🏷عنوان: 🌟نظریه پیوستگی یا گسستگی نزول سوره های قرآن🌟 📝نویسندگان: "مینا شریعتی" [دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی]؛ محمد شعبان پور [استادیار گروه پژوهشی مطالعات بنیادین قرآن، دانشگاه علامه طباطبایی] 📰نوع مقاله: - 📖تعداد صفحات: 20 ❇️چکیده❇️ کیفیت نزول آیات سوره‌ها را می‌توان از جهات گوناگون، از جمله این که آیا میان نزول آیات هر سوره، آیاتی از سوره‌های دیگر فاصله انداخته است یا نه، بررسی کرد. گروهی اعتقاد دارند که آیات سوره‌ها به‌صورت آشفته و بدون نظم خاصی نازل شده و بعدها به راهنمایی پیامبر(ص) یا به اجتهاد صحابه نظم یافته است. لیکن گروهی دیگر با برداشت از قرآن و برخی از روایات، تصریح دارند اصل در نزول، «نزول پیوستۀ سوره» بوده است. بدین صورت که نزول هر سوره، نظمی طبیعی داشته است؛ با بسمله آغاز می‌شد و نزول آیات (چه به صورت تدریجی نازل شده باشند و چه به صورت دفعی) پشت سر هم ادامه می‎یافت تا اینکه با نزول بسملۀ جدید، پایانِ سورۀ قبل و شروع سورۀ جدید مشخص می‌شد. همۀ مردم عصر نزول، بر اساس نزول پیوستۀ هر سوره‌ درمی‌یافتند که محدودۀ سوره‌ها از آغاز تا انجام آن چه بوده است. مقالۀ حاضر با روش تحلیل محتوا در مقام بررسی دلایلی است که هر یک از گروه‌ها برای اثبات مدعای خویش از آن بهره گرفته اند و در نهایت نظریۀ گروه دوم تأیید و تقویت شده است. #️⃣ #نزول_قرآن #سوره #پیوستگی_نزول #گسستگی_نزول #کیفیت_نزول #سور_مکی #سور_مدنی #علامه_طباطبایی #آیت_الله_معرفت #حدیث #کلام 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

1️⃣

📝سعید زعفرانی زاده #زرارة #متکلم #قرن_۲ #تاریخ #کلام 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

📚⁉️"عصمت چه ابعاد و جوانبى دارد و شامل چه امورى می ‏شود؟" عصمت ابعاد و گستره وسيعى دارد از جمله: گستره زمانى، گستره به لحاظ متعلَّق و گستره به لحاظ مرتبه. 1️⃣از نظر زمانى سخن در اين است كه آيا عصمت نبى منحصر در دوران نبوّت او است، يا پيش و پس از آن را نيز شامل می ‏شود و همه عمر را فرا می ‏گيرد. 2️⃣از جهت متعلَّق پرسش اين است كه شخص معصوم بايد از چه چيزى مصونيت داشته باشد. مهمترين مواردى كه در اين بخش مورد توجه است عبارت است از: 🔴 عصمت در اصل ادعاى نبوّت، 🟠 عصمت در دريافت وحى الهى، 🟡 عصمت در حفظ و نگهدارى وحى، 🟢 عصمت در ابلاغ وحى به مردم، 🔵 عصمت در تبيين و تفسير وحى، 🟣 عصمت در اجرا و عمل به مفاد وحى، در حوزه مسائل فردى و اجتماعى. از طرف ديگر اين سؤال نيز وجود دارد كه آيا مصونيت معصوم منحصر در امور دينى است يا فراتر از آن، يعنى مسائل دنيايى و امور عادى زندگى را هم شامل می ‏شود. 3️⃣به لحاظ مرتبه مسئله اين است كه آيا عصمت در هر عرصه ‏اى كه لحاظ شود چه درجاتى دارد؟ آيا منحصر به مصونيت از گناه است يا از مرتبه گناه عمدى فراتر می ‏رود و خطا، سهو و نسيان را نيز شامل می ‏شود. گستره مورد بحث در عصمت از خطا و سهو شامل امور زير است: 🟤 عصمت از خطا در تلقى، ابلاغ، تبيين و تفسير وحى؛ 🟣 عصمت از سهو در عبادت؛ 🟢 عصمت از خطا در قضاوت؛ ⚪️ عصمت از ارتكاب سهوى گناه؛ 🔴 عصمت از خطا در امور عادى. از عصمت كامل در همه موارد ياد شده به «عصمت تام» ياد می ‏شود. مشهور علماى اماميه عصمت تام را باور دارند؛ يعنى معتقدند هر پيامبرى در همه عمر بايد از هر گناه و خطايى در موارد پيش ‏گفته معصوم باشد. در مقابل اكثر اهل ‏سنّت مصونيت محدود و نسبى را باور دارند. در نظر نسبى‏ انگاران نيز از جهت توسعه و تضييق دايره عصمت تفاوت‏ هايى است كه اين مقال را مجال‏ ذكر آن نيست. عصمت تام و كامل نيز درجاتى دارد كه مرتبه فراتر آن را مى‏ توان «عصمت اتم و اكمل» يا «عصمت مطلق» ناميد. عصمت اكمل مصونيت از همه مراتب اشتباه است، يعنى حتى ترك اولى را نيز شامل مى ‏شود. ليكن اين مرتبه از عصمت شامل همه معصومان نمى ‏شود. #️⃣ #عصمت #نبوت #وحی #عصمت_اکمل #عصمت_مطلق #سهو #خطا #گناه #تبیین #تفسیر #ابلاغ #کلام 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

