بر اساس گزارش سالانه کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان برای سال ۲۰۲۳، حدود ۳.۸ میلیون #پناهنده #افغانستانی در ایران سکونت دارند. تعداد واقعی پناهندگان افغانی بسیار بیشتر از این تعداد، بعضا بین ۵ تا ۸ میلیون نفر، برآورد شده است. صرف از نظر از #فرصتها و #تهدیدهای حضور این پناهندگان در ایران، باید توجه داشت که بخش قابل ملاحظه‌ای از #انرژی و #آب در کشور توسط این افراد #مصرف می‌شود. مهم‌تر اینکه برخی از ایرانیان واسطه استفاده #غیرمجاز آب، #برق، #فاضلاب و #گاز توسط اغلب این پناهندگان می‌شوند. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis

آیا تغییر ساعات کار ادارات و مشاغل مختلف باعث مدیریت بهینه مصرف انرژی می‌شود؟ اکنون که به دلیل افزایش گرمای هوا، بحث در مورد تغییر #ساعت کار ادارات و مشاغل مختلف مورد توجه قرار گرفته، یادآوری این نکته مفید است که در حال حاضر مبنای زمان شروع ساعات کار، مصوبه سال 1401 هیات وزیران است. البته، سال 1402، بند 4 مصوبه فوق اصلاح و ساعت خاتمه کار (که 13 بود) از آن حذف شد. به رسمیت شناختن ساعت شروع کار شناور در مصوبه اولیه و ابهام در ساعت خاتمه کار، عملا باعث شده است که دستگاه‌های اجرایی اختیار نسبتا بالایی در تعیین زمان شروع و خاتمه کار داشته باشند. همچنین به موجب اصلاحیه فوق، عبارت «دستگاه‌های مشمول برای رعایت ساعات کار هفتگی کارکنان، موظفند باقی‌مانده ساعات را به صورت #دورکاری تعریف کنند» نیز از مصوبه اولیه حذف شد. اصلاح فوق نیز عملا بر اختیار دستگاه‌ها در تعیین زمان شروع و خاتمه کار افزوده است. نکته جالب اینکه با وجود اصلاحات فوق، عبارت «تمامی دستگاه‌های اجرایی مکلفند از یک ساعت قبل از خاتمه کار و در مناطق گرمسیری همزمان با خاتمه کار، دستگاه‌های سرمایشی را خاموش نمایند» کماکان در متن مصوبه باقی می‌ماند. مشخص نیست در شرایطی که دستگاه‌های اجرایی بر مبنای اختیارات و امکانات خود نسبت به تعیین ساعت شروع و خاتمه کار و استفاده از دستگاه‌های سرمایشی اقدام می‌کنند، اساسا «تغییر ساعت کار» باعث مدیریت بهینه مصرف #انرژی می‌شود یا خیر. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis

چرا دولت برای روزهای شنبه و یکشنبه این هفته، ادارات و بانکها را تعطیل نکرد؟ دیروز، پس از اعلام کاهش ساعت کار ادارات دولتی و بانکها برای مواجهه با افزایش گرما و ضرورت مدیریت مصرف #برق، موجی از انتقادات به دولت به خاطر تعطیل نکردن روزهای شنبه و یکشنبه هفته جاری مطرح شد. اعلام امروز دولت مبنی بر تعطیلی ادارات و بانکها در روز یکشنبه ۷ مرداد باعث تشدید چنین انتقاداتی شده است. صرف نظر از انتقادات قابل طرح به تصمیمات اخیر و همچنین، اقدامات کلی دولت در حوزه #انرژی، ممکن است یکی از دلایل این نحو تصمیم‌گیری، نگرانی از احتمال افزایش مصرف و ناتوانی در تامین #بنزین در کنار احتمال افزایش مصرف برق به خاطر افزایش احتمالی مسافراتها بوده باشد. پیش از این، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از افزایش مصرف بنزین به خاطر تغییر ساعات کاری ادارات و بانکها از نیمه خرداد امسال سخن گفته بود. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis

در نقد ایده دولت چهاردهم به مثابه دولت گفتگو و اجماع‌ساز اخیرا یکی از اساتید مشهور اقتصاد که پیش از این سوابق اجرایی مختلفی را نیز داشته و از پیشگامان ادبیات #ابرچالش‌های کشور در سالهای اخیر بوده است، ضمن ارائه صورت‌بندی جدید از چالش‌های کنونی، پیشنهادهایی در خصوص نحوه شروع #اصلاحات در دولت چهاردهم بیان کرده است. وی سه ضلع مشکلات مربوط به حکمرانی را «ناترازی‌های مالی و زیست‌محیطی»، «وضعیت خطیر روابط خارجی کشور» و «شکاف‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی» معرفی و با ارائه مجموعه‌ای از استدلال‌ها بیان می‌کند که شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی فوری‌ترین معضلی است که باید به آن پرداخته شود و بر این اساس، پیشنهاد می‌کند ترمیم این شکاف‌ها، که از قضا از حل دو معضل دیگر کم‌هزینه‌تر است، در دستورکار نظام حکمرانی کشور قرار گیرد. در ادامه وی، بدون مشخص کردن منظور خود از شکاف‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی و نحوه ترمیم آنها، پیشنهاد می‌کند که رئیس جمهور زمان خود را صرف #گفتگو (البته، باز هم بدون تشریح نحوه اجرایی کردن آن) با (1) جمعیت ۵۰درصدی که در انتخابات نهایتا شرکت نکردند، (2) دیگر بازیگران نظام حکمرانی و (3) آنانی که به رقیب ایشان رای داده‌اند، کند تا از این طریق، از پشتیبانی قوی‌تر جامعه و حمایت بی‌دریغ نظام حکمرانی برخوردار شود و بر این اساس، دولت چهاردهم دولت گفتگو به منظور اجماع‌سازی برای خروج از ابرچالش‌ها گردد. صرف نظر از درستی یا نادرستی صورت‌بندی فوق از چالش‌های کشور، انتقادهای مختلفی به پیشنهادهای سیاستی ارائه شده قابل طرح است، که در ادامه به اختصار سه مورد اشاره می‌شود: (1) گفتگو با سه دسته فوق، که عملا می‌تواند شامل تمام مردم ایران شود، خود امری پیچیده و زمان‌بر است و تضمینی وجود ندارد که به پشتیبانی قوی‌تر جامعه و حمایت بی‌دریغ نظام حکمرانی از مواضع رئیس جمهور منتهی گردد. در ارتباط با تقدم #اصلاحات_اقتصادی نسبت به اصلاحات سیاسی و یا اجتماعی مباحث مفصلی قابل طرح است که خارج از حوصله این یادداشت است. با لحاظ کردن هزینه فرصت محتمل‌ترین سناریوهای خروجی گفتگوهای فوق، شاید پیشنهاد ترمیم شکاف‌های اجتماعی حتی پرهزینه‌ترین گزینه باشد. (2) تلاش بر حل یا کاستن از مهم‌ترین ناترازی‌ها، مثل ناترازی‌های حوزه #انرژی، به عنوان برنامه ویژه رئیس جمهور، به نحوه‌ای که برای گستره قابل ملاحظه‌ای از مردم دستاوردهای اقتصادی مشهود به بار آورد، نه تنها می‌تواند مستقیما #سرمایه_اجتماعی را ارتقا دهد، بلکه از طریق ارتقای اعتبار دولت و نظام حکمرانی، می‌تواند ترمیم شکاف‌های اجتماعی باقی مانده را تسهیل کند. (3) شکل‌گیری و تقویت وفاق و #اجماع نسبی در خصوص مقابله با چالش‌ها و بهره‌مندی از فرصت‌ها به نوبه خود ممکن است برون‌داد موفقیت در اصلاحات اقتصادی ممکن در فضای مقدورات و دستاوردهای ناشی از آنها باشد. محتمل است پیش‌نیاز دانستن اجماع‌سازی برای شروع اصلاحات اقتصادی به از دست رفتن فرصت‌ها منتهی شود و از این رو، مسیری انحرافی باشد. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis

این تصاویر مربوط به جلسه هیات دولت در چهارشنبه هفته قبل (17 مرداد 1403) است. پوشش حضار در جلسه و لبخندهای جاری بر لبان ایشان احتمالا گواهی بر روشن بودن سامانه سرمایشی و تهویه هوا در روزی است، که به دلیل گرمای هوا و با هدف مدیریت مصرف #انرژی، در استان‌های تهران و البرز تعطیل رسمی اعلام شده بود. اگرچه به نظر می‌رسد، گرمترین روزهای سال 1403 سپری شده باشند و بعد از این، از گرمای هوا کاسته شود، ولی احتمالا چالش ناترازی انرژی کماکان ادامه خواهد داشت و در ایام سرد امسال به ویژه با کمبود گاز نمایان خواهد شد. در کنار مجموعه گسترده و متنوعی از تدابیری که باید برای غلبه بر این چالش اتخاذ شود، تغییر سبک زندگی، به ویژه الگوی پوشش، نیز می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. در مقایسه با سایر راهکارهای صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش ناترازی انرژی، ترویج پوشش انرژی‌اندوز ممکن است دشواری اجرا، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی منفی و منابع مالی مورد نیاز کمتری را نیاز داشته باشد، به‌ویژه با وجود رئیس جمهوری که می‌تواند کلیشه‌ها در خصوص خوش‌پوشی را به چالش بکشد! https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

