان از پدر و مادر خود گلایه دارند که ما از شما رفتار دینی را می‌بینیم مثلِ نماز، روزه، حجاب‌‌ و... اما اخلاق دینی را نمی‌بینیم مثلِ راستگویی، گذشت، خوش قولی‌‌ و... می‌گویند : « اگر نماز خوب است و رفتار انسان را خوب می‌کند پس چرا شما خوش اخلاق نشدی و فحش می‌دهی و غیبت می‌کنی ؟! چرا تهمت می‌زنی ؟! » یادمان باشد دعوت به نماز یک رفتار و یک عمل هست. آقا امام صادق علیه السلام فرمودند: اخلاق بد عمل را نابود می‌کند همان‌گونه که سرکه عسل را نابود می‌کند. « إنَّ سُوءَ الخُلقِ لَیفسِدُ العَملَ كما یفسِدُ الخَلُّ العسَلَ » [4] بد اخلاقی تمام تلاش‌‌های ما را برای دعوت فرزندان و دانش آموزان به نماز نابود می‌کند. [1] سوره قلم، آیه 4. [2] سوره آل عمران، آیه 159. [3] ناشر : دفتر نشر معارف. [4] الكافی، ج‏2، ص: 321.

#دعوت_به_بهشت 44 ؛ شیوه گفتاری 1 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبت ما مهارتهای دعوت به نماز بود. در این جلسه شیوه گفتاری را مرور می‌کنیم. بعضی پدر و مادرها شیوه گفتاری را قبول ندارند، می‌گویند: ما به فرزند خود نمی‌گوییم نماز بخوان خودش باید بفهمد نماز برایش خوب است بخواند . ما هم می‌گوییم پس به فرزندت نگو : «مدرسه برو و مشق بنویس. خودش باید بفهمد درس خواندن خوب است و درسش را بخواند». قرآن شیوه گفتاری را قبول دارد و بیش از سیصد بار واژه « قُلْ» در قرآن آمده است. یعنی : «ای پیامبر با زبانت به مردم بگو». قرآن می‌فرماید: حضرت لقمان علیه السلام با زبان به فرزندش گفت: « یا بُنَی أَقِمِ الصَّلَاةَ » [1] پسر گُلم نماز بخوان. به پیامبر دستور می‌دهد که خانواده خودت را امر کن به نماز. « وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ » [2] امر با چه صورت می‌گیرد؟ با زبان. امام صادق علیه السلام می‌فرماید : با غیر زبان هایتان مردم را به خوبیها دعوت کنید. [3] منظور حضرت آن نیست که با زبان دعوت به خوبی نکنید بلکه منظور آن است که رفتار انسان اثرش بیشتر است از گفتار انسانِ. چون خود امام صادق علیه السلام صدها حدیث در مورد اهمیت و آثار و دعوت به نماز و... دارند که با زبان بیان کردند. برخلاف تصور برخی که فکر می‌کنند شیوه‌ی گفتاری از آسان‌‌ترین شیوه هاست بنده اعتقاد دارم از سخت‌‌ترین شیوه هاست. چرخاندن زبان داخل دهان آسان است اما اینکه چگونه بچرخانیم که مثلِ کلیدی قفل‌های بسته را باز کند هنر می‌خواهد. آقا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: « أَجْمِلُوا فِی الْخِطَابِ تَسْمَعُوا جَمِیلَ الْجَوَاب‏ » [4] زیبا بگویید تا زیبا بشنوید. اگر من زیبا بگویم یا قبول می‌کند یا سکوت می‌کند‌‌. چنانچه تندی و پرخاشگری کرد و گفت : « به تو ربطی ندارد » متهم ردیف اول خودِ من هستم و احتمالاً زیبا نگفتم. اگر بعد از اینکه کسی را با زبان دعوت به نماز کردیم با کدورت و کینه از او جدا شدیم معلوم می‌شود این شیوه را خوب اجرا نکرده‌ایم، اما اگر با صفا و صمیمیت با لبخند از هم جدا شدیم معلوم می‌شود شیوه را درست اجرا کردیم. ای زبان! تو چه عَجب جادوگری * هم ابوجهلیّ و هم پیغمبری در باره این شیوه باز هم گفتگو خواهیم کرد. [1] سوره لقمان، آیه 17. [2] سوره طه، آیه 132. [3] (الکافی، جلد۲، صفحه77) [4] تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 436.

#دعوت_به_بهشت 45 ؛ شیوه گفتاری 2 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز درباره شیوه گفتاری در دعوت کودک ونوجوان به نماز صحبت کردیم. شیوه گفتاری دو قسمت می‌شود : گفتاری مستقیم مثل «نماز بخوان». گفتاری غیرمستقیم که جمله «نماز بخوان» در آن نیست. این جلسه می‌خواهیم شیوه گفتاری غیرمستقیم را توضیح بدهیم. آقا امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: «مَن أحَبَّ شیئاً لَهِجَ بِذِكرِهِ» [1] هر کس چیزی را دوست داشته باشد یاد آن چیز وِرد زبانش می‌شود. خواسته یا ناخواسته درباره‌ی آن موضوع صحبت می‌کند مثلِ نماز، امام حسین، خدا، قیامت و... و آن موضوعات محور گفتگویش در خانواده می‌شود. در بعضی از خانواده‌ها هنگامی‌که سفره پهنه یا همه خانواده دور هم جمع شدند درباره گرانی، مدلِ ماشین، مدل لباسِ، انتخابات، سریال، فوتبال، آب‌ و هوا، درس، کنکور صحبت می‌شود اما از موضعاتِ معنوی صحبتی نمی‌شود. درباره آن موضوعات هم‌ صحبت باشیم اما فرزندان ما ببینند محور گفتگوها معنویت و نماز هست. مثلاً مادر خانواده بگوید : «فلان مسجد تمیزتر هست». پدر خانواده بگوید : «فلان امام جماعت قرائت زیباتری دارد» یا بگوید : « من یک کلیپ زیبا دارم که می‌خواهم همه با هم ببینیم » و وقتی آن کلیپ باز می‌شود ببینند درباره‌ی امام حسین یا نماز هست. خاطرات نمازی گفته بشود مثلاً مادر بگوید: «خدا رحمت کند مادر بزرگم را که نمازش را این‌گونه می‌خواند» پدر بگوید : «خدا رحمت کند پدر بزرگم را اولین‌بار او من را به مسجد بُرد» یا «وقتی من نماز خواندم فلان هدیه و جایزه را به من داد». شیوه گفتاری غیرمستقیم می‌گوید درباره‌ی هر موضوعی زیاد صحبت کنیم فرزندان ما به آن موضوع حساس می‌شوند مثلاً پدری در جمع اعضای خانواده بگوید : « وصیت می‌کنم از ارثی که باقی می‌گذارم یک سال برایم نماز قضا بخوانند» بعضی مادرها می‌گویند : «زود بخواب تا صبح از سرویس مدرسه جا نمانی». بعضی مادرها می‌گویند : «زود بخوابیم تا نماز صبح آسان‌تر بلند شویم» مادری می‌گوید : «غذای شب را سبک درست می‌کنم تا موقع بیدار شدن برای نماز صبح اذیت نشویم غذا سنگین باشد بلند نمی‌شویم » مادری موقعِ اذان می‌گوید: «چشم خدا جون! آمدم» کودک می‌پرسد مامان چی می‌گویی؟ می‌گوید: «صدای اذان آمد و خدا گفت بیا نماز بخوان» به او گفتم : « چَشم آمدم» پدری لباس پوشیده و می‌خواهد از خانه بیرون برود. کودک می‌پرسد که بابا کجا می‌روی؟ می‌گوید: « می‌خوام برم خونه‌ی خدا * تا بخونم نماز و دعا » شیوه‌ی گفتاری غیر مستقیم می‌گوید : معلمِ عزیز! داخل کلاس درباره‌ی نماز گفتگو کن و خاطراتِ زیبایِ نمازیِ خودت را برای دانش آموزان بیان کن. قصه‌‌هایی از نمازهای پیامبران، امامان و شهدا برای دانش‌آموز تعریف کن. [1] تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 65.

#دعوت_به_بهشت 46 ؛ شیوه گفتاری 3 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز موضوع صحبتِ ‌ما شیوه گفتاری در دعوت به نماز بود. شیوه‌ی گفتاری غیرمستقیم را توضیح دادیم و درباره‌ی شیوه‌ی گفتاری مستقیم به چند نکته باید توجه داشته باشیم:‌ یک. شعار تبلیغاتی داشته باشیم. مثلاً یک بیت شعر زیبا یا جمله‌ی قشنگ را درباره‌ی نماز بارها و بارها تکرار کنیم تا به جانِ مخاطب بنشیند. تیزرهای تبلیغاتی تلویزیون از این شیوه استفاده می‌کنند مثل تبلیغ شامپو : گُل‌، گُل، گُل * گُل از همه رنگ سرت را با چی می‌شوری * با شامپو گُلرنگ. سال‌هاست که این تبلیغ دیگر انجام نمی‌شود ولی هنوز این شعار تبلیغاتی در ذهن ها مانده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نُه ماه‌ هنگام اذان می‌آمدند کنار خانه حضرت زهرا علیه السلام سلام می‌کردند و می‌فرمودند: « اَلصَّلاة، اَلصَّلاة » [1] خوب است این شعار تبلیغاتی پیامبر را هنگام اذان تو خانه بگوییم تا در ذهن کودک نقش ببندد. با صدای بلند بگوییم : « نمــــــــاز * نمــــــــاز » شعار تبلیغاتی شهید رجایی چه بود؟ « به نماز نگویید کار دارم به کار بگویید وقت نماز است». مدیری در مراسم صبحگاه به جای اینکه بگوید : « از جلو نظام» می‌پرسید: «نمازِ مطلوبِ رسول ‌الله؟» و دانش‌آموزان یک‌صدا می‌گفتند: « اولِ وقت * در مسجد * به جماعت» آن مدیر دستور داده بود این شعار زیبا را با خط زیبا به دیوار مدرسه نوشته بودند. معلم ابتدایی هنگام خداحافظی همیشه بگوید: یک دختر نمونه * چه خوب و مهربونه نمازش رو همیشه * اول وقت می‌خونه بچه‌های عزیز خداحافظ. صبح که می‌خواهیم کودک خود را برای نماز صبح بلند کنیم شعار تبلیغاتی داشته باشیم: « وضو بگیر یه دیقه * نماز بخون دو دیقه با هم میشه سه دیقه * بگیر بخواب یک عـــــــالمه » یا بگوییم : « بیدار شو از خواب نازنین که صبح شده باز * أشهَدُ أَنّ عَلیاً وَلیُّ‌َّالله ببین مؤذن دوباره اذان میگه باز * أشهَدُ أَنّ عَلیاً وَلیُّ‌َّالله » [2] با یک صدای ملایم برایشان بخوانیم. شما هم فکر کنید و یک شعار تبلیغاتی نماز، ویژه خودتان تولید کنید. [1] بحار الأنوار، ج‏35، ص: 236. [2] این شعر را در ایترنت بنویسید تا با دانلود صوت آن، سبک خواندن آن را یاد بگیرید.