🏷عنوان: ✨اثرپذیری دانشمندان مسلمان اهل سنّت در حوزة کلام اسلامی از امام علی (علیه‌السّلام)✨ 📝نویسندگان: 🔸«فهیمه مغفرت» "دانش آموخته ارشد نهج البلاغه(اصول الدین و معارف علوی) دانشگاه کاشان" 🔹«عباسعلی فراهتی» "دانشیار دانشگاه کاشان" 📰نوع مقاله: پژوهشی 📖تعداد صفحات: 28 ❇️چکیده❇️ اولین فردی که پس از قرآن کریم و رسول خدا(ص)، در ساحت علم کلام، سخن به میان آورده و مباحث کلامی را مطرح و بیان نموده و کلامش سرچشمة این علم گشته است، امیرالمؤمنین امام علی(علیه‌السلام) است. با بررسی دیدگاه های مختلف دانشمندان به ویژه دانشمندان اهل تسنّن و بررسی تاریخی شرایط زمانی خلفای سه گانه از اعترافات اهل سنّت و معتزله می توان به تأیید این مدعا دست یافت. امامان معصوم (علیهم‌السّلام)، از اولین شاگردان علوم الهی و کلامی امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) به شمار می‌آیند و پس از آنها شاگردانشان یعنی دانشمندان و متکلّمان مسلمان هستند. سوای اندیشمندان شیعه که در اثرپذیری آنها از امام(ع) تردیدی نیست، در این مقاله با بررسی آثار دانشمندان و متکلّمان مسلمان از اهل سنّت و معتزله و اشعریون، به اثرپذیری مستقیم یا غیرمستقیم آنان از آموزه‌های وحیانی امیرالمؤمنین امام علی (علیه-السّلام) پرداخته شده است. با بررسی دیدگاه‌های متکّلمان اهل سنت همچون جاحظ بصری، ابوالحسن اشعری، قاضی عبدالجبّار، فخر رازی و غزالی این نتیجه حاصل می شود که آنان در دیدگاه‌های کلامی خود وام‌دار امیرالمؤمنین امام علی(علیه‌السّلام) هستند. 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