مرغ نسبتا ارزان، یارانه‌ها و عدم رعایت قانون بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در خصوص متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب درمناطق شهری کشور برای تیر 1403، در حالی که نرخ رشد قیمت یک کیلو گرم #گوشت گوسفند و گوشت گاو یا گوساله در تیر امسال نسبت به تیر پارسال به ترتیب 70.4 و 47.4 درصد بوده، قیمت یک کیلو گرم #مرغ ماشینی در همین دوره زمانی نه تنها افزایش نیافته، بلکه 2.7 درصد کاهش نیز یافته است. اختصاص بخش قابل ملاحظه‌ای از #ارز ترجیحی وارادات کالاهای اساسی کشاورزی به واردات ذرت دامی و کنجاله سویا (به عنوان خوراک)، جوجه یک روزه و تخم‌مرغ نطفه‌دار در کنار واردات گوشت مرغ از دلایل اصلی ثبات نسبی در قیمت مرغ در کشور بوده است. جالب اینکه، وجود تولید مازاد بر نیاز امکان صادرات قابل توجه گوشت مرغ و تخم‌مرغ در سال جاری را نیز فراهم کرده است. این در حالی است که تخصیص ارز ترجیحی برای تولید مرغ و تخم‌مرغ مازاد بر نیاز کشور خلاف بند (الف) تبصره (4) قانون بودجه سال 1403 است، که تصریح دارد کالاها و خدمات مشمول ارز ترجیحی باید به مصرف‌کننده نهایی برسد. افزون بر این، با توجه به #یارانه #انرژی اعطایی به واحدهای تولیدی مرتبط با این اقلام، صادرات آنها به استناد بند (ب) ماده (23) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مستلزم اخذ مجوز از شورای اقتصاد و عودت یارانه دریافتی برای کالای صادر شده است. بررسی مقدماتی نشان می‌دهد که دستکم در 3 سال اخیر، این شورا برای صادرات کالاهایی که دولت برای تأمین آنها یارانه مستقیم پرداخت می‌کند، مجوزی صادر نکرده است. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

پیشنهادی در خصوص الگوی حکمرانی دولت وفاق دکتر تیمور رحمانی، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، معتقد است پدیده‌ای که وی آن «سلطه مالی عام» می‌نامد، عامل مسلط #تورم ماندگار در ایران طی بیش از نیم قرن گذشته بوده و خلاص شدن از وضعیت تورم ماندگار که در گذر زمان متوسط آن هم افزایش یافته، فقط با کاهش این نوع #سلطه_مالی امکان‌پذیر است. با مطالعه یادداشت زیر می‌توانید از اندیشه ایشان در خصوص سلطه مالی عام آگاه شوید: https://donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3929929 لکن، فارغ از انتقادات قابل طرح به تحلیل فوق، در صورت تداوم #نظم سیاسی - اقتصادی - اجتماعی فعلی در کشور، کاستن از سلطه مالی عام تقریبا غیرممکن است. در واقع، تغییر نظم موجود مستلزم انعقاد قرارداد اجتماعی - اقتصادی - سیاسی ضمنی یا صریح جدیدی است، که انبوهی از پیش‌نیازها و الزامات آن فراهم نیست. البته، به رغم تمام پیچیدگی‌ها و دشواری‌ها، احتمالا موفقیت دولت چهاردهم در کسب #دستاوردهای_اقتصادی وفاق‌ساز می‌تواند امکان شروع و پیشبرد این فرآیند را فراهم کند. در واقع این پیشنهاد می‌تواند دال مرکزی الگوی حکمرانی #دولت_وفاق باشد. با توجه به وضعیت حال حاضر کشور، کاستن از فشار ناترازی انرژی از طریق بسیج امکانات کشور برای اجرای طرح‌های اولویت‌دار صرفه‌جویی و بهینه‌سازی #انرژی، به نحوی که دستاوردهای اقتصادی مشهود و نسبتا فوری به ارمغان آورد، شدیدا قابل توصیه است. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

