#صرف
#ابدال
#ماء (آب)
#ریشه واژه «ماءٌ» ، (مَوَهٌ) است.
«مَاهَتْ الرَّکِیَّةُ تَمُوهُ مَوْهًا» یعنی: آب چاه زیاد شد.
واو متحرک و حرف قبلش مفتوح بود، پس قلب به الف شد (ماهٌ).
سپس در هاء آخر واژه نیز ابدال صورت گرفت (ماءٌ)
#دلیل :
دلیل اینکه همزه آخر این واژه ابدال از هاء می باشد #تصغیر (مُوَیْهٌ)، و #جمع_مکسر آن (أموَاهٌ، مِیَاهٌ) است.
نکته:
از آنجا که (ماه) به معنای آب، نیز شنیده شده می فهمیم که ابدال هاء به همزه جایز و غالب است نه واجب.
#نسبت
در اسم منسوب ماء، سه وجه است:
1. ماهِیّ: بنابر اصل
2. مائیّ: بنابر ابدال هاء به همزه و مراعات اصل
3. ماویّ: به قلب همزه به واو بنابر لغت کسانی که در منسوب (عطاء) نیز «عطاویّ» می گویند.
منابع:
شرح المفصل ج10 ص15
شرح الشافیة ج3 ص208
رصف المبانی ص170
الممتع فی التصریف ج1 ص348
لسان العرب، ماده «موه»
المصباح المنیر، ماده «موه»
https://eitaa.com/DUROUS_ALSHABAB