✅ 🌟علی بن اسماعیل میثمی🌟 🟢تولد 🔵جایگاه علمی 🟣مناظره ⚫️فقه و تاریخ ⚪️مرجعیت فکری 🟤اساتید 🟡شاگردان 🟠آثار 🔴دیدگاه های اعتقادی و کلامی #️⃣ #علی_بن_اسماعیل_میثمی #ابن_میثم #میثمی #تفسیر #تاریخ #فقه #کلام #امام_رضا #معتزله #واقفه #هشام_بن_حکم 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

📚🌟إعتقادات الإمامیة🌟 📝«ابن بابِوِیه‌ْ، محمد بن علی بن حسین بن موسی‌ بن بابویه‌ قمی‌، ملقب‌ به‌ شیخ‌ صدوق‌» 🔸🔹🔸🔹 1️⃣معرفی کتاب شیخ این کتاب را به هنگام مسافرت به نیشابور بنا به درخواست عالمان آن دیار که از وی خواستند به صورت اجمال و مختصر عقائد شیعیان را برای آنان بیان کند املاء نمود. 2️⃣شیوه نگارش کتاب از آن جا که شیخ صدوق اساسا یک محدث است، چه در فقه و چه در عقاید، خود را محدود به معارف قرآن و روایات می‌بیند. این التزام تا بدان حد است که حتی در کتابهای فقهی و اعتقادی اش از الفاظ و تعابیر احادیث سود می‌جوید و تا حد ممکن از آوردن آرای خویش پرهیز می‌کند. کتاب المقنع در فقه و کتاب الاعتقادات (عقاید امامیه) نمایانگر تفکر و بیانگر سبک و شیوه اوست. در واقع باید کلام ابن بابویه ( صدوق ) را متون احادیث دانست که با کمترین تصرف ممکن در قالب یک نظام کلامی ریخته شده و تدوین گشته است. البته نباید پنداشت که صدوق صرفا به نقل و ضبط روایات پرداخته است، بلکه او با احاطه بر روایات و با استفاده از معیارهای تشخیص و ترجیح احادیث به سنجش و گزینش روایات می‌پردازد و آنچه را که طبق موازین می‌بیند به عنوان عقیده یا فتوای خویش بیان می‌دارد. متاسفانه تا سخن از محدث به میان می‌آید، بعضی بسرعت تفکر اهل حدیث را در نظر می‌آورند. شیخ صدوق به هیچ روی با این تفکر آشتی ندارد. او بحث و استدلال در رد منکران را نه تنها جایز، بلکه واجب می‌شمارد. مناظراتی که از وی نقل شده، کاملا بر این مطلب گواه است. صدوق معرفت خداوند و توحید را امری «فطری» می‌داند که همه خلق را بر آن سرشته‌اند. حتی انسان با تهذیب نفس و پیروی از فطرت خویش می‌تواند به رؤیت قلبی خداوند نایل شود. اما با این همه عقل را در شناخت خداوند و صفات او بکلی ناتوان نمی‌بیند. بخش عمده‌ای از کتابهای او به نقل احتجاجات ائمه علیه‌السّلام با مخالفین و بیان استدلالات ایشان اختصاص دارد. البته شیخ صدوق به محدودیت عقل در این میدان باور داشت و از این رو برخلاف متکلمان، جز در موارد ضرورت، آن هم در محدوده متون و معارف کتاب و سنت ، مناظره و مجادله را روا نمی‌شمرد. عجیب نیست که در میان صدها کتابی که از وی بازمانده حتی یک اثر کلامی نیز نمی‌توان یافت. به طور کلی از نظر صدوق روش، قلمرو و موضوع عقل در معارف دینی دارای محدودیت بسیار است و معرفت دینی بیشتر بر مبنای فطرت و عقل فطری بنا می‌شود. 3️⃣جایگاه کتاب این کتاب پس از نگارش مورد توجه جدی متکلمان قرار گرفت. برخی از مطالبی که صدوق در کتاب خود به عنوان عقائد کلامی امامیه مطرح نموده به شدت بحث انگیز بوده است و مورد نقد برخی از عالمان دیگر از جمله شاگرد شیخ صدوق؛ شیخ مفید قرار گرفته است. شیخ مفید که در اثبات عقائد کلامی به عقل استناد می‌جست در نقد و بررسی کتاب استاد خویش، کتاب تصحیح اعتقادات الامامیه را نگاشت. با مقایسه این دو اثر آشکار می‌شودکه بین این دو اختلافات قابل ملاحظه‌ای در مسائل فرعی وجود دارد. 4️⃣ساختار کتاب این کتاب مشتمل بر ۴۵ باب است که عناوین برخی از این ابواب بدین شرح است: بیان اعتقادات شیعه در توحید، صفات ذات و صفات افعال ، افعال بندگان، جبر و تفویض، اراده، مشیت، قضا و قدر، فطرت و هدایت، استطاعت، بداء، لوح و قلم، عرش و کرسی، نفوس و ارواح، موت و رجعت، رستاخیز و مباحث مربوط به آن، بهشت و دوزخ، وحی، امر و نهی، قرآن، مقام انبیا و رسل و حجج و ملائکه و عصمت ایشان، نفی غلو و تفویض، تقیه، مقام اجداد پیامبر، شان علویان ، احادیث و مفسر ، حظر و اباحه و.... 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

⁉️پرسش: «اعجاز قرآن چگونه برای مردم عادی قابل فهم و اثبات است؟» 💢توضیح پرسش: «معجزه بودن قرآن کریم برای مردم عادی و حتی بسیاری از دانشمندان دینی و غیردینی قابل فهم نیست، چگونه میتوان برای نامسلمانان، معجزه بودن قرآن را ثابت کرد؟»

📝حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدحسین فاریاب (دکترای کلام اسلامی؛ عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی ره) پاسخ: 📌اثبات اعجاز قرآن برای مردم عادی 🔶قسمت اول: 1️⃣قرآن کریم، یک کتاب است که در خود ادعای الهی بودن را مطرح و مخالفان را به مبارزه فراخوانده است. گاهی گفته مثل کل قرآن را بیاورید و گاهی گفته ده سوره و گاهی نیز گفته یک سوره بیاورید. 2️⃣دقت کنید که صاحب این کتاب، چقدر باید از ادعای خود مطمئن باشد که با قاطعیت انسان‌ها و جنیان را در طول تاریخ به مبارزه فراطلبیده و درخواست کرده که اگر میتوانید یک سوره مثل قرآن بیاورید. روشن است که چنین مبارزه طلبی از یک انسان قابل تصور نیست، مگر آنکه پشتوانه الهی داشته باشد. انسانها اگر چیزی را کشف کنند، هرگز ادعا نمی‌کنند که بهتر از آن در آینده قابل آوردن نیست. 3️⃣برای اثبات اعجاز آن، باید وجه اعجاز را دانست. یعنی آن ویژگی خاص قرآن کریم که انسانها نمی‌توانند در آن ویژگی حتی یک سوره مانند قرآن را بیاورند. آن ویژگی یا ویژگی‌های خاص کدامند؟ تأکید میکنم این ویژگی باید چنان باشد که بشر نتواند حتی یک سوره مانند قرآن را در آن ویژگی بیاورد. 4️⃣یک متن اساساً در چه اموری می‌تواند خاص باشد؟ به نظر می‌رسد که یا باید در محتوا خاص باشد یا در نوع بیان (یعنی همان فصاحت و بلاغت). 5️⃣قرآن کریم به لحاظ محتوا چنان خاص نیست که نتوان یک سوره مثل آن آورد؛ برای نمونه، محتوای سوره توحید (فارغ از نوع بیان)، از سوی بشر کاملاً قابل آوردن است و معارف این سوره پیش از آنکه قرآن نازل شود، از سوی بشر قابل اثبات و بیان است. 6️⃣بنابراین وجه اعجاز آن، دست کم همان وجه ادبی یا همان نوع بیان و فصاحت و بلاغت است. 7️⃣بررسی تاریخی نیز تأییدکننده همین وجه اعجاز است. چراکه قرآن کریم که ابتدا باید بتواند مخاطبان اولیه خود را نسبت به اعجاز خود قانع کند، در زمان و محیطی نازل شد که فصاحت و بلاغت ویژگی شاخص آنها به شمار می‌رفت. 8️⃣در طول تاریخ نیز کسانی که کوشیدند مثل قرآن را بیاورند، همین وجه اعجاز مدنظرشان بود، ازاین‌رو در صدد آوردن مثل قرآن از نظر فصاحت و بلاغت بودند. 9️⃣ولی سوال اینجاست که این وجه اعجاز برای مخاطب عوام چگونه قابل اثبات است؟ ادامه در قسمت دوم ... #️⃣ #قرآن #اعجاز #فصاحت #بلاغت #تحدی #کلام #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

