💠 دین در مُحاق: تأثیر قیاس در عرفی شدن دین •بریده‌هایی از مقالۀ محمد حقّانی فضل | مجلۀ هفت آسمان کسانی که دل‌مشغولی مطالعات دینی به خصوص در حوزه‌های مرتبط با #فقه و #شریعت را دارند، به خوبی می‌دانند که امروز یکی از رویکردهای غالب در مواجهه با مباحث مبنایی راجع به فقه و شریعت، جستجوی راه‌هایی است که بتوان از رهگذر آن‌ها احکام فقهی را به‌روز کرد. در واقع مشتاقان فرهنگ مدرن بعضاً به سبب پیوند عاطفی یا اعتقادی خویش با دین، در تلاشند بدون کنار گذاشتن یکسرۀ شریعت، اصلاحاتی در آن اِعمال کنند که با گرایش‌ها و تفکرات نوین در تضاد نیفتد و چون این مسیر در چارچوب‌های #فقه_سنتی قابل پیمودن نیست به دنبال تغییر چارچوب ها و قواعد هستند؛ قواعدی که به‌روزرسانی دین را «تئوریزه» و «موجّه» سازد. قبلاً یک نمونه از این تلاش ها را به تفصیل نقد کردیم. یکی دیگر از تلاش های پیش‌گفته را می‌بایست در قالب بحث‌هایی مشاهده کرد که سعی دارند «قیاس فقهی» را گاه صراحتاً و گاه با نام‌های جدید و از درب پشتی، وارد خانۀ فقه نمایند. جناب آقای حقانی فضل در مقاله‌ای که حدود چهارده سال پیش به نشر رسانده به خوبی پیوند میان #قیاس و فرآیند #عرفی_شدن_دین را به تصویر کشیده است. وی می‌نویسد: «به‌طور خلاصه، این مقاله در صدد نشان دادن این مطلب است که قیاس ظرفيت آن را دارد که به عرفی شدن دين بينجامد و يا دست‌كم در صورت جمع بودن شرايط، فرآيند عرفى شدن را تسريع ببخشد؛ زيرا چنانكه اشاره شد قياس به نحوى بعضى از شاخص‌های عرفی‌شدن دین را داراست. از این رو اگر فرهنگ مردم مسلمان به سوی دنياخواهى متمايل شود و بنيانهای فكرى ايشان دگرگون شود، و هدف از دين را زندگی بهتر در این دنيا بدانند و يا دست‌كم معتقد شوند كه دين با دنياخواهى و پیشرفت زندگی مادی و رفاه مخالفتی ندارد، عرفى شدن دين با حضور قیاس امكان آن را تحقق می‌بخشد.» این منظر که شاید بعد از قریب به یک دهه و نیم، بسیار عریان‌تر و واضح تر به چشم می‌آید، به خوبی این حقیقت را پیش روی می‌نهد که تلاش برای توجیه استنباط فقهیِ قیاس‌محور، به تُهی شدن دین و آیین از حقیقتش خواهد انجامید و همان بهتر که شیفتگان دنیای مدرن به کلّی دست از دین یا لااقل شریعت بشویند تا اینکه لقمه را دور سر چرخانده و از درب تحریف فقه این استحاله را رقم بزنند. در فرستۀ بعدی برخی مقاطع آن مقاله را که از نظر من کلیدی به شمار می‌آیند مرور کرده‌ام. عبارات داخل [] از من است. 🔗در همین رابطه بخوانید: 🔸مدعیان فقاهت 🔸به‌روزرسانی یا تحریف؟ #روشنفکری_دینی #فقه #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan