﷽ن و القلم و ما یسطرون
📩شناسه۱۳۹۲۰۲۰۲۱۱۳۸
📜#ایل_ملکشاهی
🌿#عشیره_ملکشاهی
✍در اغلب نوشتار و یافته های شفاهی در میان بزرگان و صاحب نظران ایل ملکشاه اینان نام خود را از امیر کُرد ملکشاه چمشگزک یا سلطان #ملکشاه می رسانند.
📌گفته میشود که امیر کُرد ملکشاه چمشگزک جمع کثیری بر سر رایت خود جمع نموده ۳۲ قلعه و ۱۶ ناحیه که بالفعل در تصرف حکام چمشگزک بود تسخیر نمود و عشیرت ایشان را به نام جد آنها امیر ملکشاه ایل ملکشاهی خواندند.
📝آیا ملکشاهی ها کُرد هستند؟
۱/جناب علیرضا اسدی در #کتاب فرهنگ تطبیقی گویش کردی ایلامی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) به انضمام تاریخ استان ایلام قبل از اسلام، ایلام: انتشارات جوهر حیات، ۱۳۹۰. ص ۱۰۶ مینویسد:
«از مقایسهٔ واژگان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) با واژگان کردی ایلامی [لهجه ملکشاهی] به این نتیجه می‌توان رسید که بسیاری از واژگان پهلوی اشکانی و ساسانی با این واژگان کردی هم ریشه‌اند. این هم آوایی در بسیاری از افعال، مفاهیم سیاسی، دینی، اجتماعی، مشاغل، اسامی خاص، اسامی عام و حتی اصطلاحات عامیانه دیده میشود».
۲/پژوهشگر و شرق شناس؛ پرفسور مینورسکی (الکورد فی دائرة المعارف الاسلامیة - ص ۸۴) می نویسد:
«قریب به هزار خانوار ملکشاهی به ایران خدمت کرده اند و اراضی فراوانی را در قلمرو حاکمیت خود داشته اند و توانسته اند در برابر حملات و یورشهای هولاکو، تیمور و قرایوسف از این اراضی دفاع کنند.»
۳/ دیپلمات و شرق‌شناس روسی؛ باسیل نیکیتین معتقد است:
«سلجوقیان در میان بزرگان و امراء کورد اراضی را تقسیم نمودند تا جانبداری و هواخواهی آنان را نسبت به خود تضمین نمایند و کوردان در برابر حمله مغول در دوران هولاکو (سده ۱۳ میلادی) و بعد از آن نیز علیه تیمورخان لنگ در سال ۱۴۰۰ میلادی به دفاع پرداخته اند.»
۴/مورخ و محقق ایرج افشار سیستانی (ایلام وتمدنها المتأخر- ص. ۳۷۱) می نویسد:
« والی ایلام در دوران فرمانروایی سلسله سلجوقی، قدرت گسترده ای داشته است و نام"ملکشاه" را بر خود می نهد و مناطق ارکواز و توابع و مردمان ساکن در این منطقه را به عشیره ملکشاهی نام برده اند.»
۵/جعفر خیتال مورخ می گوید:
«برخی بر این باورند که عشیره ملکشاهی، از چند بخش از مردمان مختلف گردهم آمده اند و در سرزمینی ویژه ی سلجوقیان سکونت نموده اند و در دوران حاکمیت ملکشاه این مردمان گرد وی جمع شده اند و به عشیره ملکشاهی معروف شده اند. علاوه براین، مردمان عشیره ملکشاهی به جوانمردی و شهامتی که در نبردها و جنگها معروف می باشند و در دوران فرمانروایی قاجاریان، اراضی گسترده ای را متصرف و ضمیمه املاک خود نموده اند.
۶/با جمعبندی یافته های شفاهی و درک صحیح از نظرات پژوهشگران به نظر می رسد که #ایل_ملکشاهی از یک نژاد واحد شکل نگرفته است، بلکه آمیخته ای از نژادهای محلی اصیل و کهنی همچون عیلامیان، ساسانیان، خورشیدیان، سوره میری و نژادهای دیگری می باشد. هر گروهی از اینان بزرگی یا امیری مستقل را در این مناطق داشته اند و براساس آداب و سنن آباء واجدادی، مردمان خود را اداره می کرده اند. با گذشت زمان و به دلایلی مختلف، مردمانی از لک، لور، قیطول، باوه، و... با آنها ترکیب شده اند و از زمره ی این ایل بحساب آمده اند و بدین گونه ایل بزرگ و قدرتمندی به نام ملکشاهی شکل گرفته است.
