📍مشهور است که دوران اخباری گری با وحید بهبهانی به پایان میرسد و چنین پنداشته میشود که وحید بهبهانی در ادامه مکتب حله قرار دارد درحالیکه مطالعه آثار او نشان میدهد که ایشان هر دو تفکر را تعدیل کرده است و کارهای رجالی او با مکتب حله تطابق ندارد. ✔️پژوهشگران رجالی همچنان معتقدند که کارهای او نوعا خوب است و تعلیقه ایشان بر منهج المقال فوق العاده است.  ✔️✔️برای نمونه وجید بهبهانی در بررسی سندی یک روایت گوید: هذه الرواية لا تقصر عن الصحيح لو لم يكن أقوى منها لوجودها في الكتب المعتبرة عن الكليني و الصدوق و الشيخ مع أنّ الكليني و الصدوق قالا في أوّل كتابيهما ما قالا. 📍بعد از وحید بهبهانی محدث نوری در خاتمه مستدرک کامل ترین دفاع را از کافی انجام میدهد دارد. 👌محدث نوری با تمسک به دلایلی چون: ▪️مدح کلینی، ▫️عرضه کتاب بر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یا سفرای ایشان، ▪️اوثقیت و اثبتیت کلینی، ▫️و مهمتر از همه تمسک به مقدمه کتاب سعی در اثبات حجیت احادیث کافی دارد و در پایان به شبهات مطرح پاسخ میدهد. 👌👌مطالب محدث نوری محور گفتگوهای اندیشمندان بعد از او در اثبات و یا نفی حجیت همه روایات کافی است.   👌👌👌در همین دوران، مرحوم محقق همدانی نیز چنین مشی کرده و مینویسد: لأنّ اعتماد المشايخ المتقدّمين على النقل عنهم و أخذ الأخبار منهم و التلمّذ عليهم يزيد على قولهم في كتب الرجال: فلانّ ثقة .....ليس المدار عندنا في جواز العمل بالرواية على اتّصافها بالصحّة المصطلحة، و إلّا فلا يكاد يوجد خبر يمكننا إثبات عدالة رواتها على سبيل التحقيق لو لا البناء على المسامحة في طريقها و العمل بظنون غير ثابتة الحجّيّة، بل المدار على وثاقة الراوي، أو الوثوق بصدور الرواية و إن كان بواسطة القرائن الخارجيّة التي عمدتها كونها مدوّنة في الكتب الأربعة، أو مأخوذة من الاصول المعتبرة مع اعتناء الأصحاب بها و عدم إعراضهم عنها.... لأجل ما تقدّمت الإشارة إليه جرت سيرتي على ترك الفحص عن حال الرجال، و الاكتفاء في توصيف الرواية بالصحّة كونها موصوفة بها في ألسنة مشايخنا المتقدّمين الذين تفحّصوا عن حالهم. 📍پس از آن، مرحوم آقای خویی با نقد مطالب خاتمه مستدرک به همان نظام تسویه میان کتاب کافی و دیگر کتب حدیثی باز میگردد.  📍در عصر حاضر پیرامون حجیت کافی دو دیدگاه انتقادی و دفاعی وجود دارد.  🔹در نگاه انتقادی برخی به نقد مبانی حجیت کافی پرداختند که کاملترین نمونه آن معجم الرجال محقق خویی است. 👌برخی دیگر به تصحیح احادیث و جداسازی احادیث صحیح کتاب کافی همت گماشتند و دسته سوم برای نخستین بار در تاریخ حدیث شیعه به موضع نگاری پرداخته و به صراحت برخی احادیث کافی را مجعول شمردند.  🔸در مقابل در نگاه دفاعی از کافی برخی مانند استاد شب زنده دار با استفاده از دانش اصول، حجیت احادیث کافی را اثبات میکنند و برخی مانند آیت الله سیستانی از تاریخ کتاب محور حدیث شیعه برای اثبات حجیت کافی استفاده میکنند. 📍اعتبار رجالی برآمده از حس و دفاع میدانی از کافی که در آن به نقد و پاسخ به کتب و مقالاتی که پیرامون احادیث موضوع کافی نگاشته میشود را نیز میتوان در این دسته گنجاند. #ده_شب_در_محضر_الکافی #خلاصه_جلسه #شب_اول #استاد_حیدری_فطرت #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