در فجازی نامه‌ای در گردش است که نشان می‌دهد طی #دولت_مردمی پیش‌بینی شده بود قیمت #دلار در پایان سال ۱۴۰۳ در دو سناریو به ۹۰، در یک سناریو به ۱۰۰ و در یک سناریو دیگر به ۷۰ هزار تومان خواهد رسید. صرف نظر از مفروضات و نحوه پیش‌بینی اعداد جدول، چرا در سناریوهای مرتبط با تشدید شرایط تحریمی میزان مصرف #بنزین و کسری #برق ایام پیک افزایش پیدا می‌کند؟ پ‌ن ۱: متعاقبا پاسخ خود به پرسش فوق را خواهم داد. اما این پاسخ بر مبنای برخی اصول علم اقتصاد است و ممکن است با پاسخ مدنظر تهیه‌کنندگان گزارش فوق متفاوت باشد. پ‌ن ۲: استفاده #دولت_وفاق و حامیانش از نامه فوق برای توجیه وضعیت فعلی اقتصادی کشور قابل قبول نیست. آینده امری محتوم نیست و دولت مستقر حدود ۶ ماه فرصت داشت تا آینده‌ای بهتر از شرایط فعلی را رقم بزند. در این خصوص پیشنهادهایی مطرح شده بود، مثلا: https://ble.ir/economicanalysis/6654616833759572/1725947650147 https://ble.ir/economicanalysis/-4090899721464129210/1726083497072 https://ble.ir/economicanalysis/25854776165954064/1728191818554 پ‌ن ۳: از مفاد "طرح‌نامه رفع ناترازی #انرژی و عادلانه‌سازی یارانه‌ها" بی‌اطلاعم، ولی بر مبنای تجربه عملکرد دولت مردمی در اجرای "طرح مردمی‌سازی و توزیع عادلانه #یارانه ها"، محتمل می‌دانم که نه تنها اجرای طرح‌نامه فوق نمی‌توانست باعث بهبود شرایط اقتصادی شود، بلکه ممکن بود اوضاع را بدتر نیز کند. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

رئیس جمهور در مراسم امضای قراردادهای طرح فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی گفتند که "از #زمستان_سخت عبور کردیم". حالا برای اتخاذ تمهیدات لازم در زنجیره تولید تا مصرف سامانه #انرژی کشور جهت روبرو نشدن با #تابستان_سخت، حدود 3 ماه فرصت وجود دارد. دولت ایشان باید تمام دارایی‌های در دسترس را برای این امر بسیج و دستاوردهایی احتمالی را به عاملی برای تقویت #وفاق_ملی تبدیل کند. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

چرا در سناریوهای مرتبط با تشدید شرایط تحریمی، میزان مصرف بنزین و کسری برق پیک افزایش پیدا می‌کند؟ تشدید شرایط تحریمی از طرق مختلف می‌تواند مصرف حامل‌های #انرژی را افزایش دهد؛ مثلا، به طور مستقیم دسترسی به فناوری‌ها و تجهیزات انرژی‌اندوز را محدود می‌کند؛ یا مثلا، به طور مستقیم و غیرمستقیم نرخ #دلار را افزایش می‌دهد. افزایش نرخ دلار به نوبه خود باعث افزایش سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود. در صورت ثبات یا افزایش کمتر از نرخ #تورم قیمت حامل‌های انرژی، قیمت واقعی آنها کاهش و انگیزه مصرف آنها افزایش می‌یابد. همچنین، در مورد حامل‌هایی مثل بنزین و گازوئیل، افزایش نرخ ارز قیمت معادل دلاری آنها را کاهش و انگیزه #قاچاق آنها را افزایش می‌دهد. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

ثابت نگهداشتن یا رشد کمتر از نرخ تورم قیمت حاملهای #انرژی که معمولا با هدف ادعایی مهار تورم انجام می‌شود، ممکن است از مجاری دیگری، مثل افزایش #کسری_بودجه دولت، باعث #تورم شود. غالبا کسری بودجه به شکل #فرابودجه، به نظام بانکی بار می‌شود. به این ترتیب، نه تنها کسری بودجه پولی شده و منجر به تورم می‌شود، بلکه باعث #ناترازی_بانکی می‌گردد. پ‌ن ۱: البته، در بلندمدت، افزایش قیمت حامل‌های انرژی در شرایطی می‌تواند از ناترازی‌ها بکاهد که بخشی از نوعی کلان‌راهبرد مهار ناترازی‌ها باشد. احتمالا اجرای #طرح‌های_صرفه‌جویی انرژی باید در مراحل ابتدایی چنین راهبردی قرار گیرد. https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses

وابستگی سامانه #انرژی کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم به #گاز بالاست و منطق #تاب‌آوری_اقتصادی حکم میکنه که این وابستگی کاهش پیدا کنه. عجالتا، خوبه تعدادی نانوایی منتخب در مناطق مختلف کشور به پنل‌های خورشیدی و ادوات ذی‌ربط تجهیز شوند تا در صورت نیاز، امکان خدمات‌رسانی فراهم باشه. و بهتر اینکه چنین کاری تا حداکثر میزان ممکن با مشارکت و همیاری مردمی انجام بشه. #بسیج_ملی #سرمایه_اجتماعی https://ble.ir/economicanalysis https://eitaa.com/economicanalysis https://rubika.ir/economicanalysis https://t.me/economicanalyses