#دعوت_به_بهشت 47 ؛ شیوه گفتاری 4 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز قرار شد درباره‌ی شیوه‌ی گفتاری مستقیم در دعوت به نماز به چند نکته توجه داشته باشیم:‌ دو. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: هر که را مخفیانه نصیحت کردی او را آراسته ای و اگر در جمع نصیحتش کردی او را خوار و ذلیل کرده ای. [1] شخصی در جمعِ مهمانی به بنده گفت: « برادرم نماز نمی‌خواند. حاج‌آقا شما به او بگویید نماز بخواند » من گفتم: می‌خواند ان‌شاءالله و برادرش گفت: من نماز می‌خونم. آن بنده خدا گفت: « حاج‌آقا دروغ می‌گوید. نماز نمی‌خواند.» و این‌گونه برادرش را ضایع کرد. ‌ای کاش بیرون از مجلس مخفیانه به بنده می‌گفت : « یک بی‌نماز در جمع حضور دارد لطفاً غیرمستقیم دعوت به نماز کنید» شخصی می‌گفت: دو تا برادر بی‌نماز دارم هیجده ساله و بیست ساله. پدرم گفت نماز بخوانید. آنها قبول نکردند. او هم رفت در جمع بسیج که فرمانده‌هان و دوستان آن دو حاضر بودند آبروی آنها را ریخت و گفت : «من که هر چه می‌گویم قبول نمی‌کنند. لطفاً شما که فرمانده آنها هستید به آنها بگویید نماز بخوانند.» دو برادر من هم می‌گویند: «حالا که آبروی ما را بُرد. دیگر اصلاً نماز نمی‌خوانیم» اگر در جمع مهمانی خواستم به نوجوانم بگویم : « بلند شو نمازت را بخوان تا نمازت قضا نشود» با کنایه و اشاره طوری‌ بگویم که دیگران متوجه نشوند. شخصی در جمع مهمانی گفت: « پسرم بلند شو نماز بخوان» یک بی‌ادب هم از روی تمسخر گفت: « تارک‌الصلاة پاشو نمازت را بخوان » و بقیه به او خندیدند. اگر می‌خواهیم دلسوزی کنیم مخفیانه بگوییم و اگر می‌خواهیم آبروریزی کنیم در جمع تذکر بدهیم. سه. نگوییم : «وضویت را خوب بگیر و نمازت را درست بخوان.» این جملات مبهم هست و جمله‌ی مبهم اضطراب را زیاد می‌کند که کجای نماز یا وضوی من باطل و اشتباه هست. بگوییم : «پسرم وقتی به رکوع یا سجده می‌روی در حال آرامش ذکر را بگو نه در حال حرکت و وقتی وضو می‌گیری کنارِ آرنج تو خشک نماند. آن‌ قسمت را هم بشور» چهار. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله همراه با لبخند سخن خودشان را بیان می‌فرمودند نه با خشم و غضب و می‌فرمودند: « لا أَدَبَ مَعَ غَضَب» [2] هنگام غضب، تربیت خوب اتفاق نمی‌افتد. به همین خاطر فرمودند وقتی خشمگین شدید دعوت به خوبی نکنید بلکه سکوت کنید. «إِذَا غَضِبْتَ فَاسْكُتْ» [3] وقتی فرزند من نمره امتحانش کم شده و استکان را هم شکسته و من از دست او عصبی هستم و می‌گویم : « حالا پاشو برو نماز تو بخوان تا نمازت دیر نشود» این جمله اثر معکوس میگذارد و نسبت به نماز هم نفرت پیدا می‌کند. [1] مَنْ وَعَظَ أَخَاهُ سِرّاً فَقَدْ زَانَهُ وَ مَنْ وَعَظَهُ عَلَانِیةً فَقَدْ شَانَه‏. (دیلمی، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص: 178) [2] تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 303. [3] بحار الأنوار، ج‏70، ص: 272.