📍در میان مشایخ شیخ کلینی که ایشان بیشترین روایات را از آنان نقل کرده است افرادی چون علی بن ابراهیم قمی، محمد بن یحیی العطار و احمد بن ادریس حضور دارند که همگی قمی و از راویان جلیل و سرشناس هستند. 👌با این حال مشایخ کلینی منحصر به حوزه حدیثی قم نیست و از حوزه حدیثی کوفه و یک نفر از نیشابور هم حضور دارند. 👌👌در میان مشایخ کوفی حمید بن زیاد واقفی هم دیده میشود . 📍در طبقه مشایخ مشایخ جناب کلینی، هرچند احمد بن محمد بن عیسی قمی هم حضور دارد اما ابراهیم بن هاشم، عیسی بن عبید، محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب، حسن بن علی بن حسن بن عبدالله بن مغیره، همگی کوفی هستند. 📍از سوی دیگر از راویان صادقین (علیهما السلام) را نیز بنگریم که جناب شیخ کلینی از کدام راوی از امام معصوم بیشتر حدیث نقل کرده است غلبه با راویان کوفی خواهد بود. 📍کلینی از شاگردان امام باقر (علیه السلام) : زراره بن اعین شیبانی، محمد بن مسلم، ابوبصیر اسدی، جابر بن یزید احادیث بسیاری نقل کرده است که همگی کوفی هستند. 👌بنابراین عمدتا در نقطه شروع نقل حدیث راویان سرشناس کوفی قراردارند. 📍درباره راویان از امام صادق (علیه السلام) نیز ماجرا به همین منوال است. محمد بن مسلم، سکونی، سماعه بن مهران، زراره، اسحاق بن عمار همگی کوفی هستند. 📍اما در نسل های میانی، راویانی چون ابن ابی عمیر که اصالتا بغدادی است اما در حوزه شناسی حدیثی باید کوفی محسوب شود، حماد بن عیسی کوفی الاصل ساکن بصره، عبدالرحمن بن ابی نجران کوفی و حسن بن علی بن فضال کوفی قرار دارد که البته او راس خاندان فطحی است. 📍شیخ کلینی در نقل حدیث به صورت بسته عمل نکرده است و از دیگر فرق و مذاهب فاسده نیز نقل حدیث دارد. 📍حسن بن علی بن فضال، علی بن ابی حمزه بطاینی و حتی ابوالخطاب در سندهای کافی حضور دارند. 👈اما حضور هر کدام دارای تحلیل حدیثی است. 👈👈برای مثال علی بن ابی حمزه بطاینی عصاکش و راهنمای ابوبصیر اسدی و طریق به روایات او است و اصحاب امام رضا (علیه السلام) با وجود اختلاف بلکه تخاصم فکری با او در حیات امام رضا (علیه السلام) از او حدیث نقل کردند. 📍همچنین در دو روایت کلینی از ابوالخطاب تصریح شده است که این نقل در زمان اعتقاد صحیح ابوالخطاب از او نقل شده است( قبل ان بفسد، فی احسن ما یکون حالا) 📍به طور خلاصه میتوان گفت که حوزه حدیثی کوفه بیشترین تاثیر را در نگارش کافی داشته است و مرحوم شیخ کلینی از صاحبان مذاهب فاسده و افراد متهم به غلو روایت نقل کرده است. #خلاصه_جلسه #شب_دوم #ده_شب_در_محضر_الکافی #استاد_حسینی_شیرازی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

🔹6) معیار داوری ✅به اعتقاد ما معیار داوری دانشوران رجال سنجش محتوایی حدیث است. 👈رجالیون چه در زمان داوری ایجابی و ثقه دانستن شخص و چه در زمان داوری سلبی و ضعیف دانستن یک راوی و چه در زمان دفاع از یک راوی در برابر شبهات متن شناسی میکردند. 👌در ادامه برخی شواهد را مرور خواهیم کرد: ▫️الف) شیخ طوسی درباره حفص بن غياث القاضي گوید: عامي المذهب. له كتاب معتمد. ▪️ب) شیخ طوسی درباره طلحة بن زيد گوید: له كتاب، و هو عاميّ المذهب، إلّا أنّ كتابه معتمد. ▫️ج) در گزارشی از کشی درباره غلو میخوانیم: أنه قد قيل في أبي بصير الاسدي‏ مولى لبنى أسد و كان مكفوفا، فسألته هل يتهم بالغلو؟ فقال: أما الغلو: فلا لم يتهم، و لكن كان مخلطا ▪️د) نجاشی درباره علي بن محمد بن شيرة القاساني‏ گوید: كان فقيها، مكثرا من الحديث، فاضلا، غمز عليه أحمد بن محمد بن عيسى، و ذكر أنه سمع منه مذاهب منكرة و ليس في كتبه ما يدل على ذلك. 🔸7) توجه به مفهوم واژگان و عبارت های توصیفی ✅به نظر می رسد میان متقدمین و متاخرین اختلاف برداشت درباره مفاهیم توصیفی راویان وجود دارد. 👈واژگان توصیفی در نگاه دانشمندان رجالی بازتاب موفقیت یک محدث در دستیابی به آموزه های ثابت الاسناد به معصوم است. 📍پس از بیان این مولفه های می بایست مدخل نجاشی پیرامون شیخ کلینی بازخوانی شود که او را کان اوثق الناس فی الحدیث و اثبتهم نامیده است. 