✍️زکات اصالتاً حکمِ شرعی نیست!
• بسیاری گمان میکنند، برای فهم «زکات» بایستی به احکام شرعی مراجعه نمود. این افراد، زکات را از اساس یک حکم شرعی میپندارند که خداوند آن را تشریع نموده است و اگر احیاناً مسلمان نبودیم، هرگز معنای زکات را درک نمیکردیم. میخواهیم بگوییم، «زکات» برخلاف این تصور رایج اساساً یک مقولهی پیشادینی است و به عبارتی، عرفِ اعم از مسلمان [البته قائل به ربوبیت خداوند] اصل آن را میفهمد و بالاتر اینکه میتواند به ضرورت ادای آن نیز پیببرد.
• انسانی که فکر میکند مالی که در اختیار اوست را تنها و تنها خودش بدست آورده و مستقلاً مالک اموالش است، مبنای تصمیمگیری در مورد استفاده از اموالش را هوای نفس خود میداند. اگر این طرز فکر را بخواهد به زبان بیاورد، میگوید: «این اموال، متعلق به من است و هر کاری که دلم بخواهد با آن انجام میدهم!» منظور از «دلم بخواهد» یعنی من کاملاً تابع هوای نفس خود هستم و اینکه چه تصمیمی در مورد اموالم میگیرم غیر از خودم، به هیچ کس دیگر مربوط نیست.(انسانمحوری و اباحهگرایی) اما در نقطه مقابل کسی که باور دارد مالک تمام اموالش خداوند است و آن اموال در واقع ودایعی است که پروردگار در اختیار او گذاشته تا در دنیا امتحان شود، خود را در قبال آن ودایع مسئول میبینید و میداند داشتن مال به مثابه داشتن تکلیف و مأموریت از جانب خداست.(خدامحوری و تکلیفمداری)
• این شخص مبتنی بر اعتقاد مدنظر، چنانچه مالی را که یک بندهی خدا از او نیازمندتر است به خودش اختصاص نمیدهد و از او دریغ نمیدارد. به آن مال واگذار شده، #عرفاً زکات میگویند و مردم این اقدام را پرداخت زکات مینامند.
• اگر بخواهیم از زاویه اجتماعی، معنای «زکات» را بررسی کنیم: در جامعه عدهای هستند که در رفع حداقل یک نیاز معیشتی سالانه خود و خانواده خود ناتوانند. اگر سایرین [که قادرند تمامی(بلا استثناء) احتیاجات معیشتی سالانه خود و خانودهشان را تأمین کنند] به آن اعتقادی که عرض شد باور داشته باشند، بخش معینی از اموالشان را از سر تکلیف و تعهّد در اختیار این افراد قرار میدهند. در واقع آنان باور دارند این مقدار معین از اموال، سهم خودشان نیست بلکه سهم آن افراد است. این عمل به قدری ارزشمند و مهم به شمار میآید که خداوند دین اسلام را بر پایه آن قرار داده است.(اشاره به حدیث: کافی(ط-اسلامیه)؛ ج۲، ص۱۸، ح۴)
• از آنجایی که اسلام قرار بوده که دین کاملی باشد _ یعنی حاوی بهترین برنامه برای تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسانها _ طبعاً توقع میرود، موضوع «زکات» را به بهترین وجه در بربگیرد. اول اینکه خداوند در قرآن کریم حکم داده که مؤمنین زکات بیاورند، همانگونه که فرمان صادر شده که نماز را بپادارند. در ثانی، شکل انجام این عبادت را همچون نماز با تمام جزئیات و شرایط آن از طریق وحی به پیامبر(ص) بیان(تشریع) نموده است تا ایشان این احکام را برای مردم(مکلّفین) ابلاغ نماید. پس چنین نبوده که ظهور اسلام موجب آشناییت مردم با نماز و زکات شده باشد یا به بیان بهتر: «نماز و زکات حاصل وضع شارع نیست و مردم قبل از تشریع احکام، با حقیقت نماز و زکات بیگانه نبودند بلکه تنها «ظاهرِ» انجام زکات و نماز، تشریع شده است.»
• مفضّل میگوید: نزد امام صادق(ع) بودم که مردی از ایشان پرسید: «زکات در چه مقدار از مال واجب است؟» حضرت از او پرسیدند: «منظورت زکات ظاهری است یا باطنی»؟ عرض کرد: «هر دو را میخواهم بدانم» حضرت فرمودند: «زکات ظاهری در هر هزار، بیست و پنج است (یک چهلم) و زکات باطنی یعنی چیزی را که برادر (ایمانی)ات از تو به آن نیازمندتر است، به خود اختصاص ندهی و از او دریغ نداری.»(کافی، ج۳، ص۵۰۰)
➖➖➖➖➖
✊جنبش مردمی احیاء زکات
📡 @e_zakat