۷/در برخی از نوشته ها آمده است: اصل نام #ملکشاه از نام ملک و موسی برگرفته شده است که پادشاه این لقب را بدو داده است. ولی این روایت با آن دوران همخوانی ندارد!. چرا که این رویدادی را که روایت می کنند در بین سالهای ۱۹۳۶ تا ۱۷۴۷ میلادی است که دوره ی ریاست نادرشاه می باشد. زیرا نام عشیره ملکشاهی به سالهای ۱۰۷۳ تا ۱۰۹۳ بر می گردد که همزمان با فرمانروایی الپ ارسلان (عزالدوله محمد ابو شجاع دم سلطان سلجوقی که در سال ۱۰۶۳ میلادی به فرمانروایی نمود و در سال ۱۰۷۳ میلادی درگذشت. به جز این، به مردی نترس معروفیت دارد و توانسته است شهر حلب را تصرف کند و علت مرگ وی نیز بدلیل جراحتی که از جنگ با بیزانسیان بوده است را ذکر کرده اند) بر میگردد.
۸/در بعضی از نوشته های مجموع طوایف ایل ملکشاهی را حدود ۴۰ طایفه و جمعیت ایل ملکشاهی بیش از ۷۵۰ هزار نفر تخمین زده اند. این طایفه اما در روستای دیوا بندپی غربی به #مِلشاه شهرت دارند. طایفه ی ملکشاه مقیم #دیوا و فیلبند مازندران به ۷ شاخه تقسیم میشوند: یعقوبعلی، فاضل تبار، گتکِه، علی تبار، علی کِتِک، چالی و روستا. اینان خود را مهاجر از ایلام میدانند.
طوایفی از ایل ملکشاهی در شهرستان چمشگزک در استان تونج‌ایلی در ترکیه، و در اسکاندیناوی، آلمان، هند، پاکستان، جنوب آفریقا، کویت و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ساکن شده‌اند.
🖊#محسن_داداش_پور_باکر
۱۳۹۲/۰۲/۰۲
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3289
─═༅
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
ادامه👇
📜#ایل_ملکشاهی
🌿#عشیره_ملکشاهی
2⃣
۹/ولادیمیر فیودورویچ مینورسکی (زادهٔ ۶ فوریهٔ ۱۸۷۷ – درگذشتهٔ ۲۵ مارس ۱۹۶۶) خاورشناس و ایران‌شناس روس در الکورد فی دائرةالمعارف الاسلامیة، ص ۸۴ مینویسد:
در طی قرون هفتم و هشتم، قریب به هزار خانوار ملکشاهی به ایران خدمت کرده‌اند و اراضی فراوانی را در قلمرو حاکمیت خود داشته‌اند و توانسته‌اند در برابر حملات و یورشهای هولاکو، تیمور و قره یوسف از این اراضی دفاع کنند.
ایل ملکشاهی بارها در دفاع از مرزهای ایران سپاهیان متجاوز امپراتوری عثمانی را شکست داده‌اند
۱۰/در دانشنامهٔ اتنولوگ [از معتبرترین دانشنامه‌های جهان]، پروفسور اِوا اِپلر از گروه زبان‌شناسی دانشگاه روهمپتون و دانشگاه کمبریج و همچنین گروه زبان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا گویش #ملکشاهی را در زیرردهٔ گویش‌های جنوبی کردی در کنار گویش‌هایی نظیر فیلی و کلهری تقسیم‌بندی کرده‌اند. اما بر اساس تقسیم‌بندی دیگر گویش ملکشاهی را از لهجه‌های گویش کردی ایلامی محسوب نموده و البته این #گویش رایج مردم ایل ملکشاهی است.
📚منابع:
📕غلامحسین کریمی‌دوستان، کردی ایلامی، سنندج: انتشارات دانشگاه کردستان، ۱۳۸۰
📓مرتضی اکبری. تاریخ استان ایلام از آغاز تا سقوط قاجاریه. قم: انتشارات فقه،۱۳۸۶. ص ۶۰.
📔ژویس بلو. زبان کردی. ویراستار رودیگر اشمیت. راهنمای زبان‌های ایرانی. ترجمه آرمان بختیاری و دیگران. تهران: انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳.
📙علیرضا اسدی. «فرهنگ تطبیقی گویش کردی ایلامی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) به انضمام تاریخ و زبان استان ایلام قبل از اسلام». خانه کتاب ایلام: انتشارات جوهر حیات، ۱۳۹۰، ص ۱۰۶.
📗غلامحسین کریمی‌دوستان، جایگاه فیلی و کلهری در دسته‌بندی گویش‌های کردی: مجله دانشگاه کردستان، شماره ۴–۳ سال ۱۳۷۹
📘مرتضی اکبری. تاریخ استان ایلام از آغاز تا سقوط قاجاریه. قم: انتشارات فقه، ١٣٨۶. ص
۱۱/ همانطور که پیشتر گفتم بنا به استناد به دانشنامه جهان اسلام و بر اساس نوشته اولیاء چلبی #نسب ایل ملکشاهی چَمَشْگَزَکْ (چمزی) به جمشید شاه اسطوره‌ای ایران می‌رسد که جمشید گنزک نامیده شده‌اند و سپس به چمشگزک، چمگزی و چمزی تبدیل شده‌اند که البته این ادعا نیز در اثر ربیعی، منیژه. دانشنامه جهان اسلام، ج ۱۲، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی. صص. ۱۱۵-۱۱۶ بیان شده است.