📍شیخ کلینی با وجود فاصله زمانی از دوران طلایی حدیث شیعه و بالابودن حجم روایات و نیز تک بعدی نبودن آثار حدیثی و بخصوص نقل حدیث از راویانی با مذاهب فاسده و متهم به غلو آن هم در عصری که مشایخ و اقران بزرگی در کنار خود داشته است، چنین توصیفی را از نجاشی دریافت کرده است. 📍به نظر ما نجاشی به همه این موارد اعتنا داشته است با این حال او را اوثق الناس دانسته است. #خلاصه_جلسه #شب_سوم #ده_شب_در_محضر_الکافی #حسینی_شیرازی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت پژوهش🔸 🔰 مؤسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

📍استاد طارمی راد در بخش دوم از ارائه خود مهمترین شبهات را پاسخ دادند: 🔹به طور خلاصه تصویری که این افراد از علامه مجلسی ارائه کردند ایشان را عالمی متعصب جلوه می‌دهد که دخالت بی‌جا در امر حکمرانی دارد. 🔸صوفیان را قتل عام کرده است و زرتشیان و اهل سنت را مجبور به تغییر دین و مذهب نموده است. 🔹باورهای خرافی را ترویج کرده و در مجموع می‌توان مذهب شیعه را به او نسبت داد. 📍درباره ورود علامه مجلسی به حکومت و دخالت نامطلوب در امر حکمرانی: 🔸 اولا باید دانست علامه مجلسی رحمة الله علیه تمایلی به پذیرش مناصب حکومتی نداشتند. 👈ایشان در سال 1090 منصب قضا را پذیرفتند و پس از آن وقتی به منبر رفتند گریسته و ابراز ناراحتی کردند که قرار بود به حدیث شیعه خدمت کنند و اکنون مجبور به پذیرفتن منصب قضا شدند. 🔹 ثانیا ایشان در این مناصب دخالت‌هایی که موجب تضعیف حکومت باشند نداشتند. 👈برخی اقدامات ایشان مانند منع شرب خمر، منع کبوتر بازی، از بین بردن بتکده هندی ها، پایان دادن به نزاع‌های نعمتی و حیدری و ... که بر ایشان اشکال شده است بیشتر شایسته تقدیر است. 🔸 ثالثا بسیاری از نسبت‌ها به مجلسی از اساس نادرست بوده و منشاء آن خلط میان میرمحمدباقر خاتون آبادی معلم شاه سلطان حسین و علامه مجلسی است. 👈 ماجرا این است که شاه سلطان حسین به این شخص ارادت ویژه داشت و با وجود اینکه منصب شیخ الاسلامی را علمای طراز اول می‌پذیرفتند، در برهه‌ای قصد داشت او را شیخ الاسلام قرار دهد و بعدا او را به عنوان ملاباشی منصوب کرد، فارغ از اینکه چقدر اتهامات به این شخص مبنی بر دخالت در امور صحیح است، تشابه اسمی میان او و مجلسی سبب شد که علامه را به دخالت‌های بی‌جا در حکومت متهم کنند. ✔️ درباره قتل صوفیان گزارش تاریخی وجود ندارد تنها چیزی که نقل شده است آن است که صوفیان ولگرد را از اصفهان اخراج کرد. 👈جالب است که صفا مخالفت مرحوم میرلوحی سبزواری با علامه مجلسی را به سبب دشمنی مجلسی با صوفیان می‌داند در حالی‌که میرلوحی از متعصب ترین مخالفان صوفیه است و اساس علت اختلافش با علامه مجلسی صوفی بودن پدر مجلسی بوده است. 👈نکته دیگر این است که علت مخالفت مجلسی با صوفیان اعتقادی است و ارتباطی با سنی بودن آنها ندارد. 🔹در عین الحیات میتوان نقدهای ایشان بر تصوف را دنبال کرد. 🔸آنچه محرز است این است که نشانه‌ای از قلع و قمع صوفیان وجود ندارد. 🔹درباره ماجرای محمد علی حزین صوفی که ملک خان اخراج او را به مجلسی نسبت می‌دهد باید دانست که او متولد 1103 است یعنی هفت ساله بوده که علامه رحلت کرده است. ❗️در ماجرای تبعید اردستانی که مرحوم آشتیانی نقل کرده است باید گفت که هرچند علت اخراج اردستانی روشن نیست اما زمان آن برای سال 1135 است که بیست و پنج سال بعد از فوت مجلسی است! 🔸احتمال دارد منشاء اشتباه آشتیانی عبدالکریم گزی در تذکره القبور باشد که به اشتباه این داستان را به مجلسی نسبت داده است. ✔️ قضیه زردشتی ها هم به کل اشتباه است زیرا علامه مجلسی زردشتی ها را اهل کتاب می‌داند. 🔹اخراج زردشتی های اصفهان داستانی دارد که بنده شفاها پیگیری کردم لکن در منابع مکتوب اثری از آن نیست. 