🏷عنوان: ✨روایت «ما منّا إلا مقتول أو مسموم» در ترازوی نقد✨ 📝نویسندگان: 🔸«نوروز امینی» "استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه گیلان" 🔹«صمد اشکانی آقبلاغ» "کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث" 📰نوع مقاله: علمی-پژوهشی 📖تعداد صفحات: 26 ❇️چکیده❇️ یکی از روایاتی که در منابع سیره، تراجم و تاریخ امامیه بارها بدان اشاره و استناد شده، روایت «ما منا الا مقتول او مسموم» است. بر پایه این روایت، به شهادت همه امامان معصوم - حتی امامانی که شاهد تاریخی محکمی بر شهادتشان وجود ندارد - حکم شده است؛ در حالی که این روایت تاکنون از مسیر مداقه‌های سندی و متنی نگذشته و ارزیابی‌های معمولِ فنی در متن و مدلول آن صورت نگرفته است. این مقاله، ضمن ارزیابی درجه اتقان روایت فوق، میزان مدخلیت آن در اثبات شهادت امامان دوازده‌گانه را مورد مطالعه قرار داده است. یافته‌ها حاکی از آن است که این روایت، با وجود برخی اشکالات در بعضی از اسنادش، سندهای بی‌عیبی نیز دارد و گذشته از این، از نظر متنی نیز چندان غریب نمی‌نماید و تمامی اشکالات وارد بر متن آن، قابل پاسخ‌گویی است، اما این روایت به تنهایی در اثبات مسأله شهادت جمیع ائمه(ع) کافی نیست. #️⃣ #فقه_الحدیث #ارزیابی_متنی #ارزیابی_سندی #شهادت_امامان #مسمومیت_امامان #صدوق #خزاز #صفار #کلام #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