۱۲/#شه_میر_ملکشاهی: ذکر نام امیر عالیجاه شه میر ملکشاهی جد بزرگ طوایف گرزدین وند رئیس اتحادیه ایلی ملکشاهی در یک سند خطی قدیمی صراحت دارد.
علیرضا اسدی دربارهٔ خاستگاه ایل ملکشاهی چمزی چنین مینویسد: طوایف گرزدین وند ایل ملکشاهی چمزی، بخش مهمی از ایل بزرگ ملکشاهی می‌باشند که از #تبار کردهای کرمانج از اقوام ماد محسوب میشوند. جد بزرگ آنان امیر عالیجاه شه میر و حاج رستم بیگ چمشگزگ از اعقاب و اولاد امیر کُرد ملکشاه (ملکیش) چمشگزک هستند که از امرای ایل ملکشاهی چمشگزک کُرد و در واقع از حاکمان کردستان، در درسیم کردستان ترکیه و ناحیه ملکشاهی در استان #ایلام محسوب می‌شدند که به ناحیه پشتکوه استان ایلام مهاجرت کرده‌اند.
زمان مهاجرت این خاندان به پشتکوه مشخص نیست، اما به احتمال زیاد همزمان با کوچ بزرگ کردهای کرمانج چمشگزک به شمال شرقی ایران در دوره صفویه برای جلوگیری از تجاوزات ازبکان، امیران کنفدراسیون چمشگزک به نواحی غرب ایران برای جلوگیری از تجاوزات عثمانی‌ها مهاجرت نمودند. وجود #شجره_نامه و مشترکات نژادی و زبانی و همچنین اسامی و القاب و مهم‌تر از همه عنوان امرای عالیجاه و توشمالان ملکشاهی چمزی در اسناد به جا مانده از آن دوران، این ادعا را به خوبی اثبات می‌نماید.
۱۳/از جمله مستندات مشهور ملکشاهی حکم عالی شاهانه از سوی شاهزاده محمدعلی میرزا دولتشاه و #فتحعلی_شاه_قاجار مبنی بر ریاست👈 ایل ملکشاهی پهلوان موسی خمیس گرزدین وند است.
📜در متن #سند آمده‌است:
حکم عالی آنکه نظر به حُسن صداقت و حُسن سلوک و خدمات ارزنده‌ای که از عالیجاه توشمال موسی به ظهور رسیده او را عالیجاه توشمال طوایف چمزی #ایل_ملکشاهی و سایر طوایف خورده کوب (هورده کو یا طوایف با جمعیت کمتر) نموده از این به بعد مقرر آنکه تمامی توشمالان و کدخدایان و ریش سفیدان و رعایای #طوایف چمزی #ایل_ملکشاهی و همچنین سایر طوایف خورده کوب (هورده کو یا طوایف با جمعیت کمتر) عالیجاه توشمال موسی را بر تمامی توشمالان دیگر برتر دانسته از سخن و صلاح عالی او خصوصاً احکام و تکالیف مالیاتی تجاوز و تخلف ننمایند و احکام و تکالیف وی را بر خود لازم دانسته و ملزم به اجرای آن هستند و تجاوز و تخلف از احکام عالیجاه توشمال موسی همانند تجاوز از احکام شاهزاده و شاه قاجار است.
🗓تاریخ سند ۱۲۲۲ هجری قمری برابر با سال ۱۱۸۵ خورشیدی
🖊#محسن_داداش_پور_باکر
۱۳۹۲/۰۲/۰۲
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3289
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ
📜#ایل_ملکشاهی
🌿#عشیره_ملکشاهی
3⃣
۱۴/ در ایران و بسیاری از کشورها نظام سنتی #ایل بر اساس خویشاوندی استوار بوده و همانند دیگر ایل‌ها، پدر تبار می‌باشند.