📍در پایان لازم است تذکر داده شود علامه مجلسی جز از والد بزرگوارشان از هیچکدام از اساتیدشان نام نمی‌برند با این حال با تحقیق روشن می‌شود که ایشان در فلسفه شاگرد آقا حسین خوانساری بوده است. 📍علامه مجلسی به فلسفه تسلط دارد و این امر را می‌توان از خلال مطالعه آثار ایشان به دست آورد اما آنچه اشتباه است نسبت شاگردی ملاصدرا است. 👈علت این نسبت نادرست شاید ایهام در عبارت خاتمه مستدرک مرحوم محدث نوری است. 👈ایشان هنگام شمارش اساتید علامه مجلسی از فیض کاشانی نام می‌برد و پس از آن با عبارت و هو یروی عن جماعه ... ملاصدرا را از اساتید فیض نام می‌برد که متاسفانه مرحوم شیخ عباس قمی به اشتباه گویا مرجع ضمیر را علامه مجلسی دانسته است. #خلاصه_جلسه1️⃣ #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_طارمی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

❇️ویژگی‌های ساختاری کتاب شریف بحارالانوار 📍 مرحوم مجلسی از کتب اربعه استفاده نکرده است لکن مشخص است که ایشان در ساختار کلی بحار الانوار کاملا تحت تاثیر کافی کلینی است. 🔸 مرحوم مجلسی مانند شیخ کلینی از کتاب عقل و جهل آغاز کرده است؛ با این حال مجلسی در نوسازی ساختار کلامی روایات ابتکاراتی داشتند که شایسته تقدیر است و اینطور نیست که او را تابع محض مرحوم کلینی بدانیم. 🔹 به نظر می‌رسد می‌توان بحارالانوار را تکمیل کتاب‌هایی چون کافی شریف است. 🔅 برای مثال در تقسیم بندی ها (باب بندی‌ها) ی جزیی مثلا در کتاب العقل کافی اصلا ما ریز عنوان نداریم اما در بحار عنوان های جزیی فراوان وجود دارد. 🔅 در کتاب العلم نیز شیخ کلینی چند عنوان کلی دارد اما علامه مجلسی در کتاب العلم دسته بندی‌های مهمی دارد. 🔅 در کتاب الامامه بحار نیز اگر کسی با عناوین کتاب الحجه کافی مقایسه کند ابواب جدید فراوانی خواهد دید که مجلسی افزوده است. 📍 در کافی بحث معاد وجود ندارد که البته وجه آن روشن نیست زیرا در مقدمه تصریح دارد در پاسخ به تقاضای معرفت دین این کتاب نوشته شده است اما درباره معاد بحثی مطرح نکردند اما مرحوم مجلسی در مقابل در بحار مفصل به بحث معاد پرداختند. 📍کتاب العدل برای نخستین بار توسط علامه مجلسی مطرح شد. 📍شیخ کلینی از مباحث اثبات الصانع شروع می‌کند و بعد مباحث عامه اسماء و صفات و بعد جزییات مسایل توحیدی و در نهایت به افعال الهی پرداخته و همه آنها را در قالب کتاب التوحید قرار داده است اما علامه مجلسی در کنار کتاب التوحید از کتاب العدل استفاده می‌کند و مباحث فعل را در این بخش می‌آورد. 👈 ایجاد ارتباط میان کتاب العدل و کتاب المعاد از ویژگی های دیگر بحارالانوار است. 📍در برخی موارد علامه مجلسی عناوین ابواب را ترکیب کرده است و این در مواردی است که علامه مجلسی معتقد است این روایات باید با یکدیگر خوانده شود. 🔅 برای مثال در کافی شریف بابی داریم درباره مشیت و اراده و بابی برای قضا و قدر اما مجلسی همه را در یک باب می‌آورد. 👌 اگر کسی اهل فن نباشد نمی‌تواند ربط این ابواب را بفهمد اما مجلسی همه را در یک باب می‌آورد تا مشکل رفع شود. 🔅 مثال دیگر امر بین الامرین است که دو لبه دارد یکی در استطاعت و یکی در قضا و قدر که در کتاب کافی در سه کتاب مطرح شده است اما علامه مجلسی در یک باب می‌آورد تا به خواننده کمک کنند مطالب را بهتر بفهمد. 📍نکته دیگر مرحوم مجلسی این است که به مسائل روز توجه دارد و در مواردی عنوان باب را همان سوال مطرح در جامعه قرار داده است. 🔸 بحث شیئیت معدوم که از قرن چهارم در جهان اسلام مطرح شد که همان بحث ثابتات ازلیه است را مرحوم مجلسی عنوان بابی قرار داده که تنها یک باب در ذیل آن مطرح شده است و به طور صریح نظر خود را مبنی بر نفی ثابتات ازلیه مطرح کرده است. 