#مناظرۀ_ادبی
#استدلال #پیامبر (صلی الله علیه و آله) به #قواعد_نحوی
#استعمال_«ما»_موصوله برای #غیر_عاقل
#استعمال_«مَن»_موصوله برای #عاقل به #نص_روایت
گاهی مخالفین اسلام بر #قرآن #اشکال_ادبی می گرفتند و پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین در پاسخ آنها به #قواعد_ادبی تمسک می کردند، که یکی از این موارد را با هم مرور می کنیم:
كنز الفوائد ؛ ج2 ؛ ص186
فصل
جَاءَ فِي الْحَدِيثِ أَنَّ قَوْماً أَتَوْا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالُوا لَهُ أَ لَسْتَ رَسُولًا مِنَ اللَّهِ تَعَالَى
قَالَ لَهُمْ بَلَى
قَالُوا لَهُ وَ هَذَا الْقُرْآنُ الَّذِي أَتَيْتَ بِهِ كَلَامُ اللَّهِ تَعَالَى قَالَ نَعَمْ
قَالُوا فَأَخْبِرْنَا عَنْ قَوْلِهِ #«إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ» (سورة الأنبياء: 98) إِذَا كَانَ مَعْبُودُهُمْ مَعَهُمْ فِي النَّارِ فَقَدْ عَبَدُوا الْمَسِيحَ ع أَ فَنَقُولُ إِنَّهُ فِي النَّارِ
فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص :
إِنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَيَ بِكَلَامِ الْعَرَبِ
وَ الْمُتَعَارَفُ فِي لُغَتِهَا وَ عِنْدَ الْعَرَبِ أَنَّ «مَا» لِمَا لَا يَعْقِلُ وَ «مَنْ» لِمَنْ يَعْقِلُ وَ الَّذِي يَصْلُحُ لَهُمَا جَمِيعاً
فَإِنْ كُنْتُمْ مِنَ الْعَرَبِ فَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ هَذَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى «إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ» يُرِيدُ الْأَصْنَامَ الَّتِي عَبَدُوهَا وَ هِيَ لَا تَعْقِلُ
وَ الْمَسِيحُ ع لَا يَدْخُلُ فِي جُمْلَتِهَا لِأَنَّهُ يَعْقِلُ
وَ لَوْ قَالَ «إِنَّكُمْ وَ مَنْ تَعْبُدُونَ» لَدَخَلَ الْمَسِيحُ ع فِي الْجُمْلَةِ
فَقَالَ الْقَوْمُ صَدَقْتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ
________________________________________
كراجكى، محمد بن على، كنز الفوائد، 2جلد، دارالذخائر - ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1410 ق.
یعنی:
گنجينه معارف شيعه إماميه / ترجمه كتاب كنز الفوائد و التعجب ؛ ج2 ؛ ص200
فصل: مناظره كفار با رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله
در حديث آمده كه گروهى آمدند نزد رسول خدا (ص) و باو گفتند: آيا تو فرستاده از طرف خدا تعالى نيستى؟
بآنها فرمود: چرا.
باو گفتند: اين قرآن كه آوردى كلام خدا تعالى است؟
فرمود: آرى.
گفتند: بما توضيح بده از قول او كه (در آيه 98 سوره الأنبياء) فرموده:
«إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ»: راستش شما و هر آنچه ميپرستيد از جز خدا سنگريزه دوزخ باشيد، شما در آن وارد خواهيد بود.
و اگر معبود بت پرستان بهمراه آنان در دوزخند مسيح (ع) هم معبود ترسايانست تو گوئى در دوزخ است؟ رسول خدا (ص) فرمود: كه خدا قرآن را بر من فرو فرستاده بزبان عرب و در عرف و زبان عرب لفظ «ما» براى چيزهائى است كه عقل ندارند و لفظ «من» براى آنچه عقل دارد و لفظ «الذى» براى همه است و اگر شما عرب باشيد بايد اين را بدانيد خدا فرموده: «إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ» مقصودش بتها است كه ميپرستيدند و آنان بىعقل باشند و حضرت مسيح در آن درنيايد زيرا او عقل دارد و اگر «و من تعبدون» فرموده بود شامل مسيح (ع) بود آن قوم گفتند: يا رسول اللَّه درست گفتى.
#نحو_تکمیلی (#نحو_الشباب)
https://eitaa.com/NAHV_ALSHABAB
#امام_صادق
#قرائت_امام_صادق
#نحو
#استدلال علمای #اهل_تسنن به #قرائت_امام_صادق علیه السلام
درباره #اعراب اسم #منقوص، لغت مشهور این است که نصبش به فتحه ظاهر بر یاء است.
لکن لغت صحیح ولی غیر مشهوری نیز وجود دارد که همواره #یاء_اسم_منقوص را ساکن می خواند، در نتیجه اعراب نصبش را به #تقدیر_فتحه می داند.
سؤال: آیا این لغت مختص #ضرورت شعری است؟ یا در #اختیار و #سعهٔ_کلام نیز جایز است؟
نظر #صبان و #دلیل او از این قرار است:
الاحسن جوازه فی السعة بدلیل قراءة جعفر الصادق [علیه السلام ] «من اوسط ما تطعمون أهالیکم» بسکون الیاء.
یعنی:
نظریهٔ بهتر این است که در سعه و اختیار نیز این استعمال جایز است #به_دلیل آنکه حضرت جعفر صادق (علیه السلام) آیه 89 سوره مائده را چنین خوانده است: « مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهَالِيكُمۡ». حضرتش (اهالی) را به سکون یاء خوانده است با اینکه اهالی مفعول به تطعمون بوده و فتح یاء هیچ محذوری ندارد.
لازم به تذکر است که قرائت حفص از عاصم چنین است:
مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهۡلِيكُمۡ
لازم است تذکر دهم که ابوحاتم سجستانی نیز این نظریه را تایید نموده است.
زمخشری نیز قرائت امام جعفر صادق (علیه السلام) را در کشاف نقل نموده است.
@DUROUS_ALSHABAB