🔰#سخن ✅ارزش سخن
👈در مورد زبان و آفات و بركاتش در ادبیات فارسى مطالب گوناگونى بیان شده است. یكى از آنها، سخن #سعدى در گلستان است:
تا مرد سخن نگفته باشد
عیب و هنرش نهفته باشد
و یا:
سخندان پرورده پیركهن
بیندیشد آنگه بگوید سخن
این دو شعر را در تفسیر حكمت 148 نهج البلاغه مى توان به كار برد؛ آنجا كه حضرت مى فرماید: «اَلْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسانِهِ؛ شخصیت مرد در زیر زبانش نهفته است.» https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#طمع 💬آفات طمع ورزى
امام على علیه السلام فرمود:
«اَكْثَرُ مَصارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطامِعِ؛
نهج البلاغة، نامه 31.
بیشترین شكست عقول [انسانها] در زیر درخشندگی هاى طمع هاست.»
دست طلب چو پیش كسان مى كنى دراز
پل بسته اى كه بگذرى از آبروى خویش
* * *
چو دانى كه بر تو نماند جهان
چه رنجانى از آز، جان و روان
بخور آنچه دارى و بیشى مجوى
كه از آز كاهد همى آبروى
#فردوسى
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#عبرت گرفتن از تاریخ
👈دل نبستن به دنیا و عبرت گرفتن از احوال و آثار گذشتگان، از موضوعاتى است كه سخنوران مذهبى براى تنبیه و بیدارى غفلت زدگان و ترغیب به ایمان به كار مى گیرند.
#رودكى مى گوید:
مجلس وعظ رفتنت هوس است
مرگ همسایه واعظ تو بس است
و #ناصر_خسرو:
مرا این روزگار آموزگار است
كزین بِهْ نیست مان آموزگارى
و #الهى_قمشه اى:
در دور زمان فراز و نشیب است
هر لحظه كند حوادث ارشاد
و اشاره به این سخنان است:
«... وَاعْتَبِرُوا بِما قَدْ رَأَیتُمْ مِنْ مَصارِعِ الْقُرُونِ قَبْلَكُمْ قَدْ تَزایلَتْ اَوْصالُهُمْ وَ زالَتْ اَبْصارُهُمْ وَ اَسْماعُهُمْ وَ ذَهَبَ شَرَفُهُمْ وَ عِزُّهُمْ وَانْقَطَعَ سُرُورُهُمْ وَ نَعیمُهُمْ فَبُدِّلُوا بِقُرْبِ الاْءَوْلادِ فَقْدَها وَ بِصُحْبَةِ الاَْزْواجِ مُفارَقَتَها لا یتَفاخَرُونَ وَ لا یتَناسَلُونَ؛
نهج البلاغة ، خطبه 161.
[اى بندگان خدا!] ... و از آنچه بر گذشتگان شما رفت، عبرت بگیرید كه چگونه بندهاى بدن ایشان از هم جدا و چشم ها و گوش هایشان زایل شد، و شرافت و شكوهشان از بین رفت و شادی ها و خوشگذرانی هایشان از آن ها جدا شد، پس نزدیكى فرزندان به دورى، و همنشینى با همسران به جدایى بدل شد.
دیگر نه به هم مى نازند و نه فرزندانى مى آورند.»
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#علم_و_دانش ✅برترى علم بر ثروت
امام على علیه السلام مى فرماید:
«یا كُمَیلُ الْعِلْمُ خَیرٌ مِنَ المالِ اَلْعِلْمُ یحْرِسُكَ وَ اَنْتَ تَحْرُسُ الْمالَ وَ الْمالُ تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ وَ الْعِلْمُ یزْكُوا عَلَى الاِْنْفاقِ وَ صَنیعُ الْمالِ یزُولُ بِزَوالِهِ؛
نهج البلاغة، حكمت 147.
اى كمیل! علم برتر از مال است؛ [زیرا] علم تو را نگاه مى دارد و تو مال را حفظ مى كنى، و مال را بخشیدن كم مى گرداند و علم بر اثر بخشیدن افزونى مى یابد. شخصیتى كه با مال كسب شده، با نابودى آن از بین مى رود [، ولى دانش این طور نیست، و بعد از مرگ صاحب خود، پسندیده گوییها را به دست مى آورد].»