📍 در برخی مباحث ایشان گوید برای اولین بار من کتابی آوردم که نه شیعه و نه سنی آن را مطرح نکردند. 👈 یکی از آنها کتاب السماء و العالم است. 🔹 این بحث جهانشناسی و انسان شناسی در این ابواب ابتکار ایشان است. 📍 مرحوم شیخ کلینی مباحث فطرت را ابتدای کتاب ایمان و کفر قرار دادند و بحث عوالم پیشین را مطرح ساختند درحالیکه علامه مجلسی آن را داخل کتاب التوحید قرار داده و پس از توحید و نفی تفکر از ذات خدا وارد بحث فطرت و دین حنیف شدند. 🔸 اینکه چرا علامه مجلسی بحث را از استدلال بر وجود خداوند شروع کرده و در ادامه فطرت را مطرح ساختند را خودشان در بحار و مرآه العقول تبیین کردند. 📍مجموعه روایاتی که اهل سنت درباره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دارند با روایاتی که شیعیان درباره پیامبر صلی الله علیه و آله دارند را می‌توان مقایسه نمود. 👈 یکی از منابع بسیار ارزشمند برای این کار ج 18 تا 23 بحار است که تاریخ پیامبر صلی الله علیه و آله را مورد بحث قرار میدهد و نظیری ندارد. #خلاصه #جلسه_سوم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_سبحانی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

📍شیوه علامه مجلسی کاملا اجتهادی است و به هیچ فکر و جریانی گرایش مکتبی ندارد لذا در مواردی دیدگاه متکلمان و محدثان را نقد می‌کند. 📍علامه مجلسی را نمی‌توان عالمی اخباری دانست و در این باره کتاب آقای ملکی میانجی قابل استفاده است. 📍خلاصه یک جلد از ده جلد السماء و العالم درباره حدوث و قدم است. 👈باب دوم که به طور گسترده ارائه شده است درباره عوالم است. 📍در ادامه استاد سبحانی عناوین ابواب کتاب السماء و العالم را بیان و به طور مختصر توضیح دادند. 📍علامه مجلسی مباحث مربوط به انسان شناسی را به طور مفصل بحث نکردند. 👌شاید یک وجه آن نقل روایات این بخش در کتاب المعاد باشد. 📍همه‌ی ابواب کتاب السماء و العالم از درجه یکسانی از اهمیت برخوردار نیست. برخی از ابواب مانند مباحث مربوط به طب که برای علامه مجلسی اهمیت کمتری دارد به صورت مختصر تر و با بیان‌هایی کمتری از جانب ایشان مدون شده است. 👈 در مقابل در برخی از ابواب مانند حقيقة النفس و الروح و أحوالهما، علامه مجلسی به سبب اهمیت آن گویا رساله‌ای مستقل و مشحون از روایات تدوین کرده است. #خلاصه #جلسه_چهارم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_سبحانی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

❇️ همکاران علامه مجلسی در نگارش بحارالانوار 📍بخش اصلی کار نگارش بحار( تبویب و بیان‌ها و ...) برعهده خود علامه مجلسی بود اما دستیارانی هم داشتند. 🔹سید نعمت الله جزایری و خواهرش آمنه خاتون، ملا ذوالفقار، میر محمد صالح خاتون آبادی، میرزا عبدالله افندی، عبدالله بن نورالدین بحرینی از افرادی هستند که به عنوان دستیاران علامه شمرده می‌شوند. 🔸در برخی منابع بالغ بر هزار نفر در نگارش بحار دخیل دانسته شدند. ❇️ ساختار کلی مقدمه بحارالانوار 📍 علامه مجلسی پس از حمد و ثناء خداوند پنج فصل در مقدمه قرار دادند. 🔹۱) في بيان الأصول و الكتب المأخوذ منها 🔸۲) في بيان الوثوق على الكتب المذكورة و اختلافها في ذلك‏ 🔹۳) في بيان الرموز التي وضعناها للكتب المذكورة 🔸۴) في بيان ما اصطلحنا عليه للاختصار في الأسناد. 👈 در این بخش علامه مجلسی المفردات المشتركة را مطرح کردند که مراد از آن راویان مشترک در اسناد روایات است. 🔹۵) في ذكر بعض ما لا بد من ذكره مما ذكره أصحاب الكتب المأخوذ منها في مفتتحها 👈 در این بخش علامه مجلسی مشابه خاتمه ششم کتاب وسائل عمل کرده است. ❇️ داوری پیراون اعتبار روایات کتاب بحارالانوار 🔸۱) گروهی معتقدند علامه مجلسی تنها گردآوری کننده احادیث بوده و نقش گزینشی نداشتند. 