#دعوت_به_بهشت 48 ؛ شیوه گفتاری 5 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز درباره شیوه گفتاری در دعوت دانش‌آموزان به نماز ‌صحبت می‌کردیم. قرار شد برای اجرای موفق این شیوه به این نکات دقت کنیم : پنج. آقا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند وقتی برای گفتارت زمانی را مناسب نمی‌بینی سخن مگو. « لَا تَتَكَلَّمَنَّ إِذَا لَمْ تَجِدْ لِلْكَلَامِ مَوْقِعا ». [1] در زمان‌ها و مکان‌های معنوی پذیرش سخنان معنوی ـ مثل دعوت به نماز ـ بالاتر می‌رود. قرآن در آیه ۱۳۳ سوره مبارکه بقره می‌فرماید: وقتی حضرت یعقوب علیه السلام در آستانه رحلت بود و فرزندانش دور او جمع شده بودند ـ یعنی زمان بسیار معنوی ـ حضرت سفارش کرد که فرزندانش از مدارِ توحید خارج نشوند. وقتی ما بیمار می‌شویم و فرزندان ما دور ما جمع می‌شود یا یا او بیمار می‌شود احتمالاً پذیرش برای دعوت به نماز بالاتر رفته است. آقا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در قبرستان از کنار قبری رد می‌شدند که شخصی تازه از دنیا رفته بود. حضرت این زمان را مناسب برای سخن گفتن از نماز انتخاب کردند و به یارانشان فرمودند : « این شخص تازه گذشته، اگر قرار باشد زنده بشود و بین این دو گزینه انتخاب کند که تمام نعمت‌های دنیا داشته باشد یا فقط دو رکعت نماز بخواند و دوباره قبض روح شود حتماً دو رکعت نماز را انتخاب می‌کند. بنده خاطراتی خواندم از کسانی که بی‌نماز بودند و اهل نماز شده بودند. بعضی از آنها گفته بودند : «وقتی در مجلس روضه قرار می‌گرفتم و در بین گریه و اشک می‌شنیدم که امام حسین علیه السلام در ظهر عاشورا نماز را ترک نکرد و حضرت زینب علیها السلام در شام عاشورا ـ با آن ‌همه مصیبت ـ نماز شب را ترک نکرد به خودم لرزیدم و تصمیم گرفتم نماز بخوانم». اگر مداحی می‌آوریم داخل مدرسه تا مداحی کند به او بگوییم که در بین روضه اشاره‌ای هم به نماز بکند. در شرایط صمیمی و عاطفی باز هم پذیرش مطالب معنوی بالاتر می‌رود. وقتی فرزند ما در روز پدرِ و روز مادرِ برای ما هدیه‌ای گرفتند نگوییم : «تو که نماز نمی‌خوانی هدیه‌ات را نمی‌پذیرم بردار ببر». بلند شویم آن لباس را بپوشیم و بگوییم بَه بَه به سلیقه شما ـ چقدر خوشگل شده‌ام ـ خیلی ممنونم خوشحالم کردی و بعد مخفیانه به او بگوییم که اگر نمازت را هم بخوانی خیلی من را بیشتر خوشحال می‌کنی. در آن روزی که به دانش‌آموز یا فرزند خود دوچرخه یا هدیه زیبا می‌دهیم، پذیرش سخن ما بالاتر می‌رود. شش. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: « فَکِّرْ ثُمَّ تَکَلَّمْ» [2] اول بیندیش بعد سخن بگو. برای استفاده از شیوه گفتاری در دعوت به نماز سه دقیقه یا سی دقیقه فکر کنیم که « چه بگوییم و چگونه بگوییم؟» مثلاً * با لحن تند نگوییم. * چگونه با لحنِ طنز و شوخی بگوییم که نوجوان بهتر و بیشتر بپسندد. * چه زمان و چه مکانی بگوییم؟ * چند بار بگوییم؟ * چه کسی بگوید؟ (من بگویم بهتر است یا خاله اش یا معلم او) پاسخ درست به این پرسش ها سبب می‌شود پذیرشِ دعوت ما به نماز از سوی دانش آموز بالاتر برود. [1] تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 213. [2] تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 58.