به از گنج دانش به گیتى كجاست
كه را گنج دانش بود پادشاست
#طوسى.
* * *
شرف و قیمت و قدر تو به فضل و هنر است
نه به دیدار و به دینار و به سود و به زیان
* * *
چنین گفت آن بخرد رهنمون
كه فرهنگ باشد ز گوهر فزون
كه فرهنگ آرایش جان بود
ز گوهر سخن گفتن آسان بود
دُر دانش از گنج نامى تر است
همان نزد دانا گرامى تر است
سخن ماند از ما همى یادگار
تو با گنج، دانش برابر مدار #فردوسى. https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
✅سزاى عمل
امام درباره مكافات عمل و سزاى اعمال نیك و بد مى فرماید:
«فَاِنَّكُمْ مُرْتَهَنُونَ بِما اَسْلَفْتُمْ وَ مَدینُونَ بِما قَدَّمْتُمْ؛ نهج البلاغة ، خطبه 190.
شما یقینا در گرو اعمالى هستید كه از قبل فرستاده اید و مكافات خواهید شد به آنچه كه عمل كرده اید.»
در این درگاه سعى هیچ كس ضایع نمى گردد
به قدر آنچه فرمان مى برى فرمانروا گردى
#صائب.
در این یك دم ار بدكنى یا كه زشت
زمانه به نام تو خواهد نوشت
* * *
مبادا در این یك زمان بد كنى
كه گر بد كنى در حق خود كنى
#ملك_الشعراء_بهار.
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#فخر فروشی
دورى از تفاخر به نسب
على علیه السلام فرمود:
«مَنْ فاتَهُ حَسَبُ نَفْسِهِ لَمْ ینْفَعْهُ حَسَبُ آبائِهِ؛
نهج البلاغة، حكمت 378.
کسى كه مقام و منزلت خود را از دست داده باشد، منزلت پدرانش به او سودى نبخشد.»
گیرم پدر تو بوده فاضل از
فضل پدر تو را چه حاصل
#سعدى.
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#فرصت ✅استفاده از فرصت
#ناصر_خسرو شب و روز و سال و ماه را نابود كننده عمر مى داند و عمر را به راه كوتاهى تشبیه مى كند:
عمر مرا بخورد شب و روز و سال و ماه
پنهان و نرم چون موشان و راسوان
* * *
بنگر كه عمر تو به رهى ماند
كوتاه، اگر تو اهل هُش و رأیى
#سعدى در این زمینه مى گوید:
تا دگر باد صبائى به چمن باز آید
عمر مى بینم چون برق یمان مى گذرد
* * *
سعدیا دى رفت و فردا همچنان موجود نیست
در میان این و آن فرصت شمار امروز را
با این ابیات، مى توان این حدیث را توضیح داد كه:
«فَاِنَّ غَدا مِنَ الْیوْمِ قَریبٌ ما اَسْرَعَ السّاعاتِ فِى الْیوْمِ وَ اَسْرَعَ الاَْیامَ فِى الشَّهْرِ وَ اَسْرَعَ الشُّهُورَ فِى السَّنَةِ وَ اَسْرَعَ السِّنینَ فِى الْعُمُرِ؛
نهج البلاغة ، خطبه 188.
همانا كه فردا به امروز نزدیك است. ساعت ها در روز و روزها در ماه و ماه ها در سال چه زود سپرى مى گردد و سال ها در عمر چه زود به آخر مى رسد.»
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#فقر_تنگدستی
✅رسیدگى به حال بیچارگان
امام به مالك اشتر مى نویسد:
«وَ تَفَقَّدْ اُمُورَ مَنْ لا یصِلُ اِلَیكَ مِنْهُمْ، مِمَّنْ تَقْتَحِمُهُ الْعُیونُ وَ تَحْقِرُهُ الرِّجالُ؛
نهج البلاغة، نامه 53.
به مشكلات كسانى از مردم بیشتر رسیدگى كن كه كمتر به تو دست رسى دارند و از كوچكى به چشم نمى آیند و دیگران آنان را كوچك مى شمارند.»