👈متاسفانه این دیدگاه غالب است و برخی بزرگان هم چنین می‌پندارند که ایشان در بحارالانوار فقط روایات را جمع آوری کرده است. 🔹۲) علامه مجلسی دست به گزینش زده است اما لزوما به اعتبار احادیث‌اش اعتقاد ندارد. 🔸۳) برخی گویند علامه مجلسی نه تنها دست به گزینش روایات زده بلکه جز در موارد اندکی که به عدم اعتبار روایت تصریح کرده و یا علمش را به اهل بیت علیهم السلام واگذار کرده روایات را معتبر میداند و جز در موارد اندکی که خود بیان کرده است اعتبار روایات را قبول دارد. ❇️ علت نامگذاری بحارالانوار به این نام؟ 📍 لاشتماله علی انواع العلوم و الحکم و الاسرار و اغنائه 👈 وعده نگارش شرح و مستدرک بر بحار در مقدمه: و في بالي إن أمهلني الأجل و ساعدني فضله عز و جل أن أكتب عليه شرحا كاملا يحتوي على كثير من المقاصد التي لم توجد في مصنفات الأصحاب و أشبع فيها الكلام لأولي الألباب‏. ❗️همچنین ایشان به نگارش مستدرکی بر بحار الانوار نیز وعده دادند که متاسفانه هیچکدام محقق نشد. ❇️ برخی از کتبی که علامه مجلسی پیرامون اعتبار آن سخن گفته است: 📍 توضیحاتی پیرامون مصادر بحارالانوار 👈 دو دسته کتاب را مجلسی درباره آن سخن گفته است: 🔹۱) کتبی که درباره نگارنده آن اختلاف وجود دارد مانند قرب الاسناد، روضه الواعظین، مکارم الاخلاق و احتجاج. 🔸۲) کتبی که علامه درباره صحت استناد آن بحث می‌کند: و كتاب مشارق الأنوار و كتاب الألفين للحافظ رجب البرسي و لا أعتمد على ما يتفرد بنقله لاشتمال كتابيه على ما يوهم الخبط و الخلط و الارتفاع و إنما أخرجنا منهما ما يوافق الأخبار المأخوذة من الأصول المعتبرة. و كتاب مصباح الشريعة فيه بعض ما يريب اللبيب الماهر و أسلوبه لا يشبه سائر كلمات الأئمة و آثارهم‏ و كتاب الديوان انتسابه إليه صلوات الله عليه مشهور و كثير من الأشعار المذكورة فيها مروية في سائر الكتب و يشكل الحكم بصحة جميعها و كذا رجال ابن الغضائري و هو إن كان الحسين فهو من أجلة الثقات و إن كان أحمد كما هو الظاهر فلا أعتمد عليه كثيرا و على أي حال فالاعتماد على هذا الكتاب يوجب رد أكثر أخبار الكتب المشهورة. و كتابا الملحمة مشهوران لكن لا أعتمد عليهما كثيرا. ❇️ چرایی استفاده علامه مجلسی از کتب عامه 📍 و أما كتب المخالفين فقد نرجع إليها لتصحيح ألفاظ الخبر و تعيين معانيه مثل كتب اللغة كصحاح الجوهري و قاموس الفيروزآبادي و شروح أخبارهم و قد نورد من كتب أخبارهم للرد عليهم أو لبيان مورد التقية أو لتأييدما روي من طريقنا ❇️ توثیق مصادر بحارالانوار 📍 اعلم أن أكثر الكتب التي اعتمدنا عليها في النقل مشهورة معلومة الانتساب إلى مؤلفيها ككتب الصدوق رحمه الله فإنها سوى الهداية و صفات الشيعة و فضائل الشيعة و مصادقة الإخوان و فضائل الأشهر لا تقصر في الاشتهار عن الكتب الأربعة التي عليها المدار في هذه الأعصار و هي داخلة في إجازاتنا و نقل منها من تأخر عن الصدوق‏ ❇️ علت نقل نکردن از کتب اربعه: 👌 روایات آن متواتر و مشهور است. 👈 نقل از آنها شاید سبب مهجور شدن آن کتب واقع شود #خلاصه #جلسه_پنجم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_حیدری‌فطرت #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