حشمت الله طبیبی در #کتاب جامعه شناسی و مردم شناسی ایلات و عشایر ساخت سنتی #ایل_ملکشاهی را به صورت: ایل ← طایفه ← بنه مال ← مال ترسیم کرده و ایرج افشار سیستانی در کتاب نگاهی به ایلام، به صورت: ایل ← طایفه ← تیره ← مال ← خانوار
رهبری و ریاست ایل در ملکشاهی موروثی است که به «عالیجاه توشمال» یا خان معروف است که بالاترین مقام در ایل ملکشاهی است و از طرف پادشاه یا حکومت مرکزی به رسمیت شناخته می‌شد. گاهی مقام عالیجاه توشمالی و خانی بین دو برادر تقسیم می‌شد. از وظایف عمده عالیجاه توشمال افزون بر حفظ امنیت و نظارت بر امور مختلف ایل که از طریق پلیس و انتظامات صورت می‌گرفت، جمع‌آوری مالیات مرسوم بود. در ایل ملکشاهی همچنین چند توشمال برای مشورت در امور ایل حضور داشتند. توشمالان هنگامی که ایل ملکشاهی رهبری و ریاست واحدی داشت در زیر نظر «رئیس ایل» منصوب شده توسط پادشاه یا حکومت مرکزی قرار می‌گرفتند. سرپرستی طوایف نیز بر عهده کدخدا بود که در زیر نظر عالیجاه توشمال قرار داشتند.
ساختار قدرت در ایل ملکشاهی: رئیس ایل (خان یا سرتوشمال یا عالیجاه تو شمال)←توشمال←کدخدا←ریش سفید←پیاگ
📚منابع:
📗اسدی، علیرضا (۱۳۹۶). با ایلامیان در ایلام. ایلام: انتشارات جوهر حیات. صص. ۴۲۹-۴۳۰.
📘افشار سیستانی، ایرج (۱۳۷۲). ایلام و تمدن دیرینه آن. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. صص. ۳۷۵.
📕جامعه‌شناسی ایلات و عشایر. حشمت الله طیبی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۸۰، ص ۳۲۹.
📙نصرالله کسرائیان. کردهای ایران. تهران: نامهٔ خود نویسنده، ۱۳۷۲، ص ۱۷
📓رستم رفعتی. انساب شهری و عشایری استان ایلام. ایلام: انتشارات برگ آذین، ۱۳۸۶. ص ۳۳۵
📔مسیو چریکف. سیاحتنامهٔ مسیو چریکف. ترجمه آبکار مسیحی. تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۷۹، چاپ دوم، ص ۶۴
۱۵/بر اساس این تحقیقات صورت گرفته در #پژوهش_ادملاوند ایل ملکشاهی به سه دسته تقسیم میشوند:
الف) #ملکشاهی چَمَزی چمشگزک:
۱- خمیس ۲- نقی (نظربگ) ۳- کاظم بگ ۴- روسگه (رستم بگ) ۵- خداداد ۶- ملگه ۷- شکَربگ ۸- حسین بگ ۹- شیه‌وردی (شاهوردی) ۱۰- خرزینوند ۱۱- قیطولی ۱۲- گلان ۱۳- کله وند ۱۴- کینیانه ۱۵- خلیل وند ۱۶- کناری وند ۱۷- گراوندی ۱۸- سرایلوند ۱۹- شهره میر (شیره میر) ۲۰- کل کل ۲۱- کلگه ۲۲- کوگر (کبک گیر) ۲۳- باباهای پیرمحمد ۲۴- جمعه ۲۵- سیه‌گه ۲۶- حمانه و کول (علی نظر)
ب) ملکشاهی گَچی:
۲۷- رسولوند ۲۸- باولگ ۲۹- خِیَرشَه ۳۰- کوکی ۳۱- دوقرصه ۳۲- قیطول ۳۳- خَلَف مهر ۳۴- قطره سیه ۳۵- سیرانه
ج)طایفه ی ملکشاه مقیم #دیوا و فیلبند مازندران موسوم به #مِلشاه که به ۷ شاخه تقسیم میشوند:
۳۶-یعقوبعلی، ۳۷-فاضل تبار، ۳۸-گتکِه، ۳۹-علی تبار، ۴۰-علی کِتِک، ۴۱-چالی ، ۴۲-روستا
۱۶/ بر اساس خوانش کتیبه ای شخصیتی بع نام خالد الملکیشی الکردی #ملکشاهی به عنوان حاکم معرفی شده است که او پنج پسر به نام های: جلال، محمود، احمد، علاءالدین علی و کیقباد داشت.
از طرفی نام #ملک_نادر_مِلشاه در آثار تاریخی یافت شده در #بندپی موجب شگفتی و تامل است. این اثر به رویت نگارنده نرسیده است.
۱۷/ نقش برجسته ی #ایل_ملکشاهی در ثبات و پایداری برخی رخدادها در حکومت های مختلف بویژه از صفویه تا پهلوی مهم و حتی تاریخی است. این ایل شاخص در ایران اما در شکل گیری و تداوم انقلاب شکوهمند اسلامی نقش بسزایی داشته و دارد، بگونه ای که شهدای قابل توجهی را در این راه تقدیم میهن و انقلاب نمودند.
🖊#محسن_داداش_پور_باکر
۱۳۹۲/۰۲/۰۲
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3289
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
💌چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نیست.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است .
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─