در باره عاقبت فراموشی اين کار هم سروده اند:
چراغى كه بیوه زنى بر فروخت
بسى دیده باشى كه شهرى بسوخت
* * *
تیر دعاى سحرِ بیوه گان
بگذرد از نُه سپر آسمان
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#مردم شناسی ✅نمونه راهکار های مردم شناسی
آزمایش انسان ها
امیرمؤمنان على علیه السلام شناختن حقیقت افراد را منوط بر گذر زمان و دگرگونى روزگار و رخدادها مى داند و مى فرماید:
«فى تَقَلُّبِ الاَْحْوالِ عُلِمَ جَواهِرُ الرِّجالِ؛ نهج البلاغة ، حكمت 217.
گوهرهاى افراد در دگرگونى احوال (دگرگونى روزگار و حوادث) شناخته مى شود.»
خوش بود گر محك تجربه آید به میان
تا سیه روى شود هر كه در او غش باشد
#حافظ.
* * *
روشن دلان همیشه به سختى به سر برند
در سنگ، زندگى به سر آمد شرار را
#صائب.
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#معرفت ✅لزوم معرفت قبل از بندگى
فیض كاشانى درباره اینكه دین خداوند با شناخت او آغاز مى شود، مى گوید:
عرفان طلب نخست و پس آنگاه بندگى
بى معرفت عبادت عابد تمام نیست
. #دیوان_فیض، ص 36.
این بیت ناظر به این كلام مولاست كه فرمود:
«اَوَّلُ الدّینِ مَعْرِفَتُهُ؛
نهج البلاغة، خطبه 1.
سرآغاز دین معرفت خداست.»
📗گریز از معنویات
ناصر خسرو در مورد هجوم مردم و اشتیاق آنان به منافع مادى و حركت كُند و باكسالتشان به سوى اعمال آخرت گفته است:
بس به گرانى روى گهى سوى مسجد
سوى خرابات همچو تیر نشانه
و اشاره است به این كلام امام علیه السلام:
«... اِنْ دُعِىَ اِلى حَرْثِ الدُّنْیا عَمِلَ وَ اِنْ دُعِىَ اِلى حَرْثِ الاْآخِرَةِ كَسِلَ؛
نهج البلاغة ، خطبه 102.
[انسان گمراه] اگر به سوى زراعت دنیا [و سود مادّى] دعوت شود، انجام دهد و اما اگر به سوى زراعت آخرت [و مسائل معنوى] خوانده شود، كاهلى مى كند [و با كسالت مى رود].»
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#نگاه به نامحرم
👈امیرمؤمنان از شاخص ترین صفات اهل تقوا، چشم پوشى از نامحرم را بیان كرده و فرموده است:
«غَضُّوا اَبْصارَهُمْ عَمّا حَرَّمَ اللّهُ عَلَیهِمْ؛ نهج البلاغة، خطبه 193.
اهل تقوا] چشمان خود را از محرمات الهى فرو بسته اند [و به گناه نمى آلایند].»
و حافظ در این معنى گفته:
منم كه شهره شهرم به عشق ورزیدن
منم كه دیده نیالوده ام به بَد دیدن
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi
🔰#وفا
👈امام على علیه السلام در خطبه 41 نهج البلاغة مى فرماید:
«اِنَّ الْوَفاءَ تَوْاَمُ الصِّدْقِ وَلا اَعْلَمُ جُنَّةً اَوْقى مِنْهُ؛
وفادارى به همراه راستى است و من سپرى نگهدارنده تر از آن سراغ ندارم.»
#وحشى_بافقى:
ما چو پیمان با كسى بستیم دیگر نشكنیم
گر همه زهرست، چو خوردیم ساغر نشكنیم
#سعدى:
گر سرم مى رود از عهد تو سر باز نپیچم
تا بگویند پس از من كه به سر برد وفا را
#حافظ:
وفا كنیم و ملامت كشیم و خوش باشیم
كه در طریقت ما كافریست رنجیدن
و دیگرى گفته:
با اهل وفا جفا سزا نیست
بر گو كه چه ماجراست اینها
https://eitaa.com/danestanyhayshearefarsi