پژوهش اِدمُلّاوَند
■#واژگان ■#اصطلاحات
■#مازنی ■#مازندران_شناسی
📜کَه: کاه گندم و جو ،
🌾کَمِل: کاه برنج ، ساقه های خشک برنج
🔶به ساقه و برگ های خشکیده غلّات گندم و جو که در اثر خرمنکوبی به کمک اسب در خرمن یا به وسیله کمباین و بعد از بوجاری و جداسازی بذر غلّات باقی می ماند #کاه می گویند .
🔶کشاورزان و دامداران تبرستانی یا هزارجریبِ مازندران ، کاه را داخل وسیله مُشَبَّک و توری مانند به نام #وَنده ریخته و از زمین (مزرعه) به روستا انتقال می دهند و در بام طویله ( کالُم بُوم) ذخیره می کنند یا به وسیله کمباین بسته بندی کرده از طریق تراکتور حمل می کنند بیشتر از این کاه برای مصرف خوراک دام هایشان در فصل سرد سال استفاده می کنند .
🔶کاه کِشی و کَمِل کشی شغلی در روستاهای هزارجریب مازندران می باشد
🔶مقداری از کاه (خس و خاشاک و خرده ریزه های کاه به نام نِنگه) را با گِل ترکیب کرده داخل مکانی به نام گِلچال(گِچّال) با پا لگد می کنند تا به خوبی ترکیب شوند سپس بنّا از آن برای ساختن ِدیوار کاهگِلی استفاده می کند اینجا کاه نقش استحکام بخشیدن به دیوار و چسبندگی، در مقابل اصابت باران و رطوبت به عهده دارد مانع تَرَک خوردن ِآن می شود
🔶بانوان هزارجریبی مقداری کاه را داخل پیمانه چوبی به نام کیله می ریزند سپس تخم مرغ های نطفه دار را داخلش قرار می دهند بعد مرغ کُرچ روی تخم مرغ ها می نشیند به این طریق به شیوه سنّتی جوجه کشی می کنند .
البته مقداری کاه داخل آشیانه مرغ (کِرک کالی) [کِرک کِلی] یا داخل طاقچه های موجود در طویله می ریزند تا برای مرغ های تخمگذار جای مناسبی برای تخم گذاشتن فراهم شود .
🔶پالان دوز هنگام دوختنِ پالان یا زین سنّتی ، داخلش را مقداری کاه می ریزد تا پالان سبک و پرحجم و راحتی بسازد وجود کاه در پالان باعث می شود پشت حیوان چهارپایِ اسب و خر و قاطر هنگام سوارکاری و بارکشیدن آسیب نبیند .
🔶در روستاهای ِ هزارجریب یا تبرستانِ مازندران در زمان های گذشته (خَلِ سالُ ماه پیش ، اون گادِرا) ، از کاه گندم و ساقه های خشک برنج (کَمِل) برای پوششِ بام خانه ها ، و هنوز در شرایط کنونی برای پوشاندنِ بامِ کلبه چوپان (کومه) [کیمه] و آلاچیق هایی برای استراحت و نگهبانی شبانه مزارع ( نِفار، نِپار) استفاده می کنند .به این پوشش 《آلِم به سر 》 می گویند .
🔶هنگامی که کف طویله یا محل نگهداری گاو و گوسفند و برّه (کالُم و کِرِس ، چَفت وُ پَر )، بیش از حد خیس و مرطوب باشد ، دامداران تبرستانی مقداری کاه روی زمین می ریزند تا مکان گرمی برای استراحت و خواب حیوان فراهم شود .
👇
🔶امروزه در کارخانجات ،از کاه و ضایعات و ساقه های خشکیده گندم و برنج و پنبه و تفاله های نيشکر ، خمیر کاغذ درست می کنند سرانجام کاغذ کاهی درست می کنند یا مقوّا و جعبه کاغذی و کارتن بسته بندی و همچنین تخته های فیبر سلولزی ( اِم دی اِف) تولید می کنند این کار باعث جلوگیری از قطع بی رویه درختان و حفظ محیط زیست برای جانوران و بقای نسل شان می شود .
🔶باقیمانده ِ ساقهِ خشکیده غلّات یعنی کاه ( آلِم) در مزارع ، هنگام درو، پس از تجزیه باعث حاصلخیزی خاک و تامین موادّ آلی برای رشد گیاه در نوبت بعدی می شود همچنین با نگهداری و ذخیره آب در خود هنگام بارندگی، مانع فرسایش خاک و از دست رفتن موادّ غنی خاک می شود . باقیمانده هضم نشده کاه در فضولات حیوانی ( پِهِن یا پوش) بصورت کود حیوانی و گیاهی برای مرغوبیت و غنی سازی خاک کشاورزی و باغچه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
🔶در ساخت پُشتی نیز از کاه استفاده می شود ، کاه را بین دو تا مقوّای کارتن داخل پشتی می ریزند تا حجم پشتی به اندازه دلخواه برای تکیه و پشت دادن برسد.
🔶در تولید صنعتی از کاه گندم ، کمپوست تهیه می شود و بستر مناسبی برای کشت قارچ خوراکی فراهم می کنند.
🔶از کاه برنج (کَمِل) در کنار گیاه گالِه و خس خس (سازیل ) بصورت هنر تلفیقی، در بافتن و تولید صنایع دستیِ حصیری (زیرانداز،زنبیل،کلاه)، کوب بافی نیز استفاده می شود.
از کاه برنج در تهیه طناب گیاهی ، برای بستن بار و محصولات کشاورزی استفاده می شود.
🔶کشاورزان هزارجریبی برای دور کردن و فراری دادنِ حیوانات آفت مانند گراز وحشی و جوجه تیغی و خارپشت (تَشی و اَرمِنجی) ، و پرندگان در مزارع، آدَمَک هایی ( راسته) قرار می دهند داخل لباس ِ آدمک را از کاه پُر می کنند تا شکل و حجم اندام آدم را به خود بگیرد و شبیه آدم به نظر برسد.
#پژوهش
#ابوالفضل_وکیلی
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/2883
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
💥#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─