#دعوت_به_بهشت 49 ؛ شیوه گفتاری 6 بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما والدین و معلمان عزیز درباره شیوه گفتاری در دعوت به نماز ‌صحبت می‌کردیم. قرار شد برای دعوت بهتر این نکات را اجرا کنیم. هفت. برچسب منفی نزنید. نوجوانی می‌گفت : « پدر من می‌گوید کافرِ ملحدِ بی‌دین بلند شو نمازت را بخوان ». من هم می‌گویم : « کدام کافرِ ملحدِ بی‌دین نماز خوانده که من دومی آن باشم » بلکه برچسب مثبت بزنیم. اگر تازه از کربلا آمده است بگوییم : «کربلایی حسن» . اگر مداحِ امام حسینِ به او بگوییم : « بُلبل امام حسین» . اگر سید هست بگوییم : «دختر حضرت زهرا، پسر امیرالمؤمنین بلند شو نماز بخوان. » در جبهه گاهی برای بیدار کردن نماز صبح این‌گونه صدا می‌زدند : «سربازان امام زمان! برای نماز صبح بلند شوید» هشت. مقایسه با دیگران ممنوع نگوییم : « نمره درس پسرعموی تو بیست و نمازش هم اول وقتِ هست برو از او یاد بگیر». نگوییم : « دختر خاله‌ی تو همیشه نمازش اول وقت است و پدر و مادر او را صدا نمی‌زند، برو از او یاد بگیر» اگر این‌گونه بگوییم کینه ما را به دل می‌گیرد و دخترخاله خودش را رقیب خود حساب می‌کند و ممکن است به او حسادت کند. حتی ممکن است بگوید: « خُب، پدر و مادر او برای او این را خریدند و آن کار را کردند شما هم برای من این کار و انجام بدهید». او را با خودش مقایسه کنیم و بگوییم : « شما که قبلاً نمازت اول وقت بود چرا الان سستی می‌کنی؟ شما که قبلاً نماز را همیشه می‌خواندی چرا الان یکی در میان می‌خوانی؟» نُه. از کار شخص ابراز نفرت و ناراحتی کنیم نه از خود شخص. قرآن می‌فرماید: حضرت لوط علیه السلام فرمود: من با کار شما دشمن هستم « إِنِّی لِعَمَلِكُمْ مِنَ الْقَالِینَ » [1] و نفرمود با خود شما دشمن هستم. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمودند: «إِنِّی بَرِیءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ» [2] من از آن کاری که شما می‌کنید بیزار هستم. به فرزند خود نگوییم : « من از تو بدم می‌آید و از تو ناراحتم» بلکه بگوییم : « وقتی نمازت دیر می‌شود من ناراحت می‌شوم و وقتی نمازت را نمی‌خوانی من حسّ بدی پیدا می‌کنم » نگوییم : « تو اعصابم را خُرد کردی». بگوییم : « وقتی نماز تو نوک کلاغی می‌شود چون بی‌ادبی به خداوند است عصبی می‌شوم». ده. از طنز استفاده کنیم به خصوص برای نوجوان‌ها. پدری به فرزندش ـ وقتی نمازش را سریع و نوک کلاغی می‌خواند ـ می‌گفت: هر کسی سرِ خدا کلاه بگذارد خدا سر او بشکه می‌گذارد. اگر نمازت را کوتاه کنی و دو دقیقه کم خدا بگذاری، خداوند بیست دقیقه تو زندگی تو می‌چرخاند و این را با لبخند می‌گفت. شخصی وضو می‌گرفت و آب وضوی او به اطراف می‌پاشید. دوستش به شوخی به او گفت : « خودت وضو می‌گیری و ما را غسل می‌دهی!» سعی کنیم این شیوه‌ها را اجرا کنیم. [1] سوره شعراء، آیه 168. [2] سوره شعراء، آیه 216.