#ایرج_افشار
زادهٔ ۱۶ مهر ۱۳۰۴ تهران
درگذشتهٔ ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ تهران
📌 پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی، ایران‌شناس، کتابشناس، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه در ایران
🌐http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/2316
#ایرج_افشار
📝زندگی نامه استاد ایرج افشار
💥افشار \afšār\، ایرج (۱۳۰۴- ۱۳۸۹ ش) ، ایران شناس، کتابشناس و از اعضای شورای عالی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
✍او از پراثرترین پژوهشگران معاصر ایران است و گسترۀ پهناوری از فعالیتها، از جمله سردبیری چند نشریه فرهنگی و همکاری با آنها، کتابداری، فهرست‌نگاری، نسخه‌شناسی، تدریس دانشگاهی در داخل و گاه در خارج، مطالعات ایران‌شناسی، قاجارپژوهی، همکاری در سطوح مختلف با نهادهای متعدد پژوهشی و ایران‌شناسی و کتابخانه‌ها و مراکز نسخه‌های خطی، از عرصه های تکاپوی فرهنگی ـ پژوهشی اوست. سلامت جسمی و روحی، جدیت و مداومت خستگی‌ناپذیر در کار، ساده‌زیستی و پرهیز جدّی از اتلاف وقت، موجب شده است که حاصل عمر او تا این زمان، آثاری پرشمار اعم از کتاب، مقاله، تصحیح متون، انواع فهرستها، کتابشناسی‌ها، نطق‌ها و خطابه‌ها، یادداشت‌ها و نوشته‌های دیگر باشد.
📌ایرج افشار در #تهران و در خانواده‌ای #یزدی و با فرهنگ زاده شد. پدرش محمود افشار یزدی از شخصیتهای فرهنگی و ایراندوست زمان خود بود. ایرج در مدرسه‌های شاهپور و فیروز بهرام در تهران تحصیل کرد و در ۱۳۲۸ ش از دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران در رشتۀ قضایی فارغ‌التحصیل شد. از ۱۹ سالگی در ادارۀ امور مختلف مجلۀ آینده دستیار پدرش بود و نخستین تجربه‌های اداره و انتشار نشریه‌ای فرهنگی را از این راه و با کار عملی آموخت. در دورۀ دانشجویی با مجلۀ جهان نو همکاری کرد. در ۱۳۲۹ ش در دبیرستانهای تهران به تدریس پرداخت و در ۱۳۳۰ ش به دانشگاه تهران منتقل، و در کتابخانۀ دانشکدۀ حقوق، که بزرگترین کتابخانۀ دانشکده‌ای ایران در آن سالها بود، به کتابداری مشغول شد و فنون کتابداری را از طریق عملی و تجربی آموخت.
📌جدا از این وظیفه، مدتی سردبیری مجلۀ مهر را به عهده گرفت (۱۳۳۱ ش) و با همکاری و همفکری تنی چند از دوستان نزدیکش، که جملگی به شخصیتهای فرهنگی برجسته‌ای در حوزه‌های تخصصی خود تبدیل شدند: محمدتقی دانش‌پژوه؛ عباس زریاب‌خویی؛ منوچهر ستوده و مصطفى مقربی، مجلۀ فرهنگ ایران زمین را در 1331ش تأسیس کرد که انتشار آن تا سال ادامه یافته و از نشریه‌های معتبر در زمینۀ مطالعات ایرانی است.
📌ایرج افشار در ۱۳۳۳ش، زمانی که با کتابخانۀ ملی ایران همکاری داشت، نخستین دفتر کتابهای ایران را انتشار داد. این دفتر، سرآغاز تدوین و انتشار کتابشناسی ملی بود، اثری که باید بازنمای رسمی کتابهای انتشار یافته در کشور باشد و تا آن زمان هیچ نهاد دولتی به نشر آن اقدام نکرده بود. افشار، انتشار این فهرست سالانه را تقریباً به همان صورت تا ۱۳۴۵ ش به مدت ۱۲ سال ادامه داد. به موازات این فعالیتها، مدتی (۱۳۳۳- ۱۳۳۵ ش) سردبیر مجلۀ سخن و مدت طولانی‌تری هم (۱۳۳۴- ۱۳۴۰ ش) مدیر مجلۀ کتابهای ماه بود. در ۱۳۳۵ ش، زمینۀ دیگری از فعالیتهای ایرج افشار آغاز شد. احسان یارشاطر، مدیر بنگاه ترجمه و نشر کتاب که به سبب اشتغالات علمی ناگزیر بود بیشتر ایام سال را خارج از کشور به سر برد، سمت قائم‌مقامی این بنگاه انتشاراتی نوبنیاد را به افشار سپرد و او نزدیک به ۷ سال ادارۀ آن بنگاه را در غیاب مدیر آن برعهده داشت. افشار در ۱۳۳۵ ش به فرانسه سفر کرد و در دوره‌ای آموزشی، که یونسکو بانی آن بود، با فن کتابداری جدید و موازین نوین و مبانی نظری علم کتابشناسی آشنا شد. گذراندن این دوره و تحولات نگرشی حاصل از آشنایی با دستاوردهای تازۀ کتابداری و کتابشناسی، به شاخه‌ای از فعالیتهای افشار شکل داد.
📌او حدود ۷ سال، تا ۱۳۴۲ ش، به چند کار مختلف، اما مرتبط دست زد: تدریس کتابداری جدید در دانشسرای عالی، مدیری و سردبیری مجلۀ راهنمای کتاب تأسیس باشگاه کتاب با همکاری یارشاطر، که با نام انجمن کتاب معروف است، و ارائه کردن خدماتی نو به دوستداران و خوانندگان کتاب، انتشار نشریۀ نسخه‌های خطی با همکاری محمدتقی دانش‌پژوه (۱۳۵۷ – ۱۳۴۰ش)، مدیریت کتابخانۀ ملی برای مدتی و آغاز کردن فعالیتهای جدیدی در آن کتابخانه در زمینۀ سازماندهی نسخه‌های چاپی و خطی، مدیریت مرکز تحقیقات کتابشناسی دانشگاه تهران و چند کار دیگر مرتبط با این فعالیتها که در ادامۀ مقاله به آنها اشاره خواهد شد. جلد نخست فهرست مقالات فارسی، حاوی داده‌های کتابشناختی ۶۰۰۰ مقاله به زبان فارسی در نشریه‌های ایران‌شناسی و فرهنگی ایران و خارج که افشار اندیشۀ تدوین آن را از سالها پیش از آن در سرداشت، در ۱۳۴۰ش انتشار یافت. این منبع مقاله شناخت نخستین ابزار مقاله‌شناختی فارسی بود که در اختیار پژوهندگان مطالعات ایرانی قرار گرفت و از جملة ابتکارهای ایرج افشار بود که گرچه قدر آن در آغاز کار در جامعۀ پژوهشی ایران درست شناخته نشد، اما با گذشت زمان، جایگاه خود را در مطالعات ایران‌پژوهشی تثبیت کرد. ایرج افشار در ۱۳۴۳ ش مدیریت انتشارات دانشگاه تهران را به عهده گرفت و حدود ۷ سال در این سمت خدمت کرد.
ادامه👇👇