eitaa logo
ایجاز سخن
117 دنبال‌کننده
0 عکس
0 ویدیو
0 فایل
راهنمای ویرایش و نگارش
مشاهده در ایتا
دانلود
در سخن‌پردازی چند امر اساسی منظور است: روانی سخن و دلپذیری و آراستگی؛ و روانی بر دل‌پذیری و آراستگی مقدم است. (فروغی) https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
مأمون از وزیرش حسن سهل پرسید: فصاحت چیست؟ جواب داد: «فصاحت آن است که عوام‌فهم و خواص‌پسند باشد». (ابن قتیبه) https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
نوشتن امری اجتماعی است؛ زیرا هیچ کس برای خود یا سایه خود نمی‌نویسد. بنابراین هرگاه کسی چیزی می‌نویسد باید بداند که با گروه کثیری در گفتگوست و اینان از سخن او اثر می‌پذیرند. چنین نویسنده‌ای اگر اثری بی‌معنا و مبتذل پدید آورد ذهن گروهی از خوانندگان را به سوی ابتذال سوق خواهد داد. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
نویسنده باید هدفی داشته باشد و انگیزه و دردی برای نوشتن. نویسنده‌ای که سوز و عشقی ندارد یاوه می‌نویسد. یکی از اندیشمندان نامدار گفته است: غرض از ادبیات تلاش و مبارزه برای نیل به آگاهی برای جستن حقیقت برای آزادی انسان است. ازاین‌رو نویسنده در مقابل عملی که انجام می‌دهد مسئول است... . سخن گفتن در حکم عمل کردن است. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
هر نوشتاری بر دو پایه استوار است: معانی یا محتوا و الفاظ یا قالب. محتوا و قالب هر دو در به وجود آوردن آثار ادبی سهیم‌اند. اگر محتوای اثری عالی باشد اما خوب بیان نشده باشد نمی‌توان آن را ارزشمند به حساب آورد. همچنین اگر اثری قالبی استوار داشته باشد، با کلمات سنجیده و جملات زیبا بیان شده باشد، ولی محتوایی کم‌ارج داشته باشد در ردیف آثار ادبی قرار نخواهد گرفت. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
هر نویسنده ای پس از آنکه معانی و مفاهیم را در ذهن مرتب کرد در پی آن است که زیباترین قالب را برای آنها بیابد. مرحله دوم از آنجا آغاز می‌شود که مفاهیم با صور خیال بیامیزد و این هر دو در قالب گفتار آیند؛ به عبارت دیگر، گفتار با تشبیهات، استعارات، کنایات و دیگر زیورهای کلامی آراسته شود. نویسنده می‌تواند معنا را به صورت‌های گوناگون بیاورد و راه‌های گوناگونی برای بیان مقصود انتخاب کند؛ مثلاً کلامی را در معنای حقیقی یا مجازی آورد، در گفتار تشبیه یا استعاره به کار برد یا معنا را با کنایه ادا کند. این امکانات هنری از تخیل نویسنده مایه می‌گیرد و اینها را خیال یا تصور می‌گویند. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
1. تشبیه تشبیه همانند کردن دو چیز به یکدیگر یا مشارکت دادن دو چیز در امری یا در وصفی است. هر تشبیهی چهار رکن دارد: مشبه، مشبه به، وجه شبه، ادات تشبیه. مثال: چشم او چون الماس می‌درخشد. تشبیه اولین و ساده‌ترین طریقه تفنن در بیان معناست. چون انسان از حقیقت و ماهیت بسیاری از امور آگاه نیست و نمی‌تواند آنها را تعریف کند، آنها را به چیزهایی که شناخته‌تر و آشناتر است تشبیه می‌کند. در تشبیه، استعمال لفظ در معنای حقیقی است و قصد گوینده توصیف و تعریف است. مثال: دمدمه‌های اردیبهشت، اصفهان چون شاهزاده افسون شده افسانه است که طلسمش را شکسته‌اند و آرام‌آرام از خواب بیدار می‌شود. شکوفه‌های به و بادام، رؤیاهای پرپرشده اویند و بید مجنون معشوقه‌ای که زلف‌های خود را بر او افشانده است. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
2. مجاز مجاز آن است که نویسنده یا شاعر کلمه‌ای را در معنایی به کار ببرد که در اصل برای آن معنا وضع نشده است، به شرط آنکه میان معنای اصلی و معنای منظور شاعر و نویسنده مناسبتی باشد. مثال: دست در خون عاشقان داری حاجت تیغ بر کشیدن نیست. «دست» در این شعر سعدی به معنای حقیقی خود به کار نرفته و منظور از آن «دخالت و اختیار» است. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
3. استعاره استعاره عاریت گرفتن و عاریت خواستن است و در اصطلاح، به کار گرفتن کلمه‌ای است در مفهومی جدید غیر آن مفهومی که در اصل برای بیان آن به کار می‌رود؛ به شرط آنکه میان معنای اصلی (اول) و معنای دوم مشابهتی در میان باشد. مثال: یکی درخت گل اندر میان خانه ماست که سروهای جهان پیش قامتش پست‌اند «درخت گل» در مفهوم «دلبر زیبای خوش‌اندام» به کار رفته و پیداست که شاعر میان آن دو مشابهتی جسته است. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
سخن ادبی سخن ادبی آن است که در آن گوینده مقصود خود را به بهترین وجه بفهماند و در روح شنونده مؤثر باشد؛ چندان که موجب انقباض یا انبساط او گردد... و این خاصیت را از سخنی می‌توان چشم داشت که به زیور فصاحت و بلاغت و دیگر آرایه‌های لفظی و معنوی آراسته باشد. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
نظم و نثر سخن بر دو قسم است: نظم و نثر. نظم در اصطلاح سخنی است که دارای وزن و قافیه باشد. مرادف آن را شعر گویند؛ مانند: غمت بر نهانخانه دل نشیند به نازی که لیلی به محمل نشیند نثر در اصصلاح سخنی است که مقیّد به وزن و قافیه نباشد. https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann
اقسام نثر 1. نثر مسجّع: آن است که جمله‌های قرینه دارای سجع باشد. سجع در شعر به منزله قافیه است در شعر؛ مانند گلستان سعدی: منت خدای را عزوجل که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت ... . 2. نثر مرسل: در صورتی که مقید به سجع نباشد آن را مرسل (خالی و آزاد از قید سجع) گویند؛ مانند سیاست‌نامه خواجه نظام الملک: معروفان را که جامگی گران دارند بباید گفت تا تجمّل و سلاح و آلت جنگ سازند و غلام خرند که جمال و نیکویی و شکوه ایشان اندر این بود، نه اندر تجمّل و آلت و زینت خانه ... . https://eitaa.com/eejazesokhan کارپرداز: @hamidyann