#مفاهیم‌کلیدی #الگوریتم‌اجتهاد‌و‌منطق‌فهم‌دین خانه > دانشنامه > مفاهیم کلیدی > الگوریتم اجتهاد و منطق فهم دین دانشنامه, مفاهیم کلیدی الگوریتم اجتهاد و منطق فهم دین 24 دقیقه خواندن 274 الگوریتم اجتهاد و منطق فهم دین الگوریتم اجتهاد و منطق فهم دین دانشنامه عبدالحمید واسطی فهرست مطالب موضوع بحث مسأله بحث پیش فرض ها فرضیه بحث تبیین بحث نتایج آثار و لوازم پذیرش بحث مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث موضوع بحث «اجتهاد» چیست؟ چرا و چگونه؟ (اسلاید بحث) مسأله بحث چگونه می‌توانیم نظر خداوند را در مورد هر موضوع و مسأله‌ای به ‌دست آوریم؟ پیش فرض ها الگوریتم = مراحل قدم ‌به ‌قدم دارای شماره و ترتیب برای حل یک مسأله (انتقال به بحث تفصیلی الگوریتم) منطق فهم = ابزار معرفتی برای سنجش صدق و کذب ادراکات (انتقال به مبانی معرفت‌شناسانه) دین، مجموعه‌ای از گزاره‌های متنی است که یا مستقیماً از طرف خداوند ارائه شده است یا بواسطه تفسیر قولی یا فعلی پیامبر و امامان به ما رسیده است. بنابراین دین «متن‌محور» است لذا باید عملیات کشف معنی و مقصود در او جاری شود؛ و همچنین دین، «مجموعه گزاره‌ای به‌ صورت یک دستگاه معرفتی» است لذا برای کشف معنی و منظور آن باید قواعد حاکم بر این دستگاه فکری شناخته شود و هر گزاره در این دستگاه معرفتی معنایابی گردد لذا برای کشف منظور دین در هر موضوع و مسأله‌ای باید کلیه گزاره‌های احتمالا مرتبط با موضوع و مسأله مورد بررسی قرار گیرد و برآیند آنها به‌ عنوان «نظر دین» عرضه گردد. و به همین علت که یک دستگاه معرفتی است گزاره‌های آن «گزاره‌های چند‌معنایی و راهبردی» هستند بنابراین قدرت تولید و گسترش معرفتی دارند (تفریع فروع) انتقال به مبانی دین‌شناسانه فرضیه بحث ۱. اجتهاد، به‌معنی عام، تلاش روشمند برای کشف نظر خداوند در کلیه موضوعات و مسائل زندگی است. (آموزه‌های معرفتی، قانونی و فرهنگیِ دین) ۲. اجتهاد دینی در اصطلاح، کوشش علمی برای اکتشاف و استخراج روشمند آموزه های دین از منابع معتبر، و فهم موجّه آنها (کشف مراد جدی دین)، و کشف عناصر و زمینه‌های لازم برای تحقق و عمل به آنهاست. (به‌ گونه‌ای که دارای حجیت و اعتبار نزد شارع باشد.) ۳. دست‌یابی به نظر خداوند در مورد هر موضوع و مسأله‌ای (اعم از این که مستقیما ذکر شده باشد یا باید از قواعد و گزاره‌های مبنایی استخراج شوند) به ‌طوری که موجه و معتبر باشد روشمند است لذا دارای مراحل قدم ‌به ‌قدم از نقطه شروع تا نقطه پایان است و در هر مرحله، شاخص‌های صحت و ارزیابی و فرآیند درونی دارد. تبیین بحث در کتاب ارزشمند «پارادایم اجتهادی دانش دینی» آمده است: «اجتهاد دینی اصطلاحا کوشش علمی بر اساس منابع معتبر، به واسطه ابزار و عناصر لازم برای تفهم، اکتشاف و استخراج مطلق آموزه های دین به گونه ای است که از اعتبار (حجیت یاصرفا منجزیت و معذریت) برخوردار باشد. مراد از منابع معتبر در تعریف، منابعی است که در واقع معتبر باشد، لذا پیش از ورود به عمل اجتهادی، مجتهد نیازمند تلاش علمی برای تمییز منابع معتبر از منابع غیر معتبر است. همچنین فعالیت اجتهادی، یک فعالیت تفهمی و اکتشافی است، و چون فرآورده های اجتهاد در رده معرفت های اکتسابی بشر قرار می گیرد، پس خطاپذیر است. از این رو، این تعریف، مبتنی بر نظریه تخطئه است. مراد از مفهوم «حجیت» که در این تعریف آمده است، برخوردار بودن از دلیل و مدرک و شاهد کافی برای استنتاج است، به لحاظ منطقی یا عقلانی. پس وقتی گفته می‌شود امری حجت است، به معنای آن است که به لحاظ اثباتی مدرکیت دارد و به اصطلاح از ارزش اثباتی برخوردار است. از این رو در مورد هر امری که با پشتوانه استدلال فلسفی یا تجربی نیز به اثبات رسیده باشد، می توان گفت که دارای «حجیت» است. اما واژة«مُنجّزِیت» که در مقام عمل مطرح است، در اصطلاح به معنای تثبیت امری بر عهده شخص است. آن امر بر عهده شخص مکلف به گونه ای گذاشته شده که به حکم عقل، وی عذری برای ترک یا اهمال یا ارتکاب خلاف آن را ندارد. مراد ازابزار و عناصر لازم برای فعالیت اجتهادی، تمام علوم، فنون و اصول موضوعه و پیش فرض هایی است که مجتهد برای عمل اجتهاد به عنوان مبادی تصوری و تصدیقی باید در اختیارداشته باشد مبانی روش اجتهاد دینی: منابع اجتهاد دینی، کتاب (قرآن کریم)، سنت و عقل قطعی است؛ دلایل اجتهاد دینی نیز کتاب، سنت، عقل و اجماع است. دو دلیل کتاب و سنت، برآمده از منابع اجتهاد دینی هستند، که در عرض یکدیگرند و دو دلیل عقل و اجماع، در طول آنها قراردارند و تحت شرایطی خاص، کاشف از احکام شرعی و تشریع هستند.

#مفاهیم‌کلیدی #الگوریتم‌اجتهاد‌و‌منطق‌فهم‌دین