📝حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدحسین فاریاب (دکترای کلام اسلامی؛ عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی ره) پاسخ: 📌اثبات اعجاز قرآن برای مردم عادی 🔸قسمت دوم 1️⃣درست است که مردم عادی و بسیاری از دانشمندان دینی با مراجعه به قرآن کریم، متوجه اعجاز آن در امر فصاحت و بلاغت نمی‌شوند، ولی اساساً معجزه بودن یک معجزه مشروط به فهم همگانی از آن نیست، بلکه گاه تنها به درک متخصص و اهل فن، در می آید تا آنجا که گفته می‌شود، تشخیص اعجاز از سحر در داستان موسی و ساحران هم به وسیله ساحران که اهل فن بودند، صورت گرفت. 2️⃣ تصور کنید که مدعی پیامبری کار خارق‌العاده ای ارایه و ادعای اعجاز و پیامبری می‌کند، ولی تنها نخبگان قادر به تشخیص غیربشری بودن آن می‌شوند. وظیفه‌ی انسان‌های عادی در این موقعیت چیست؟ آیا می‌توانند بگویند چون به درک ما در نمی‌آید، پس وظیفه ای نداریم؟ روشن است که موظفند به نخبگان و متخصصان مورد اعتماد مراجعه کنند، به ویژه آنکه در این مورد پای سعادت و رستگاری حقیقی و ابدی انسان در میان است. 3️⃣اینک قرآن کریم آشکارا مخالفان را به مبارزه فراطلبیده، روشن است که مخالفان باید بکوشند ادعای قرآن را پاسخ دهند ولی نتوانسته اند. کسانی نیز که کوشیدند مانند قرآن را بیاورند آنچه آوردند، هرگز نتوانست ادعای قرآن را نقض کند، که اگر نقض می‌کرد، مخالفان روی آن سرمایه‌گذاری فراوان می‌کردند و جنگ رسانه‌ای بزرگی راه می‌انداختند. 4️⃣ این همه، نشان می‌دهد که مخالفان توان هماوردی با قرآن را نداشته‌اند که اگر داشتند به قرآن سوزی رو نمی‌آوردند. 5️⃣از سوی دیگر، قرآن ادعا می‌کند که از سوی خداوند متعال است و می‌گوید اگر بشر می‌تواند یک سوره مانند آن بیاورد. به نظر شما اگر قرآن از سوی بشر بود، آیا آن بشر می‌توانست با قاطعیت اینگونه مبارزه‌طلبی کند؟ این ادعا پس از ۱۴۰۰ سال نقض نشده و اگر حقیقتا یک ادعای دروغین بود، حکمت الهی اقتضا می‌کرد که خود به نوعی این ادعا را باطل سازد. بنابراین سکوت او نشان دهنده‌ی تأیید ادعای قرآن کریم است. 6️⃣ همچنین در تأیید موارد پیش‌گفته، می‌توان به آموزه‌های علمی قرآن اشاره کرد که یکی پس از دیگری، حقانیت آنها از سوی علم روز تأیید می‌شود. اخبار غیبی آن، محقق می‌گردد. فصاحت و بلاغت فوق‌العاده ی آن موجب شگفتی نامسلمانان می‌شود تا آن‌جا که دانشمندانی مانند موریس بوکای فرانسوی، جان دیون پورت انگلیسی و ... به دین اسلام روی آوردند (در مورد اخیر، ر.ک: مقاله اعجاز قرآن و مستشرقان) 7️⃣ به موارد فوق، این نکته را نیز اضافه کنید که این کتاب از سوی یک فرد درس نخوانده آورده شده. آیا می‌توان تصور کرد که کتابی با این عظمت از سوی چنین فردی باشد؟؟ در متن آینده به مواردی از آموزه‌های علمی قرآنی اشاره می‌کنیم که مورد تایید دانشمندان علوم تجربی قرار گرفته است. ادامه دارد ... #️⃣ #قرآن #اعجاز #فصاحت #بلاغت #تحدی #موریس_بوکای #جان_دیون_پورت #کلام #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

بسمه تعالی 💠محتوای کانال💠 🔴معرفی مقالات کلامی 🟠معرفی کتب کلامی 🟡معرفی متکلمین شیعی 🟢پرسش و پاسخ کلامی 🔵مرور کتاب مقدس (عهدین) 🟤معرفی فِرَق و مذاهب کلامی 🟣صوت‌های کلامی ⚪️آشنایی با فِرَق اسلامی 🔵پاورپوینت کلامی پیش از «مرور کتاب مقدس» توصیه می‌شود مقاله‌ای که در پست بعد بارگذاری می‌شود، برای آشنایی با ساختار و محتوای عهدین (عهد عتیق و عهد جدید) مطالعه گردد.

🏷عنوان: 🌟درآمدی بر شناخت کتاب مقدس🌟 📝نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی 📰نوع مقاله: 📖تعداد صفحات: 19 ❇️چکیده❇️ در این مقاله به معرفی کتاب مقدس، ذکر ابواب آن و تببین محتوای هر باب پرداخته شده است. مطالعه این مقاله را به دوستان مبتدی علاقه مند به مبحث ادیان، توصیه می کنیم. #️⃣ #کتاب_مقدس #عهدین #تورات #انجیل #بایبل #نبییم #کتوبیم #پیدایش #خروج #لاویان #اعداد #تثنیه #یوشع #داوران #سموئیل #موسی #عیسی #بنی_اسرائیل #فلسطین #کلام #ادیان 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