❇️ مبنای علامه مجلسی در شرح الحدیث 📍مرحوم علامه مجلسی تلاش فراوانی دارد تا متن احادیث گزارش شده در منابعی که مورد اطمینان ایشان است را توجیه و تبیین نماید حتی ایشان در موارد فراوان حتی نسخه بدل‌های یک روایت را نیز توجیه می‌کند. 🔹 ایشان پس از پذیرش منبع و اعتماد به مولف از نفی شتابزده حدیث پرهیز می‌کند و به روایات نهی از رد احادیث و واگذار کردن علم آن روایت به اهلش (اهل بیت علیهم السلام) عمل میکند به تعبیر دیگر علامه مجلسی تنها اگر روایت با ضروریات عقلی، قرآن و یا روایات متواتر مخالف باشد، روایت را نمی‌پذیرد. ❇️ اجزای شروح روایات علامه مجلسی در بحارالانوار 📍 اشاره به روایات، نقل اختلاف کلمات موجود در نسخه ها و منابع مختلف، بررسی و تصحیح الفاظ تصحیف شده روایات، توضیح واژگان و اصطلاحات غریب در روایات، تفسیر عبارات مبهم و مشکلات موجود در احادیث، توضیح نکات ادبی، شرح مفهوم حدیث، حل تعارض و اختلاف حدیث، طرح اشکالات و رد شبهات، توضیح و ارزیابی سند از جمله مواردی است که علامه مجلسی در شرح یک حدیث از آن استفاده می‌کند. 🔸 علامه مجلسی در شرح حدیث به بررسی راویان و اسناد حدیث نیز توجه دارد. 🔹 ایشان به نظارم ارزشگذاری سند محور مکتب حله تسلط دارد و در مرآه العقول و ملاذ الاخیار فراوان طبق این نظام ارزشگذاری کرده و چنین می‌گوید: و إنما أشرنا إلى تلك الاصطلاحات، لأنا نتعرض لحال رجال السند جريا على طريقة الأصحاب، فإن كان مسلكنا فيه مخالفا لمسلك القوم نشير إليه بقولنا" على المشهور" 👈 با این حال علامه مجلسی برای ارزیابی یک روایت تنها به سند اکتفا نکرده و به جایگاه مولف، شهرت کتاب و ... توجه دارد. 👌 در حقیقت ایشان را می‌توان نماینده قدما در قرن یازدهم دانست که برای درک شیوه اعتبار سنجی قدما لازم است با کار بحارالانوار مانوس گشت. 📍 علامه مجلسی در مباحث فقهی تمرکز بیشتری بر ارزیابی راوی دارد اما در سایر بخش ها کمتر به بررسی رجالی می‌پردازد. #خلاصه #جلسه_ششم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_سرخه‌ای #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

👈 4) توجه به مذاق شارع 🔸 شخصیتی مانند علامه مجلسی که انس بالایی با روایات اهل بیت علیهم السلام دارد طبعا در تشخیص مذاق شارع نیز می‌تواند دقیق‌تر عمل کند. 🔅 برای نمونه ذیل روایت معروف: عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِي يَا مُعَاوِيَةُ لَا تَدَعْ زِيَارَةَ قَبْرِ الْحُسَيْنِ علیه السلام للِخَوْف‏ که با چندین سند نقل شده است علامه مجلسی می‌نویسد: لعل هذا الخبر بتلك الأسانيد الجمة محمول على خوف ضعيف يكون مع ظن السلامة أو على خوف فوات العزة و الجاه و ذهاب المال لا تلف النفس و العرض لعمومات التقية و النهي عن إلقاء النفس إلى التهلكة و الله يعلم‏. 👌 در این بحث علامه مجلسی مطابق ضوابط اصولی می‌بایست عمومات تقیه و نهی از القای نفس در تهلکه را تخصیص بزند اما توجه ایشان به مذاق شارع سبب شده است که دست از تخصیص کشیده و روایت را تاویل ببرد. #خلاصه #جلسه_هفتم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_مروارید #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

📍شیوه کار علامه مجلسی در توثیق المصادر نیز با این مدعا سازگارتر است. 🔅 برای مثال وقتی ایشان کتب شیخ صدوق را بحث می‌کند سه دلیل شهرت کتاب، نقل نام کتاب در اجازات، نقل عالمان از این کتاب را به عنوان توثیقات کتب صدوق بیان می‌کند. 🔹 در این بخش علامه مجلسی با استفاده از نکات و ظرایف نسخه پژوهی به اعتبار سنجی می‌پردازد که طبعا با توثیق مصدری سازگار است و نه توثیق تک تک روایات. ▪️5) ارزیابی برخی روایات در بحارالانوار 🔸 برخی معتقدند وقتی علامه مجلسی برخی روایات را در کتاب بحار ارزیابی کرده نشان می‌دهد در مواردی که چنین رفتار نکرده است اعتبار روایت را پذیرفته است. 🔹 در پاسخ گفته می‌شود وقتی یک مولف دست به جامع‌نگاری می‌زند طبعا وظیفه اعتبار سنجی روایات را بر عهده مخاطبان می‌گذارد. 🔸 علامه مجلسی نیز اگر در مواردی به اعتبار سنجی از طریق سند یا متن روایت پرداخته است غالبا برای حل مشکلات اخبار است و نباید از این موارد مفهوم گیری کرده و اعتقاد به اعتبار دیگر روایات را به ایشان نسبت داد. #خلاصه #جلسه_هشتم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_ستایش #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

📍 برخی از منابع علامه مجلسی منابع شیعی است که مرویات اهل سنت را نقل می‌کند. 🔅 برای نمونه: و كتاب العمدة و كتاب المستدرك و كتاب المناقب كلها في أخبار المخالفين في الإمامة للشيخ أبي الحسين يحيى بن الحسن بن الحسين بن علي بن محمد بن البطريق الأسدي‏ 👈 همچنین: و كتاب طب النبي ص و إن كان أكثر أخباره من طرق المخالفين لكنه مشهور متداول بين علمائنا قال نصير الملة و الدين الطوسي في كتاب آداب المتعلمين و لا بد من أن يتعلم شيئا من الطب و يتبرك بالآثار الواردة في الطب الذي جمعه الشيخ الإمام أبو العباس المستغفري في كتابه المسمى بطب النبي صلی الله علیه و آله ❇️ منابع اعتبار شناسی منابع نزد علامه مجلسی 👌 علامه مجلسی برای وثوق به مصادر خویش گام‌های زیر را طی کرده است 📍الف) اثبات نسبت ها 🔸 برای اثبات نسبت یک کتاب به مولف، علامه مجلسی از راه‌های زیر استفاده کرده است: 👈 تواتر نسبت نسخه‌های کتب به مولف مانند تواتر نسبت نسخ کافی به شیخ کلینی و یا کتاب اقتصاد به شیخ طوسی، انتساب کتاب به مولف در کتب اجازات مانند انتساب کفایه الاثر، استفاده از شواهد تاریخی، استفاده از شواهد درون متنی و استفاده از منابع کتاب شناسی. 📍 در ادامه چند نمونه از بررسی انتساب کتاب به مولف آن در بحار را نقل کرده تا میزان دقت و تسلط ایشان روشن شود: 🔹 1) كتاب مصباح الأنوار في مناقب إمام الأبرار للشيخ هاشم بن محمد و قد ينسب إلى شيخ الطائفة و هو خطأ و كثيرا ما يروي عن الشيخ شاذان بن جبرئيل القمي و هو متأخر عن الشيخ بمراتب‏ 🔸 2) كتاب جامع الأخبار و أخطأ من نسبه إلى الصدوق بل يروي عن الصدوق بخمس‏ وسائط و قد يظن كونه تأليف مؤلف مكارم الأخلاق و يحتمل كونه لعلي بن سعد الخياط لأنه قال الشيخ منتجب الدين في فهرسته الفقيه الصالح أبو الحسن علي بن أبي سعد بن أبي الفرج الخياط عالم ورع واعظ له كتاب الجامع في الأخبار و يظهر من بعض مواضع الكتاب أن اسم مؤلفه محمد بن محمد الشعيري‏ 📍 ب) اعتبارسنجی منابع کتاب 🔹 اول) عدم اعتماد به متن به سبب عدم اعتماد به مولف: و كتاب طب الأئمة من الكتب المشهورة لكنه ليس في درجة سائر الكتب لجهالة مؤلفه‏ 🔸 دوم) عدم اعتبار متفردات منابع مشکوک و كتاب صفوة الأخبار و رياض الجنان مشتملان على أخبار غريبة في المناقب و أخرجنا منهما ما وافق أخبار الكتب المعتبرة. 🔹 سوم) نقل اندک از منابع مشکوک كتابا الملحمة مشهوران لكن لا أعتمد عليهما كثيرا. 🔸 چهارم) عدم اعتماد به مطالب شاذ و كتاب مشارق الأنوار و كتاب الألفين للحافظ رجب البرسي و لا أعتمد على ما يتفرد بنقله لاشتمال كتابيه على ما يوهم الخبط و الخلط و الارتفاع و إنما أخرجنا منهما ما يوافق الأخبار المأخوذة من الأصول المعتبرة. 🔹 پنجم) ارزیابی متن منابع و كتاب مصباح الشريعة فيه بعض ما يريب اللبيب الماهر و أسلوبه لا يشبه سائر كلمات الأئمة و آثارهم و روى الشيخ في مجالسه بعض أخباره هكذا أخبرنا جماعة عن أبي المفضل الشيباني بإسناده عن شقيق البلخي عمن أخبره من أهل العلم. هذا يدل على أنه كان عند الشيخ رحمه الله و في عصره و كان يأخذ منه و لكنه لا يثق به كل الوثوق و لم يثبت عنده كونه مرويا عن الصادق ع و أن سنده ينتهي إلى الصوفية و لذا اشتمل على كثير من اصطلاحاتهم و على الرواية عن مشايخهم و من يعتمدون عليه في رواياتهم و الله يعلم. #خلاصه #جلسه_نهم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_موسوی‌بروجردی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom